MAKROEKONOMIA
01. Omów znane Ci definicje ekonomii jako nauki.
1) badanie działań człowieka dotyczące produkcji oraz wymiany między ludźmi.
2) analiza zmian w całości gospodarki (tendencja cen, produkcji, bezrobocia), pomoc w kształtowaniu polityki gospodarczej.
3) nauka o dokonywaniu wyborów
4) nauka o organizacji działań ludzi w sferze produkcji i konsumpcji
5) nauka o pieniądzu, stopie procentowej, kapitale, bogactwie,
6) nauka o tym, jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów - które mogą mieć także inne, alternatywne zastosowanie - w celu wytworzenia różnych dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję, obecną lub przyszła, pomiędzy różne osoby i różne grupy w społeczeństwie.
02. Wyjaśnij jakie inne nauki mają wpływ na rozwój ekonomii i na czym polega ich znaczenie dla teorii ekonomii.
- nauki polityczne
- psychologia
- antropologia
- historia
- statystyka
03. Wyjaśnij co to są: ekonomia normatywna i ekonomia pozytywna i na czym polega różnica między. Podaj przykłady.
Ekonomia normatywna - aspekty etyczne i sądy wartościujące (po co?)
Ekonomia pozytywna - opis faktów, okoliczności zależności w gospodarce (jak jest?)
04 Scharakteryzuj w jaki sposób rozwija się wiedza ekonomiczna.
Punktem wyjścia jest obserwacja (cen, ich zmian, podaży, popytu itp.). Stawiamy tezę obserwując zjawiska. Tezę poddajemy testom logicznym i empirycznym.
Jeżeli jest logicznie fałszywa -> odrzucamy ją.
Jeżeli prawdziwa -> zakładamy przejściową ważność.
Jeżeli jest empirycznie fałszywa -> odrzucamy ją.
Jeżeli prawdziwa -> zakładamy przejściową ważność.
05. Wyjaśnij znaczenie podstawowych formuł metodologicznych w badaniach ekonomicznych, takich jak ceteris paribus, post hoc ergo propter hoc, zagadnienie części i całości, problem subiektywizmu.
Ceteris paribus - pozostałe czynniki bez zmian
Post hoc ergo propter hoc - po czymś nie oznacza powodu tego czegoś
Część i całość - coś co jest prawdziwe w stosunku do części nie musi być prawdziwe w stosunku do całości
Problem subiektywizmu - teoria to narzędzie porządkowania faktów; niepewność w życiu gospodarczym; prawa ekonomiczne sprawdzają się jako pewna przeciętna, a nie jako ścisła i dokładna zależność.
06. Scharakteryzuj na wybranym przykładzie zjawisko istnienia różnych kultur współczesnego kapitalizmu.
7 kultur kapitalizmu: USA, Japonia, Niemcy, Francja, Wlk. Brytania, Szwecja, Holandia
Modele przedsiębiorstwa
Model pracy managera
Zasady porządku społecznego
Logika rozwoju gospodarczego
7. Co to jest krawędź możliwości produkcyjnych. Podaj przykłady zastosowania tej koncepcji w badaniach ekonomicznych.
Granica możliwości produkcyjnych - linia pokazująca największą produkcję możliwą do uzyskania przy użyciu danego zasobu czynnika zmiennego i czynników stałych.
8. Na czym polega prawo malejących przychodów? Co to są przychody stałe względem skali, a na czym polega prawo rosnących kosztów względnych?
W miarę jak do nakładu stałego dodajemy kolejne, jednakowe porcje nakładu zmiennego, to po przekroczeniu pewnego punktu dodatkowe przyrosty zaczną maleć.
9. Wymień i scharakteryzuj cztery najważniejsze cele makro-gospodarcze.
1) wysoki poziom oraz wzrost produkcji i konsumpcji
PKB (produkt nominalny i realny)
Luka PNB
2) wysokie zatrudnienie, niskie niedobrowolne bezrobocie
3) stabilność poziomu cen - niska inflacja
4) równowaga bilansu zagranicznego
eksport = import
kurs walutowy
10. Jakie są podstawowe narzędzia realizacji celów makroekonomicznych.
1) polityka fiskalna (polityka dochodów i wydatków)
podatki
konsumpcja prywatna i zbiorowa
2) polityka pieniężna
3) polityka dochodowa
4) stosunki międzynarodowe
11. Wyjaśnij pojęcia: globalna podaż i globalny popyt.
Globalna podaż - wielkość produkcji, która wytworzą i sprzedadzą podmioty gospodarcze przy danych cenach, mocy wytwórczej i kosztach
Globalny popyt - suma którą przy danych cenach, dochodach wydadzą gospodarstwa domowe, Rząd (rozumiany jako państwo), przedsiębiorstwa
12. Na przykładzie globalnej podaży scharakteryzuj znaczenie czasu w analizie makroekonomicznej.
Globalny popyt jest czynnikiem silnie warunkującym krótkookresowe zmiany produkcji realnej.
W długim czasie wielkość produkcji jest określana przez produkt potencjalny a globalny popyt wpływa przede wszystkim na ceny.
13. Scharakteryzuj uproszczony model ruchu okrężnego środków.
Wydatki na produkty i usługi
Produkty i usługi
Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa
Usługo czynników produkcji
Dochody czynników produkcji
Uproszczenia modelu:
brak państwa
wymiana handlowa z zagranicą
oszczędności gospodarstw domowych
zyski niepodzielne przedsiębiorstw
Krąg wewnętrzny symbolizuje przepływ zasobów rzeczowych. Gospodarstwa domowe dostarczają usługi czynników wytwórczych przedsiębiorstwom, które wykorzystują te czynniki w produkcji dóbr i usług dla gospodarstw domowych. Krąg zewnętrzny ukazuje odpowiadające transferom zasobów rzeczowych przepływy pieniężne (płatności). Przedsiębiorstwa wypłacają gospodarstwom domowym dochody czynników wytwórczych, gospodarstwa domowe z kolei zapewniają wpływy przedsiębiorstwom, wydając swoje dochody na dobra i usługi wytwarzane przez przedsiębiorstwa.
14. Wymień podstawowe metody obliczania Produktu Krajowego Brutto (PKB) i scharakteryzuj jedną z nich.
1) metoda sumowania produktów
sumowanie dóbr finalnych
sumowanie wartości dodanych
2) metoda sumowania wydatków
PKB
Ck + Ik + Gk + Exk - tylko wydatki krajowe
C + I + G + Ex - IM
C + I + G + Ex (eksport netto)
3) metoda sumowania dochodów
PKB
suma wartości dodanych
suma dochodów czynników produkcji
problem płatności transferowych (emerytury, renty, zasiłki)
+ wikipedia
15. Wyjaśnij na czym polega problem podwójnego liczenia w rachunku PKB.
16. Wyjaśnij na czym polega różnica między PKB a produktem narodowym brutto i produktem narodowym netto (dochodem narodowym).
PNB koryguje PKB o:
transfery dochodów za granice
transfery dochodów z zagranicy
PNN - dochód narodowy, koryguje PNB o amortyzację
+ wiki
17. Czy PKB jest dobrym miernikiem aktywności gospodarczej w skali kraju i w skali międzynarodowej?
- problem szarej strefy
- problem czasu wolnego
- efekty zewnętrzne:
czas wolny, szara strefa, infrastruktura publiczna, prywatne dobra trwałe
zanieczyszczenie środowiska, obrona narodowa, dojazd do pracy
x2 PNB
18. Co to jest „szara gospodarka” i w jaki sposób jest uwzględniana w rachunkach narodowych?
Szara gospodarka = szara strefa (chyba)
Finansowy obszar gospodarki państwa, którego dochody osiągane z produkcji nie zakazanej przez prawo, są ukrywane w całości lub w części przed odpowiednimi organami administracji państwowej, podatkowej, celnej itp. Z nieujawnionych dochodów nie można naliczyć podatku, więc państwo nie ma z nich wpływów.
Sposoby szacowania „szarej strefy”: bierze się pod uwagę w losowym badaniu dwie kategorie podmiotów gospodarczych: przedsiębiorstwa do 9 pracowników i od 10 do 49 osób. Szacuje się:
- metodą bezpośrednią - opartą na branżowych normach efektywności
- metodą badania bezrobocia - ludzie zar. Jako bezrobotni, ale pracujący w szarej strefie.
19. Co jest i jak brzmi prawo Engla?
Typowe, przeciętne wydatki na konsumpcję zmieniają się wraz ze zmianami dochodu w dość regularny sposób, przy czym w obrębie każdej grupy dochodowej istnieje dość znaczny rozrzut konsumpcji wokół przeciętnej.
20. Wyjaśnij co to są i na czym polega marginalna skłonność do konsumpcji i marginalna skłonność do oszczędzania.
Marginalna skłonność do konsumpcji (marginal prosperity to consume) to przyrost konsumpcji generowany przez przyrost dochodu o jednostkę.
Marginalna skłonność do oszczędzania to przyrost oszczędności generowany przez przyrost dochodu o jednostkę.
MSdO = 1- MSdK (MPS=1-MPC)
A lepiej:
MPC (marg. Sklonnosc do konsumpcji): czesc kazdej dodatkowej jednostki dochodu rozporzadzalnego, ktora gospodarstwa domowe chca przeznaczyc na konsumpcje
A MPS (... do oszczednosci) - analogicznie
21. Scharakteryzuj podstawowe czynniki wyznaczające poziom konsumpcji z punktu widzenia makroekonomicznego.
1) dochód rozporządzalny (disposable income)
2) dochód permanentny lub w cyklu życia (dochód który spodziewamy się osiągnąć)
3) bogactwo (majątek)
4) zabezpieczenie społeczne
5) przychody z oszczędności
22. Jakie są podstawowe czynniki kształtujące popyt na inwestycje?
1) analiza przychodów
2) koszty:
realna stopa procentowa (eliminująca wpływ zmiany cen)
podatki
ulgi
3) oczekiwania
23. Wyjaśnij zależność jaka zachodzi między realną stopą procentową a popytem na inwestycje.
Im wyższe stopy procentowe tym mniejszy popyt na inwestycje.
24. Jakie są podstawowe motywy oszczędzania, a jakie są podstawowe motywy inwestowania?
Motywy oszczędzania (gospodarstwa domowe, fundusze emerytalne):
zabezpieczenie
odłożona konsumpcja
nawyk
Motywy inwestowania (przedsiębiorstwa, korporacje):
rozwój przedsiębiorstwa
zysk
25. Scharakteryzuj podstawowe założenia klasycznego modelu wyznaczania wielkości produktu globalnego. Jakie są najważniejsze konsekwencje klasycznego modelu wyznaczania wielkości produktu globalnego?
Model klasyczny:
ceny i płace są doskonale giętkie
zmieniają się dostatecznie szybko aby wyegzekwować nadwyżki podaży i popytu
polityka makroekonomiczna nie ma wpływu na poziom produktu (rynek reguluje)
w gospodarce nie występuje niedobrowolne bezrobocie
Konsekwencje:
nie występuje marnotrawstwo ekonomiczne wynikające z przymusowo nie wykorzystanych zasobów (jeżeli rynek jest elastyczny to szybko wraca do stanu równowagi)
polityka makroekonomiczna nie ma wpływu na poziom bezrobocia i produkcji
26. Scharakteryzuj najważniejsze założenia modelu Keynesowskiego wyznaczania wielkości produktu globalnego. Jaki są najważniejsze konsekwencje Keynesowskiego modelu wyznaczania wielkości produktu globalnego?
Model J. M. Keynesa:
ceny a zwłaszcza płace są lepkie lub sztywne w krótkim czasie
krzywa globalnej podaży nie jest pionowa w krótkim czasie ale raczej pozioma
dostosowanie makroekonomiczne poprzez adaptacje wydatków do zmiennych dochodów, a nie poprzez giętkie ceny i płace
Przyczyny sztywności:
długookresowe umowy o prace
działalność związków zawodowych
regulacje cen przez rząd (ceny nie dostosowują się do zmieniającej sytuacji)
inercja wielkich organizacji gospodarczych
szybkie zmiany cen surowców i towarów oferowanych na giełdach
Konsekwencje:
równowaga może być osiągnięta na poziomie niższym od produktu potencjalnego (gospodarka może być w równowadze nie wykorzystując znacznej części swoich zasobów)
bezrobocie może być trwałą cechą gospodarki
aktywna polityka makroekonomiczna może przesunąć punkt równowagi z A do B
polityka makroekonomiczna ma znaczenie
27. Scharakteryzuj podstawowe założenia uproszczonego Keynesowskiego modelu mnożnikowego.
- inwestycje nadają ton, a konsumpcja w takt tej muzyki
inwestycje wyznaczają produkcję, oszczędności reagują na zmiany dochodu aż zrównają się z planowanymi inwestycjami
tylko wtedy, gdy większość produktu równa się planowanym wydatkom, przedsiębiorstwa są w równowadze
28. Wyjaśnij, co w modelu mnożnikowym oznacza pojęcie produktu w równowadze i jakie są cechy szczególne punktu równowagi?
Cechy:
oszczędności gospodarstw domowych są równe pożądanym inwestycjom przedsiębiorstw
przedsiębiorstwa nie mają zapasów, utargi nie zachęcają do dodatkowej produkcji
na prawo od E oszczędności są większe niż potrzeby inwestycyjne (ludzie za mało konsumują)
na lewo od E oszczędności są zbyt małe w stosunku do potrzeb inwestycyjnych
29. Co to jest efekt mnożnikowy i w jaki sposób go obliczamy?
Zmiana inwestycji wywołuje równą jej co do wielkości zmianę produktu, gałęzie wytwarzają dobra kapitałowe uzyskują wyższe dochody, wprowadzają w ruch łańcuchową reakcję dodatkowych, wtórnych wydatków konsumpcyjnych i przyrost zatrudnienia.
M = 1 / 1-MPC = 1 / MPS
1000PLN, MPC = ⅔
1000PLN to 1x1000
+
⅔ x 1000 = 666,67
+
(⅔)2 x 1000 = 444,44
+ ... = 3000
Aby otrzymać jednostkowy przyrost oszczędności potrzeba więcej niż jednostkowego przyrostu dochodu.
30. Jakie są ograniczenia modelu mnożnikowego i dlaczego one występują?
Model mnożnikowy ma zastosowanie wyłącznie do takiej gospodarki w której istnieją niezatrudnione zasoby.
31. Co to jest polityka fiskalna i jakie elementy się na nią składają?
Polityka fiskalna to proces kształtowania podatków oraz wydatków rządowych dla:
złagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego
podtrzymywania tendencji wzrostowej w gospodarce
uniknięcia wysokiej i zmiennej inflacji
Elementy:
- polityka podatkowa
- pol. Wydatków budżetowych
- pol. Deficytów / lub nadwyżek budżetowych
Polityka stabilizacji:
nierównowaga gospodarcza
podstawowe narzędzia polityki fiskalnej:
wydatki rządowe na dobra i usługi (G)
podatki lub transfery
Wydatki rządowe na dobra i usługi podobnie jak zwiększanie inwestycji pobudza ekspansję produktu narodowego.
32. Co to jest mnożnik wydatków rządowych, a czym jest mnożnik podatkowy. Wyjaśnij na czym polega relacja między mnożnikiem wydatków rządowych a mnożnikiem podatkowym.
Mnożnik wydatków rządowych - przyrost PNB wynikający ze zwiększenia wydatków rządowych na dobra i usługi o jednostkę.
Zatem wydatki rządowe na dobra i usług (G)i są narzędziem wpływu na poziom produkcji i zatrudnienia.
Mnożnik podatkowy - wzrost konsumpcji wynikający ze zmniejszenia podatków o jednostkę.
Obniżka podatków podwyższa poziom równowagi PNB.
Tylko MPC obniżonych podatków stanie się konsumpcją.
mnożnik podatkowy < mnożnik wydatków rządowych < mnożnik inwestycyjny
33. Na czym polega „paradoks oszczędności” i w jaki sposób wyjaśniają jego występowanie klasycy, a jak ekonomia keynesowska.
Paradoks oszczędności - wzrost skłonności do oszczędzania w depresji, może wywołać obniżkę produktu bez wzrostu inwestycji.
Zmniejszenie C i pobytu na I będzie postępowało aż do poziomu przy którym dochody nie pozwolą na dalsze oszczędności.
(Wyjaśnienie to wykres, który był na wykładzie. Ale myślę że nie każe na teście go rysować ;) )
34. Co to są działania dyskrecjonalne i jakie są typowe programy tego rodzaju działań?
Działanie dyskrecjonalne - typ aktywnej polityki fiskalnej polegający na podejmowaniu wyraźnych decyzji ekonomicznych w ramach systemu obowiązujących uregulowań ustawowych (np. widełki celne)
- automatyczne stabilizatory, np. stopy procentowe
- mnożnik uwzględniający stopę opodatkowania
1 / (1-MPC) > 1 / {1-MPC (1-t)}, gdzie t to stopa podatkowa netto
Typowe programy:
roboty publiczne i inne programy wydatków publicznych
programy tworzenia miejsc pracy
programy transferowe:
zwiększanie wypłat przy spadku dochodów
zmniejszanie wypłat przy wzroście dochodów
35. Jakie są podstawowe wady i zalety oddziaływania na równowagę gospodarczą za pośrednictwem mechanizmu podatkowego?
Zalety:
szybkie reakcje konsumentów
szeroki krąg podmiotów
pobudzenie lub studzenie wydatków
Wady:
kontr-cykliczne działanie jest kłopotliwe politycznie
trudna mobilizacja do walki z inflacją
łatwa mobilizacja do walki z bezrobociem
36. Co to jest budżet i jakie są podstawowe jego funkcje?
Budżet - plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.
Funkcje:
fiskalna
redystrybucyjna (środków z jednych działów gospodarki do drugich)
stymulacyjna
(ale radzę zajrzeć znów do Wiki, tam są: alokacyjna, redystrybucyjna i stabilizacyjna, i chyba o to w teście chodziło, bo było pyt. O alokacyjną)
Elementy składowe:
budżet centralny - dochody i wydatki władz państwa (kancelarii prezydenta, premiera itp., sądów, wojewodów)
budżety lokalne - dochody i wydatki władz lokalnych (władz powiatowych, gminnych itp.)
ubezpieczenia społeczne (sztywne wydatki) np. renty, emerytury.
37. Scharakteryzuj podstawowe zasady polityki budżetowej.
roczne budżetowanie
zupełność (budżet obejmuje wszystkie dochody, muszą być uwzględnione choćby jako rezerwy)
jedność (budżety centralne, lokalne i ubezpieczeń społecznych to jeden dokument)
jawność
równowaga (nawet deficyt musi mieć źródła pokrycia; w dłuższym okresie czasu budżet ma być zrównoważony)
38. Co to są podatki i jakie są ich najważniejsze funkcje?
Podatki to:
przymusowe
bezzwrotne (nie możemy oczekiwać, że w zamian za podatek państwo nam się jakoś zrewanżuje)
nieodpłatne (nikt nam nie zapłaci i nie podziękuje za to, że płacimy podatki)
świadczenie pieniężne pobierane przez państwo (nie można inaczej niż pieniędzmi go płacić)
Funkcje:
finansowanie wydatków sektora publicznego
redystrybucja dochodów między sektorami i grupami ludności
ograniczanie konsumpcji niektórych artykułów
polityka antycykliczna (działanie wbrew cyklowi), np. chłodzenie gospodarki
polityka antyinflacyjna
39. Jakie są pożądane cechy dobrego systemu podatkowego?
- efektywność ekonomiczna
- prostota administracyjna
- elastyczność
- odpowiedzialność polityczna
- sprawiedliwość
40. Co to znaczy, że system podatkowy jest efektywny w rozumieniu V.Pareto?
Przy danych narzędziach i informacjach dostępnych państwu niczyjej sytuacji nie można polepszyć bez pogorszenia sytuacji innego.
Wybór najlepszego wariantu zgodnie z funkcją dobrobytu społecznego (oceny społeczne dobrobytu różnych osób).
41. Co to jest ciężar podatkowy, a czym jest rozkład obciążenia podatkowego (tax incidente)?
CP - różnica między realnym dochodem jednostki przed opodatkowaniem, a dochodem po opodatkowaniu, z uwzględnieniem pełnych skutków dostosowania cen i płac
ROP:
- podatek przerzucony do tyłu (na czynniki produkcji)
- pod. Przerzucony do przodu (na konsumenta)
- podatki równoważne
Pokazuje, kto rzeczywiście płaci podatek, niezależnie od tego, kto fizycznie dokonuje opłaty pieniężnej.
42. Scharakteryzuj podstawowe źródła dochodów budżetu państwa w Polsce.
VAT, akcyza - 55%
PIT - 17%
CIT - 12%
NBP - 2%
Prywatyzacja - 1%
Cła - 4%
*2000r.
43. Wyjaśnij na czym polega aktywna a na czym pasywna polityka fiskalna.
Aktywna - zmiana dochodów i wydatków, która pozwala osiągnąć zamierzone cele gospodarcze; stosowanie instrumentów fiskalnych.
Pasywna - związana ze zmianą koniunktury gospodarczej; stosowanie automatycznych stabilizatorów koniunktury.
44. Scharakteryzuj podstawowe instrumenty fiskalne.
zwiększanie lub ograniczanie wydatków budżetowych na określone cele
zmiana stawek lub zasad opodatkowania
zmiana zasad subwencjonowania
określenie sposobu, zakresu i terminu stosowania w/w instrumentów
45. Scharakteryzuj najważniejsze stabilizatory koniunktury z punktu widzenia polityki fiskalnej.
podatki od dochodów od ludności (PIT)
podatki od przedsiębiorstw (CIT)
podatki pośrednie (VAT)
zasiłki dla bezrobotnych
programy dla rolnictwa (subwencje, ceny gwarantowane itp.)
46. Co to są zasoby pracy i w jaki sposób mierzymy aktywność ekonomiczną ludności BAEL?
Badanie aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) od 1992; według metody MOP; badania reprezentatywne ludności w wieku +15.
Pracujący:
co najmniej 1 godzina pracy zarobkowej w tygodniu
praca na własny rachunek, prowadzenie działalności gospodarczej, zatrudnienie najemne, pomoc w działalności gospodarczej, nauka zawodu za wynagrodzenie
47. Wyjaśnij kim jest bezrobotny wg BAEL i wg urzędów pracy?
Wg BAEL:
nie pracowała w czasie badanego tygodnia
przez 4 tygodnie aktywnie poszukiwała pracy
były gotowe i mogły podjąć prace
znalazły prace ale czekają na jej podjęcie (do 30 dni)
Wg urzędów pracy:
nie zatrudniony i nie wykonywujący pracy zarobkowej
zdolny i gotowy do podjęcia pracy zarobkowej
nie uczący się w szkole
skończone 18 lat
kobiety -60, mężczyźni -65 lat
brak prawa do emerytury, renty etc.
nieposiadanie działki rolnej powyżej 2ha
nie podleganie ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu
stan zdrowia pozwala na prace
nie przebywa w areszcie lub nie odbywa kary pozbawienia wolności
48. Co to jest stopa bezrobocia, stopa bezrobocia wg BAEL i wg urzędów pracy?
Stopa bezrobocia - stosunek liczby bezrobotnych do liczby osób aktywnych zawodowo.
Stopa bezrobocia wg BAEL - stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo
Stopa bezrobocia wg urzędów pracy - stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do cywilnej ludności aktywnej zawodowo.
49. Scharakteryzuj przepływ siły roboczej na rynku pracy?
PRACUJĄCY BEZROBOTNI
AKTYWNI ZAWODOWO
Podejmujący prace Emeryci Zniechęceni Nowi na rynku
BIERNI ZAWODOWO
Petryfikacja - długotrwale bezrobotni mają małą szansę na znalezienie pracy, a nawet jeżeli znajdą to szybko tracą.
50. Wymień najważniejsze elementy charakterystyki struktury bezrobocia.
- czas pozostawania bez pracy
- wiek bezrobotnych
+ ( - ilość bezrobotnych [ale to moje przypuszczenie ;)] )
51. W jaki sposób ekonomia klasyczna i ekonomia keynesowska wyjaśniają problem bezrobocia?
Ekonomia klasyczna - pojawia się w gospodarce na skutek zaburzeń w funkcjonowaniu rynku pracy [np. zbyt wysoka płaca minimalna]; terapia: elastyczne prawo pracy
Ekonomia keynesowska - płace nie są giętkie a rynek pracy działa inaczej niż inne rynki towarowe; terapia: ekspansywna polityka fiskalna i (lub) pieniężna.
52. Jakie są podstawowe rodzaje bezrobocia i co to jest naturalna stopa bezrobocia?
Rodzaje bezrobocia
fikcyjne - spowodowane mobilnością pracowników
strukturalne - struktura popytu na pracę i podaż pracy różnią się.
cykliczne - powtarzający się w gospodarce brak popytu
Naturalna stopa bezrobocia - stosunek bezrobocia dobrowolnego do wielkości zasobu pracy.
Not Accelerating Inflation Rate of Unemplyment (NAIRU)
[taka stopa bezrobocia która nie przekłada się na inflację, ok. 2,3%]
+ radzę jednak zajrzeć do Wiki znów, tam jest FRYKCYJNE a nie fikcyjne, co mi się wydaje być bardziej logiczne przy tym opisie.
53. Jakie są podstawowe instrumenty ekonomiczne sprzyjające zmniejszaniu bezrobocia?
obniżanie opodatkowania płac
zmiany wysokości zasiłku
ulepszanie pośrednictwa pracy:
zmiana kwalifikacji
specjalne strefy ekonomiczne
54. Wyjaśnij problem wpływu lepkich płac na bezrobocie.
sposób ustalania płac, negocjacyjny ze związkami zawodowymi
milczące porozumienia (implicit contracts) {umiarkowana ale stabilna praca]
płaca minimalna ustalana przez państwo
konflikt insiders - outsiders [ci co pracują - ci co oczekują na pracę]
wysokie wynagrodzenia (efficiency wages) powyżej równowagi rynkowej
55. Co to jest inflacja w jaki sposób może być mierzona?
Inflacja - wzrost przeciętny ceny dóbr w pewnym okresie.
Wskaźnik cen detalicznych - WCD (CDP - Consumers Price Index) ok 1500 produktów
Wskaźnik cen dóbr produkcyjnych (PPI - Producers Price Index)
Deflator - wskaźnik który służy do sprowadzania wartości nominalnych do realnych wartości.
Inflacje można liczyć:
rok do roku
w określonym przedziale czasowym porównując do analogicznego okresu w ubiegłym roku lub latach
56. Scharakteryzuj na czym polega ekspansywna polityka pieniężna.
57. W jaki sposób teoria monetarna wyjaśnia występowanie inflacji, co to jest ucieczka od pieniądza i na czym polega równanie wymiany Fishera?
TEORIA MONETARNA
Przyczyną inflacji jest wzrost ilości pieniądza w gospodarce.
Zmiana podaży pieniądza mogą być spowodowane zmianami wielkości produkcji Q oraz zmianami szybkości obiegu pieniądza.
V = ( P x Q ) / M
Szybkość obiegu pieniądza to liczba transakcji obsługiwanych przez jednostkę pieniężną w ciągu roku.
V = ( P x Q ) / M = ( P x Q ) / M x P = Q / M
M = Q / V
Realna podaż pieniądza jest uzależniona od realnej wartości pieniądza Q oraz szybkości obiegu pieniądza.
Spadek produkcji to spadek popytu na pieniądz.
Spadek szybkości obiegu pieniądza to wzrost popytu na pieniądz.
UCIECZKA OD PIENIĄDZA
Jest to gwałtowny spadek realnego popytu na pieniądz.
Szybsze tempo inflacji i wzrost nominalnej stopy procentowej, powoduje spadek siły nabywczej pieniądza, a więc przyśpieszenie obiegu pieniądza.
Wolniejsza inflacja i niższa stopa nominalna oznaczają procent przeciwny.
RÓWNANIE WYMIANY FISHERA
(quantity equation of money)
MV = PQ
M - nominalna podaż pieniądza
V - szybkość obiegu pieniądza
P - ogólny poziom cen
Q - produkt realny (potencjalny)
Zwiększenie ilości pieniądza, ceteris paribus, musi powodować taki sam procentowo wzrost cen.
Ewentualne różnice tempa wzrostu ilości pieniądza i cen można wyjaśnić zmianami szybkości obiegu i realnej wartości produktu.
58. Wyjaśnij na czym polega mechanizm sterylizacji obligacji rządowych.
Odsprzedawanie przez bank centralny obligacji rządowych bankom komercyjnym.
Wariant I
Brak sterylizacji obligacji rządowych (BC nie odsprzedaje ich bankom komercyjnym)
Monetaryzacja deficytu.
Wzrost podaży pieniądza przy względnie stałym V i Q* doprowadzi do wzrostu cen.
Wariant II
Banki sterylizują obligacje rządowe.
Kupują je gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa.
Podaż pieniądza nie wzrasta.
Efekt: wypychanie inwestycji prywatnych i konsumpcji.
Restrykcyjna polityka pieniężna (sterylizacji) kompensuje skutki ekspansywnej polityki fiskalnej.
SKUTKI:
Gospodarka klasyczna - zagregowany popyt prowadzi do wzrostu cen.
Gospodarka keynesowska - w strefie poniżej Q* wzrost produktu.
59. Co to jest krzywa Philipsa i jak należy ją interpretować z punktu widzenia czasu?
Krótkookresowa krzywa Philipsa - odwrotna zależność miedzy stopą inflacji a stopą bezrobocia
Można wybrać pożądaną kombinację inflacji i bezrobocia w krótkim czasie (Samuelson)
Stopy infalcji nie wpływają na poziom bezrobocia w długim okresie (Friedman, Phelps).
Długookresowa krzywa Philipsa - długookresowa zależność stopy bezrobocia i stopy inflacji
Po szoku popytowym i niezbędnych dostosowaniach cen i płac bezrobocie cykliczne (niedobór rąk do pracy) zawsze powrca do poziomu naturalnego.
O tym jaka stopa inflacji towarzyszy naturalnej stopie bezrobocia decyduje tempo wzrostu nominalnej podaży pieniądza.
60. Wyjaśnij na czym polegają koszty inflacji.
|
Inflacja zrównoważona |
Inflacja nie zrównoważona |
Inflacja antycypowana
|
nie ma kosztów inflacji |
Straty efektywności |
Inflacja nie antycypowana
|
Redystrybucja dochodu i bogactwa
|
Straty efektywności i losowa redystrybucja |
Inflacja zrównoważona- taka, w której wzajemne proporcje cen ulegają zmianom
Inflacja niezrównoważona- wzajemne proporcje cen ulegają zmianom
61.Scharakteryzuj podstawowe rodzaje wahań cyklicznych z punktu widzenia zmiennej czasu
- cykle Kitchina -3-5 lat (krótkie)
- cykle Juglara -8-10 lat (średnie)
- cykle Kondratiewa -50-60 lat (długookresowe)
Krzywa cyklu dłuższego jest trendem cyklu krótszego (jeżeli u Juglara pojawi się spadek gospodarki to u Kitchina będzie on płytszy)
62. Wyjaśnij w jaki sposób teoria neoklasyczna wyjaśnia występowanie wahań cyklicznych
Teoria klasyczna nawiązuje do gospodarki wolnorynkowej. Czynniki zakłócające mają charakter egzogeniczny (zewnętrzny). Ich występowanie uruchamia mechanizmy przywracania równowagi.
Czynniki endogeniczne- wewnętrzne. Przykład: to tak jak organizm- jeżeli jest wirus to organizm sam uruchamia systemu obronne-przeciwciała.
Czynniki zewnętrzne: wojna, przyroda, odkrycia naukowe
Np.--- plamy na Słońcu (W.J Jevons)- występowanie cyklów w gospodarce jest ściśle związane z wybuchami na słońcu. To powoduje zmiany klimatyczne a to-zmiany w gospodarce
--- innowacje technologiczne (J. Schumpeter): radykalnie zmieniają sposoby wytwarzania (maszyna parowa, kolej żelazna, elektryczność, budownictwo masowe i motoryzacja, technologia informatyczna)
63. Charakteryzuj dwie znane Ci teorie wyjaśniające występowanie cyklu koniunkturalnego. Uzasadnij swój wybór.
-polityczna- Michał Kalecki—Istotne zdarzenia w gospodarce dzieją się zgodnie z kalendarzem politycznym. W okresie wyborów następuje rozluźnienie, nasila się korupcja. Na początku kadencji nasilają się restrykcje.
-psychologiczna- pod wpływem czynników trudnych do ustalenia jakiś pogląd uzyskuje zwolenników, dominuje. Gdy jest on pesymistyczny to tempo gospodarcze zwalnia ( Ludzie myślą, że jeżeli coś przez dłuży czas idzie dobrze, to tak dłużej być nie może.)
Uzasadnienie: charakterystyczne dla Polski i mentalności Polaków
64. Co to są cykle gospodarcze i kiedy mówimy o występowaniu recesji?
Są to przesunięcia w funkcjach globalnej podaży lub globalnego popytu.
Recesja- osłabienie działalności gospodarczej ( w czasie nie krótszym niż 6 miesięcy); obniżanie się realnego PNB przez dwa kolejne kwartały.
65. Na czym polega luka PNB? Opisz typową fazę zwrotu w dół.
Zwrot w dół (wykres)
Tymczasowa równowaga zostaje osiągnięta na poziomie niższych cen i realnego PNB. Są mniejsze cen, mniejszy PNB. Krzywa globalnego popytu zostaje przesunięta w dół
Luka PNB- Ruchy globalnego popytu odzwierciedlają przesunięcia w zakresie wydatków rządowych, inwestycji i konsumpcji.
Łopatologicznie- następuje mniejszy PNB b bo wyżej wymienione czynniki również się zmniejszyły.
66. Co to jest prawo Okuna?
- istnieje realny związek między zmianami w stopie bezrobocia i wielkości produktu w ramach cyklu
- na każdy procent spadku faktycznego PNB poniżej produktu potencjalnego stopa bezrobocia wzrasta o pół procent powyżej poziomu naturalnej stopy bezrobocia
- Okun: relacja 3:1, 2:1 lub 2,5:1
67. Na czym polega w działaniu anty-cyklicznym polityka czysto podażowa i kiedy może być efektywna?
Polityka podażowa prowadzi do działania na sferę podaży aby zmniejszyć koszty produkcji, np. państwo rezygnuje z pewnych dochodów podatkowych aby stworzyć lepsze warunki do wytwarzania. Celem takiej polityki jest oddziaływanie na sferę globalnej podaży.
Posunięcia polityki podażowej są efektywne wtedy, gdy towarzysza jej środki polityki pobudzania popytu.
68. Scharakteryzuj politykę podażowej obniżki podatków.
Globalny popyt rośnie w warunkach polityki podażowej. Te elementy powinny ze sobą współdziałać.
Wniosek: obniżka podatków może podwyższyć popyt (AD-->AD') i produkt potencjalny (AS-->AS') jeżeli zwiększy się podaż kapitału i pracy. W dłuższym okresie takie obniżki podatkowe podwyższają PKB (ponieważ koszty pracy się zmniejszają). W okresach krótszych (2-5 lat) kluczowe znaczenie mają nie zmiany podatkowe, lecz zmiany POPYTU.
69. Co to jest cykl koniunkturalny i jakie są jego podstawowe fazy?
To rytm wspólny dla rozwoju większości działów gospodarki, jak i dla różnych krajów. Wzrosty i spadki muszą dotyczyć większości działów gospodarki i one SĄ ISTOTNE (np. energetyka, budownictwo, komunikacja). Zmiany występują również w PNB, bezrobociu, cenach i zyskach
Typowe fazy:
ekspansja- przedsiębiorstwa mają coraz większe zamówienia, rozwijają się
rozkwit (szczyt)- zamówienia na wysokim poziomie, ale już nie rosną
recesja- zamówienia zaczynają się stopniowo zmniejszać, rosną zapasy, przedsiębiorstwo myśli o zmniejszeniu produkcji, o wyprzedażach, zwolnieniach
depresja (dno)- dalsza recesja nie jest możliwa
70. Scharakteryzuj zasadę akceleracji./71. Dlaczego interakcja mnożnika i akceleratora wpływają na niestabilność...
Jest to teoria czynników wyznaczających inwestycje, która stwierdza, że zapotrzebowanie społeczeństwa na zasoby kapitału zależy przede wszystkim od poziomu produkcji
Wahanie tempa inwestycji jest gwałtowne.
Wniosek;
Prosperity może się skończyć nie dlatego, ze zmalała sprzedaż, ale dlatego, że utrzymuje się bez zmiany nawet na wysokim poziomie. Interakcja mnożnika i akceleratora jest istotnym elementem niestabilności gospodarki