Pytanie 1
Wymień czynniki wpływające na działanie oraz opisać zmiany zależne od wieku, środowiska oraz wpływu żywienia
Czynniki wpływające na działanie leku: właściwości fizykochemiczne, wiek, płeć, droga podania, stan fizjologiczny, czynniki środowiskowe, interakcje.
Interakcje leków z żywnością Żywność może zmieniać siłę działania leku, czas wystąpienia i trwania jego działania, a nawet spowodować nasilenie działań niepożądanych i toksycznych. Interakcje leków z żywnością dotyczą głównie wpływu pokarmu na losy leków w organizmie, tzn. zmian dostępności biologicznej leków spowodowanych głównie zmniejszeniem lub zwiększeniem ich wchłaniania z przewodu pokarmowego, a ponadto zmian metabolizm i wydalania.Interakcje leków z żywnością na etapie ich wchłaniania z przewodu pokarmowego Wchłanianie substancji leczniczych z przewodu pokarmowego może być utrudnione przy wypełnieniu treścią pokarmową z powodu rozcieńczenia leku w tej treści. Żywność najczęściej opóźnia lub ogranicza proces wchłaniania leków. Nie jest to jednak regułą, zależy od leku, jego postaci i rodzaju pokarmu.
Ograniczenie lub opóźnienie wchłaniania leku przez pożywienie może być spowodowane:
Adsorbcją leku - tak działają pektyny zawarte w owocach lub używane w przemyśle spożywczym; niektóre składniki pokarmowe jak polisacharydy, białko, a ponadto(uważane za zdrową żywność) produkty i pokarmy zawierające dużo błonnika; błonnik może powodować adsorbcję glikozydów naparstnicy, zwłaszcza digoksyny, oraz trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, co wiąże się ze znacznym zmniejszeniem ich skuteczności w leczeniu niewydolności serca oraz zespołów depresyjnych. Zawarty w sokach cytrusowych, zwłaszcza w soku pomarańczowym, kwas cytrynowy adsorbuje niektóre antybiotyki, np. erytromycynę, benzylopenicylinę, utrudniając ich wchłanianie.
Kompleksowaniem produkty zawierające duże ilości jonów wapnia(mleko, sery, jogurty) lub jonów żelaza (niektóre jarzyny - zielona sałata, szpinak, buraki) tworzą z tetracyklinami i fluorochinolonami trudno rozpuszczalne lub nierozpuszczalne kompleksy, utrudniając wchłanianie tych antybiotyków o 50-90%, co jest przyczyną braku skuteczności leczniczej. Znaczne zmniejszenie (o około 50%) stężenia we krwi leku przeciwpadaczkowego - fenytoiny - może być spowodowane łączeniem jej z takimi składnikami pokarmowymi jak kazeina, skrobia kukurydziana, w wyniku czego powstają trudno wchłaniane kompleksy. Posiłek zawierający dużo węglowodanów złożonych może utrudniać wchłanianie niektórych antybiotyków, takich jak fluorochinolony (pefloksacyna) lub makrolidy (azytromycyna). Leki przeciwwirusowe (zydowudyna, indinawir, zalcytabina) stosowane w leczeniu zakażeń HIV, nie powinny być zażywane tuż przed, w czasie lub tuż po posiłku, gdyż pokarm zmniejsza ich dostępność biologiczną;
Wytrącaniem leku - np. alkaloidów, niektórych neuroleptyków pochodnych fenotiazyny, a zwłaszcza preparatów żelaza przez garbniki (przede wszystkim taninę) zawarte w herbacie i kawie;
Zmianą pH - treści pokarmowej przez składnik pokarmu o oddziaływaniu kwaśnym lub zasadowym
Środki ostrożności pozwalające na uniknięcie ryzyka interakcji między żywnością i lekami:
1. Leki należy popijać czystą wodą (1 szklanką). Inne napoje, takie jak mleko, soki owocowe, zwłaszcza sok grejpfrutowy, kawa, herbata mogą powodować zaburzenia działania leków
2. Leki, których działanie ulega zburzeniu pod wpływem pokarmu, należy zażywać 1-2 godz przed posiłkiem lub 2 godz po posiłku
3. nie należy zażywać suplementów zawierających witaminy i sole mineralne oraz substytutów soli kuchennej, zawierających potas w tym samym czasie co leki ponieważ moga zmienić ich działanie
4. Nie należy zażywać leków jednocześnie z alkoholem.
Pytanie 2
Podaj mechanizm działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych; działanie niepożądane w ujęciu ogólnym oraz opisać jednego z nich
Ich działanie polega na hamowaniu cyklooksygenazy prostaglandynowej.
Działanie niepożądane Zahamowanie wytwarzania prostaglandyn PGE2 i PGI2, znosi ich działanie ochronne dla błony śluzowej przewodu pokarmowego, zmniejsza się wytwarzanie śluzu i uwalnianie wodorowęglanów, co ułatwia działanie czynników szkodliwych na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Powoduje to podrażnienia i zwiększa ryzyko powstania wrzodów żołądka. Objawami są łagodne nudności, uczucie ciężaru, dyskomfortu w nadbrzuszu. Poważniejszymi objawami są krwawienie z przewodu pokarmowego i następstwa w postaci niedokrwistości mikrocytarnej. W skrajniejszej postaci owrzodzenia i perforacje wrzodów żołądka. Na takie działania niepożądane narażeni są bardziej chorzy z chorobą wrzodową w wywiadzie, z reumatoidalnym zapaleniem stawów i w podeszłym wieku.
Kwas acetylosalicylowy (ASA; nazwy handlowe i potoczne: aspiryna, polopiryna; łac. Acidum acetylsalicylicum, ATC: A 01 AD 05, B 01 AC 06) - organiczny związek chemiczny, acetylowa pochodna kwasu salicylowego. Popularny środek o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym. Przy stosowaniu długotrwałym wykazuje działanie przeciwzakrzepowe. Składnik wielu leków złożonych.
Pytanie 3
Wymienić grupy działające na OUN (tylko grupy). Scharakteryzuj autonomiczny ukł. nerwowy. podaj następstwa aktywacji przeciwwspółczulnych oraz leki hamujące i pobudzające ukł. współczulny.
Wśród leków działających na OUN wyróżniamy:
1)leki psychotropowe: p/depresyjne, p/lękowe,
2)leki pobudzającym OUN
3)leki uspokajające i nasenne.
4)leki p/padaczkowe
.5)leki stosowane w chor. Parkinsona,.
6)leki p/ból.,p/gorączk.,p/zap.,
7)środki znieczulające ogólnie.
Autonomiczny układ nerwowy - część układu nerwowego, którego nerwy unerwiają narządy wewnętrzne. Wyodrębniony ze względu na pełnione przez siebie funkcje i budowę. W przeciwieństwie do somatycznego układu nerwowego, działanie układu autonomicznego powoduje reakcje niezależne od naszej woli, czyli np. wydzielanie soku żołądkowego, ruchy perystaltyczne jelit itd. Układ autonomiczny dzieli się na układ współczulny, inaczej sympatyczny (pobudzający) i przywspółczulny, inaczej parasympatyczny (hamujący). Wszystkie narządy wewnętrzne są unerwione jednocześnie przez oba te układy - ich działanie jest względem siebie antagonistyczne. W sytuacjach stresowych działanie układu współczulnego przeważa nad działaniem układu przywspółczulnego. Część sympatyczna i parasympatyczna wzajemnie uzupełniają się w działaniu. Autonomiczny układ nerwowy składa się z: zespołu ośrodków nerwowych, dróg nerwowych odśrodkowych, dróg nerwowych dośrodkowych.
Leki pobudzające i porażające układ współczulny Adrenergiczne, Hamujące łaknienie (anorexigenica), Adrenolityczne, Sympatykolityczne
Leki hamujące czynność układu współczulnego:α - adrenolityki i β- adrenolityki, leki Sympatykolityczne.
Pytanie 4. Wymień bariery i scharakteryzuj bariery krew-łożysko oraz podaj sposób transportu przez błony biologiczne Proces przenikania do narządu i tkanek regulowane są barierami błonowymi. 1.bariera krew - mózg 2.krew - płyn , mózg - rdzeń 3.płyn - mózg, rdzeń mózg 4.krew - ciecz oka 5.krew łożysko
BARIERA KREW - ŁOŻYSKO Łatwo przepuszczalna . Potwierdza to obecność w organizmie płodu niemal każdego leku podanego kobiecie ciężarnej. Mogą przenikać także elementy morfotyczne krwi, mikrocząsteczki.
TRANSPORT LEKÓW PRZEZ BŁONY BIOLOGICZNE Dyfuzja bierna - sposób transportu leków polegający na przenikaniu przez błonę biologiczną zgodnie z gradientem stężeń, od stężenia wyższego do niższego, proces ten nie zużytkowuje energii. O jego szybkości decyduje wielkość cząsteczki przenikającej substancji, st. jonizacji i rozpuszczalności w lipidach. Dyfuzja ułatwiona - inna forma dyfuzji biernej, odbywa się na zasadzie różnicy gradientów stężeń jednak z wykorzystaniem przenośników błonowych, nie wymaga nakładu energii. Transport czynny - (aktywny) przebiega wbrew gradientowi stężeń (od niższego do niższego) wymaga zużytkowania energii zmagazynowanej w jonobenergetycznych związków fosforanowych (ATP). Pinocytoza - transport przez błony biologiczne, wnikanie kuleczek cieczy w postaci wodniczki do błony.
Pytanie 5 Scharakteryzuj jonoforeze i fonoforeze oraz podaj grupy środków do jonoforezy Jonoforeza (jontoforeza, terapia jonowa)- Zabieg polega na wprowadzeniu do tkanek przez skórę lub śluzówkę leku przy pomocy prądu stałego. Chore tkanki umieszcza się między elektrodami przyłożonymi bezpośrednio do skóry i nakłada na nie lek w postaci maści lub żelu. Wykorzystuje się substancje, które ulegają dysocjacji elektrolitycznej, czyli są elektrolitami, np.: hydrokortyzon, wapń, lidokaina, jod, magnez, histamina, butapirazol. Ilość wprowadzanego leku jest proporcjonalna do natężenia prądu i czasu jego przepływu Fonoforeza- Polega na wprowadzeniu leków przez skórę za pomocą energii ultradźwięków. Lek dodaje się do środka sprzęgającego lub powleka się nim skórę w miejscu, które ma być poddane zabiegowi. Zazwyczaj stosuje się leki w postaci żelu. Do terapii stosuje się fale ciągłe lub impulsowe emitowane w określonym czasie, o odpowiedniej mocy mierzonej w watach, co nazywamy mocą akustyczną.
Leki stosowane w jonoforezie
2% r-r chlorku sodu (-)
Działanie zmiękczające, przeciwbakteryjne, na blizny
2% r-r jodku potasu (-)
Działanie zmiękczające,przeciwbólowe, przeciwbakteryjne, na blizny, zrosty, zaćmę, zapalenie krtani
Hialuronidaza (+)
0,5-1% r-r w 1% r-rze Nowokainy działanie rozluźniające, zmiękczające tk. Łączną, zwiększa dyfuzję w tkance, stos. Na blizny, obrzęki, po skręceniach stawów
2-5% r-r kwasu octowego (+)
Działanie rozpuszczania złogów wapnia, warstwy rogowej naskórka, zapalenia okołostawowe, nadmierne rogowacenie rąk i stóp
2% r-r chlorku wapnia (+)
Działanie przeciwzapalne, odczulające, resorbcyjne, uszczelniające naczynia, przyśpiesza regenerację tk. Nerwowej. Stany zapalne, porazenia n.twarzowego, nerwica wegetatywna, zespół Sudecka
2% r-r siarczanu manganu (+)
Działanie przeciwskurczowe, przeciwbólowe, rozszerzające naczynia krwionośne,przy kurczu łydek, drętwieniu rąk, zawroty głowy, odmrożenia
Siarka (-) żel, wody mineralne
Działanie keratolityczne, keratoplastyczne (odnowa,regeneracja naskórka), dział.rozszezające naczynia krwionośne.wskaz: RZS, choroby zwyrodnieniowe, choroba niedokrwienna kończyn, łuszczyca , trądzik.
2% r-r sody oczyszczonej (+)
Działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze, zmiękczające, łojotok, tradzik.
Witamina C (+)
Uszczelnia naczynia krwionośne zmniejsza melanogenezę, bierze udział w produkcji kolagenu, wskaz: przebarwienia skóry, tradzik rózowaty, profilaktyka procesów starzenia skóry.
Biostymina (+)
Działanie wzmacniające, pobudzające przemianę materii, paradontoza, postępujące wady wzroku, niezyt błon sluzowych nosa, profilaktyka starzenia skóry
Borowina (-) papka, pasta, plastry
Działanie ściągające, przeciwzapalne, ch. Reynauda, zmiany zwyrodnieniowe w stawach, przewlekły niezyt krtani, stany zapalne pochwy, czyraki, skóra zwiotczała
Kofeina (-)
Działanie przeciwobrzękowe, stymulacja krążenia miejscowego, cellulit, obrzęki
Pytanie 6
Scharakteryzuj działanie witamin i soli mineralnych. Wymień co to są makro- i mikro- elementy. Opisz działanie Wit. A i magnezu, jodu i wapnia
Witaminy — organiczne związki chemiczne, substancje egzogenne (tj. takie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu żywego i które muszą być dostarczone z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi ich wytworzyć).
Mechanizm działania witamin
-funkcja kofaktorów - działają tak jak witaminy z grupy B; same witaminy B nie są kofaktorami, dopiero ich modyfikacja chemiczna w organizmie prowadzi do powstania kofaktorów; bez dostarczenia witamin z grupy B organizm nie może jednak wyprodukować tych kofaktorów
-działanie antyoksydacyjne (beta-karoten, tokoferole, kwas askorbinowy)
-działanie receptorowe, pochodne witaminy A - głównie kwas retinowy, a także pochodne witaminy D; komórki organizmu posiadają swoiste receptory dla tych związków; powoduje to, że wielu badaczy klasyfikuje te związki do hormonów; nie są to jednak ani hormony, ani cytokiny, ale związki posiadające receptorowe oddziaływanie innego rodzaju.
Nazwę "sole mineralne" odnosi się przede wszystkim do soli spotykanych w naturze (w organizmach żywych, pożywieniu etc.). Sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka, spełniają bowiem rolę budulcową oraz regulatorową. Stanowią około 4% organizmu człowieka (przy czym najważniejsze to chlorek sodu, a także sole wapnia i magnezu). Niedostateczna ilość soli mineralnych w diecie może prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie człowieka.
W skład soli mineralnych wchodzą:
Makroelementy - występują w większych ilościach w organizmie. Spełniają funkcję budulcową dla tkanek zębów, kości, skóry, włosów głównie (np. węgiel, azot, tlen, wapń);
Mikroelementy - występują w mniejszych ilościach w organizmie, są jednak niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Regulują wiele procesów zachodzących w komórkach. Należą do nich m.in. żelazo, mangan, jod, miedź, cynk, fluor i kobalt.
Witamina A Źródła pokarmowe- Jaja, wątroba, mleko, masło, ser, jagody, szpinak, tran, produkty mleczne, tłuste mięso oraz, jako prowitamina: karoten, marchew, pomidory, sałata, groszek zielony i owoce dzikiej róży Rola w organizmie- Odpowiada za prawidłowe widzenie, zmniejsza rogowacenie naskórka, poprawia koloryt skóry, chroni skórę przed promieniami UV, zwiększa zawartość kolagenu w skórze właściwej. Dzieci z niedoborem witaminy A rosną nieprawidłowo Awitaminoza- Ślepota zmierzchowa („kurza ślepota”), zmiany skórne Hiperwitaminoza- Wady wrodzone u dzieci matek z hiperwitaminozą w czasie ciąży, zmniejszone uwapnienie kości mogące doprowadzić do osteoporozy, powiększenie wątroby, bóle stawów, ból głowy.
Magnez Głównym źródłem magnezu są produkty zbożowe, zwłaszcza kasza gryczana. Dużo go w warzywach strączkowych, orzechach, owocach morza, kakao i czekoladzie. Sporo magnezu zawierają kasze jęczmienne, ciemne pieczywo, groszek, szpinak, ryby, żółte sery i banany. Rola Stabilizuje funkcje układu nerwowego i usprawnia pracę szarych komórek. Biorąc udział w przemianie węglowodanów, białek oraz tłuszczów, warunkuje dostawę energii do tkanek i komórek organizmu, zwłaszcza do wrażliwych na jej niedobór komórek nerwowych mózgu. Zmniejsza też ich nadpobudliwość, działając na organizm uspokajająco. Poprawia pamięć i myślenie. Magnez poprawia trawienie, przeciwdziała tworzeniu się kamieni w nerkach, reguluje pracę tarczycy oraz rozszerza drogi oddechowe, wspomagając leczenie astmy i zapalenia oskrzeli. Chroni też organizm przed pierwiastkami toksycznymi (np. ołów, kadm, rtęć) znajdującymi się w warzywach i owocach pochodzących z terenów skażonych. Reguluje on także napięcie mięśni, pomaga w leczeniu kontuzji, przewlekłego zmęczenia i fibromialgii.
Jod apasy jodu na skutek codziennego funkcjonowania organizmu wyczerpują się. Aby nie dopuścić do zbyt niskiego jego poziomu w organizmie, należy uzupełniać go poprzez właściwą dietę. Zaburzenia na tle dostarczenia do organizmu nieprawidłowej ilości jodu najczęściej związane są z jego niedoborami, a w konsekwencji: niedoczynnością tarczycy, wolem endemicznym, opóźnieniem rozwoju psychofizycznego, kretynizmem, zwiększoną śmiertelnością wśród dzieci oraz w przypadku nadmiernej produkcji hormonów tarczycy jej nadczynnością. Gdzie szukać jodu?
Największą zawartością jodu charakteryzują się przede wszystkim produkty pochodzenia morskiego: ryby (szczególnie dorsz i halibut), skorupiaki, mięczaki. Profilaktyka jodowa w Polsce, aby zapobiec niedoborom jodu obejmuje przede wszystkim obowiązek jodowania soli do użytku domowego. Źródłem tego pierwiastka są również niektóre wody mineralne. Innymi produktami będącymi źródłem jodu są również: kefiry, jogurty, sery białe, jaja. Jod występujący w żywności pojawia się w formie łatwoprzyswajalnej dla organizmu człowieka.
Są to tzw. substancje wolotwórcze znajdują się one w niektórych produktach spożywczych, m.in. w: soi, orzeszkach ziemnych, rzepie , roślinach kapustnych (brukselce, kalafiorze itp.), gorczycy
Wapń Wapń wchodzi w skład kości oraz niektórych rodzajów ścian komórkowych. pełni szereg ważnych funkcji: aktywator enzymatyczny, przekaźnik wtórny - kinazy białkowe, przewodzenie impulsów bioelektrycznych, udział w krzepnięciu krwi, udział w skurczu mięśni szkieletowych, gładkich i mięśnia sercowego, udział w reakcjach zapalenia, regeneracji i proliferacji, udział w wydzielaniu hormonów i neurotransmiterów oraz gruczołów wewnątrzwydzielniczych, obniża stopień uwodnienia koloidów komórkowych. Objawy niedoboru wapnia łamliwość kości, psujące się zęby, nadmierna pobudliwość mięśni do skurczu (tężyczka - jawna lub utajona), ból mięśni, mrowienie i drętwienie kończyn. Objawy nadmiaru wapnia zaparcia, nudności, brak apetytu. Może to prowadzić do powstawania kamieni nerkowych oraz obniżyć wchłanianie cynku i żelaza.
Pytanie 7
Środki stosowane do masażu (rodzaje masażu)
Masażyści podczas zabiegów stosują tak zwane "środki poślizgowe". Ich zadaniem jest zapobieganie otarciom oraz zmniejszenie siły tarcia. Rodzaj "środka poślizgowego" zależy od typu skóry, upodobań masażysty wykonującego zabieg oraz od zabiegów towarzyszących. "Środki poślizgowe" nakłada masażysta na swoje dłonie. Kosmetyki te są pod postaciami: mydła, oliwki, wazeliny, talku kosmetycznego oraz lanoliny.
Masażyści bardzo często stosują tak zwane "środki wspierające zabieg". Są to między innymi:środki o charakterze rozgrzewającym: "Ben - Gay", "Capsiderm" oraz "Capsiplex" itd., środki o charakterze słabo rozgrzewającym: "Algesal", Metindol", "Arcalen", "Butapirazol", "Voltaren", itd., olejki eteryczne: polisander, rozmaryn oraz żywica benzoesowa, itd.; odżywcze: "Dermosan", "Dermosavit" oraz "Bepanten";
Wyróżniamy następujące rodzaje masażu: masaż klasyczny; akupresurowy; relaksacyjny; segmentalny; kosmetyczny; limfatyczny; sportowy; erotyczny;
Pytanie 8
Scharakteryzuj kanały jonowe, receptory, środki stosowane do inhalacji.
Kanałami jonowymi nazywamy białka integralne (wbudowane w dwuwarstwę lipidową), posiadające zdolność do kontrolowanego przepuszczania jonów. Jedną z podstawowych cech budowy wszystkich kanałów jonowych jest występowanie w nich tzw. pory wodnej - hydrofilowej przestrzeni wewnątrz białka, przez którą jony mogą przenikać przez błonę komórkową. Cechą charakterystyczną kanałów jonowych jest to, że pora wodna ulega otwarciu lub zamknięciu w zależności od czynników zewnętrznych. Ze względu na rodzaj czynnika otwierającego (aktywującego) kanały jonowe dzielimy na trzy zasadnicze grupy:
- kanały zależne od napięcia
- kanały zależne od ligandu
- kanały aktywowane naprężeniem mechanicznym
Bardzo istotną cechą kanałów jest ich selektywność, czyli zdolność do przepuszczania ściśle określonych typów jonów. Mówimy więc o kanałach kationowych lub anionowych, a gdy kanały są jeszcze bardziej "wyspecjalizowane" to określamy je jako sodowe, potasowe itd. Trzeba tu jednak zaznaczyć, że określenie: np. kanał sodowy oznacza jedynie, iż kanał ten najlepiej przepuszcza jony sodu. Oprócz nich, choć znacznie gorzej, mogą przez ten kanał przechodzić także inne kationy.
Kanały zależne od napięcia
Kanały zależne od napięcia regulowane są przez potencjał błonowy. Prawdopodobieństwo otwarcia większości z tych kanałów wzrasta wraz ze wzrostem potencjału błonowego - mówimy, że są to kanały aktywowane przez depolaryzację. Istnieją jednak również kanały aktywowane przez hiperpolaryzację błony.
Kanały zależne od ligandu
Kanały zależne od ligandu (nazywane również kanałami aktywowanymi chemicznie) otwierają się gdy cząsteczka (lub większa ich ilość - w zależności od typu kanału) ligandu zostaje związana w specyficznym dla niej miejscu wiążącym w molekule białka kanału. Ponieważ wiązanie ligandu jest odwracalne, więc w pewien czas po związaniu z białkiem ligand odłącza się od jego cząsteczki i kanał ulega zamknięciu. Jednakże jeśli stężenie ligandu jest wystarczające to możliwe jest przyłączenie kolejnej jego cząsteczki i ponowne otwarcie kanału. W przypadku kanałów zależnych od ligandu istnieje mechanizm zbliżony do inaktywacji kanałów zależnych od napięcia - nazywany jest on odczuleniem. Polega ono na okresowej utracie wrażliwości na obecność ligandu przez kanały poddane przedłużającej się obecności wysokich stężeń ligandu. Odczulenie ustępuje, gdy stężenie ligandu ulegnie znacznemu obniżeniu.
Kanały aktywowane naprężeniem mechanicznym
Kanały aktywowane naprężeniem mechanicznym (mechanoreceptory) ulegają otwarciu w odpowiedzi na pojawienie się w błonie sił odkształcających ją (naprężeń). Ta ich właściwość powoduje, że są one wykorzystywane w komórkach dokonujących zamiany sygnałów mechanicznych na elektryczne. Typowym przykładem są tu komórki rzęsate znajdujące się w błonie podstawnej w narządzie Cortiego, przetwarzające dźwięki na impulsy elektryczne.
Mechanoreceptory są chyba - jak do tej pory - najmniej poznaną grupą kanałów jonowych.
Receptory - wyspecjalizowane komórki zmysłowe odbierające informacje z otoczenia.
Receptor - w ogólnym znaczeniu struktura mająca zdolność do
-specyficznego rozpoznania stymulacji o naturze fizykochemicznej;
-wywołania bezpośrednio, bądź za pośrednictwem innych struktur, reakcji na stymulację.
Ze względu na charakter bodźca bądź stymulacji receptory dzielą się na:
-chemoreceptory - receptory rozróżniające substancje chemiczne (białka: białka receptorowe smaku i węchu; komórki: neurony smakowe, neurony węchowe; narządy: kubki smakowe, śluzówka węchowa);
-termoreceptory - receptory reagujące na temperaturę bądź jej zmianę;
-nocyceptory - receptory wrażeń bólowych;
-mechanoreceptory - receptory wrażeń mechanicznych, takich jak dotyk (ciałko blaszkowate Vatera-Paciniego) lub dźwięk (narząd ślimakowy ucha wewnętrznego wykorzystuje mechanoreceptory do przetworzenia dźwięku w sygnały nerwowe);
-fotoreceptory - receptory światła (białka: opsyny, rodopsyna; komórki: czopki, pręciki; narządy: oko);
-magnetoreceptory - receptory natężenia i kierunku pola magnetycznego;
-elektroreceptory - receptory natężenia i kierunku pola elektrycznego;
-osmoreceptory - receptory ciśnienia osmotycznego;
-proprioreceptory - receptory ruchu, pozycji i równowagi;
-baroreceptory - receptory ciśnienia.
Środki stosowane do wziewów: Leki rozkurczowe; Leki rozrzedzające wydzielinę; Leki ułatwiające wykrztuśne Leki przeciwzapalne; Antybiotyki; Wody mineralne.