1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Kwas szczawiowy [kwas karboksykarboksylowy, kwas etanodiowy]

Wzór konstytucyjny: HO₂CCO₂H

Wzór sumaryczny: C₂H₂O₄

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag	Nr CAS	Nr EINECS	Numer indeksowy	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
kwas szczawiowy	100	144-62-7	205-634-3	607-006-00-8	Xn	21/22

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała, niepalna.

Zagrożenie toksykologiczne: Kwas szczawiowy jest substancją szkodliwą. W organizmie wiąże wapń surowicy, tworząc nierozpuszczalny szczawian wapnia. Obniżenie poziomu wapnia powoduje gwałtowne pobudzenie mięśniowe z drgawkami i zapaścią.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Kwas szczawiowy działa szkodliwie na zwierzęta, szczególnie wodne.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego kwasem szczawiowym środowiska na świeże powietrze. Skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej.
2.	W razie potrzeby zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	Doraźna pomoc przy ostrych zatruciach polega na przepłukaniu ust, płukaniu żołądka wodą z dodatkiem dużej ilości węgla aktywnego i tlenku magnezu, a następnie na podaniu środka przeczyszczającego.
2.	Skontaktować się z lekarzem.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W razie potrzeby skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja niepalna. Produktami spalania są tlenki węgla i para wodna.
Środki gaśnicze:	Zgodne z naturą pożaru sąsiednich obiektów.
Zalecenia szczegółowe:	Brak

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się kwasu szczawiowego do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. Chronić źródła wody oraz kanalizację.
Środki ochrony osobistej:	Standardowe. W razie potrzeby chronić drogi oddechowe przed pyłem - filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P.
Zalecenia szczegółowe:	Starać się odciąć źródło skażenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym).
Zabezpieczenie środowiska:	Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze.
Metody utylizacji:	Unieszkodliwianie na drodze chemicznej, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania kwasu szczawiowego nie jeść, nie pić, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Substancja niepalna. Nie wymaga szczególnego trybu postępowania w tym zakresie.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie materiałów chemicznych, wyposażonym w instalację wentylacyjną. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać kwas szczawiowy, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy kwas szczawiowy odstawiany jest do wskazanego przez służbę ochrony środowiska miejsca, celem utylizacji.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania kwasu szczawiowego. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice ochronne robocze.
Oczy:	Szczelne okulary ochronne.
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z pyłami kwasu szczawiowego (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń pyłów pochodzących z kwasu szczawiowego, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy - pyły (NDS):

NDS - 1 mg/m³,

NDSCh - 2 mg/m³.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 90,04 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Kwas szczawiowy jest pierwszym w szeregu nasyconych kwasów dikarboksylowych. Krystalizuje z dwiema cząsteczkami wody. W warunkach normalnych jest ciałem bezbarwnym, krystalicznym.
9.3	Temperatura topnienia: 189,5^oC
9.4	Temperatura wrzenia: W warunkach normalnych rozkład w 100^oC (w próżni).
9.5	Gęstość: 1,901 g/cm^3 (20^oC)
9.6	Rozpuszczalność w wodzie: 3,11
9.7	Prężność par: 0,0004 mbar/20^oC
9.8	Wartość pH (50 g/O/20^oC): 5-7
9.9	Inne: Kwas szczawiowy jest produktem utlenienia wielu związków organicznych. Występuje w licznych roślinach, w tym w szczawiu i szpinaku oraz w moczu ssaków, w postaci szczawianów. Kwas szczawiowy stosowany jest do garbowania skór, w farbiarstwie i pralnictwie, w preparatach do odrdzewiania, w syntezach organicznych, w miareczkowaniu alkacymetrycznym i redoks. Otrzymywany jest w wyniku ogrzewania mrówczanu sodu oraz poprzez przepuszczanie ditlenku węgla nad metalicznym sodem lub potasem w temperaturze 360^oC.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	W warunkach normalnych kwas szczawiowy jest chemicznie stabilny. Wchodzi w gwałtowne reakcje z silnymi utleniaczami, alkoholem furfurylowym, chloranem(V) sodu, srebrem.
Właściwości korozyjne:	Małe

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt pyłu z oczami.

Informacja ogólna: Kwas szczawiowy jest substancją szkodliwą. W organizmie wiąże wapń surowicy, tworząc nierozpuszczalny szczawian wapnia. Obniżenie poziomu wapnia powoduje gwałtowne pobudzenie mięśniowe z drgawkami i zapaścią. W śmiertelnych zatruciach stwierdza się obecność kryształków szczawianów w kanalikach nerkowych. W jamie ustnej, przełyku i żołądku mogą być nadżerki. Częstym objawem jest obrzęk mózgu.

Dane toksykologiczne:

LC_{50(doustnie, szczur)} = 7500 mg/kg,

LC_{L0(sc., kot)} = 112 mg/kg.

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: Wystąpi kaszel, uczucie bólu w klatce piersiowej i skrócenie oddechu. W wysokim stężeniu może zaistnieć bezdech z pieniącą się śliną (objaw obrzęku płuc). Może pojawić się zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc.

Spożycie: Pojawi się niepokój, nudności, biegunka, wymioty, zaburzenia krążenia, konwulsje, zakłócenie pracy nerek.

Kontakt z oczami: Pojawią się zaczerwienienie, poparzenie i ból. Może zaistnieć poparzenie chemiczne.

Kontakt ze skórą: Wystąpią zaczerwienienie i podrażnienie chemiczne. Może wystąpić poparzenie chemiczne z ostrym bólem.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: Kwas szczawiowy, w przeciwieństwie do innych trucizn, działa silnie na ryby w ich wczesnych stadiach rozwojowych. Stężenie 100 mg/dm³ zabija narybek Salmo salvelinus po 20-22 minutach, pstrąga tęczowego jednorocznego zaś po 50 minutach. Granica szkodliwości występuje przy stężeniu w granicach 20 mg/dm³.

Rośliny i niższe organizmy: Szczawian potasu działa bardzo silne na wyższe rośliny, a także dla niższych wykazuje trujące działanie. Kwas szczawiowy prawdopodobnie zabiera wapno organiczne jądra i ciałek zielonych, jeżeli takie występują i w ten sposób zabija komórkę.

Wskaźnik oceny dla ostrej toksyczności:

wobec ssaków - 3,0,

wobec ryb - 3,5,

wobec bakterii - 2,89.

Stopień zagrożenia wód: mały.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 99 - inne, nie wymienione odpady.

Sposób likwidacji D1: „Składowanie luzem na składowiskach otwartych w sposób nie powodujący zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska.”

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Kwas szczawiowy nie jest klasyfikowany jako substancja niebezpieczna wg ADR/RID/IMO/IATA i nie podlega ograniczeniom wynikającym z tych przepisów.

Inne informację:

14.1	Numer indeksowy (EC):	607-006-00-8
14.2	Symbole niebezpieczeństwa (R):	21/22
14.3	Symbole bezpieczeństwa (S):	1/2-24/25

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi kwasu szczawiowego, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy kwasu szczawiowego. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy zamieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja szkodliwa.”
Symbole zagrożenia
R 21/22	Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą i po połknięciu.
Symbole bezpieczeństwa
S 1/2	Przechowywać w zamknięciu i chronić przed dziećmi.
S 24/25	Unikać zanieczyszczenia skóry i oczu.

16. INNE INFORMACJE

16.1 Chemiczne określenie produktu: Kwas szczawiowy
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
Xn	Substancja szkodliwa.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 15.10.02 Strona/stron 6/7
Nazwa:	KWAS SZCZAWIOWY

Kwas szczawiowy

---