ZADANIA ANALIZY ŻYW.określenie zawartości skł. Pok. w surowcach, półprod. i prod gotowych, -kontrola jakości produkcji i przetwórstwa żywności ANALIZA ŻYW. OBEJMUJE-a. sensoryczna (za pomocą zmysłów i organoleptycznie) ,- składu chem. (metody chemiczne, enzymatyczne,

instrumentalne) , - mikrobiol. (liczba i rodzaj drobnoust. w żywności) PRZEPISY OKREŚLAJĄCE WAR. JAKIE MUSI SPEŁNIĆ PRODUKT SPOŻYWCZY:-Ustawa z dn. 11.05. 2001 o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia( uchwalona przez sejm), -Ustawa o normalizacji z dn. 3.04.1993 (normy ustala Polski Komitet Normalizacyjny PKN. powołany i nadzorowany przez Prezesa Rady Ministrów) ,- komórką podwykonawcza są Normalizacyjne Komisje Problemowe NKP odpowiadające za treść merytoryczną norm PRÓBKĘ LABORATORYJNĄ OTRZYMUJEMY: przez dokładne zmieszanie próbek ogólnych i ich zmniejszenie PRZYGOTOWANIE PROBKI

LABORATORYJNEJ WYMAGA ETAPOW: próbka pierwotna- cześć zawartości opakowania jednostkowego lub prod. bezkształtnego, pobrana jednorazowo z 1 miejsca prod. opakowanego lub nie; próbka jednostkowa- powstała z połączenia próbek pierwotnych, pobranych z 1 opakowania jednostkowego ;próbka ogólna - otrzymana z połączenia próbek jednostkowych ; próbka laboratoryjna- powstała z połączenia próbek ogólnych i ich zmniejszenia POD POJĘCIEM BŁĘDU W ANALIZIE ROZUMIE SIĘ: rozbieżność między uzyskanym wynikiem oznaczenia a rzeczywistą zawartością oznaczonego składnika w badanym materiale BŁĘDY DZIELĄ SIĘ NA: bezwzględne- równe war. bezwzględnej różnicy dokładnej wart. x i otrzymanej y x - y = z ;względne- będące miernikiem dokładności oznaczenia w procentach z/x*100%; systematyczne- niewłaściwe wyskalowanie przyrządów pomiarowych, przygotowanie próbek, sączenie, ważenie, przygotowanie roztworów wzorcowych; przypadkowe- przyczynę trudno ustalić i eliminować; grube- wynik niedostatecznej uwagi analityka przy wykonaniu analizy, zapisywania i obliczania wyników WIELKOŚĆ POPEŁNIONEGO BŁĘDU JEST MIERNIKIEM dokładności i precyzji oznaczenia KAŻDY PROD. SPOŻ. SKŁADA SIĘ Z: wody i suchej masy ZAW. WODY W PRODUKCIE TO: taka ilość wody jaką można w nim oznaczyć każdą z dostępnych i dla danego produktu właściwych metod WODA WYSTĘPUJE W PROD. SPOŻ. JAKO: woda wolna (stanowiąca rozpuszczalnik substancji organicznych i mineralnych, wypełniająca wolne przestrzenie i nie podlegająca zjawiskom kapilarnym; woda związana nie biorąca udziału w regulacji ciśnienia osmotycznego (woda higroskopijna, kapilarna, krystaliczna, konstytucyjna) MET. SUSZENIA TERMICZNEGO, REZONANSU JĄDROWEGO, STAŁEJ DIELEKTRYCZNEJ SŁUŻĄ DO OZNACZANIA :zawartości wody (suchej masy)SUCHA MASA TO: pozostałość po usunięciu wody z próbki produktu, przy czym procesowi temu towarzyszy uwalnianie się niektórych substancji (np. olejki eteryczne, lotne kwasy i niektóre alkohole). Rozróżnia się następujące pojęcia dotyczące suchej masy: SM całkowita- otrzymana przez suszenie produktu w określonych warunkach ; SM rozpuszczalna- czyli ekstrakt; SM skorygowana-otrzymana z różnicy suchej masy całkowitej i zawartości związków dodawanych do produktu np. soli SKŁADNIKAMI SM SĄ: substancje org.- białka, tłuszcze, węglowodany rozpuszczalne i nierozpuszczalne w wodzie; substancje nieorg.: popiół, składniki mineralne, zanieczyszczenia SKŁ. SM, KTÓRE MOŻNA OZNACZYĆ ANALITYCZNIE OGÓŁEM TO: białko, tłuszcz, popiół METODY OZNACZENIA SM DZIELĄ SIĘ NA: bezpośrednie (destylacja azeotropowa absorpcyjne, chemiczne);pośrednie( suszenie termiczne w różnych temp. i ciśnieniu, refraktometryczne, NMR, densymetryczne, pomiar stałej dielektrycznej) MET. SUSZENIA TERMICZNEGO POLEGA NA: wydzieleniu wody z próbki za pomocą suszenia w podwyższonej temp., pod norm. lub zmniejszonym ciśnieniem WSTĘPNE PODSUSZANIE W TEMP. 50-60⁰C STOSUJE SIĘ DO: prod. zawierających duże ilości białek, cukrów prostych i dekstryn (mleko, sery, mięso) PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO OZNACZANIA SM METODĄ TERMICZNĄ NALEŻY: wysuszyć naczynko wagowe do stałej masy; przygotować odpowiedni próbkę; dobrać odpowiednią temperaturę suszenia w zależności od rodzaju produktu SUSZENIE MOŻNA ZAKOŃCZYĆ,GDY: próbka osiągnie stałą masę, czyli dwa kolejne wyniki ważenia nie będą się różniły o więcej niż 0,0001g. DO STUDZENIA PRÓBEK SŁUŻĄ: eksykatory lub naczynia plastikowe w których czynnikiem pochłaniającym wilgoć jest krzemionka SiO₂ lub bezwodny węglan wapnia CaCO₃ szczelnie zamknięte BIAŁKO SUROWE TO: zawartość białka obliczana jako iloczyn masy azotu ogólnego i przeciętnej zawartości azotu w białku (16%) METODA KIELDAHLA POZWALA NA OZNACZENIE: azotu ogólnego (pochodzącego z jonów amonowych, oraz zw. Zaw. grupy amidowe, aminowe i iminowe) i pośrednio białka I OBEJMUJE NASTĘPUJĄCE ETAPY: mineralizacja-spalenie zw. org. polega na intensywnym ich utlenieniu i przekształceniu sb. Org. w nieorg.-Rozkład kwasu siarkowego z uwolnieniem tlenu 2H₂SO₄→ (temp.)→2SO₂ + O₂ + 2H₂O;Utlenienie subst. org. z uwolnieniem CO2, wody i amoniaku

COOH

/

R →(temp.kat.)→ CO₂↑ + H₂O↑ + NH₃

\

NH₂

Przechodzenie amoniaku w siarczan amonowy 2NH₃ +H₂SO₄→(NH₄)₂SO₄ -destylacja amoniaku odbywa się w warunkach podwyższonej temp. i nadmiaru zasady: (NH₄)₂SO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + 2H₂O + 2NH₃ Wydzielony amoniak jest wiązany w nadmiarze kwasu borowego NH₃ + H₃BO₃ → (NH₄)H₂BO₃ -miareczkowanie mianowanym roztworem HCl( lub siarkowego) (NH₄)H₂BO₃ + HCl → NH₄Cl + H₃BO₃ IL. DODANEGO W MET. KILEDAHLA (H₂SO₄) POWINNA BYĆ NIE MNIEJSZA NIŻ:15 cm³/ 1g SM badanego prod. KONIEC MINERALIZACJI SPRAWDZA SIĘ PRZEZ: zmianę barwy zawartości kolby z brązowej na bezbarwną i klarowną PRZED ROZPOCZĘCIEM DESTYLACJI:z parą wodną w aparacie Parnasa-Wagnera SPRAWDZAMY CZY: koniec chłodnicy jest zanurzony w cieczy odbieralnika, w odbieralniku znajduje się kwas borowy zmieszany ze wskaźnikiem Tashiro UWODNIONY AMONIAK ODDESTYLOWUJE SIĘ DO: odbieralnika z kwasem borowym i wskaźnikiem Tashiro MIARECZKOWANIEPRZEPROWADZA SIĘ MIAN.ROZTW. HCl LUB H₂SO₄ UŻYWAJĄC JAKO WSKAŹNIKA: wskaźnika Tashiro, który zmienia zabarwienie z zielonej na fiołkową OTRZYMANY AZOT PRZELICZAMY NA BIAŁKO KORZYSTAJĄC Z: indywidualnego przelicznika (6,25), uwzględniając miano HCl względem azotu 100%białka/16%azotu=6,26 MET. KILEDAHLA ZAWODZI, GDY PROD. ZAWIERA: azot w postaci azotanów, azotynów oraz azot aromatycznych pierścieni heterocyklicznych AZOT GRUP AMINOWYCH MOŻNA OZNACZYĆ: metodą Sorensena (miareczkowania formylowego), metodą van Slyke'a (gazometryczna) MET. SORENSENA POLEGA NA: zablokowaniu grup aminowych AA aldehydu mrówkowego w wyniku czego tracą one swoje wł., natomiast grupy karboksylowe zostają odblokowane i mogą być miareczkowane mianowanym roztworem NaOH. Liczba uwolnionych grup karboksylowych jest równa liczbie związanych z formaldehydem grup aminowych MET. VAN STYKE'A POLEGA NA: reakcji między I-rz. Gr. aminowymi (rozpuszczalnych białek), a kwasem azotowym

RNH₂ + HNO₃ → ROH + H₂O + N₂ .Z ilości wydzielonego azotu oznaczanego gazometrycznie oblicza się ilość azotu aminowego, przy czym połowa wydzielonego azotu pochodzi z HNO₃ a druga połowa z produktu. MET. KOLORYMETRYCZNE OZNACZANIA AZOTU TO: -oparte na wbudowaniu barwników, -biuretowa (barwne kompleksy z jonami Cu),-Lowrego (reakcja biuretowa i redukcja odczynnikiem Folina- Ciocalteu) MET. IMMUNOENZYMATYCZNA (ELISA) POLEGA NA: tworzeniu połączeń specyficznych przeciwciał z oznaczanym białkiem oraz odp. enzymem, który z substratem tworzy barwny związek. Natężenie barwy oznacza się spektrofotometrycznie Z PUNKTU WIDZENIA ANALITYCZNEGO CUKROWCE DZIELI SIĘ NA: rozpuszczalne w wodzie ( mono- i oligosacharydy), rozpuszczalne na gorąco w 2% roztworze kwasu mineralnego (skrobia), rozpuszczalne w stęż. roztworach kw. Mineral. ( celuloza i jej pochodne) CUKROWCE OGÓŁEM OZNACZA SIĘ: Cukrowce ogółem= masa próbki-(woda+ białko+ tłuszcze+ popiół) CUKIER INWERTOWANY TO: glukoza i fruktoza powstałe z sacharozy po jej uprzednim zhydrolizowaniu w śr. kw.C₁₂H₂₂O₁₁ + H₂O →śr. kwaśne→ 2 C₆H₁₂O₆

Sacharoza cukier inwertowy MET FIZ OZNACZANIA CUKROWCOW (SŁUŻĄ DO OZNACZANIA WĘGLOWODANÓW ROZP. W WODZIE) DZIELIMY NA: densymetryczne (oparte na pomiarze gęstości wodnych roztworów za pomocą areometru lub pikometru) refraktometryczne (oparte na pomiarze współczynnika załamania światła przez cząsteczki cukru rozpuszczonego w wodzie) polarymetryczne (wykorzystujące zdolność skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego przez cząsteczki cukrów w roztworze wodnym) MET. CHEM.OZNACZANIA CUKRÓW WYKORZYSTUJĄCE WŁ. RED. CUKRÓW DZIELIMY NA: miareczkowe (objetosciowe)- wykorzystujące wł. Red. cukrów w stosunku do jonów Cu, wynikające z obecności w cząsteczkach cukrów wolnych grup karbonylowych , absorpcyjne (kolorymetryczne)- oparte na pomiarze absorpcji zw. barwnych powstających w wyniku reakcji chem. cukrów z różnymi odczynnikami. Do najczęściej stosowanych zaliczamy metodę: natronową, rezorcynową i żelazicyjankową. chromatograficzne (GLC, HPLC)SÓL SEINETTEA STOS. W MET. LANE-EYONA ORAZ BERTRANDA SŁUŻY DO: to winian sodu i potasu, zapobiega wytrącaniu się wodorotlenku miedzi, co umożliwia prawidłowe przeprowadzenie redukcji miedzi MET. LUFFA-SCHOORLA POLEGA NA: redukcji, w śr. Zas. pH=9,5 w temp. wrzenia, jonów Cu²⁺ zawartych w płynie Luffa przez cukry red. obecne w badanym roztworze. Przebiega w 2 etapach: 1) próba ślepa, ustala zużycie mianowanego roztworu tiosiarczanu sodu do miareczkowania jodu wydzielonego przez całkowitą ilość miedzi zawartą w określonej objętości płynu Luffa 2CuSO₄ + 4KI→śr. kwaś.→ 2K₂SO₄ + Cu₂I₂ + I₂ I₂ + 2Na₂S₂O₃ → 2NaI + Na₂S₄O₆ 2) próba właściwa, prowadzi do red. części miedzi w tej samej obj. płynu Luffa badanym r oztworem cukru, następnie dodajemy KI, z którego nie zred. miedź wydziela jod. Jod miareczkowany jest mian. roztworem Na₂S₂O₃ R-COH + 2CuO →śr.alkal.→Cu₂O + R-COOH

2CuSO₄ + 4KI →śr.kwaś.→ 2K₂SO₄ + Cu₂I₂ + I₂

I₂ + 2Na₂S₂O₃ → 2NaI + Na₂S₄O₆ Objętość tiosiarczanu sodu odpowiadającą ilości Cu(II) podlegającej red. przez cukry zawarte w oznaczanej próbce oblicza się z różnicy dwóch miareczkowań (próby ślepej i właściwej) a następnie przelicza z tabel na zaw. Oznaczanego cukru. MET. OZNACZANIA SKROBI DZIELĄ SIĘ NA: wagowe, Raska- skrobię oznacza się wagowo po rozp. jej i wytrąceniu z próbki przy użyciu kolejno eteru, HCL, alkoholu, chemiczne- polegają na hydrolizie (kw. nieorg. lub enzymami amylolit.) skrobi do glukozy. Glukozę oznacza jedną z metod red. i przelicza na skrobię, mnożąc przez współczynnik przeliczeniowy (0,9) polarymetryczne- skrobię przeprowadza się do roztworu przez potraktowanie, stęż. HCl na zimno lub 1% HCl we wrzącej łaźni wodnej, roztwór się klaruje i bada w polarymetrze BŁONNIK SUROWY (WŁÓKNO SUROWE) TO: część włókna rośL., która nie rozp. się we wrzącym 0,25 molowym H2SO4, następnie 0,31 molowym ługu sodowym, w wodzie, alkoholu i eterze BŁONNIK POK.: część pożywienia odp. na działanie enzymów zaw, w ukł. pok. człowieka, zaliczamy tu polisacharydy (celulozowe i niecelulozowe) oraz ligniny i skrobie oporną MET. ICH OZNACZANIA ZALICZA SIĘ DO: instrumentalnych (kolorymetryczne, chromatograficzne)enzymatyczno-wagowych (AOAC), biologicznych MET. AOAC POLEGA NA: trawieniu próbki kolejno termooporna a-amylaza, proteaza i amyloglukozydaza a następnie po wytraceniu błonnika rozpuszczalnego, na wagowym oznaczeniu części nie strawionych z rozdziałem na rozp. i nierozp. w wodzie TŁUSZCZ SUROWY TO: suma naturalnych zw. org., takich jak: glicerydy, wolne KT, sterole, wit. i barwniki rozp. w tł., fosfatydy, woski, nierozp. w wodzie, które można wyekstrahować z produktu rozpuszczalnikami org. (eter etylowy, naftowy, chloroform, benzen, aceton) i które nie są lotne w temp. 105˚C MET. OZNACZANIA TŁ. DZIELI SIĘ NA: ekstrakcyjne (wagowe, np. Soxhleta, Weibulla-Stoldta, refraktometryczne, densymetryczne) objetościowe (kwasowe, np. Gerbera, bezkwasowe) instrumentalne NIR lub NMR OBEJMUJĄ ONE NASTĘPUJĄCE ETAPY wysuszenie do stałej masy (np. metoda Soxhleta) bądź hydroliza produktu, ułatwiające wydobycie substancji tłuszczowych (np. metoda Weibulla-Stoldta, metoda Gerbera);wydzielenie subst. Tł. w procesie ekstrakcji (np. metoda Soxhleta, Weibulla-Stoldta) lub mechanicznie (metoda Gerbera) oznaczenie wolnej frakcji tł., tzn. tł. surowego, np. wagowo (np. metoda Soxhleta, Weibulla-Stoldta) KLASYCZNA MET. SOXHLETA NALEŻY DO MET.: ekstrakcyjno-wagowych polecana do oznaczania zawartości tłuszczu w produktach zawierających czyste TAG. .polega na wielokrotnej ciągłej ekstrakcji subst. tł. z rozdrobnionego i uprzednio wysuszonego prod. za pomocą rozpuszczalnika org., odparowaniu rozpuszczalnika i wagowym oznaczeniu subst. tł. BLEDY W MET. SOXHLETA TO: niedostateczne wysuszenie próbki, stosowanie rozpuszczalników nie pozbawionych wody, w przypadku eteru etylowego także nadtlenków ZA KONIEC EKSTRAKCJI W MET. SOXHLETA PRZYJMUJE SIĘ MOMENT GDY: kropla spływająca z ekstraktora na szklaną płytkę lub bibułę filtracyjną, po odparowaniu eteru nie zostawi tłustej plamy OZNACZENIE TŁ W MET. WEIBULLA- STOLDTA POLEGA NA: hydrolizie połączeń frakcji tł. z innymi substancjami- przeważnie białkowymi- za pomocą HCl, oddzieleniu frakcji tł.od hydrolizatu, wysuszeniu na sączku, wyekstrahowaniu rozpuszczalnikiem w aparacie Soxhleta i wagowym jej oznaczeniu (jest zalecana dla produktów, w których tł. Wyst. w postaci połączeń białkowych lub w postaci zemulgowanej- sery mleko, pieczywo) OZNACZENIE ZAW. TŁ. MET. GERBERA POLEGA NA: wydzieleniu tł. w specjalnym tłuszczomierzu (butyrometrze) po uprzednim rozpuszczeniu otoczek białkowych emulsji tł. za pomocą H₂SO₄, odwirowaniu warstwy tł. i odczytaniu % zaw. Tł. na skali tłuszczomierza. STOSOWANE W MET.GERBERA ODCZYNNIKI SŁUŻĄ DO: stęż. H2SO4 do uwolnienia tł. z otoczek białkowych, alk. izoamylowy- zmniejsza przyczepność do szkła i ułatwia zgromadzenie wydzielonego tł. w jednolity słupek. POPIÓŁ. MINERALIZACJĘ PROD. SPOŻ. MOŻNA PROWADZIĆ NA :sucho i mokro WYBÓR SPOSOBU MINERALIZACJI ZALEŻY OD: rodzaju substancji (typu związków w popiele),celu analizy PRZY OZNACZANIU SKŁADNIKÓW MIN. STOSUJE SIĘ MINERALIZACJĘ: na mokro STOSUJĄC :mocne kw. mineralne (HNO₃, H₂SO₄, HClO₄, które przeprowadzają pierwiastki w subst. nielotne) MINERALIZACJA NA SUCHO WYMAGA TEMP.: dla większości produktów 550˚C, w przypadku zbożowych nie zawierających chlorków spopielanie prowadzi się w temp. 900˚C POPIÓŁ SUROWY TO: inaczej popiół całkowity. to masa popiołu oznaczanego bezpośrednio po mineralizacji (spopieleniu) próbki produktu. Popiół całkowity jest wyznacznikiem wart. żywieniowej, może zawierać też ślady zanieczyszczeń (np. piasku) CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA STRATY W MINERALIZACJI TO: lotność niektórych składników min. w wyższych temp. (np. chlorki),adsorpcji na węglu tworzenie nierozp. połączeń kompleksowych W JAKIM NACZYŃKU PRZEPROWADZA SIĘ MINERALIZACJĘ NA MOKRO: tyglu porcelanowym, kwarcowym bądź platynowym KWASOWOŚĆ LUB

ZASADOWOŚĆ POPIOŁU WYRAŻA SIĘ:w cm³ kw. lub zas. potrzebnych do zobojętnienia popiołu zaw. w prod. WAPŃ W PROD. SPOŻ. MOŻNA OTRZYMAĆ: metodą :manganometryczną (objętościową ),kompleksometryczną, fotometrii płomieniowej, atomowej spektrofotometrii absorpcyjnej (ASA)A JEGO ZAW. W PROD. SPOŻ. WYNOSI: -od 900mg/100g w serach podpuszczkowych do 5-20mg/100g w mięsie i rybach W MET. RODANKOWEJ OZNACZA SIĘ FORMY: zelazowe (Fe³⁺) A W METODZIE Z ORTO-FENANTROLINĄ: żelazawe (Fe²⁺) Częściej używane są metody oparte na oznaczaniu Fe²⁺ ze względu na: większą trwałość utworzonych barwnych kompleksów w czasie, odporność żelaza związanego w barwnych kompleksach na utlenianie, mały wpływ substancji obecnych w roztworze na oznaczanie, pH roztworu oznaczanego powyżej 4 zapobiega interferencji fosforanów, szczawianów oraz fluorków SÓL KUCHENNĄ MOŻNA OZNACZYĆ: -metodą Volharda lub Mohra

METODY RÓŻNIĄ SIĘ TYM, ŻE:w metodzie Volharda dodaje się w nadmiarze AgNO₃ do zakwaszonego roztworu, Po czym nadmiar azotanu srebra odmiareczkowuje się rodankiem potasu w obecności siarczanu żelazo-amonowego jako wskaźnika (jasnoceglasty kompleks).W metodzie Mohra miareczkuje się chlorki w środowisku obojętnym azotanem srebra w obecności chromianu potasowego jako wskaźnika (brunatno-czerwone zabarwienie).Z POJĘCIAMI STANDARDU WEWNĘTRZNEGO MAMY DO CZYNIENIA, GDY: Standard wew.: polega na równoczesnym przeprowadzaniu przez wszystkie etapy analizy próbki badanej oraz próbki badanej ze ściśle określonym dodatkiem wzorca oznaczonej wit. w il. spodziewanej w próbce. Standard zew.: gdy roztwór standardowy, zawierający znane stęż. oznaczanej wit., pozbawiony subst. interferujących znajdujących się w próbce poddany jest identycznemu traktowaniu jak próbka. ZMYDLANIE PRZY OZNACZENIU WIT. TŁUSZCZOROZP. MA NA CELU: rozłożenie glicerydów do zw. rozp. w wodzie tj. glicerolu i soli potasowych KT(mydeł), oraz rozkład połączeń wit.- białkowych. WIT. A W PROD. SPOŻ. OZNACZAMY METODAMI:

spektrofotometryczne (nadające się do sprawdzania czystości i zawartości wit. A w roztworach standardowych oraz do preparatów farmaceutycznych i koncentratów, kolorymetryczne- reakcja Carr-Pricea z trichlorkiem antymonu, fluorymetryczne (do oznaczania wit. w mleku i prod. mlecznych bo nie zawi. one przeszkadzającego fotofluenu), wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) KTÓRE OBEJMUJĄ NASTĘPUJĄCE ETAPY: zmydlanie próbki, ekstrakcja-wyekstrahowanie frakcji nie zmydlających się, pomiar zawartości wit. A METODA KOLOMERYCZNA

OZNACZANIA WIT. A WYKORZYSTUJE REAKCJE CHEM.:-wit. A z trichlorkiem antymonu, kwasem trifluoroocowym lub trichlorooctowym KTÓRA POLEGA NA: -pomiarze absorbcji badanego kompleksu 620nm. WIT. A NALEŻY DO ZW. LABILNYCH CO OZNACZA ŻE: ulega zniszczeniu pod wpływem tlenu, promieni słonecznych, obecności katalizatorów (Cu), w wysokich temp. i jest łatwo utleniana przez nadtlenki KT

OZNACZENIE ZAW.I WIT. A MET. KOLORYMETRYCZNEJ Z WYKORZYSTANIEM REAKCJI CARR- PRICE`A POLEGA NA: pomiarze absorbancji powstałego barwnego zabarw jakie daje wit. A z SbCl₃ (trichlorkiem antymonu) przy długości fali 620nm. NIEDOGODNOSCI TEJ MET TO: krótkotrwale zabarwienie, obecność substancji interferujących, obecność śladów wody i alkoholi, co powoduje zmętnienie, właściwości korozyjne SbCl₃ KAROTENOIDY OZNACZA SIĘ :kolorymetrycznie PRZEZ POMIAR: absorbancji eterowych roztworów β-karotenów oraz pozostałych karotenoidów wyizolowanych za pomocą chromatografii kolumnowej przy długości fali 450nm STOSOWANE ODCZYNNIKI TO: tlenek magnezu i celit lub tlenek glinu zawierający 5% wody, eter naftowy , eter naftowy z 2-5% dodatkiem acetonu lub heksan , bezwodny siarczan sodu, azot sprężony WL. KAROTENOIDÓW: są rozp. w tł.,-łatwo rozp. w eterze naftowym, etylowym, chloroformie, benzenie, heksanie, trudno rozp. w alk.;są wrażliwe na utlenianie, autooksydację i światło;są oporne na działanie wysokich temp. w atm. Beztl. z wyjątkiem zmian stereoizometrycznych;maja char. widmo absorpcji z różnym max, zależnie od stos. rozpuszczalnika org. CO SŁUŻY DO ROZDZIAŁU

CHROMATOGRAFICZNEGO KAROTENOIDÓW-kolumna chromatograficzna, -tlenek magnezu i celit do wymywania eter naftowy z 2-5% dodatkiem acetonu (najlepszy zestaw do rozdziału karotenoidów), -tlenek glinu a do eluowania eter naftowy z 2-5% dodatkiem acetonu lub heksan (najlepszy zestaw gdy oprócz karotenoidów jest także wit. A) NA CZYM POLEGA MET. LUMIFLAWINOWA: polega na przekształceniu ryboflawiny w lumiflawinę w śr. alkalicznym pod działaniem światła, a następnie pomiarze jej niebieskiej fluorescencji. POMIAR FLUORYMETRYCZNY RYBOFLAWINY:oparty jest na pomiarze żółtozielonej fluorescencji ryboflawiny, uprzednio uwolnionej z połączeń białkowo-fosforanowych. OPISZ MET TIOCHROMOWĄ METODE OZNACZANIA WIT. B1 (TIAMINY):polega na utl. tiaminy przy użyciu K₃Fe(CN)₆ w śr. Zas. do tiochromu o intensywnie niebieskiej fluorescencji po naświetleniu światłem o długości 365nm. PRZED UTLENIENIEM KONIECZNE JEST: -uwolnienie tiaminy z połączeń białkowo-fosforanowych (hydroliza kwasowa i enzymatyczna) ,-oddzielenie jej od innych subst. interferujących na kolumnie jonowymiennej WYMIEŃ MET OZNACZANIA WIT. C: miareczkowa Tillmansa z modyfikacją Pijanowskiego, fluorymetryczna WYMIEŃ MET. OZNACZANIA KW. ASKORBINOWEGO: metoda miareczkowa Tillmansa, fluorymetryczna MET. MIARECZKOWA TILLMANSA Z MOD P OPARTA JEST NA: wł. Red. Kw. L-askorbinowego w stosunku do 2,6-dichlorofenoloindofenolu. Oznaczenie polega na wstępnym zred. Kw. L-dehydroaskorbinowego do kw. askorbinowego siarczkiem sodu i chlorkiem rtęci a następnie odmiareczkowaniu go 2,6 dichlorofenoloindofenolem do barwy różowej w śr. Kw. WIT. E W PRODUKTACH MOŻNA OZNACZYĆ: kolorymetrycznie z reakcją Emmerie-Engla, luorymetrycznie, wysokosprawną chromatografią cieczową (HPLC), chromatografią gazową (GC) ZACHOWUJĄC NASTĘPUJĄCE ETAPY: przygotowanie próbki (ważna wielkość naważki) ,zmydlenie próby ,ekstrakcja wit., rozdział chromatograficzny, eluowanie ;oznaczanie kolorymetryczne z rekacją Emmerie-Engla ( z α,α- dwupirydylem i chlorkiem żelazowym, porównać absorbancję próby badanej ze standardem, w reakcji tej wykorzystuje się wł. Red. tokoferoli w stos. do jonów żelazowych. Jony Fe²⁺ powstałe łączą się z α,α- dwupirydylem i dają czerwony kompleks.CO STOSUJE SIĘ DO ROZDZIAŁU

CHROMATOGRAFICZNEGO WIT. E: płytkę chromatograficzna pokryta żelem krzemionkowym z dodatkiem soli sodowej fluorescencyjnej, mikro-pipetę, azot( w celu wysuszenia kropli benzenowej), komorę chromatograficzną zawierającą rozpuszczalnik: alkohol etylowy: benzen lub chloroform/benzen: alkohol metylowy).TEST ODZYSKIWANIA prowadzi się w sposób podobny do standardu wewnętrznego. Oznaczenia dokonuje się na 2 równoległych próbkach materiału badanego. Do jednej z nich dodaj się odp. Il. określonej wit. Obie próbki traktuje się identycznie. Różnica pomiędzy wynikami uzyskanymi dla tych próbek powinna być bliska wart. dla tej samej il. standardu traktowanego oddzielnie. ASA- POLEGA NA POMIARZE: absorbancji promieniowania lampy katodowej przy dł. fali rezonansowej char. dla danego pierwiastka przez wolne atomy pierwiastka badanego wprowadzonego do atomizera. Mierzona absorbancja jest wprost proporcjonalna do stęż. atomów oraz grubości warstwy absorbujacej. Asa dzielimy w zależności od sposobu otrzymania wolnych atomów: płomieniowa( roztwór próbki rozpyla się bezpośrednio w okolicy płomienia (atomizera- powietrze-acetylen, podtlenek azotu-acetylen, powietrze metan), bezpłomieniowa-elektrotermiczna atomizacja próbki- kuweta grafitowa. Schemat: źródło światła- atomizer- monochromator- detektor, wzmacniacz- miernik.---sole strontu lub lantanu aby usunąć interferencję fosforanów. FOTOMETRIA PLOMIENIOWA: służy do oznaczania pierwiastków o niskich stanach wzbudzenia, pod wpływem energii termicznej atomy pierwiastków ulegają wzbudzeniu . Polega na pomiarze w roztworach zmineralizowanej próbki natęż. promieniowania emitowanego przez wzbudzone atomy pierwiastków w płomieniu palnika. Metoda ta wymaga usunięcia interferujących substancji przez dodatek subst.kompleksującej - azotanu cyrkonu. Źródło wzbudzenia- monochroamtor- detektor- rejestrator. WYSOKOSPRAWNA CHROMATOGRAFIA CIECZOWA: polega na rozdzieleniu skł. jednorodnych mieszanin w wyniku różnego ich podziału miedzy 2 nie mieszające się fazy: ruchoma i stacjonarna. Składniki wykazujące powinowactwo do faz ruchomej poruszają się szybciej, Stosowana do grupy zw. nielotnych. Aparatura: zbiornik eluentow, pompa, monometr, dozownik, przedkomora, komora, przepływomierz, detektor, kolektor, rejestrator, komputer. Przy wyborze fazy ruchomej uwzględniamy: rodzaj i skład rozdzielanej próbki, rodzaj wypełnienia kolumny, typ detektora. CHROMATOGRAFIA GAZOWA: służy do rozdzielania subst., które w war. chromatografii mogą mieć postać gazów lub par. Gaz nośny: argon, azot, wodór. Kolumny z wypełnieniem i kapilarne. Skład: butla z gazem, regulator przepływu gazu, odtleniacz, przepływomierz, dozownik, urządzenie dozujące, kolumna. Detektor, termostat, wzmacniacz sygnału detektora, komp. Proces rozdziału: czynność wstępna, przed wprowadzeniem gazu włączyć i ustalić przepływ gazu, analizowana ciecz pobiera się strzykawka, składniki mieszaniny są wykrywane przez detektor a piki im odpowiadające są zapisywane w chromatogramie. Czas jaki upływa od naniesienia badanej subst. do momentu zarejestrowania max piku- czas retencji

---