I. Prace wstępne - uzupełnienie danych
Otrzymany arkusz zawiera warto¶ci przeciętne wybranych elementów taksacyjnych dla grup drzewostanów.
Informacje podane w arkuszu :
• Nr grupy drzewostanów ;
• Powierzchnia grupy drzewostanów w hektarach ;
• Skład gatunkowy wymienione s± gatunki wchodz±ce do składu, procentowy udział poszczególnych gatunków zostanie ustalony na podstawie udziału mi±ższo¶ciowego, po uzupełnieniu danych wyj¶ciowych ;
- Siedliskowy typ lasu ;
- Klasa bonitacji
jeżeli w danej grupie drzewostanów występuj± dwa lub więcej gatunków, podana klasa bonitacji na pierwszym miejscu dotyczy pierwszego gatunku, na drugim miejscu - gatunku drugiego itd. (zarówno dla pierwszego jak i drugiego piętra) ;
- Wiek
jeżeli podany jest tylko jeden wiek, a występuje kilka gatunków w grupie drzewostanów - dan± grupę należy traktować jako grupę jednowiekow±, w innym wypadku należy traktować informację o wieku w ten sam sposób co klasę bonitacji ;
- Czynnik zadrzewienia
informacja dla poszczególnych gatunków analogiczna jak w przypadku klasy bonitacji.
Na podstawie "Tablic zasobno¶ci i przyrostu drzewostanów" zestawionych przez prof. B. Szymkiewicza należy uzupełnić dane wyj¶ciowe dotycz±ce mi±ższo¶ci oraz bież±cego przyrostu mi±ższo¶ci ( na 1 ha i na całej powierzchni) .
UWAGA - dla sosny korzystamy z "Tablicy A - silniejsze zabiegi pielęgnacyjne";
dla dęba i buka z "Tablicy B - słabsze zabiegi pielęgnacyjne";
dla olszy z "Tablic Tiurina";
dla gatunków nie objętych tablicami należy stosować :
• dla klona, jawora, lipy - według buka;
• dla wi±za, grabu - według dębu
• dla topoli, wierzby - według osiki
• dla pozostałych gatunków - według brzozy. - Mi±ższo¶ć grubizny- na 1 ha - dla odpowiednich gatunków z "Tablic zasobno¶ci ..." odczytujemy warto¶ć mi±ższo¶ci grubizny dla odpowiedniego wieku (interpolacja nie jest konieczna - zaokr±glamy wiek do 5 lat, np.: dla wieku 36 - 37 lat odczytujemy z tablic warto¶ć podan± dla 35 lat, dla wieku 38 - 39 lat odczytujemy warto¶ć podan± dla 40 lat itp.) i dla odpowiedniej klasy bonitacji (w przypadku bonitacji "łamanych" np. II/III dokonujemy interpolacji). Warto¶ci odczytane z "Tablic zasobno¶ci ..." redukujemy czynnikiem zadrzewienia, mnoż±c warto¶ć tablicow± przez czynnik zadrzewienia podany dla danego gatunku.
- na całej powierzchni - mnożymy warto¶ć mi±ższo¶ci grubizny danego gatunku na 1 ha, przez powierzchnię grupy drzewostanów.
UWAGA - mi±ższo¶ć na 1 ha zaokr±glamy do 1 m3, mi±ższo¶ć na całej powierzchni zaokr±glamy do 5 m3.
- Bież±cy roczny przyrost mi±ższo¶ci - należy postępować tak jak w przypadku mi±ższo¶ci
UWAGA - warto¶ci przyrostu bież±cego poszczególnych gatunków na 1 ha należy zaokr±glać do 0,1 m3, na całej powierzchni - do 1 m3.
- Ustalenie składu gatunkowego dla poszczególnych grup drzewostanów
jeżeli wszystkie gatunki występuj±ce w danej grupie wykazuj± mi±ższo¶ć grubizny, skład gatunkowy ustalamy na podstawie procentowego udziału mi±ższo¶ci danego gatunku w mi±ższo¶ci całej grupy,
jeżeli chociaż jeden gatunek występuj±cy w danej grupie nie wykazuje mi±ższo¶ci grubizny, wówczas skład gatunkowy ustalamy na podstawie czynnika zadrzewienia, pamiętaj±c, że suma udziałów wszystkich gatunków ma wynosić 10.
UWAGA - skład gatunkowy ustalamy oddzielnie dla I i II piętra.
W arkuszu danych Ľródłowych należy podsumować powierzchnię oraz mi±ższo¶ć całego obiektu.
II. Realizacja projektu
1. Podział obiektu na gospodarstwa (obręby siedliskowe)
Znaczny obszar jaki zajmuj± drzewostany urz±dzanego obiektu, duża różnorodno¶ć siedlisk i gatunków drzew powoduj±, że warunki produkcji s± w nim bardzo różnorodne. Dla opracowania prawidłowych zasad organizacji działalno¶ci gospodarczej w lesie zachodzi potrzeba wyodrębnienia w ramach jednostki administracyjno-le¶nej jednorodnych czę¶ci, tak aby wchodz±ce w ich skład drzewostany mogły być jednolicie traktowane pod względem gospodarczym. S± to obręby siedliskowe (gospodarstwa), które nie tworz± powierzchni ł±cznej. Za podstawowe kryterium przy tworzeniu gospodarstw przyjmuje się warunki siedliskowe, aktualny i docelowy skład gatunkowy, różnice w jako¶ci hodowlanej i technicznej, a także szczególne funkcje pełnione przez niektóre drzewostany i zwi±zane z tym szczególne sposoby realizacji gospodarki le¶nej (np. niektóre kategorie lasów ochronnych).
Definicja :
gospodarstwem nazywamy obszar lasu o podobnych warunkach siedliskowych, dla którego ustalono ten sam cel produkcji, tę sam± kolej rębno¶ci, jak również ten sam sposób postępowania hodowlanego, umożliwiaj±cy uzyskanie postawionego celu.
Podstawę wyodrębnienia gospodarstw w praktyce urz±dzania lasu stanowi± szczegółowe opisy taksacyjne siedlisk i drzewostanów oraz zestawienia inwentaryzacyjne rozpatrywane na tle zaakceptowanych dominuj±cych funkcji lasu i wynikaj±cych z nich celów gospodarstwa le¶nego.
Zgodnie z Instrukcj± Urz±dzania Lasu (1994) gospodarstwo tworz± drzewostany, dla których okre¶lono ten sam sposób zagospodarowania i przyjęto taki sam sposób regulacji użytkowania rębnego. Wyróżnia się 4 gospodarstwa :
• o specjalnym sposobie zagospodarowania (np. rezerwaty, lasy ochronne, powierzchnie do¶wiadczalne itp.),
• zrębowe - zagospodarowane rębniami zupełnymi,
• przerębowo-zrębowe - zagospodarowane rębni± czę¶ciow± (II) lub stopniow± (III) z okresem odnowienia w zasadzie do 40 lat,
• przerębowe - zagospodarowane rębni± przerębow± (IV) lub stopniow± (III) z okresem dnowienia ponad 40 lat. W ramach gospodarstwa zrębowego i przerębowo-zrębowego wyróżnia się grupy drzewostanów o tym samym gatunku panuj±cym i przeciętnym wieku rębno¶ci.
W gospodarstwach zrębowych i przerębowo-zrębowych można wyodrębnić grupę drzewostanów wymagaj±cych przebudowy.
Literatura :
• *) B. Szymkiewicz i inni : Urz±dzanie lasu - str. 41-57 i 74-76
• *) W. Rosa, E. Stępień : Technologia sporz±dzania operatu urz±dzania lasu str. 77-80
• *) E. Bernadzki, W Rosa : Gospodarstwa (obręby siedliskowe) - jako obiekty regulacji ładu czasowego i planowania hodowlanego - Sylwan 1983 r., nr 4,
• *) Instrukcja Urz±dzania Lasu (1994) - str. 84-86.
Wykonanie podziału otrzymanego obiektu le¶nego
na gospodarstwa (obręby siedliskowe) :
• Należy wykonać zestawienie powierzchni według siedliskowych typów lasu, gatunków panuj±cych i klas bonitacji (WZÓR - Tabela 1.)
• Na podstawie występuj±cych w danym obiekcie siedliskowych typów lasu oraz gatunków panuj±cych należy okre¶lić krainę i dzielnicę przyrodniczo-le¶n±.
• W opracowaniu należy zamie¶cić opis warunków przyrodniczych występuj±cych w przyjętym regionie kraju.
• Na podstawie danych zawartych w tabeli 1 obiekt zostanie podzielony na obręby siedliskowe (gospodarstwa).
• Dla każdego gospodarstwa należy obliczyć przeciętn± klasę bonitacji gatunku panuj±cego (jako ¶redni± ważon±, gdzie wag± jest powierzchnia).
UWAGA - w przypadku sosny Ia klasy bonitacji za jej numer należy przyj±ć "0"
Otrzymany wynik obliczenia należy zamienić na klasę bonitacji
według schematu:
0,00 - 0,25 - Ia klasa bonitacji
0,26 - 0,75 - Ia/I klasa bonitacji
0,76 - 1,25 - I klasa bonitacji
1,26 - 1,75 - I/II klasa bonitacji
1,76 - 2,25 - II klasa bonitacji itp.
Każde gospodarstwo powinno zostać scharakteryzowane. Charakterystyka gospodarstwa obejmować powinna :
• siedliskowy typ lasu,
• gatunek panuj±cy (obecnie) i jego przeciętn± klasę bonitacji,
• gospodarczy typ drzewostanu (ustalony na podstawie Zasad Hodowli Lasu, dla
• odpowiedniej krainy i dzielnicy przyrodniczo-le¶nej, oraz siedliskowego typu lasu),
• sposób zagospodarowania (typ rębni, przy rębniach Id, II i III podać należy okres
• odnowienia),
• cel produkcji,
• kolej rębu.
UWAGA - podział na gospodarstwa MUSI zostać zatwierdzony przez prowadz±cych przed przyst±pieniem do dalszych opracowań wchodz±cych w skład tematu.
Obowi±zuje znajomo¶ć pojęć i definicji :
• gospodarstwo (obręb siedliskowy),
• gospodarstwo wg IUL,
• kolej rębu,
• sposób zagospodarowania,
• cel produkcji,
• gospodarczy typ drzewostanu.
2. Tabele klas wieku
Tabela klas wieku jest zestawieniem inwentaryzacyjnym umożliwiaj±cym poznanie struktury wiekowej i gatunkowej obiektu zarówno pod względem powierzchniowym jak i mi±ższo¶ciowym.
Tabele klas wieku sporz±dza się dla gospodarstw oraz dla całego obiektu. W zależno¶ci od potrzeb mog± być zestawiane według gatunków panuj±cych lub rzeczywistych, w rozbiciu na siedliskowe typy lasu, grupy lasu, kategorie ochronno¶ci itp.
Tabele klas wieku pozwalaj± na ocenę stopnia zgodno¶ci jednostki regulacyjnej (gospodarstwa) z "układem normalnym" (pod względem powierzchniowym), s± pomocne przy obliczaniu etatu użytków rębnych według dojrzało¶ci drzewostanów, oraz w planowaniu urz±dzeniowo-hodowlanym.
Literatura :
• *) W. Rosa, E. Stępień : Technologia sporz±dzania operatu urz±dzania lasu str. 63-65.
• *) IUL - Zał±czniki (1994) - str. 88-91.
WYKONANIE TABEL KLAS WIEKU
Dla poszczególnych gospodarstw wyróżnionych w danym obiekcie, oraz dla całego obiektu należy sporz±dzić :
1. Powierzchniowo-mi±ższo¶ciow± tabelę klas wieku według gatunków panuj±cych (WZÓR - Tabela 2). W tabeli tej umieszczamy całkowit± powierzchnię i mi±ższo¶ć grup drzewostanów według gatunku panuj±cego i jego wieku.
Przykład : powierzchnia : 181,71 ha
I piętro:
8So 102 l - 35 870 m3
2Św 102 l - 11 050 m3
II piętro: Bk 48 l - 12 720 m3
Razem : - 59 640 m3
W tabeli powierzchniowo-mi±ższo¶ciowej wg gatunków panuj±cych będzie zapis:
So - VI kl.w.181,71
59 640
2. Mi±ższo¶ciow± tabelę klas wieku według gatunków rzeczywistych i ich rzeczywistego wieku (WZÓR - Tabela 3.). W tej tabeli umieszczamy TYLKO mi±ższo¶ć poszczególnych gatunków (wszystkich występuj±cych w składzie) zgodnie z ich wiekiem.
Zapis przykładowego drzewostanu w tej tabeli będzie następuj±cy :
So - VI kl.w. - 35 870 m3
¦w - VI kl.w. - 11 050 m3
Bk - IIIb kl.w. - 12 720 m3
Do wszystkich tabel klas wieku (dla gospodarstw i całego obiektu) należy sporz±dzić histogramy (WZÓR 1, 2 i 3). Na podstawie tabel i histogramów należy opisać strukturę wiekow± i gatunkow± poszczególnych gospodarstw i obiektu zarówno pod względem powierzchniowym jak i mi±ższo¶ciowym.
Obowi±zuje znajomo¶ć zagadnień :
• co to jest tabela klas wieku,
• jakie rodzaje tabel klas wieku s± sporz±dzane dla inwentaryzowanych obiektów,
• do jakich celów wykorzystywane s± informacje zawarte w tabelach klas wieku.
3. Okre¶lanie wieków dojrzało¶ci rębnej dla gospodarstw.
Podstaw± prowadzenia ładu czasowego z punktu widzenia intensyfikacji produkcji le¶nej jest okre¶lenie dojrzało¶ci rębnej obiektu. O dojrzało¶ci rębnej decyduje konkretny cel produkcyjny lub pozaprodukcyjny. Wyróżnia się rodzaje dojrzało¶ci :
• naturaln±,
• według najwyższego dochodu materiałowego (ilo¶ciow±),
• techniczn±,
• ekonomiczn±,
• według kulminacji renty le¶nej,
• według kulminacji renty gruntowej,
• według czynników hodowlano-le¶nych.
WIEK DOJRZAŁO¦CI NATURALNEJ (WDN)
Dojrzało¶ć naturalna (fizyczna) dla pojedynczego drzewa jest to wiek, w którym kończy się jego cykl wzrostowy i następuje zamieranie; dla drzewostanu jest to takie stadium rozwoju i wzrostu drzewostanu, w którym przyrost bież±cy mi±ższo¶ci jest mniejszy od sumy mi±ższo¶ci wydzielaj±cych się drzew, a więc następuje zmniejszenie zapasu produkcyjnego drzewostanu.
Definicja :
WDN zależy od :
• gatunku drzewa,
• siedliska,
• pochodzenia drzew. WDN jest miar± górnej granicy wieku rębno¶ci lub kolei rębu, może mieć znaczenie w odniesieniu do lasów pełni±cych funkcje pozaprodukcyjne.
WIEK DOJRZAŁO¦CI ILO¦CIOWEJ - WG NAJWYŻSZYCH DOCHODÓW MATERIAŁOWYCH (WDI)
Najwyższy dochód materiałowy na jednostkę powierzchni i czasu wykazuje drzewostan w chwili kulminacji przyrostu przeciętnego całkowitej produkcji.
Definicja :
wiek dojrzało¶ci ilo¶ciowej osi±ga drzewostan w momencie kulminacji przyrostu przeciętnego całkowitej produkcji; kulminacja przyrostu przeciętnego utrzymuje się w stosunkowo długim okresie czasu - jest to więc wiek, w którym przyrost przeciętny zrównuje się z przyrostem bież±cym.
W celu okre¶lenia dojrzało¶ci ilo¶ciowej drzewostanu wybieramy w lesie szereg homogeniczny drzewostanów tego samego gatunku i bonitacji, wzrastaj±cych na tym samym siedlisku oraz pielęgnowanych w jednakowy sposób, o zwiększaj±cym się wieku. Następnie obliczamy mi±ższo¶ć poszczególnych drzewostanów z tego szeregu, z kroniki drzewostanów odczytujemy sumę pobranych z nich użytków przedrębnych. Dziel±c całkowit± produkcję drzewostanu przez jego wiek otrzymujemy przyrost przeciętny całkowitej produkcji. Drzewostan o największym przyro¶cie przeciętnym z szeregu homogenicznego uznajemy za dojrzały do wyrębu.
Przy ustalaniu kolei rębu dla grupy drzewostanów danego gatunku i bonitacji dobieramy odpowiednie tablice zasobno¶ci i odczytujemy z nich wiek, w którym przyrost przeciętny całkowitej mi±ższo¶ci zrównuje się z przyrostem bież±cym. WDI zależy od gatunku drzewa i bonitacji siedliska.
Jeżeli celem produkcyjnym s± sortymenty cienkie (drewno energetyczne, gospodarstwa plantacyjne) to metodę okre¶lania dojrzało¶ci rębnej według najwyższego dochodu materiałowego można ocenić pozytywnie.
WDI jest miar± dolnej granicy kolei rębu dla gospodarstw.
WIEK DOJRZAŁO¦CI TECHNICZNEJ (WDT)
O dojrzało¶ci technicznej drzewa lub drzewostanu decyduje rodzaj sortymentu przyjętego jako cel produkcyjny. Struktura sortymentowa ulega zmianie wraz z wiekiem drzewostanów. W zależno¶ci od tego, który z sortymentów jest celem produkcji, drzewostan może osi±gn±ć dojrzało¶ć rębn± w różnym stanie i różnym wieku.
Definicja :
stan drzewostanu wyrażony np. ¶redni± pier¶nic±, w którym spełnia on najlepiej zapotrzebowanie na okre¶lony sortyment (cel produkcji) nazywamy dojrzało¶ci± techniczn± drzewostanu, a wiek, w którym osi±ga on ten stan nazywamy wiekiem dojrzało¶ci technicznej.
Jeżeli celem produkcji s± sortymenty najgrubsze (tartaczne grubowymiarowe) to posługiwanie się miar± tego sortymentu w jednostkach rzeczywistych (m3) może często nie doprowadzić do znalezienia rozwi±zania (ilo¶ć tego sortymentu wraz z wiekiem stale się zwiększa). Lepsz± metod± jest więc posługiwanie się ilorazem "I" - mi±ższo¶ci sortymentu przez wiek.
Aby okre¶lić dojrzało¶ć techniczn± drzewostanu należy wybrać w lesie szereg homogeniczny drzewostanów. Na powierzchniach próbnych w poszczególnych drzewostanach szeregu wykonujemy sortymentację (np. korzystaj±c z tablic zbieżysto¶ci kłód i dłużyc Radwańskiego) i stwierdzamy gdzie następuje kulminacja mi±ższo¶ci będ±cego celem produkcji.
Innym sposobem okre¶lania WDT jest posługiwanie się tablicami zasobno¶ci (dla odpowiedniego gatunku i klasy bonitacji) - do okre¶lenia mi±ższo¶ci. Procentowy udział sortymentów ustalamy przy pomocy tablic wydajno¶ci sortymentów (np. tablic Borzemskiego).
WDT zależy od :
• celu produkcji (sortymentu),
• gatunku drzewa,
• siedliska,
• klasy bonitacji,
• intensywno¶ci prowadzenia zabiegów gospodarczych. Metoda dojrzało¶ci technicznej jest podstaw± regulacji ładu czasowego przy urz±dzaniu lasów państwowych w Polsce.
Literatura :
• *) B. Szymkiewicz i inni : Urz±dzanie lasu - str. 60-74.
• *) W. Rosa, E. Stępień : Technologia sporz±dzania operatu urz±dzania lasu str. 81-86.
• *) E. Stępień. T. Borecki, R. Zielony : Stan i wiek dojrzało¶ci technicznej drzewostanów sosnowych w zależno¶ci od celu produkcji. Las Polski nr 7, 1982 r.
WYKONANIE OKRE¦LENIA WIEKÓW DOJRZAŁO¦CI
Dla wszystkich gospodarstw wyróżnionych w obiekcie należy okre¶lić wiek dojrzało¶ci naturalnej (WDN) i wiek dojrzało¶ci ilo¶ciowej (WDI) na podstawie :
• gatunku panuj±cego w danym gospodarstwie,
• przeciętnej klasy bonitacji obliczonej dla danego gospodarstwa,
• tablic zasobno¶ci i przyrostu drzewostanów zestawionych przez Szymkiewicza. Dane do okre¶lenia WDN należy zestawić według wzoru - Tabela 4, WDI - według wzoru - Tabela 5. Dla jednego gospodarstwa, w którym gatunkiem panuj±cym jest sosna należy dodatkowo okre¶lić wiek dojrzało¶ci technicznej (WDT) dla ustalonych dwóch różnych celów produkcyjnych według wzoru - Tabela 6. Do sporz±dzonych tabel należy doł±czyć ilustrację graficzn± (wykresy liniowe) - WZÓR 4, 5 i 6.
Na podstawie obliczonych wieków dojrzało¶ci, celów produkcyjnych, sposobów zagospodarowania, należy ustalić koleje rębu dla wszystkich wyróżnionych gospodarstw. Decyzję należy uzasadnić.
Obowi±zuje znojomo¶ć zagadnień i definicji:
• co to jest dojrzało¶ć drzewa i drzewostanu,
• rodzaje okre¶lania dojrzało¶ci,
• co to jest WDN, WDI, WDT,
• od czego zależy WDN, WDI, WDT,
• w jaki sposób okre¶lamy WDN, WDI, WDT,
• rola WDN, WDI, WDT przy ustalaniu kolei rębu dla gospodarstwa
4. Etat użytków rębnych.
Ilo¶ć drewna ustalona do pozyskania zgodnie z przyjętymi zasadami (możliwo¶ci± do pozyskania w danym okresie gospodarczym) w wyniku użytkowania lasu, czyli prowadzenia w lesie cięć nosi nazwę etatu użytkowania. W zależno¶ci od wieku drzewostanów, sposobu i celu pobierania użytków, cięcia mog± mieć charakter rębny, przedrębny lub przygodny.
Użytki rębne pozyskiwane s± w drzewostanach uznanych za dojrzałe do wyrębu zgodnie z przyjęt± kolej± rębu i ustalonym sposobem zagospodarowania (rodzajem rębni).
Etat użytków rębnych może być ustalany zarówno w jednostkach powierzchniowych (etat powierzchniowy) jak i mi±ższo¶ciowych (etat mi±ższo¶ciowy).
W zależno¶ci od stosowanego w danym gospodarstwie sposobu zagospodarowania przyjmuje się odpowiednie zasady. Przy rębni zupełnej podstawowym kryterium jest stan dojrzało¶ci rębnej drzewostanów, przy rębniach gniazdowych lub czę¶ciowych - potrzeby hodowlane drzewostanów (względy odnowieniowe).
Dla gospodarstw zrębowych etat użytków rębnych ustala się na podstawie obliczeń według następuj±cych zasad : a) według dojrzało¶ci drzewostanów
*) z zapasu drzewostanów ostatniej klasy wieku (rębnych i starszych),
<Rysunek>- w rozmiarze powierzchniowym
<Rysunek>- w rozmiarze mi±ższo¶ciowym
<Rysunek>powierzchnia (mi±ższo¶ć) drzewostanów rębnych
<Rysunek>powierzchnia (mi±ższo¶ć) drzewostanów przeszłorębnych
<Rysunek>- klasa lub podklasa wieku (20 lub 10 lat) - w zależno¶ci od kolei rębu (czy drzewostany rębne obejmuj± klasę czy podklasę wieku) ,
**) z zapasu drzewostanów dwóch ostatnich klas wieku (bliskorębnych, rębnych i starszych).
<Rysunek>- w rozmiarze powierzchniowym
<Rysunek>- w rozmiarze mi±ższo¶ciowym
<Rysunek>powierzchnia (mi±ższo¶ć) drzewostanów bliskorębnych
<Rysunek>powierzchnia (mi±ższo¶ć) drzewostanów rębnych
<Rysunek>powierzchnia (mi±ższo¶ć) drzewostanów przeszłorębnych
<Rysunek>- klasa lub podklasa wieku (20 lub 10 lat) - w zależno¶ci od kolei rębu (czy drzewostany rębne i bliskorębne obejmuj± klasę czy podklasę wieku)
Do ustalania tego etatu bardzo pomocna jest powierzchniowo-mi±ższo¶ciowa tabela klas wieku, ponieważ porównanie jej z długo¶ci± cyklu produkcyjnego (kolei rębu) daje bezpo¶redni± odpowiedĽ na pytanie, jaki jest udział drzewostanów rębnych, przeszło - i bliskorębnych.
Do klasy drzewostanów rębnych (R) zalicza się te, które w ci±gu najbliższego okresu (z reguły 20-letniego; przy Kr = 70 lat - 10-letniego) osi±gać będ± kolejno wiek równy kolei rębu.
Za drzewostany przeszłorębne (R+1) uznaje się te, których aktualny wiek jest wyższy od kolei rębu.
Do drzewostanów bliskorębnych (R-1) zalicza się te, które s± o jedn± klasę wieku (20 lat) w przypadku Kr = 90 lat ; lub o jedn± podklasę wieku (10 lat) - w przypadku Kr = 80 lat, młodsze od drzewostanów rębnych.
Przykład :
kolej rębu (Kr ) wynosi 80 lat
drzewostany przeszłorębne w wieku : 81 lat i starsze;
drzewostany rębne w wieku : 61 - 80 lat - IV kl.w.;
drzewostany bliskorębne w wieku : 51 - 60 lat - IIIb kl.w.;
Kr = 70 lat
drzewostany przeszłorębne w wieku : 71 lat i starsze;
drzewostany rębne w wieku : 61 - 70 lat - IVa kl.w.;
drzewostany bliskorębne w wieku : 51 - 60 lat - IIIb kl.w.;
Kr = 100 lat
drzewostany przeszłorębne w wieku : 101 lat i starsze;
drzewostany rębne w wieku : 81 - 100 lat - V kl.w.;
drzewostany bliskorębne w wieku : 61 - 80 lat - IV kl.w.
b) według zrównania ¶redniego wieku
Etat zrównania oblicza się bez uwzględniania kolei rębu (dojrzało¶ci drzewostanów). Istot± obliczania tego etatu jest przyjęte założenie utrzymania na końcu okresu gospodarczego tego samego przeciętnego wieku dla gospodarstwa. Etat ten jest pobierany zawsze w najstarszych drzewostanach jakie występuj± w danym gospodarstwie, bez względu na to czy osi±gnęły one wiek dojrzało¶ci. Do obliczenia tego etatu potrzebna jest powierzchniowo-mi±ższo¶ciowa tabela klas wieku.
W praktyce etat ten ma tylko pomocnicze znaczenie.
Realizacja tego etatu w przypadku niskiego ¶redniego wieku gospodarstwa (przy małej ilo¶ci lub braku drzewostanów rębnych i przeszłorębnych) jest niekorzystna. Aby utrzymać na stałym poziomie niski ¶redni wiek gospodarstwa należy ci±ć stosunkowo dużo (etat według zrównania będzie znacznie wyższy od etatu z dojrzało¶ci), wkraczaj±c z cięciami rębnymi w drzewostany niedojrzałe. W sytuacji odwrotnej - gdy przeciętny wiek gospodarstwa jest wysoki, a więc występuje znaczny udział drzewostanów rębnych i przeszłorębnych wysoko¶ć etatu zrównania (np. w stosunku do etatu z dojrzało¶ci) jest znacznie mniejsza. Z gospodarczego punktu widzenia realizacja cięć rębnych w wysoko¶ci etatu zrównania jest również niekorzystna - nie użytkujemy drzewostanów dojrzałych, które spełniły cel produkcyjny.
c) według zapasu drzewostanów Ľle produkuj±cych (negatywnych)
Etat ten otrzymuje się poprzez podzielenie zapasu drzewostanów Ľle produkuj±cych przez długo¶ć okresu gospodarczego (z reguły 10 lat). Odgrywa on ważn± rolę przede wszystkim w tych gospodarstwach, w których udział drzewostanów o obniżonej produkcyjno¶ci jest znaczny. Jeżeli udział drzewostanów negatywnych jest niewielki - nie oblicza się oddzielnie tego etatu, a zapas drzewostanów negatywnych dolicza się do klasy drzewostanów rębnych.
Dla gospodarstw przerębowo-zrębowych (zagospodarowanych rębniami Id, II, III) etat użytkowania rębnego ustala się na podstawie obliczeń według następuj±cych metod :
a) według dojrzało¶ci drzewostanów
Obliczany jest podobnie jak dla gospodarstw zrębowych, z tym że:
• przy obliczaniu etatu z ostatniej klasy wieku do zapasu (lub powierzchni) drzewostanów rębnych i przeszłorębnych dodajemy zapas (lub powierzchnię) drzewostanów w klasie odnowienia (KO), natomiast mianownik wzoru powiększamy o połowę okresu odnowienia (Oo).
• przy obliczaniu etatu z dwóch ostatnich klas wieku do zapasu (lub powierz-chni) drzewostanów bliskorębnych, rębnych i przeszłorębnych dodajemy zapas (lub powierzchnię) drzewostanów w klasie odnowienia i klasie do odnowienia (KDO). Mianownik wzoru powiększamy o połowę okresu odnowienia.
b) według zrównania ¶redniego wieku
Obliczamy w ten sam sposób jak dla gospodarstw zrębowych, nie uwzględniaj±c powierzchni drzewostanów w KO i KDO. Otrzyman± wielko¶ć etatu powiększamy o 10-letni spodziewany przyrost zasobów w KO i KDO (obliczamy go przez pomnożenie zapasu drzewostanów w KO i KDO przez 0,13).
c) według zapasu drzewostanów Ľle produkuj±cych (negatywnych)
Jak dla gospodarstw zrębowych.
d) według potrzeb hodowlanych
Uwzględnia on potrzeby hodowlane poszczególnych drzewostanów do realizacji cięć rębnych w ramach rębni gniazdowych i czę¶ciowych. Zakres, rodzaj i pilno¶ć odpowiednich cięć dla każdego drzewostanu zostały ustalone podczas prac taksacyjnych i s± zawarte we wskazaniach gospodarczych, np.: cięcia obsiewne 30% mi±ższo¶ci; założenie gniazd - 30% powierzchni, 20% mi±ższo¶ci itp. Roczny mi±ższo¶ciowy etat jest więc 1/10 sumy mi±ższo¶ci przewidzianej do użytkowania rębnego zgodnie ze wskazaniami gospodarczymi na najbliższy okres 10-letni (gospodarczy).
e) według zapasu drzewostanów z klasy odnowienia
Jest to iloraz zapasu drzewostanów w KO przez połowę okresu odnowienia powiększon± o 5 lat. Przy okresie odnowienia wyższym od 30 lat zapas drzewostanów w KO należy dzielić przez 30. Etat ten służy wył±cznie do porównania z planowanym użytkowaniem drzewostanów w KO.
Dla gospodarstw przerębowych mi±ższo¶ć drzew przewidzianych do użytkowania w drzewostanach o strukturze przerębowej w cało¶ci zalicza się do użytków rębnych. Etat ustala się w wysoko¶ci 1/10 sumy mi±ższo¶ci drzew przewidzianych we wskazaniach gospodarczych do użytkowania w najbliższym okresie gospodarczym (10-letnim).
Przyjęcie etatu użytków rębnych do realizacji:
• Dla gospodarstw zrębowych przyjęcie etatu użytków rębnych do realizacji ma na celu optymalne wykorzystanie bazy surowcowej. Do realizacji wybieramy w tych gospodarstwach jeden z etatów z dojrzało¶ci - ten, który jest bliższy etatowi zrównania. Przy wyborze etatu z dwóch ostatnich klas wieku należy jednak zwrócić uwagę na strukturę wiekow± gospodarstwa i sprawdzić czy etat ten w najbliższym 10-leciu może być zrealizowany w drzewostanach dojrzałych (rębnych i przeszłorębnych). Przyjęty etat nie może być niższy od etatu według drzewostanów negatywnych.
• Dla gospodarstw przerębowo-zrębowych obligatoryjnym powinien być etat według potrzeb hodowalanych. Literatura :
• *) W. Rosa, E. Stępień : Technologia sporz±dzania operatu urz±dzania lasu str. 87-98.
• *) Instrukcja Urz±dzania Lasu (1994) - str. 89-97.
WYKONANIE OKRE¦LENIA ETATU UŻYTKÓW RĘBNYCH
Dla wszystkich gospodarstw wyróżnionych w obiekcie należy obliczyć :
•etaty według dojrzało¶ci drzewostanów (powierzchniowe i mi±ższo¶ciowe)
•z ostatniej klasy wieku (ER,R+1) •z dwóch ostatnich klas wieku (ER-1,R,R+1 )
Pryzkład :
Kr = 110 lat ; rębnia Id ; Oo = 20 lat
Dane liczbowe z powierzchniowo-mi±ższo¶ciowej tabeli klas wieku WZÓR - Tabela 2.)
Kategoria rębno¶ci
Powierzchnia (ha)
Mi±ższo¶ć (m3)
D-stany przeszłorębne R+168.8026 143
D-stany rębne R68,79 117,50 26 142 52 405
D-stany bliskorębne R-1145,39 109,23 18 560 31 455
KDO101,1841 080
• etat według zrównania ¶redniego wieku (według WZORU - Tabela 7)
• etat według potrzeb hodowlanych
Ten etat w praktyce jest obliczny na podstawie wskazań gospodarczych zawartych w opisach taksacyjnych. Materiały Ľródłowe nie zawieraj± takich informacji. A więc przed przyst±pieniem do obliczania tego etatu należy okre¶lić dla gospodarstw przerębowo-zrębowych "wskazania gospodarcze".
Przykład :
dane liczbowe z powierzchniowo-mi±ższo¶ciowej tabeli klas wieku (WZÓR - Tabela 2.)
• z drzewostanów w KDO możemy pozyskać ok. 10% mi±ższo¶ci, tj. 4108 m3
• w drzewostanach przeszłorębnych i rębnych przeznaczymy do wycięcia 30% powierzchni (z tytułu założenia gniazd), a więc 76,58 ha ; gniazda s± z reguły zakładane w miejscach przerzedzonych o niższym zwarciu, a więc będzie to około 20-25% mi±szo¶ci tych drzewostanów - 26 172 m3. Etat według potrzeb hodowlanych w tym wypadku będzie wynosił :
Spo¶ród obliczonych etatów użytków rębnych dla poszczególnych gospodarstw należy wybrać jeden do realizacji, oraz podać uzasadnienie dokonanego wyboru.
Obowi±zuje znajomo¶ć zagadnień i definicji :
• co to jest etat użytków rębnych
• w jaki sposób dzielimy drzewostany gospodarstwa na kategorie rębno¶ci
• co jest podstaw± w okre¶laniu etatu użytków rębnych z dojrzało¶ci
• jakie etaty użytków rębnych obliczamy dla gospodarstw zrębowych
• jakie etaty użytków rębnych obliczamy dla gospodarstw przerębowo-zrębowych
• w jaki sposób okre¶lamy etat użyków rębnych w gospodarstwach przerębowych
• kryteria wyboru etatu do realizacji (w gospodarstwach zrębowych i przerębowo-zrębowych)
• idea etatu według zrównania ¶redniego wieku i jego przydatno¶ć dla praktyki
5. Etat użytków przedrębnych
Użytki przedrębne pozyskiwane s± w ramach cięć pielęgnacyjnych - głównie trzebieży, ewentualnie czyszczeń póĽnych. Rozmiar i sposób ich pobierania powinien być zatem ¶ci¶le podporz±dkowany potrzebom hodowlanym drzewostanów. Użytkowaniu przedrębnemu podlega większo¶ć drzewostanów urz±dzanego obiektu.
Zainteresowanie tym zagadnieniem ze strony urz±dzania lasu wynika przede wszystkim z konieczno¶ci zapalnowaia wielko¶ci użytków przedrębnych, przewidzianych do pozyskania w najbliższym (10-letnim) okresie gospodarczym. Ma to istotny wpływ zarówno na wybór metod, jak i dokładno¶ci ustalania użytków przedrębnych dla poszczególnych drzewostanów. W czasie przeprowadzania terenowych prac inwentaryzacyjnych w poszczególnych drzewostanach występuje różny stopień pilno¶ci zabiegów pielęgnacyjnych. Ustalona "na gruncie" wielko¶ć użytków przedrębnych w konkretnym drzewostanie byłaby tylko wtedy miarodajna, gdyby cięcia pielęgnacyjne wykonane były bezpo¶rednio po jego ustaleniu. W tych drzewostanach, w których wykonanie cięcia (ze względu na stopień jego pilno¶ci) projektowane jest nie na pierwszy rok, lecz na następne lata okresu gospodarczego dokładne ustalenie wielko¶ci użytków trzebieżowych nie znajduje logicznego uzasadnienia. W okresie wykonywania inwentaryzacji urz±dzeniowej nie ma możliwo¶ci dokładnego okre¶lenia wielko¶ci poboru masy z tytułu potrzeb hodowlano-pielęgnacyjnych drzewostanów w okresie 10 lat. Potrzeby te s± zmienne w czasie, uwarunkowane różnymi czynnikami i trudne do przewidywania w stosunkowo długim okresie (10 lat). Względy te uzasadniaj± stosowanie w szerokim zakresie metod szacunkowych do ustalania wielko¶ci użytków przedrębnych dla potrzeb okresowego urz±dzania lasu. Poza tym, z punktu widzenia regulacji użytkowania przedrębnego, podstawow± rolę odgrywa sumaryczny etat dla całego gospodarstwa. O wielko¶ci i intensywno¶ci cięć pielęgnacyjnych w każdym drzewostanie decyduje ostatecznie le¶nik-hodowca, przy czym podstaw± jest stan drzewostanu w czasie wykonywania zabiegu pielęgnacyjnego.
Etat użytków przedrębnych może być ustalony w rozmiarze powierzchniowym i mi±ższo¶ciowym.
Definicja :
Okresowy etat powierzchniowy (z reguły 10-letni) równy jest ogólnej (sumarycznej) powierzchni drzewostanów, w których planowane jest pozyskanie użytków przedrębnych i ma on charakter obligatoryjny. Powierzchnia tych drzewostanów, w których zostało zaprojektowane nie jedno, a np. dwa cięcia powinna być zaliczona podwójnie.
Definicja :
Etat mi±ższo¶ciowy ma mniej ¶cisły charakter i może ulec zmianie w zależno¶ci od potrzeb pielęgnacyjnych konkretnych drzewostanów. Jest to suma mi±ższo¶ci przeznaczonej do wycięcia w poszczególnych drzewostanach przedrębnych danego gospodarstwa w ramach cięć pielęgnacyjnych (trzebieży) w najbliższym okresie gospodarczym (10-letnim). Ma on więc charakter orientacyjny.
Wyróżniamy następuj±ce metody ustalania wielko¶ci użytków przedrębnych :
DLA DRZEWOSTANU
a.Metody szacunkowe
a.na podstawie tablic zasobno¶ci i przyrostu drzewostanów
W drzewostanie należy okre¶lić jego wiek, przeciętn± wysoko¶ć i na tej podstawie klasę bonitacji. Następnie odczytuje się z odpowiedniej tabeli mi±ższo¶ć użytków przedrębnych (grubizna w korze), zwan± tu drzewostanem podrzędnym. Odczytan± warto¶ć na 1 ha mnoży się przez oszacowany czynnik zadrzewienia oraz powierzchnię drzewostanu. W ten sposób szacuje się mi±ższo¶ć przewidywan± do pozyskania podczas wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych w rozpatrywanym okresie (5 lub 10-letnim); b.na podstawie tablic wydajno¶ci cięć pielęgnacyjnych
Tablice te zawieraj± informacje co do możliwo¶ci użytkowania przedrębnego na okres najbliższych 10 lat, na podstawie pewnych cech drzewostanu (gatunek panuj±cy, zwarcie, wiek - z dokładno¶ci± do klasy wieku, zasobno¶ć) ustalonych na pocz±tku tego okresu. Mi±ższo¶ć użytków przedrębnych dla drzewostanu uzyskuje się przez przemnożenie wielko¶ci odczytanej z tablic przez powierzchnię drzewostanu; na podstawie wyników z poprzednich cięć Wielko¶ć użytków przedrębnych dla drzewostanu może być oszacowana na podstawie znajomo¶ci jego wysoko¶ci z poprzedniego okresu oraz aktualnego stanu lasu; c.na podstawie szacunku wzrokowego
Wzrokowe szacowanie wielko¶ci użytków przedrębnych dla drzewostanu może mieć miejsce jedynie w wyj±tkowych przypadkach - gdy chodzi o bardzo szybkie uzyskanie informacji, a wymagania odno¶nie dokładno¶ci s± niewielkie (tylko ogólna oriantacja). Metoda ta może być stosowana jedynie przez do¶wiadczonych taksatorów.
b.Metody pomiarowo-szacunkowe
a.na podstawie próbnych powierzchni trzebieżowych
Próbne powierzchnie trzebieżowe mog± być stosowane zarówno dla potrzeb okresowego urz±dzania lasu, jak i przy sporz±dzaniu rocznych planów nadle¶nictwa. Wielko¶ć ich uzależniona jest od stopnia zróżnicowania struktury, wieku i obszaru drzewostanu i zawiera się w granicach od 0,10 do 0,50 ha. Wynik uzyskany na podstawie przeliczonej powierzchni próbnej może być uogólniony na podobne drzewostany; b.na podstawie próbnych powierzchni losowych (metody statystyczne)
Wykorzystane mog± być losowe powierzchnie próbne o wielko¶ci 1 - 4 arów służ±ce do inwentaryzacji wielu różnych cech taksacyjnych, m.in. zapasu. Przy tej samej wielko¶ci próby dokładno¶ć ustalania użytków trzebieżowych jest mniejsza niż mi±ższo¶ci, lecz wystarczaj±ca dla praktyki gospodarczej. Metoda ta może być stosowana zarówno dla drzewostanu jak i jednostek większych (grup jednorodnych drzewostanów, klas i podklas wieku); c.na podstawie spodziewanego bież±cego przyrostu mi±ższo¶ci
Sposób ten opracowany przez Szymkiewicza, polega na obliczeniu spodziewanej mi±ższo¶ci w końcu okresu gospodarczego (suma mi±ższo¶ci aktualnej i 10-letniego przyrostu spodziewanego), obliczeniu mi±ższo¶ci poż±danej w końcu okresu (odpowiadaj±cej przyjętemu zadrzewieniu) oraz ustaleniu różnicy między mi±ższo¶ci± drug± i pierwsz±. Zdaniem twórcy metody, sposób ten jest bardziej przydatny dla grup drzewostanów, np. podklasy wieku. Podstawow± wad± tej metody jest konieczno¶ć ustalenia wielko¶ci przyrostu spodziewanego, co jest czynno¶ci± pracochłonn±.
DLA GRUP DRZEWOSTANÓW
a.Metody szacunkowe
a.na podstawie przeciętnego wskaĽnika trzebieżowego
WskaĽniki trzebieżowe zostały opracowane dla różnych stadiów rozwojowych (wiekowych - klas wieku) oraz dla gatunków. Wielko¶ć użytków przedrębnych w rozmiarze rocznym otrzymuje się przez pomnożenie zapasu danej klasy wieku lub zapasu danego gatunku drzewostanów przedrębnych w gospodarstwie przez okre¶lony wskaĽnik.Przeciętny roczny wskaĽnik trzebieżowy dla poszczególnych gatunków wynosi :
So, ¦w, Md - 0,015
Jd - 0,020
Bk, Db - 0,012
pozostałe - 0,010
Literatura :
• *) W. Rosa, E. Stępień : Technologia sporz±dzania operatu urz±dzania lasu str. 98-104
• *) W. Rosa, J. Smykała : Etat użytków przedrębnych - jego znaczenie i metody okre¶lania. Las Polski nr 2, 1985 r.
• *) Pozostałe artykuły dotycz±ce użytkowania przedrębnego zawarte w Lesie Polskim nr 2, 1985 r.
WYKONANIE OKRE¦LENIA ETATU UŻYKÓW PRZEDRĘBNYCH
Dla wszystkich gospodarstw wyróżnionych w obiekcie należy obliczyć mi±ższo¶ciowy etat użytków przedrębnych. Zastosować należy metodę szacunkow± dla grup drzewostanów według przeciętnego wskaĽnika trzebieżowego opracowanego dla gatunku.
Materiały potrzebne do obliczenia tego etatu :
• ustalenie kolei rębu dla gospodarstw (podział drzewostanów gospodarstwa na kategorie rębno¶ci),
• arkusz danych wyj¶ciowych,
• przeciętne wskaĽniki trzebieżowe ustalone dla gatunku. Etat użytków przedrębnych ustalamy w drzewostanach od IIa klasy wieku (dla olszy od Ib kl.w.) do połowy klasy drzewostanów bliskorębnych (gdy drzewostany bliskorębne obejmuj± cał± klasę wieku - 20 lat, a więc przy kolei rębu 90 lat i wyższej) wł±cznie. Przy kolei rębu = 80 lat nie projektujemy cięć trzebieżowych w drzewostanach bliskorębnych.
Etat użytków przedrębnych należy obliczyć zgodnie z podanym wzorem - Tabela 8.
Obowi±zuje znajomo¶ć pojęć i definicji :
• co to jest etat użytków przedrębnych (powierzchniowy i mi±ższo¶ciowy)
• który z etatów użytków przedrębnych (powierzchniowy czy mi±ższo¶ciowy) jest obligatoryjny i dlaczego
• metody okre¶lania wielko¶ci użytkowania przedrębnego dla drzewostanu i grupy drzeowstanów
• jakie materiały (zestawienia inwentaryzacyjne) s± potrzebne do obliczenia etatu użytków przedrębnych
6. Etat użytków przygodnych i etat całkowity
Zgodnie z IUL z 1980 roku.
W gospodarstwie le¶nym poza użytkowaniem rębnym i przedrębnym wyróżnia się również użytki przygodne.
Definicja :
Użytki przygodne pozyskiwane s± we wszystkich drzewostanach (z wyj±tkiem upraw i młodników) w wyniku prowadzenia cięć sanitarnych (posusz, drzewa pułapkowe, wiatrołomy, wywroty itp.)
Etat użytków przygodnych, ze względu na sposób powstawania i ich charakter, nie może być ¶ci¶le okre¶lony. Może być on szacowany jako pewien procent użytków rębnych lub przedrębnych. Najbardziej miarodajn± podstaw± oszacowania etatu użytków przygodnych jest wielko¶ć pozyskania ich w poprzednim okresie gospodarczym.
IUL z 1994 roku & 196, pkt. 1
Użytkowania przygodnego nie planuje się oddzielnie, gdyż jest ono tylko form± pobrania użytków w ramach użytkowania przedrębnego.
Definicja :
Etat całkowity użytkowania dla gospodarstwa jest sum± etatu użytków rębnych, przedrębnych i przygodnych.
WYKONANIE OKRE¦LENIA ETATU UŻYTKÓW PRZYGODNYCH I ETATU CAŁKOWITEGO
Dla wszystkich gospodarstw wyróżnionych w obiekcie należy okre¶lić etat użytków przygodnych jako 10% przyjętego do realizacji etatu użytków rębnych, a następnie obliczyć etaty całkowite - jako sumę przyjętego do realizacji etatu użytków rębnych, etatu użytków przedrębnych i etatu użytków przygodnych.
Obowi±zuje znajomo¶ć zagadnień i definicji :
• co to jest etat użytków przygodnych
• w jaki sposób okre¶lamy etat użytków przygodnych
• co to jest etat całkowity użytkowania dla gospodarstwa(dla obrębu, dla nadle¶nictwa)
7. Porównanie użytkowania z produkcyjno¶ci±
Ocenę zmian stanu zasobów drzewnych pod wpływem gospodarki le¶nej przeprowadza się przez porównanie odpowiednich wskaĽników na pocz±tku i na końcu okresu gospodarczego. Dla poszczególnych obrębów i dla całego nadle¶nict-wa oblicza się następuj±ce wskaĽniki:
• przeciętnej zasobno¶ci drzewostanów w podklasach wieku,
• przeciętnej zasobno¶ci drzewostanów w obrębie,
• przeciętnego wieku drzewostanów w obrębie,
• przeciętnego przyrostu drzewostanów na pniu,
• przeciętnej mi±ższo¶ci użytków rębnych,
• przeciętnej mi±ższo¶ci użytków przedrębnych,
• przeciętnego przyrostu całkowitej produkcji w okresie ubiegłym,
• przyrostu bież±cego użytecznego,
• spodziewanego przyrostu bież±cego,
• powierzchni cięć pielęgnacyjnych,
• przeciętnej wydajno¶ci cięć pielęgnacyjnych na 1 ha powierzchni manipulacyjnej tych użytków W ci±gu całego procesu gospodarczego w le¶nictwie mamy do czynienia z produkcyjno¶ci±, czyli produkcj± wyrażon± bież±cym przyrostem mi±ższo¶ci oraz produktywno¶ci± wyrażon± mas± użytków drzewnych pozyskan± w ramach cięć przedrębnych, rębnych i przygodnych.
Definicja :
WskaĽnik produkcyjno¶ci jest to bież±cy przyrost mi±ższo¶ci jaki odłoży się w ci±gu jednostki czasu (1 rok) na jednostce powierzchni (1 ha). WskaĽnik użytkowania jest to ilo¶ć pozyskanego surowca drzewnego w ci±gu jednostki czasu (1 rok) z jednostki powierzchni (1 ha).
<Rysunek>wskaĽnik produkcyjno¶ci gospodarstwa (obiektu, kategorii rębno¶ci)
<Rysunek>10-letni spodziewany przyrost mi±ższo¶ci gospodarstwa (obiektu, kategorii rębno¶ci)
<Rysunek>całkowita powierzchnia gospodarstwa (obiektu, kategorii rębno¶ci) 10 - okres gospodarczy (10 lat)
<Rysunek>wskaĽnik użytkowania gospodarstwa (obiektu, kategorii rębno¶ci)
<Rysunek>10-letni etat całkowity gospodarstwa (obiektu, kategorii rębno¶ci)
<Rysunek>całkowita powierzchnia gospodarstwa (obiektu, kategorii rębno¶ci) 10 - okres gospodarczy (10 lat)
WYKONANIE OBLICZENIA WSKA¬NIKÓW PRODUKCYJNO¦CI I UŻYTKOWANIA
Dla wszystkich gospodarstw wyróżnionych w obiekcie oraz dla całego obiektu należy obliczyć wskaĽniki produkcyjno¶ci i użytkowania.
W gospodarstwach wskaĽniki produkcyjno¶ci i użytkowania obliczmy dla :
• podklas wieku,
• drzewostanów przedrębnych i bliskorębnych ł±cznie,
• grupy drzewostanów rębnych i przeszłorębnych,
• całego gospodarstwa, zgodnie ze WZOREM - Tabela 9.
W poszczególnych kategoriach rębno¶ci (drzewostanach przedrębnych i rębnych) oraz dla całego gospodarstwa należy omówić relację pomiędzy wskaĽnikami produkcyjno¶ci i użytkowania. Dla poszczególnych gospodarstw należy okre¶lić zmianę ich zapasu jaka nast±pi po okresie gospodarczym.
Materiały potrzebne do obliczenia wskaĽników :
• powierzchniowo-mi±ższo¶ciowa tabela klas wieku według gatunków panuj±cych,
• arkusz danych Ľródłowych,
• etat użytków rębnych, przedrębnych i całkowity.
Obowi±zuje znajomo¶ć pojęć i definicji:
• co to jest produkcyjno¶ć gospodarstwa,
• co to jest produktywno¶ć gospodarstwa,
• co to jest wskaĽnik produkcyjno¶ci i użytkowania,
• rola wskaĽników w ocenie gospodarki le¶nej,
• dlaczego w gospodarstwie X wskaĽnik produkcyjno¶ci jest większy od wskaĽnika użytkowania
• dlaczego w gospodarstwie X wskaĽnik produkcyjno¶ci jest mniejszy od wskaĽnika użytkowania
1