4190


Wykład pierwszy 1. 10. 05

Rozwój historii psychologii klinicznej.

Psychologia kliniczna jest najmłodszą dziedziną psychologii stosowanej i w swoim dorobku korzysta z osiągnięć psychologii wychowawczej i rozwojowej. Jeżeli chcemy określić patologie musimy znać normę. P. K. powstała w latach 90-tych XIX w. Kolebka jej rozwoju jest USA.

Ojcem Psychologii Klinicznej był Witner. Po uzyskaniu wykształcenia w EU wrócił do USA i tam założył pierwszą na świecie klinikę dla dzieci odchylonych od normy. Rozpoczął współpracę pomiędzy psychologiem, pedagogiem a lekarzem (wcześniej tego nie było). Jest on twórcą nazwy Psychologia Kliniczna, od greckiego słowa Clinikos czyli łóżko. Witner wydał pismo P.K. w którym zamieszczano artykuły naukowe. Organizował kursy letnie dla psychologów klonicznych. Jego błędem było to że nie doceniał testów psychologicznych.

Testy psychologiczne stały się 2 kamieniem węgielnym dla P.K. 1 kamieniem był witner.

Pierwsze testy kliniczne powstały w latach 90-tych XIX w.

Testy Catela - badały poziom inteligencji.

Test Binet Simon - określał iloraz inteligencji. Wyraża się on stosunkiem wieku umysłowego do wieku życia (W Polsce posługiwano się nim do lat 60-tych XX w.). Na jego podstawie klasyfikowano dzieci(zasługi). Dla określenia upośledzenia inteligencji używano słów debil idiota - po 68 wycofano te określenia.

Na początku lat 60-tych w Pensylwanii powstał ośrodek który zajmował się publikowaniem testów i ich opracowywaniem. Mekka dla psychologii. Rozwój testów zwrócił uwagę na psychologie jako naukę.

3 kamieniem węgielnym w rozwoju P.K. był rozwój higieny psychicznej. W 1905. Beers był tu pierwszym głównym sekretarzem. Był pacjentem psychiatryka. Opisał to w książce „Umysł który odnalazł sam siebie”. Książka stała się bestsellerem i zwrócił tym uwagę na los osób chorych psychicznie. Psycholog umówił się z profesorem na podobne doświadczenie. Książka ta wywołała ruch higieniczny psychologii początkowo był to ruch charytatywny potem naukowy. Beers miał brata chorego na padaczkę i go obserwował bal się ze się zarazi i ze strachu skoczył z okna. To spowodowało pójście do psychiatryka.

Cele psychologii klinicznej (ten ruch postawił sobie takie cele):

1 - profilaktyka (zapobieganie chorobom psychicznym )

2 - rehabilitacja (praca nad człowiekiem aby przywrócić normalne funkcjonowanie w społeczeństwie)

3 - zachowanie zdrowia psychicznego

Ruch naukowy w postaci higieny psychicznej rozprzestrzenił się po całym świecie i powstały instytuty higieny psychicznej.

W 1932 r- powstał pierwszy taki instytut w Warszawie, twórca był Kazio Dąbrowski (lekarz i psycholog). Wydają on swoje czasopismo i organizuje zjazdy.

4 kamień węgielny - obie wojny światowe w XX w.

W czasie I wojny światowej okazało się, ze nie wszyscy żołnierze wytrzymują psychicznie. Trzeba ich było odsyłać do domu, było to drogie. zrobiono więc dla poborowych kwestionariusz klasyfikacyjny. Żołnierze dostawali alkohol. Zwrócono także uwagę na psychologie i specjalistów pomocnych w klasyfikacji. (kwestionariusz musi być trafny i rzetelny, powstaje w wyniku działań matematycznych).
II wojna światowa wtedy wzrost P.K. Wtedy wiele osób doznawało urazów czaszkowo - mózgowych. W oparciu o konieczność diagnozy spowodowało to powstanie neuropsychologii - w celu badania mechanizmów powstałych po uszkodzeniu.

Po II wojnie światowej rozwinęła się psychologia egzystencjalna zainspirowana tym, że wielu ludzi na całym świecie zaczęło mieć problemy z poczuciem sensu życia. Wobec problemów pytanie o sens życia.

5 kamień węgielny - Psychoanaliza - freud.

Freud urodził się w 1856 r. na Morawach w monarchii Austro -węgierskiej. Przeniósł się do Wiednia tam żył, zmarł w Paryżu (Londynie). Był lekarzem, terapeutą i twórcą nowej teorii osobowości oraz metody leczenia zwanej Psychoanalizą. uważa się go za geniusza. Jego wpływ porównuje się do Kopernika i Darvina. Freud pokazał, że nie jesteśmy panami siebie. Rządzą nami instynkty. Jeżeli matka wierzy w osiągnięcia dziecka stymuluje je do osiągnięć. „Urodził się w czepku”.

Psychoanaliza - teoria osobowości i metoda leczenia. Teoria - logiczne narzędzie za pomocą którego porządkuje się fakty empiryczne, jest to logiczny sposób uporządkowania doświadczeń ludzi.

W psychologii wyróżnia się 2 nurty teorii:

  1. dotyczy wąskiego zakresu

  2. obejmuje całość funkcjonowania człowieka np. teoria osobowości

Podstawowe założenia psychoanalizy:

    1. Życie psychiczne człowieka toczy się w podświadomości. Świadomość wierzchołek góry lodowej.

0x08 graphic
świadomość

0x08 graphic
myśli

pragnienia to wszystko tonie w podświadomości

motywy

Świadomość (Freud):

Dwa rodzaje instynktów w podświadomości:

  1. Eros - istnienie seksualne, związany jest z zaspokojeniem potrzeb fizjologicznych, jego pochodną jest miłość

Miłość - prawdziwa troska o dobro drugiego człowieka, czasem ona łączy się z pożądaniem seksualnym

Freud uważał, że po 5 latach pożądanie w małżeństwie wygasa.

  1. Fanatos - instynkt śmierci, wynika on z tezy Schopenchawera, który twierdził, że celem każdego człowieka jest śmierć. Życie jest kołem prowadzącym do śmierci. z tego wypływa agresji. Freud wskazał, że agresja jest instynktem, ma to konsekwencje psychologiczne. Każdy człowiek się z tym rodzi, jest to związane z dziedzicznością.

Każdy jest potencjalnym zabójcą. Człowiek jest w stanie zabić w obronie własnej lub swoich najbliższych. Każdy człowiek jest potencjalnym kanibalem. każdy jest potencjalnym samobójcą, w każdym z nas głęboko są ukryte tendencje autodestrukcyjne. Ich ujawnienie zależy od charakteru i sytuacji życiowej.

Freud jako pierwszy odkrył negatywne konsekwencje tłumienia agresji. Musi ona ujść z człowieka w sposób akceptowany społecznie. Swobodne wyładowanie agresji niszczy inną istotę a tłumiona agresja jest pożywką dla autodestrukcji.

Społecznie akceptowanym sposobem jest trening asertywności Koncepcja asertywności jako alternatywa dla agresji powstała w latach 50-tych XX w. (po śmierci Freuda). Agresja tłumiona może wybuchnąć niespodziewanie pod postacią samobójstwa lub zabójstwa. Człowiek traci kontrolę nad agresją którą tłumi.

Życie wymaga aby była zachowana równowaga między Eros i Fanatos. Jeżeli dominuje Eros życie jest puste. Miłość i nienawiść wciąż przeplatają się ze sobą, stad miłość nie jest pozbawiona dozy negatywnych uczuć. wolna od tej domieszki może być miłość matki do syna. Według psychoanalizy każdy rodzic bardziej kocha dziecko płci przeciwnej.

człowiek najbardziej agresywne stworzenie na świecie - Freud.

Człowiek jedyne zwierze, które niszczy w obrębie własnego gatunku. Freud umarł w 1939 roku.

struktura osobowości.

Trzy systemy (skład):

Jd - ciemna i negatywna strona osobowości, siedlisko prymitywnych zachowań, rezerwuar energii psychicznej. Libido, instynkt

seksualny i agresja - instynkty w id. Ludzie różnią się siłą tej sfery. Id kieruje się siłą przyjemności. Ludzie którzy kierują się ta sferą są nastawieni na przyjemność. Z tym przychodzimy na świat, dziedziczymy. Z id związany jest z prymitywnym sposobem myślenia.

Ego (ja) - kształtuje się w pierwszych miesiącach życia, kiedy człowiek zaczyna odróżniać siebie od rzeczywistości. Kieruje się

zasadą realizmu. Musi zaspokajać instynkty z id zgodnie z wymaganiami społecznymi i wypływającymi z superego.

Superego - rządzi się zasadą doskonałości. System wartości etycznych, który został ukształtowany pod wpływem procesu

identyfikacji jak i na drodze wychowania dziecka. Aby się rozwinął u dziecka, dziecko musi być kochane bez tego to się nie uda. Super ego wymaga abyśmy pracowali sumiennie. Czasem superego może być okrutne, bo żąda pracy od nas ponad nasze siły i może się to stać przyczyną nerwicy.

Freud twierdził, ze osobowość rozwija się w pierwszych latach życia. to zwróciło uwagę na role dzieciństwa - w pierwszych latach powstaje pień, korzenie i główne konary. Najważniejszymi osobami w rozwoju są rodzice i jeżeli do 3,5 roku życia nikt nie pokocha dziecka to u niego zdolność do miłości wygasa na zawsze. Mówimy wtedy o nich ludzie bez sumienia. Brak miłości rodziców prowadzi do nie rozwinięcia się w pełni superego (moralności). Superego pojazd dla sumienia.

Do 5 roku życia rozwój osobowości jest zakończony, potem mogą powstać zmiany z powodu napięć transmisji, nie zaspokojonych potrzeb i napięć, zagrożeń, konfliktów - powodują pewne zmiany osobowości.

tezy rozwoju psychoseksualnego.

Syndrom Edypa i elektry (kompleks?)

Pomiędzy 3 - 5 rokiem życia u dziewczynek a szczególnie u chłopców rozwijają się uczucia o zabarwieniu erotycznym do rodzica płci przeciwnej. Matka zarówno dla dziewczynki jak i chłopca jest pierwszym obiektem identyfikacji. Dziewczynka nie rozstaje się z matką, ale chłopiec musi oderwać się od matki i musi się zacząć identyfikować z mężczyzną. Jest to pierwsza rana na sercu mężczyzny. Miedzy 3 a 5 rokiem życia miłość chłopca do matki ma cechy prawdziwej miłości. Matka ma wyłączność potem chłopiec musi się identyfikować z mężczyzną. Chłopiec drugi raz musi odejść od matki gdy jest dorosły. Prawidłowy rozwój gdy chłopiec interesuje się kobietami. Matka musi pogodzić się z odejściem syna do innej kobiety i musi to zaakceptować. Prawidłowe rozwiązanie kompleksu Edypa zapobiega homoseksualizmowi (erotycznemu zainteresowaniu osobami tej samej płci).

Dziewczynki nie musza rozstawać się z matką stąd wiele kobiet bardzo silnie jest związana matką.

Mózg człowieka jest bombardowany 3 typami żądań:

  1. Płynącymi z ciała - potrzeby fizjologiczne głód, pragnienie, sen)

  2. Żądania płynące od innych ludzi - praca, dom

  3. Żądania płynące z naszego superego - które domaga się od nas wysiłku

One są w swej zasadzie konfliktowe np. potrzeby biologiczne są w konflikcie z systemem etycznym. Człowiek doznaje niepokojów. Freud wyodrębnił strach od lęku, niepokoju.

Strach - jego przyczyna jest zewnętrzna, jest proporcjonalny do zagrożenia, w sytuacji strachu najlepiej jest uciekać. Np. goni nas

bandyta.

Niepokój (lęk) - Przyczyna jest wewnętrzna, jest nieproporcjonalny do zagrożenia, uciekanie nie jest rozwiązaniem, niepokój

podąża wraz z nami.

Poczucie sensu życia.

Freud twierdził, że pytanie o sens życia jest zbyt trudne dla człowieka, ma on za mały rozum. Lepiej zastanawiać się do czego ludzie dążą. Ludzie dążą do szczęścia. Na drodze do niego stoi:

Co to jest szczęście?

Kochać i być kochanym czyli troszczyć się o innych i odczuwać troskę.

Aby zwalczyć niepokój (lęk) i konflikty człowiek stosuje mechanizmy obronne. Freud twórca koncepcji mechanizmów obronnych. Mechanizmy te rozwinęła jego córka najmłodsza Anna już po jego śmierci.

Mechanizmy obronne - są podświadome i tylko wtedy mogą być skuteczne, są uniwersalne, stosują je wszyscy ludzie na ziemi. Nie rozwiązują ani problemów ani trudności, działają na zasadzie środków przeciw bólowych - nie zwalczają przyczyny tylko osłabiają efekt. Mechanizmy obronne nie są ani dobre ani złe. Zależy to od tego jak ktoś je wykorzystuje.

Nadmierne stosowanie mechanizmów obronnych prowadzi do nerwicy. Dzielą się mechanizmy obronne na silne i słabe. Neurotyczne i stosowane przez ludzi, niektóre z nich obejmują wąski wycinek niektóre są w całym życiu.

Mechanizm represji (wyparcia) - wypadające w podświadomość, myśli pragnień. przyświeca temu myśl aby jak najszybciej o

tym zapomnieć. zatarciu ulega treść danego doświadczenia, a stan emocjonalny pozostaje.

Dwa prawa represji:

  1. Siła z jaką tłumione są treści jest tym większa im te treści są ważniejsze z subiektywnego punktu widzenia.

  2. Silna frustracja prowadzi do agresji tylko słaba do represji.

Jeżeli wydarzenie jest dużej waginie da się go zepchnąć w podświadomość. Freud twierdził, że to prowadzi do nerwicy (to wypychanie w podświadomość), ale gdy to się wyciąga z podświadomości jest to lecznicze. najważniejsze recepcje miały miejsce w okresie dzieciństwa. Każdy z nas miał negatywne doświadczenia o których chciał zapomnieć i każdy z nas po trochu jest neurotykiem.

Metody dochodzenia do treści ukrytych w podświadomości:

  1. Psychoanaliza klasyczna - od czasów Freuda zajmują się tym psychoanalitycy.

  2. hipnoza - wydobywa się treści ukryte w podświadomości, można tu narzucać pewne komunikaty. Jest wykorzystywana w sądownictwie, w leczeniu uzależnień;

  3. Analiza -polega na tym, że podaje się leki które wyzwalają podświadomość, wykorzystywane w wywiadach.

  4. Testy projekcyjne - testy docierające do podświadomości, człowiek rzutuje własną podświadomość na świat otaczający, np. zdania niedokończone. człowiek patrzy na świat przez pryzmat doświadczeń.

  5. Analiza pomyłek, przejęzyczeń zagubień - zgodnie z zasadą determinizmu społecznego - nic w psychice nie dzieje się przypadkowo.

Freud - stałe uleganie wypadkom jest skłonnością do agresji.

  1. Analiza wytworów literackich.

  2. Analiza braków osobowościowych - np. ktoś bez przerwy opowiada kawały seksualne.

Mechanizm recepcji często idzie w parze z:

  1. mechanizmem zaprzeczania rzeczywistości - człowiek zaprzecza oczywistym faktom np. że jest chory.

  2. Mechanizmem tworzenia reakcji przeciwnych - człowiek postępuje wbrew swoim najgłębszym, podświadomym pragnieniom, jego zachowanie jest sztuczne. Każda nadmierna troska jest przeciwstawieniem, płaszczykiem, pod którym kryje się agresja egoizm.

Freud twierdził, że ekstremalny atak na czyichś poglądów jest podświadomym ich wyznawaniem.

  1. Konwersja (mechanizm) - jedyny mechanizm który jest stosowany przez osoby histeryczne. Problem psychiczny jest rozwiązany przez dolegliwości fizjologiczne. Ból psychiczny jest przeniesiony na ból fizyczny. Łatwiejszy do zwalczenia. jest to niesłychane bogactwo wiary.

mogą to być:

Może tu wystąpić objaw każdej choroby, ale ciało jest zdrowe.

Istnieje możliwość pomyłki (Freud):

  1. hipochondria (mech) - nadmierne zainteresowanie funkcjonowaniem swojego ciała. Wszystko rozwiązują problemy

fizyczne.

  1. regresja (mechanizm) - mechanizm ucieczkowy, niedojrzały mechanizm obronny.

Może przybierać różne formy:

zachowanie dziecka w sytuacjach trudnych:

11) Racjonalizacja (mechanizm) - Opracowany przez ucznia Freuda Jamsa, zmiana motywów postępowania aby usprawiedliwić, zmienić motywy własne lub osoby z która się identyfikujemy. racjonalizacja stoi na straży własnej godności i wartości.

Formy: