Dr Sławomir Antkiewicz

Egz.: ok 20 pytań opisowych

Moodle: „RKP”

WYKŁAD 1 04.03.2007

INSTYTUCJA RYNKU KAPITAŁOWEGO - UCZESTNICY RYNKU KAPITAŁOWEGO

• emitenci papierów wartościowych - mogą nimi być wszyscy (z wyjątkiem osób fizycznych); przedsiębiorstwa → akcje i obligacje; pozostali → akcje

• inwestorzy - mogą nimi być wszyscy

przeciętny Polak ma:

• akcji na kwotę 1 000zł

• obligacji na kwotę 1 000zł

• wszystkich oszczędności na kwotę 10 000zł z czego 4 000 na lokatach bankowych

• Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) → 10 miejsce w europie pod względem wielkości; jej właścicielem jest SP (Skarb Państwa)

• Światowa tendencja → łączenie się giełd

• Mutualizacja - notowanie giełdy na samej sobie (jest możliwe tylko w przypadku giełd sprywatyzowanych)

• Lepiej zarządza kapitał prywatny

• Plan (z 2004r) dla GPW: do 2010 roku GPW powinna się połączyć i stać się „city” europy środkowej
  Połączyć się z:

• Ameryka (Nyse) - ich giełda jest największa - byłoby fajnie ale stracilibyśmy niezależność; dochodzi jeszcze różnica systemu prawa - amerykańskie prawo jest precedensowe

• Londyn - podobnie jak wyżej: duża - wchłonie nas, system prawa precedensowego

• Frankfurt - nie przejdzie - nie chcą nas

• Euronext - II miejsce w europie, 3 państwa: Francja, Belgia, Holandia - duża zaleta: system informatyczny mamy francuski (nie byłoby problemów na tym tle); wada - Euronext wchłoną Portugalię istniej obawa, że z Polską byłoby tak samo

• Skandynawia zachodnia + kraje nadbałtyckie - partner równego z równym, jest szansa, że postałaby Polsko-Szwedzka GPW

• Moskwa - giełda większa, ale z gorszymi papierami wartościowymi, mogliby się od nas dużo nauczyć a dali by nam duże spółki - ekonomicznie dobry pomysł

• Wiesław Rozłucki - poprzedni prezes GPW - 3 kadencje

• Ludwik Sobolewski - aktualny prezes GPW

• Nasdaq - młodsza giełda amerykańska - notowania spółek nowej technologii (internet, elektronika, komputery, telefonia, itp.)

• Nyse - starsza giełda amerykańska - spółki starszych technologii

• Centralna tabela Ofert (CeTO) - „młodsza siostra” GPW - powstała dla gorszych przedsiębiorstw, aby się zaznajomiły z giełdą i później wkroczyły na GPW; koncepcja się nie przyjęła, CeTO się nie rozwijała, była bliska bankructwa - uratowała ją (wykupiła) GPW; obecnie CeTO jako hurtowy rynek obligacji, kwota minimalna: 1 000 000zł została wykupiona przez Włoską MTS

NARODZINY GPW W W-WIE

• marzec 1991r - Ustawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych

• 16 kwiecień 1991r - pierwsze notowanie na GPW (akcje 5 spółek)

• koniec 1991r notowanych 9 spółek o kapitalizacji 161mln PLN
  kapitalizacja = cena akcji × ilość akcji = wartość

Indeks giełdowy - pozwala syntetycznie ocenić sytuację na giełdzie:

• WIG - obejmuje wszystkie spółki giełdowe (na „starcie” WIG = 1000)

• WIG20 - obejmuje 20 największych spółek giełdowych

• MIDWIG - 40 średnich spółek

• WIRR - Warszawski Indeks Rynku Równoległego - spekulacyjny, małe spółki

• NIF - narodowe Fundusze Inwestycyjne

• TechWIG - indeks spółek technologicznych

OKRES PROSPERITY

• 15 czerwiec 1992r - debiut obligacji skarbowych na GPW (notowania ciągłe - cena zmienia się z sekundy na sekundę)

• w 1993r stopa zwrotu z WIG wynosiła 1095%

• styczeń 1994 - debiut Banku Śląskiego

• 10 luty 1994 - debiut praw wyboru

Notowania jednolite - dawniej raz dziennie, obecnie 2 razy dziennie; teraz ok 99% spółek ma notowana ciągłe

Prawo wyboru - możliwość kupienia nowych akcji po preferencyjnych cenach dla starych akcjonariuszy; jest to instrument, więc można go sprzedać

WIELKI KRACH MARZEC 1994

• marzec 1994 - początek bessy

• 16 kwiecień 1994 - wyodrębnienie WIG20

• od 3 października 1994 - 5 sesji na tydzień

• od 3 stycznia 1995 - wprowadzenie indeksu rynku równoległego WIRR

• 12 październik 1995 - I edycja Forum Inwestycji Kapitałowych „Twoje pieniądze” - odbywało się w Pałacu Kultury i Nauki

CAŁODZIENNY HANDEL

• 18 grudzień 1995 - dogrywka dwustronna

• 8 lipiec 1996 - akcje wybranych spółek trafiają do notowań ciągłych

• 15 lipiec 1996 - pierwsze notowanie świadectw Narodowych Funduszy Inwestycyjnych

STO SPÓŁEK

• 10 październik 1996 - powstaje www.gpw.pl

• maj 1997 - setna spółka na GPW

NARESZCIE FUTURES

• 16 styczeń 1998 - uruchomienie rynku instrumentów pochodnych na GPW, czyli debiut kontraktów terminowych na WIG20

• 9 marzec 1998 - debiut warrantów (na indeks NIF oraz na akcje Elektrim SA)

• 4 sierpnia 1998 - pierwsze notowanie PDA (= prawo do akcji)

Akcje mają prawo wejść na giełdę dopiero, gdy sąd „przyklepie” podwyższenie kapitały; trwa to ok 3m-cy więc aby przyspieszyć obrót akcjami wprowadzono PDA

Asymilacja - PDA zmienia się na akcje

NOWE POCHODNE

• 21 wrzesień 1998 - wprowadzenie MIDWIG

• 25 wrzesień 1998 - początek obrotu kontraktami terminowymi na kurs USD

• 11 styczeń 1999 - 200 spółek na GPW

• 31 maj 1999 - kontrakty terminowe na EUR

WYKŁAD 2 18.03.2007

DEFINICJA RYNKU FINANSOWEGO I WALUTOWEGO

Rynek finansowy - to rynek, na którym zawierane są transakcje finansowe polegające na zamianie pieniądza na mniej płynny, dochodowy instrument finansowy, który może mieć albo charakter wierzycielski (dłużny) albo własnościowy.
Rynek finansowy składa się z czterech segmentów:

• rynek pieniężny

• rynek kapitałowy

• rynek kredytowy

• rynek pozabilansowych instrumentów finansowych (=derywatów, pochodnych)

Rynek finansowy wraz z instytucjami finansowymi tworzy system finansowy

Rynek walutowy - rynek, na którym zawierane są transakcje walutowe polegające na sprzedaży instrumenty finansowego denominowanego w jednej walucie o najwyższym stopniu płynności (pieniądz) na podobny instrument denominowany w innej walucie [waluta jednego państwa zamieniana na walutę innego państwa]

Płynność instrumenty finansowego - wyraża się w jego zdolności do zamiany na instrument o najwyższym stopniu płynności (pieniądz) po cenie niewiele różniącej się od ostatniej ceny rynkowej

Rynek niepłynny = płytki

Zasada ładu korporacyjnego - zasady dobrej etyki stworzone przez GPW

Instytucje finansowe:

• emitenci

• inwestorzy

• GPW w W-wie

• Centralna Tabela Ofert (CETO)

• Komisja Papierów Wartościowych i Giełd

• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

• pośrednicy w obrocie papierami wartościowymi (biura maklerskie, maklerzy i doradcy inwestycyjni)

• fundusze inwestycyjne

• narodowe fundusze inwestycyjne

• towarzystwa ubezpieczeniowe

• fundusze emerytalne

• W-ska Giełda towarowa

• Fitch Polska (wcześniej: CERA - Środkowoeuropejskie Centrum Analiz i Ratingu)

Rating - syntetyczny wskaźnik określający stopień zaufania dla danego przedsiębiorstwa, banku czy państwa (oceny: najlepsza AAA najgorsza D)

Agencje ratingowe o znaczeniu międzynarodowym:

• Moody's Investors Service

• Standard & Pour

Rating a powodzenie emisji:

• im wyższy rating tym niższe koszty emisji

• im wyższa ocena tym niższe prawdopodobieństwo bankructwa

RYNEK PIF-ÓW	różnie	różnie	poniżej i powyżej 1 roku	różnie	pierwotny i wtórny	transakcja terminowa (forward) NDF - nie dostarczony forward (nierzeczywista transakcja terminowa) futures - kontrakt terminowy na giełdzie (=forward giełdowy) opcje - forward z opcją wycofania się (za możliwość wycofania się z transakcji należy wnieść bezzwrotną opłatę manipulacyjną)
RYNEK KREDYTOWY	mała płynność, małe bezpieczeństwo	słaba	poniżej i powyżej 1 roku	różnie	pierwotny (ale zaczyna pojawiać się wtórny)	kredyty
RYNEK KAPITAŁOWY	wysoka, dość łatwo zbywalne, duże bezpieczeństwo	bardzo dobra	powyżej 1 roku	detaliczny	pierwotny i wtórny	obligacje (wierzycielski, posiada termin zapadalności) akcje (własnościowy nie ma terminu zapadalności) kwit depozytowy (własnościowy, emitowany na rynkach zagranicznych)
RYNEK PIENIĘŻNY	wysoka, dość łatwo zbywalne, duże bezpieczeństwo	bardzo dobra	poniżej 1 roku	hurtowy	pierwotny i wtórny	bon skarbowy (dłużny, max 52tyg) bon pieniężny (emitowany przez NBP) certyfikaty depozytowe (emitowane przez banki komercyjne, krótkoterminowe) KPD - krótkoterminowy papier dłużny (emitowany przez przedsiębiorstwa, komercyjny) depozyt/lokata międzybankowa (bank bankowi pożycza pieniądze)s
	PŁYNNOŚĆ BEZPIECZEŃSTWO	KONDYCJA FINANSOWA DŁUŻNIKA	TERMIN ZAPADALNOŚCI INSTRUMENTU	INSTRUMENTY HURTOWE CZY DETALICZNE	PIERWOTNY CZY WTÓRNY	INSTRUMENTY

WYKŁAD 3 01.04.2007

PĘKNIĘCIE BAŃKI INTERNETOWEJ - MARZEC 2000

• kwiecień / maj 2000 - Segment Innowacyjnych technologii SiTech wraz z indeksem TechWIG

• 25 maj 2000 - debiut pierwszych certyfikatów inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych (Skarbiec Gwarancja 2002)

BUDYNEK ZE SZKŁA I STALI

• 8 czerwiec 2000 - otwarcie nowej siedziby GPW przy ulicy Książęcej

• 1 sierpień 2000 - kontrakty terminowe na indeks TechWIG (mały obrót - nie przyjęły się)

• 17 listopad 2000 - Nowy System Giełdowy WARSET

GAMA INSTRUMENTÓW POCHODNYCH

• 22 styczeń 2001 - kontrakty terminowe na akcje spółek TP SA, Elektrim, PKN Orlen

• 24 wrzesień 2001 - warranty typu amerykańskiego na kontrakty terminowe na WIG20 (pochodne na pochodne)

• 26 listopad 2001 - jednostki indeksowe na WIG20 (akcje syntetyczne MiniWIG20)

OSTATNI ROK BESSY

• 18 luty 2002 - kontrakty terminowe na indeks MIDWIG

• 4 kwiecień 2002 - utworzenie przez GPW Fundacji Edukacji Rynku Kapitałowego

• 25 kwiecień 2002 - debiut obligacji zamiennych na akcje (ComArchS.A)

GRAĆ NA KRÓTKO

• 6 maj 2002 - formalne umożliwienie pożyczania papierów wartościowych (tzw. krótka sprzedaż akcji)

• wrzesień 2002 - uchwały o wprowadzeniu zasad dobrych praktyk w spółkach publicznych

OPCJE I SPÓŁKI ZAGRANICZNE NA GPW

• 27 maj 2003 - prawa pierwszeństwa GPW (Netia)

• 22 wrzesień 2003 - opcje na WIG20

• 14 październik 2003 - pierwsza spółka zagraniczna na GPW (Bank Austria Creditanstalt AG)

STRATEGIE DLA GPW

• 16 czerwiec 2004 - ogłoszenie strategii rządowej rozwoju rynku kapitałowego do 2010r -Agenda Warsaw City 2010 przygotowanej przez Ministerstwo Finansów

• 15 grudzień 2004 - przyjęcie przez GPW dokumentu „Dobre praktyki w spółkach publicznych 2005”

DALSZY ROZWÓJ GPW: 3 000 sesji, 30 000 pkt-ów, kiedy 300 spółek?

• 1 luty 2005 - 3 000 sesja, 227 spółek i 5 zagranicznych

• 14 luty 2005 - kontrakty terminowe na obligacje skarbowe

• 11 lipiec 2005 - debiut zdalnych członków giełdy

NOWE OPCJE KOLEJNE REKORDY

• 17 październik 2005 - opcje na akcje

• 27 luty 2006 - 40 000 pkt WIG

• 16 kwiecień 2006 - 15 urodziny rynku

• listopad 2006 - 50 000 pkt WIG

CO DALEJ

• Centrum Europy Środkowo - Wschodniej czy alians z zachodnią giełdą?

• Ryzyko marginalizacji?

• Mnóstwo ofert pierwotnych:

• 2004 - WSiP, PKO BP, Dwory, TVN

• 2005 - Zelmer, Ciech, Polmosy, Lotos, Puławy, PGNiG

• 2006 - Dom Development, Multimedia Polska, HTL

CZY BĘDĄ OFERTY PIERWOTNE?

• Rych SA

• PZU

• PKP Cargo

• PLL LOT

• Producenci i dystrybutorzy energii

• GPW SA - akcje giełdy w notowaniach

• Spółki ukraińskie, słowackie, litewskie

Rynek pieniężny - tworzą transakcje instrumentami finansowymi, które charakteryzują się najwyższym stopniem płynności oraz najwyższym stopniem bezpieczeństwa. Jednocześnie termin realizacji praw z tych instrumentów nie przekracza jednego roku. Wszystkie instrumenty finansowe rynku pieniężnego mają charakter wierzycielski

Rynek pieniężny to rynek:

• otwarty

• hurtowy - dokonywane są transakcje na wielką skalę

• którego uczestnikami są przede wszystkim inwestorzy instytucjonalni (banki, rządy, niebankowe instytucje finansowe, itp.)

Rynek kredytowy - tworzą transakcje finansowe pomiędzy bankami handlowymi i niektórymi instytucjami finansowymi a klientami o różnej wiarygodności finansowej, których główną cechą jest to, iż nie mają lub mają bardzo ograniczony dostęp do rynku pieniężnego i kapitałowego

Rynek kredytowy to rynek:

• zamknięty

• zindywidualizowanych transakcji finansowych

• którego uczestnikami są przede wszystkim banki ze strony podaży i małe/średnie przedsiębiorstwa ze strony popytu

Rynek kapitałowy

1. to rynek kapitałów średnio- i długoterminowych przeznaczonych na finansowanie inwestycji

2. tworzą transakcje instrumentami finansowymi, których termin realizacji jest dłuższy niż rok a które równocześnie charakteryzują się wysoką płynnością oraz dużym bezpieczeństwem

Funkcje rynku kapitałowego:

• transfer wolnych funduszy (środków pieniężnych) od podmiotów dysponujących ich nadwyżkami do tych, którym tych środków brakuje a chcą rozpocząć lub rozszerzyć swoją działalność

• tworzenie mechanizmu umożliwiającego alokację zasobów w gospodarce narodowej

• cenowa weryfikacja pozycji, znaczenia i siły ekonomicznej spółek notowanych na giełdzie

• weryfikacja kadry zarządczej

MIDWIG = MWIG40

WIRR = SWIG80

WYKŁAD 4 22.04.2007

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE POPYT I PODAŻ NA RYNKU KAPITAŁOWYM

Podaż papierów wartościowych / popyt na kapitały na rynku pierwotnym uzależniona jest od następujących czynników:

• skłonność przedsiębiorstw do inwestowania określona przez oczekiwaną stopę zwrotu z inwestycji

• możliwość wykorzystania alternatywnych metod finansowania uwarunkowana poziomem stopy procentowej na rynku kredytowym (drogie kredyty → nie opłaca się ich brać → wejście na giełdę; koszt wejścia na giełdę ok 7%, kredyt min 10%)

• zapotrzebowanie państwa na kredytowe środki budżetowe (im większa dziura budżetowa tym więcej papierów skarbowych - obligacji)

Popyt na papiery wartościowe / podaż kapitału na rynku pierwotnym określany jest przez:

• stopę oszczędności

• zwyczaje społeczeństwa w odniesieniu do różnych form lokowania oszczędności i ich atrakcyjności (poziom stopy procentowej)

• stopień rozwoju rynku kapitałowego (w PL mały, zbyt krótka historia rynku)

• polityka fiskalna państwa w odniesieniu do obrotów giełdowych i dochodów uzyskiwanych z inwestowania w papiery wartościowe

Podatek giełdowy:

• rozliczany jest raz w roku, brak m-cznych zaliczek

• do końca kwietnia następnego roku należy złożyć PIT giełdowy

• brak kwoty wolnej od podatku (od 1zł przychodu też płacimy 19% podatku)

• przychody z giełdy w ciągu całego roku sumują się

• istnieje kompensacja zysków i strat (zysk 100zl, strata 100zł → dla celów podatkowych jesteśmy na zero)

• straty nieskompensowane można „wykorzystać” do skompensowania zysków w 5 następnych latach, nie więcej niż ½ wysokości straty w 1 roku

• przychody z giełdy nie łączą się z innymi przychodami

• naliczany jest metodą fifo - przy częściowej sprzedaży akcji, nie wszystkie posiadane przyjęta jest zasada, że sprzedawane są te najdawniej kupione:

miesiąc	kupno akcji po: [zł]	sprzedaż akcji za: [zł]	zysk/strata z pkt-u widzenia podatku
I	12	─	─
II	11	─	─
III	10	─	─
IV	─	11	-1zł (11-12) strata - brak podatku

Fundusze inwestycyjne - podatek

• pobierany jest z „automatu” - zaliczki pobierane od każdego zysku - automatycznie przez bank

• brak kompensaty zysków i strat

• brak osobnego PIT-u

• opodatkowanie analogiczne jak dla lokat bankowych

Popyt i podaż na rynku wtórnym - określane są przede wszystkim przez preferencje płynności inwestorów i ich przewidywania, co do pewności i rentowności lokat w dane walory

OS - obligacje skarbowe
OSP - obligacje skarbowe krajowe (PL) - istnieje bardzo mała możliwość ich nie spłacenia

LB - lokaty bankowe

OSAM - obligacje samorządowe, zysk ok 5%

OK - obligacje przedsiębiorstw / korporacyjne; zysk ok 7-9%, nawet do 20% przy obligacjach śmieciowych o bardzo dużym ryzyku

ADS - akcje dużych spółek; zysk ok 20-30%

ASS - akcje spekulacyjnych spółek; zysk nawet do kilkuset % rocznie, duże ryzyko

O - opcje; zysk w ciągu 2-3dni nawet do 100%, strata możliwa 100%

F - futursy; zysk nawet 3-krotny w ciągu tygodnia; możliwa strata > niż wkład

Akcje mogą być:

• imienne - z których uprawnienia przysługują osobie (fizycznej, prawnej) wskazanej w dokumencie akcji. (nie mogą być przedmiotem obrotu giełdowego)

• na okaziciela - z których uprawnienia do wykonywania wynikających z nich praw przysługują każdemu posiadaczowi akcji.

• aportowe - akcje pokryte wkładem niepieniężnym.

• gotówkowe - akcje pokryte w formie pieniężnej.

• uprzywilejowane - są one akcjami imiennymi. Uprzywilejowanie może dotyczyć zarówno praw majątkowych wynikających z akcji (dywidendy, udziału w podziale masy likwidacyjnej), jak i praw niemajątkowych (korporacyjnych - prawo głosu)

• nieme - to akcje, z których akcjonariuszowi nie przysługuje prawo głosu, w zamian za to posiadacz takiej akcji jest uprzywilejowany co do wysokości dywidendy (przy czym może to być więcej niż połowa dywidendy przypadającej na akcje nieuprzywilejowane) oraz prawa pierwszeństwo wypłaty dywidendy;

• do których przypisany jest obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych;

• założycielskie (imienne świadectwa założycielskie) - mogą być wydawane w celu wynagrodzenia usług świadczonych przez założycieli spółki.

INSTRUMENTY FINANSOWE RYNKU KAPITAŁOWEGO

Akcja - papier wartościowy stwierdzający własnościowy udział w spółce akcyjnej
Każda akcja w spółce ma wartość nominalną (o znaczeniu tylko księgowym) oraz wartość rynkową (moze się ona zmieniać w zależności od popytu i podaży)
Akcje sa emitowane po cenie emisyjnej, która musi być równa lub wyższa od wartości nominalnej

Kredyt lewarowy - kredyt w wysokości 10-, 20- krotności własnych środków na zakup akcji

Redukcja -zmniejszenie ilości akcji, które dostanie inwestor uprzednio na nie zapisany, podawana w procentach, wynika z dużego popytu na dane akcje (chcę kupić akcje za 10 000zł, jest duży popyt, wprowadzono redukcję 95%, dostanę akcje tylko za 5% z 10 000zł, pozostałe pieniądze zostaną zwrócone)

WYKŁAD 5 06.05.2007

Akcje dają posiadaczowi prawo do:

• 
  uczestnictwa w spółce akcyjnej - akcjonariusz nie może być usunięty ze spółki akcyjnej

• zwoływanie Nadzwyczajnych Walnych Zgromadzeń Akcjonariuszy (po zebraniu 5% głosów)

• udziałów w zwyczajnych i nadzwyczajnych walnych zgromadzeniach z prawem głosu co w efekcie prowadzi do zarządzania spółką

• 
  prawo wglądu w dokumenty niezbędne do właściwej oceny działalności kierownictwa spółki

• udział w zysku rocznym w postaci dywidendy

• prawo do części kwoty likwidacyjnej - każdy akcjonariusz w przypadku likwidacji spółki ma prawo do otrzymania z powrotem części wpłaconego do spółki kapitału po pokryciu jej zobowiązań

• poboru akcji nowej emisji

Obligacja - papier wartościowy stwierdzający powstanie zobowiązania

Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatoriusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia oraz wykupu obligacji. Świadczenie takie może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny

Obligacja może być papierem na okaziciela lub imiennym

Obligacje mogą emitować:

• SP (ustawa o obligacjach nie dotyczy)

• podmioty prowadzące działalność gospodarczą posiadające osobowość prawną

• gminy, związki komunalne (międzygminne)

• miasto stołeczne Warszawa

• inne podmioty upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw oraz banki w zakresie uregulowanym przez prawo bankowe

Obligacje mogą być:

• zabezpieczone lub niezabezpieczone

• krótkoterminowe (do 1 roku), średnioterminowe (1-10lat), długoterminowe (ponad 10 lat)

• krajowe i międzynarodowe (zagraniczne lub euroobligacje)

• o oprocentowaniu:

• stałym

• zmiennym

• indeksowym

• kuponie zerowym

WYKŁAD 6 13.05.2007

Obligacje 5-letnie, 10-letnie, hurtowe, bankowe obligacje detaliczne - KSIĄŻKA

OBLIGACJE SAMORZĄDOWE

Funkcje obligacji samorządowych:

• kredytowa

• promocyjna

• inwestycyjna

Rynki zagraniczne:

USA

• ponad 100 lat tradycji

• obligacje ogólne i przychodowe ( na konkretne przedsięwzięcie; spłacone musza być tylko z przychodów z tej inwestycji; istnieje szansa nie spłacenia w wyniku małej rentowności inwestycji)

• zachęty podatkowe

EUROPA

• szersze zainteresowanie od lat 90-tych

• czasami emisja na rynku międzynarodowym

• rosnąca popularność w Europie środkowo-wschodniej

Przesłanki emisji:

• niższe koszty pozyskania kapitału w stosunku do kredytu

• wyższe kwoty, nierzadko dłuższe okresy finansowania

• wielu wierzycieli

• promocja emitenta

• stosunkowo duża wiarygodność kredytowa (ryzyko niewypłacalności)

• zabezpieczenia na majątku trwałym (jednak o niewysokiej płynności)

• dochody samorządu mało podatne na wahania koniunktury

• polityczny charakter samorządów (napięcia polityczne, biurokracja ← wady; ustawowo określone dochody i wydatki, przejrzystość ← zalety)

Nabywcy i emitenci:

• emisje niepubliczne (mniej niż 100 nabywców) ze względu na: koszty, czasochłonność, małe emisje, brak doświadczeń)

• ostrożność samorządów - boją się pozyskiwać kapitały duże kwoty

• nabywcy: banki organizujące emisje, przedsiębiorstwa, FI, instytucje ubezpieczeniowe

• niska płynność obrotu, obligacje substytutem kredytu

• konieczność rozbudowania bazy inwestorskiej

• perspektywy emisji publicznych (Ostrów, Rybnik, Poznań)

• przeznaczenie środków - gł. infrastruktura i szeroko pojęty transport

ROZDZIAŁ 10

WYKŁAD 7 27.05.2007

INSTRUMENTY RYNKU PIENIĘŻNEGO:

CP - PAPIER KOMERCYJNY = KPD - KRÓTKOTERMINOWY PAPIER DŁUŻNY

• do 1 roku

• cecha -instrumenty dyskontowe

• nabywcami są podmioty instytucjonalne

• emisja bez zabezpieczenia - w przypadku bankructwa firmy emitenta - strata inwestora

• szybkość emisji - 1-2m-ce (emisja akcji ok 2lat)

• tańszy niż kredyt (ok 7-8%)

• nie opłaca się emitować na kwotę mniejszą niż 1 000 000zł (duże opłaty manipulacyjne)

• nie ma obowiązku zdeklarowania przez przedsiębiorstwo celu przeznaczenia środków uzyskanych z KPD

• możliwość rolowania - (podpisanie umowy z bankiem); po roku emisja nowych KPD aby spłacić poprzednie, itd. (wykorzystywane przy inwestycjach dłuższych niż rok, np. finansowanie inwestycji 5 letniej -5× KPD)

• emisja KPD podnosi prestiż przedsiębiorstwa

• elastyczność emisji - emisja na taką kwotę na jaką potrzeba

• elastyczność oprocentowania

• wysoka rentowność dla inwestora (6-7%)

• lepsza dywersyfikacja portfela dla inwestora

• konieczność wydania memerendum informacyjnego (o produkcji, kosztach, itp.)

• emitentami są głównie duże przedsiębiorstwa (spółki)

• inwestorami są głównie inne przedsiębiorstwa i banki (a może zostać każdy jeśli go stać)

• rynek KPD się zmniejsza - przedsiębiorstwa i inwestorzy przechodzą na instrumenty długoterminowe

• wady:

• brak jednolitej podstawy prawnej (nie ma ustawy o KPD), dominuje 1akt prawny → obligacje krótkoterminowe

• wysoki nominał jednostkowy

• emisje nie publiczne (nie trafiają na giełdę)

OBLIGACJE ZAMIENNE:

• niskie oprocentowanie

• + świadczenie niepieniężne: możliwość zamiany na akcje

OBLIGACJE Z PRAWEM PIERWSZEŃSTWA (Z WARRANTEM)

• pierwszeństwo do zakupu akcji

KPWiG → KNF

WYKŁAD 8 09.06.2007

DEPOZYTY MIĘDZYBANKOWE:

• data waluty

• brak możliwości wypowiedzenia depozytu

• depozyty krótkoterminowe (w tym jednodniowe)

• depozyty długoterminowe (w tym depozyty łamane: 3m-ce i 18dni, okrągłe: tydzień, m-c)

• banki pożyczają sobie płynne rezerwy (posiadane na rachunku w BC), jest to zatem płynny środek płatniczy

• stopa procentowo: cena dawcy, cena biorcy, WIBOR, WIBID

Determinanty stóp procentowych:

• stopa stała - przejrzystość kalkulacyjna (zaleta); dotyczy raczej depozytów do 1 roku

• stopa zmienna - stopa referencyjnie skorygowana o umowną wartość (zależnie od oceny klienta)

• dotyczy raczej depozytów powyżej roku

Cele depozytów:

• regulacja płynności (nadwyżki / niedobory)

• arbitraż depozytowy (różnice w cenach depozytów na te same okresy u różnych uczestników)

• spekulacyjne pozycje depozytowe (przy tendencji spadkowej stóp procentowych, udzielenie długiego depozytu i finansowanie go przyjmowaniem tańszych środków na krótsze okresy)

• źródło finansowania wzrostu akcji kredytowej (na które zawsze można liczyć)

• instrument bazowy dla pochodnych

Depozyty call:

• bez uzgodnionego terminu zapadalności

• wypowiedzenie w max 24 lub 28 godzin

• wysoka płynność i dostateczny dochód

CERTYFIKATY DEPOZYTOWE:

• papiery wartościowe emitowane przez banki w celu pozyskania środków pieniężnych

• certyfikaty depozytowe ze stałym kuponem

• uzyskana rentowność jest ceną certyfikatu

• terminy najczęściej od miesiąca do roku

• oprocentowanie stałe, zmienne lub dyskontowe

• duże nominały

• duża płynność stąd rentowność niższa od depozytów

• bezpieczeństwo (emitentami są „pierwszorzędne” banki)

• anonimowość

• początki PL rynku ze względu na nadpłynność sektora bankowego

• regulacje w prawie bankowym

• popularne na rynkach rozwiniętych

Cele zawierania transakcji w CD

• inwestycje w CD - zmniejszenie nadpłynności

• emitowanie CD - pozyskanie środków (alternatywa dla depozytów)

• arbitraż - wykorzystanie różnic w cenach certyfikatów kwotowanych na rynku międzybankowym

• otwieranie pozycji spekulacyjnych - kupić CD i sprzedać go później po wyższej cenie

BONY SKARBOWE:

• krótkoterminowy papier dyskontowy emitowany przez rząd za posrednictwem agenta (zwykle BC) w celu finansowania wydatków budżetowych

Cechy:

• charakter dyskontowy

• bezpieczeństwo (emitent, krótki termin)

• wysoka płynność

• na okaziciela

• łatwa dostępność kwotowa

• forma zdematerializowana (od 1996r)

• rejestracja w CRBS

• wysoka rentowność (ok 4%)

• baza dla innych instrumentów

• f-cja gwarancyjna (w kredytach lombardowych)

Rentowność bonów < oprocentowanie depozytów

Nabywcy: głównie instytucje; dostęp do rynku pierwotnego mają wyłącznie market-makerzy (15 banków)

Przetargi (w poniedziałki): agent NBP, status uczestnika przetargu

Zlecenie zakupu w przetargu:

• ilość (min 10szt)

• cena za 1 bon (dokładnie, co do 1gr)

• sposób zapłaty

Cena przetargowa - przyjmowane są oferty zakupu nie gorsze od tej ceny, aż do wyczerpania się oferty sprzedaży

Rozliczenie - data waluty spot (48h, do środy trzeba zapłacić); publikacja w prasie

Rynek wtórny (od 1992r)

• kwotowanie dwustronne (banki kupi od A za Xzł, sprzeda B za Zzł (=X+Y))

• platforma CeTO

Cele transakcji bonami skarbowymi:

• inwestowanie w BS

• umożliwienie zarządzania płynnością podmiotom niebankowym (i oczywiście budżetowi państwa)

• arbitraż - kupno i sprzedaż tych samych BS na tę samą datę waluty po różnych cenach

• otwieranie pozycji spekulacyjnych - kupno BS a potem ich sprzedaż po wyższej cenie

„ta sama data waluty” = te same bony

Transakcje repo:

• transakcje sprzedaży BS ze zobowiązaniem ich odkupu w określonym dniu po określonej cenie

• oprocentowanie uzyskanych środków jest wkalkulowane w cenę odkupu i określane stopą repo

Jest to zatem forma depozytu międzybankowego zabezpieczonego papierami wartościowymi. Nie istnieje ryzyko niewypłacalności. Z pkt-u widzenia partnera jest to operacja reverse-repo (zakup BS a potem ich sprzedaż)

BC na rynku pieniężnym - regulacja płynności systemu bankowego

Transakcja repo a kredyt lombardowy - różnica w inicjatywie; repo inicjuje BC, kredyt lombardowy inicjuje bank komercyjny; transakcje krótkoterminowe

Operacje bezwarunkowe (outright) - wpływ na długoterminowe stopy procentowe

BONY PIENIĘŻNE NBP

• regulowanie płynności sektora bankowego

• kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniądza

• od 1 do 364 dni

• nabywcy na rynku pierwotnym: banki krajowe (i oddziały banków zagranicznych) będące dealerami rynku pieniężnego (i BFG); na rynku wtórnym: pozostałe banki

• rozliczenie: data waluty dziś

IAD - indeks aktywności dealerskiej - jego wartość określają wskaźniki udziału obrotów realizowanych przez bank na wtórnym rynku bonów skarbowych, udział bonów skarbowych w aktywach klientów banku, udział transakcji tego banku w transakcjach realizowanych NBP, poprawność relacji z NBP

Rejestr Bonów Pieniężnych NBP:

• prowadzony jest od 1996 r. w Departamencie Polityki Pieniężno-Kredytowej.

• obsługa transakcji zakupu bonów pieniężnych NBP na rynku pierwotnym, kupna/sprzedaży tych bonów na rynku wtórnym oraz transakcji wykupu BP NBP

Te cechy + wprowadzenie najkrótszych terminów dało BC możliwość natychmiastowego wpływania na rynek pieniężny

WYKŁAD 9 10.06.2007

RYNEK KAPITAŁOWY - PERSPEKTYWY ROZWOJU

• warset - system informatyczny obsługujący Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie od 17 listopada 2000 roku

• planowany sojusz GPW

• wzrost obrotów

• spółki nowej technologii

• mały wzrost kapitalizacji rynku - brak dużych emisji

• brak rozproszonego akcjonariatu (brak spółek stricte publicznych)

• brak odpowiedniej segmentacji (problem CeTO, VC)

• brak rozbudowanej bazy inwestorów

• niedostateczna ochrona interesów akcjonariuszy mniejszościowych

• paradygmat: deregulacja a ochrona drobnych akcji (co jest ważniejsze)

• nowe regulacje (rynek międzybankowy, docelowe i warunkowe podwyższenie kapitału, akcje nieme, zmniejszenie uprzywilejowania akcji)

• ustawa o obligacjach

• podaż środków za strony funduszy emerytalnych

• postęp technologiczny

• problem marginalizacji PL rynku

• zwolnienie od podatku od zysków giełdowych

• mała rola w gospodarce i przeregulowanie

RYNEK PIENIĘŻNY - PERSPEKTYWY ROZWOJU - czy PL rynek pieniężny jest płynny (wielkość transakcji, szybkość, brak zmiany cen)

KIERUNKI DZIAŁAŃ DLA ROZWOJU RYNKU PIENIĘŻNEGO:

• ograniczenie barier dostępu do rynku i stymulowanie konkurencji

• banki - zarządzanie płynnością, inwestycje (bony, depozyty m-bankowe)

• w przyszłości CD (obecnie bark centralnego depozytu, wysokie kwoty)

• fundusze emerytalne - inwestycje

• przedsiębiorstwa - mała transparentność rynku

• FI

• nierezydenci (preferencje długoterminowych)

• dominacja SP oraz banków (bony skarbowe i obligacje, dwupoziomowość rynku)

• konkurencja - zmniejszenie marż cen kupna i sprzedaży

• liberalizacja dewizowa - zwiększenie oferty, większe limity zachodnich banków, integracja z rynkami międzynarodowymi

• mniejszy wpływ NBP na politykę pieniężną

• tworzenie rynku bazowego (obligacji skarbowych - wydłużenie terminów przez MF)

• zwiększenie jawności informacji rynkowej

• elektroniczne platformy obrotu

• ograniczona przejrzystość - większe zyski banków, słabszy rozwój rynku

• opracowanie regulacji rynków - samoregulacja banków, problem pożyczek papierów wartościowych

• ograniczenie podatków i kosztów

TYPOWE USŁUGI BANKÓW INWESTYCYJNYCH

1. obrót papierami wartościowymi i zarządzanie funduszami obejmuje m.in.

• organizowanie emisji papierów wartościowych dla różnych podmiotów

• pośrednictwo w zakresie sprzedaży papierów wartościowych
  selling agent - jeśli bank organizujący emisję ma mało pkt-ów sprzedaży to podpisuje umowę na „wynajęcie” pkt-ów sprzedaży z innym bankiem (np. BOŚ z PKO BP) i wyemitowane papiery wartościowe można kupić w oddziałach obu banków

• gwarantowanie emisji - bank przygotowujący emisję podpisuje umowę z bankiem X na gwarancję, że wykupi wszystkie akcje, które nie zostana zakupione przez inwestorów; duży koszt (za gotowość + upust na akcjach)

• bezpośrednia sprzedaż papierów wartościowych wybranym inwestorom (private placement)

• działalność brokerska i dealerska (=maklerska)

• zarządzanie aktywami klientów (portfolio management)

• tworzenie i zarządzanie FI

• organizowanie i finansowanie projektów inwestycyjnych

• działalność Venture Capital

doradztwo finansowe i zarządzanie finansami; obejmuje m.in.:

• tworzenie strategii finansowej dla przedsiębiorstwa

• pozyskiwanie odpowiednich źródeł finansowania

• restrukturyzacja finansowa przedsiębiorstwa

• prywatyzacja przedsiębiorstwa

• organizowanie transakcji M&A (Fuzje i Przejęcia(

• organizowanie kredytów syndykalnych - kilka banków pod nadzorem jednego, koordynującego, „zrzuca się” po trochu na jeden duży kredyt dla klienta, klient ma zobowiązanie tylko wobec banku koordynującego

KONIEC

RYNEK KAPITAŁOWY I PIENIĘŻNY

SYSTEM FINANSOWO - WALUTOWY

Instytucje

finansowe

bankowe instytucje finansowe

niebankowe instytucje finansowe

Infrastruktura

prawna

akty prawne

regulacje wewnętrzne

zwyczaje

Rynki

finansowo-walutowe

pieniężny

kapitałowy

kredytowy

pochodnych instrumentów finansowych (PIF)

walutowy

OSAM

OS

LB

F

O

ASS

ADS

OK

OSP

Rentowność

Ryzyko

Takich nie ma

Takich nie

kupimy

PRAWA KORPORACYJNE

PRAWA MAJĄTKOWE

19

---