T: Współpraca pielęgniarki w zakresie leczenia pacjenta.

Metody leczenia - określony sposób postępowania w celu

• Zwalczania choroby

• Przywracania zdrowia

• Łagodzenia dolegliwości

• Utrzymania zdrowia na optymalnym poziomie

Podział metod leczenia wymaga określonych kryteriów:

• Miejsce leczenia (szpital, ambulatorium)

• Cel leczenia (przyczynowe, objawowe)

• Rodzaj postępowania leczniczego

• Rodzaj metod

• Zmienne efekty - skuteczność

• Rodzaj środków

Zadania i kompetencje pielęgniarki zależą od metod leczenia

Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej z 1996r

Rozp. MZ i OS z 2 IX 1997r

Dz. U. Nr 16, poz. 750

1. LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

Polega na podawaniu leków

- objawowe (przeciwbólowe)	- przyczynowe (likwidujące przyczynę choroby)
- terapia wielolekowa	- monoterapia

Za leczenie odpowiada:

• LEKARZ

• Decyduje o rodzaju leku

• Dawce

• Drodze i częstotliwości podawania

• Lekarz odpowiada za efekty stosowanej terapii

• PIELĘGNIARKA

• W leczeniu planowanym

• Podaje leki zgodnie ze zleceniem

• Obserwuje działania terapeutyczne i uboczne podawanego leku

• Bierze udział w przygotowaniu chorego (rodziny) do samodzielnego przyjmowania leków w domu

• Uczy sposobu i zasad stosowania zaleconych leków np. insuliny

• W sytuacji zagrożenia życia: może samodzielnie rozpoznać stan chorego i podać lek ratujący życie

2. LECZENIE CHIRURGICZNE

Polega na stosowaniu zabiegów chirurgicznych krwawych lub bezkrwawych

Cele postępowania operacyjnego

• Usunięcie uszkodzonego narządu całego lub części

• Usunięcie zmiany chorobowej z marginesem

• Chirurgiczna korekta defektu powłok ciała zabieg chirurgiczny zwiadowczy

• Usprawnienie lub przywrócenie funkcji narządu (wszczepienie symulatora)

Zakres zadań pielęgniarki zależy od:

• Stanowiska i miejsca pracy

• Rodzaju choroby i stanu pacjenta przed i po zabiegu

• Trybu wykonywania i rodzaju zabiegu operacyjnego

• Rodzaju zastosowanego znieczulenia

Zadania pielęgniarki:

• Bierze udział w ocenie stanu chorego przed zabiegiem operacyjnym

• Udziela choremu i rodzinie wsparcia w podejmowaniu decyzji dotyczącej poddania się zabiegowi operacyjnemu

• Przygotowuje chorego fizycznie do zabiegu

• Podejmuje działania obniżające niepokój przed zabiegiem

• Uczy chorego zachowania się w trakcie i po zabiegu (w przypadku znieczulenia miejscowego)

• Monitoruje wskaźniki funkcji życiowych

• Bierze udział w uśmierzaniu dolegliwości po zabiegu (ból, oddawanie moczu)

• Dokonuje oceny i zmian opatrunku na ranie pooperacyjnej

• Bierze udział w usprawnianiu pacjenta

• Przygotowuje chorego do samoopieki

• Dokumentuje stan pacjenta i realizowane czynności

3. LECZENIE DIETETYCZNE

Oznacza stosowanie w celach leczniczych pokarmów o dobranym składzie jakościowym i ilościowym

Cele diety:

• Eliminacja lub ograniczenie niekorzystnych ze względu na choroby składników pokarmowych

• Uzupełnienie niedoboru składników pokarmowych powstałych wskutek choroby lub stosowanych metod leczenia

• Ograniczenie lub zwiększenie podaży niezbędnej energii

Zadania pielęgniarki:

• Podawanie posiłków i pomoc przy ich spożywaniu

• Karmienie chorego drogą naturalną

• Karmienie przez zgłębnik

• Współpraca z rodziną pacjenta

• Motywowanie chorego do przestrzegania zaleceń dietetycznych

• Współpraca z dietetykiem i lekarzem

• Edukacja pacjenta i jego rodziny

• Kształtowanie pożądanych nawyków żywieniowych w całej rodzinie chorego

4. LECZENIE SPOCZYNKOWE

Ograniczenie w różnym stopniu aktywności fizycznej chorego oraz zapewnienie spokoju psychicznego

Leczenie spoczynkowe ma na celu:

• Ograniczenie metabolizmu mięśni i zużycia energii

• Wyrównanie bilansu tlenowego i poprawa ukrwienia ważnych dla życia narządów

• Usprawnić naturalne procesy regeneracji tkanek i zdrowienie organizmu

Leczenie spoczynkowe ma zastosowanie:

• Podczas hospitalizacji - w początkowej fazie

• U chorych we wczesnym okresie pooperacyjnym

• W ostrej fazie choroby leczonej metodami zachowawczymi

• U chorych z ostrymi dolegliwościami (ból, duszność)

5. KINEZYTERAPIA (LECZENIE RUCHEM)

Polega na stosowaniu ćwiczeń gimnastycznych oraz innych form aktywności fizycznej.

Cele ćwiczeń:

• Poprawa ogólnej sprawności i kondycji organizmu

• Przywrócenie utraconej lub uruchomienie zastępczej funkcji narządu ruchu

Wyróżnia się:

• Ćwiczenia ogólnokondycyjne - rodzaj ruchu dostosowany do możliwości osoby ćwiczącej, mający na celu podwyższenie ogólnej sprawności

• Ćwiczenia rekreacyjne - dotyczą wykonywania najczęściej ćwiczeń intensywnych określonych grup mięśni

• ćwiczenia lecznicze - np. ćwiczenia izometryczne

6. LECZENIE KLIMATYCZNE

KLIMAT - zespół czynników: położenie terenu względem morza, nasłonecznienie, wilgotność, itp. wpływających na organizm człowieka

W zależności od przyjętych kryteriów wyróżnia się:

• klimat strefy równikowej

• klimat strefy podzwrotnikowej

• klimat strefy umiarkowanej i polarnej

• klimat nizinny, morski, górski, nadmorski, podgórski

• MIKROKLIMAT - specyficzne lokalne warunki klimatyczne, zależne od warunków naturalnych np. ukształtowanie terenu

Klimat może działać pobudzająco lub kojąco

Leczenie klimatyczne ma na celu:

• Zapobieganie chorobom

• Łagodzenie objawów choroby

• Przywrócenie zdrowia

Leczenie klimatyczne zalecane jest w:

• Chorobach układu krążenia

• Chorobach układu oddechowego

• Chorobach metabolicznych

• Niektórych chorobach skóry

• Chorobach narządu ruchu

Rodzaje leczenia klimatycznego:

• Kąpiel solankowa

• Kąpiel w gazowym dwutlenku węgla

• Borowina

• Hydromasaż

• Kąpiel perełkowa

• Kąpiel wirowa kończyn

• Inhalacja

7. ZIOŁOLECZNICTWO

Stosowanie surowców oraz przetworów roślinnych celem wspomagania zdrowia oraz w profilaktyce

Najstarsza metoda leczenia

*aspiryna powstaje z kory wierzby

Działanie:

• Wzmacniające

• Przeczyszczające

• Moczopędne

Należy uzgodnić z lekarzem stosowanie ziół

8. LECZENIE HOMEOPATYCZNE

Nazwa pochodzi z gr. „homofon” - podobny i „patos” - cierpienie

Twórca - Hahnemann

Leczenie opiera się na:

• „podobny leczy się podobnym” - czynnik, który szkodzi u zdrowej osoby może wywołać objawy chorobowe, w przypadku chorego może być lekiem

• Lek podawać w znacznym rozcieńczeniu, co zwiększa jego siłę działania

Metoda budzi spore kontrowersje wśród zwolenników medycyny naturalnej.

9. LECZENIE KRWIĄ

Metoda leczenia substytucyjnego mająca na celu dostarczenie ustrojowi brakujących składników krwi.

TRANSFUZJA - zabieg przetoczenia krwi

Wskazania:

• Masywna utrata krwi

• Szybka utrata krwi

• Sytuacja wymagająca transfuzji wymiennej

• Niedokrwistości

• Ciężkie skazy krwotoczne

• Zabieg operacyjny

• Białaczki

• Stany ogólnego wyniszczenia organizmu, stany odwodnienia

Leki otrzymywane z krwi

PREPARATY KRWIOPOCHODNE	ŚRODKI KRWIOZASTĘPCZE
- błony fibrynowe	- dekstran drobnoczątkeczkowy
- gamma - globulina

Oprócz krwi w pełnym składzie można podarować:

• Koncentraty krwinek czerwonych

• Koncentraty krwinek płytkowych

• Osocze świeżo mrożone

• Wyizolowane białka osocza (albuminy, globuliny, fibrynogen)

Pielęgniarka jest uprawniona do udziału w leczeniu krwią po uzyskaniu dodatkowych kwalifikacji (Rozp. MZ i OS)

10. LECZENIE BALEOLOGICZNE

Polega na leczniczym i profilaktycznym stosowaniu wód mineralnych, gazów leczniczych i naturalnych peloidów

Wody lecznicze stosowane są:

• Do kąpieli

• Kuracji pitnych

• Płukań

• Wlewań

• Inhalacji

PELOIDY (BŁOTA) - to naturalne tworzywo przyrodnicze składające się z substancji mineralnych, organicznych lub mieszanych powstałych wskutek procesów geologicznych w skorupie ziemskiej oraz procesów biologicznych w obumarłych roślinach

Drogi podawania leków:

• Przez przewód pokarmowy

• Przez układ oddechowy (drogą wziewną)

• Przez błony śluzowe

• Przez skórę

• Dotkankowo

Podawanie leków przez układ pokarmowy:

PRZEZ USTA (PER OS)	PRZEZ ODBYT (PER RECTUM)
Tabletki	Czopki (łac. suppositoria)
Kapsułki	Roztwory:
Drażetki	- wlewka
Krople (łac. gutte)	- kroplowy przyspieszony wlew
Roztwory (łac. solutio)	- lewatywa
Zawiesiny
Proszek
Granulki
Syropy

LIMFA - leki podjęzykowe

DUMPLEX - leki z dwiema osłonkami (jedna rozpuszcza się tu a druga tam)

Leki podawane przez odbyt działają szybciej i mocniej - od razu trafiają do krwiobiegu

Czopki - działanie ogólne (przeciwbólowe, przeczyszczające, rozkurczowe, przeciwwymiotne) lub miejscowe (przeczyszczające, na żylaki odbytu)

Przechowywanie leków:

• W oryginalnych opakowaniach

• W zamkniętych szafkach

• W pomieszczeniach niedostępnych (dla osób nieupoważnionych)

• Szczepionki, czopki, insulina w lodówkach w temp. 2 - 4⁰C

• Narkotyki i trucizny podlegają ścisłej ewidencji

Przygotowanie leku do podania:

• Zgodnie z pisemnym zleceniem lekarza

• Przygotować niezbędny sprzęt

• Przed przystąpieniem do rozkładanie leków umyć ręce

• Należy trzykrotnie sprawdzić nazwę i dawkę leku

• Należy znać lek (nazwę, dawkę, sposób i częstość podawania, termin ważności, postać i wygląd leku, działanie, skutki uboczne, objawy przedawkowania, nietolerancji, odczyny polekowe)

• Nie należy przechowywać i podawać leków przeterminowanych i o zmienionym wyglądzie

Podawanie leków:

• Przestrzegać godzin podawania leków

• Zlecone 3 razy dziennie 30min po posiłku

• Nasenne godzinę przed udaniem się spać

• Przeczyszczające silnie działające - rano na czczo

• Odpowiednia droga podania

• Rozkłada i podaje leki ta sama pielęgniarka

• Obserwacja pacjenta w czasie podawania

• Poinformowanie pacjenta o objawach ubocznych leku

• Nie zostawiać leku gdy nie ma pacjenta

• Używany sprzęt np. kieliszki należy zdezynfekować, umyć i wysterylizować

• Udokumentować podanie leku

Reguła pięciu „W”:

• Właściwy lek (oznakowanie, trwałość, zmiany)

• Właściwa dawka (przepisana ilość)

• Właściwy czas (godzina)

• Właściwa postać leku (np. tabletki, drażetki)

• Właściwy pacjent (kontrola danych osobowych)

Obliczenia dawek leków:

NAZWA I DAWKA LEKU	DAWKA ZALECANA	ILOŚĆ KTÓRĄ PODASZ
Furosemid (tabl.) 0,04g	20mg	0,5 tabletki
Euphilina (ampułka) 0,25	500mg	2 ampułki
Witamina C (drażetki)
0,1g	500mg	5 drażetek
0,2g	1g	5 drażetek
Paracetamol (tabl.) 0,01g	20mg	2 tabletki

Brak (g/mg) przy lekarstwie oznacza, że jest to dawka w GRAMACH

Obliczanie: 0,04g * 1000 = 40mg, mamy podać 20mg => czyli 0,5 tabletki

1g - 1000mg

0,1g - 100mg

0,01g - 10mg

0,001g - 1mg

Zasady obowiązujące przy zabiegach rektalnych:

• Wykonywane na zlecenie lekarza

• Przygotowanie pacjenta

• Przestrzeganie zasad higieny

• Zapewnienie intymności

• Zabiegi wykonywane są na lewym boku

• Udokumentowanie zabiegu

odbytnica ma długość od 15 do 20 cm

ZASADY PRZY ZAKŁADANIU CZOPKÓW

• wykonywane na zlecenie lekarza

• ułożenie lewoboczne

• zapewnienie intymności

• przestrzeganie zasad higieny

• delikatne wprowadzenie czopka

• obserwacja pacjenta

• udokumentowanie zabiegu

LEWATYWA OCZYSZCZAJĄCA = ENEMA

polega na wlaniu płynu do jelita grubego

CEL ZABIEGU

• wywołanie wypróżnienia

• oczyszczenie jelita jako przygotowanie do zabiegu operacyjnego

• przygotowanie do badań diagnostycznych

MECHANIZM DZIAŁANIA

• rozmiękczenie mas kałowych

• podrażnienie zakończeń nerwowych w ścianie jelita

• pobudzenie ruchu robaczkowego jelita

ZESTAW

• irygator (worek jednorazowy)

• kanka doodbytnicza

• zaciskacz (np. pean)

• miska nerkowata

• rękawiczki

• basen

• lignina, papier toaletowy

• podkład cerowaty (woda z parafiną)

• stojak

• wazelina

TECHNIKA WYKONANIA LEWATYWY

• przygotowanie chorego psychiczne i fizyczne (pozycja na lewym boku, pozycja grzbietowa na podłożonym basenie)

• przygotowanie niezbędnych przyborów

• umycie rąk

• pod pośladki pacjenta podłóż podkłady

• załóż rękawiczki

• przygotuj irygator

WYTYCZNE DO PRZESTRZEGANIA PRZY WYKONYWANIU LEWATYWY

• zabieg wykonaj w odpowiednim czasie

• w trakcie zabiegu obserwuj chorego, czy chory utrzymuje wodę

• polecić choremu jak najdłużej utrzymać płyn

• sprawdzić czy zabieg był skuteczny

• chory leży na lewym boku (płyn łatwiej przedostaje się przez odbytnicę i okrężnicę esowatą)

przy dużym parciu staraj się zabiegu nie przerywać - uspokoić pacjenta, zmniejszyć ciśnienie płynu

wlewki doodbytnicze

• przeczyszczające

• lecznicze

lewatywa do 1,5l wody doodbytnicza, a wlewka max 300ml wody

WSPÓLNE ELEMENTY ZABIEGÓW DOREKTALNYCH

• wykonywane są na zlecenie lekarskie

• ważne jest udokumentowanie

• przygotowanie psychiczne i fizyczne do zabiegu

• środki, przybory: kanka rektalna, wazelina, lignina, podkłady, rękawiczki, miska nerkowata

• dobór kanki zależy od: stanu odbytnicy (żylaki, stan zapalny)

• zapewnienie intymności wykonania zabiegu

• wykonanie zabiegu - pozycja leżąca, technika założenia kanki

• niebezpieczeństwa - wprowadzenie infekcji

PODAWANIE LEKÓW PRZEZ UKŁAD ODDECHOWY

INHALACJA W POSTACI:

• gazu np. tlenu

• pary wodnej z lekiem

• aerozolu

HIPOKSJA - niedotlenienie

CELE STOSOWANIA TLENOTERAPII

• wzbogacenie powietrza w tlen

• zwiększenie ciśnienia cząsteczkowego tlenu we krwi

WSKAZANIA DO PODAWANIA TLENU

• niedotlenienie krwi

• niedotlenienie z niedokrwistości

• niedotlenienie zastoinowe

• niedotlenienie pochodzenia toksycznego

• choroby płuc

• wstrząs

• stany pooperacyjne

SPOSOBY ROZPROWADZANIA TLENU

• centralna instalacja tlenowa

• pojemniki tlenowe

SPOSOBY PODAWANIA TLENU

SPOSÓB	SZYBKOŚĆ PRZEPŁYWU
Przez cewnik do nosa	4 - 5l/min
Przez kaniulę donosową	4 - 5l/min
Przez maskę	2 - 6l/min
Pod namiotem tlenowym	10 - 12l/min

ZASADY PODAWANIA TLENU

• nie używać otwartego ognia

• podawanie tlenu na zlecenie lekarza

• tlenoterapia prowadzona pod kontrolą badań gazometrycznych

• posługiwanie się jednorazowym sprzętem

• cewnik wprowadzać do nosa na głębokość 10 - 12cm

• prowadząc tlenoterapie pod namiotem - zapewnić odpowiednie warunki

• chronić oczy przed bezpośrednim działaniem tlenu

• nawilżanie tlenu

• obserwować chorego

OBJAWY PRZETLENOWANIA

• ból zamostkowy

• złe samopoczucie

• zaburzenia oddechu (Cheine - Stocksa)

INHALACJA - jest wydychaniem pary, rozpylonego płynu (aerozolu), rozpuszczonego leku lub gazu

CELEM STOSOWANIA INHALACJI JEST

• natlenienie organizmu

• wywołanie znieczulenia ogólnego

• zadziałanie leczniczo na błonę śluzową dróg oddechowych

ŚRODKI STOSOWANE W INHALACJI

• roztwory chlorku sodu (solanki)

• roztwory wodorowęglanu sodu (soda)

• napary i zawiesiny ziół i olejków (rumianek)

• roztwory leków przeciwzapalnych, przeciwskurczowych i antybiotyków

SPOSOBY WYKORZYSTANIA INHALACJI

• inhalacje z użyciem aparatu wytwarzającego aerozol

• inhalacje z użyciem aparatów rozpraszających leki przez odparowywanie

PODAWANIE LEKÓW PRZEZ BŁONY ŚLUZOWE

• do worka spojówkowego

• do nosa

• do pochwy (globulki, płukanki, tabletki, krem, galaretki)

STOSUJĄC LEKI NA SKÓRĘ OBOWIĄZUJE ZNAJOMOŚĆ

• rodzaju, stężenia, postaci leku

• częstości i techniki zabiegów

• okolicy ciała na którą mają być stosowane

ZASADY PRZY PODAWANIU LEKÓW NA SKÓRĘ

• zabezpieczenie wrażliwych lub zmienionych chorobowo miejsc

• regulacja temperatury w zależności od wilgotności

• noszenie bielizny bawełnianej

• nie należy stosować żadnych kosmetyków

• przestrzeganie kolejności i czasu stosowania zabiegów leczniczych

• prowadzenie dokumentacji przebiegu leczenia

• usunięcie nadmiaru stosowanego leku przed każdym zabiegiem

NAKŁADANIE MAŚCI, KREMÓW I PAST

• namaszczenie

• wcieranie

• opatrunek płatowy

• opatrunek zamknięty

maść - łac. unguentum

UWAGA!

Przed każdym zabiegiem należy oczyścić i osuszyć ognisko chorobowe i skórę zdrową w najbliższym otoczeniu

POSTACIE LEKÓW PODAWANYCH PRZEZ SKÓRĘ

KONSYSTENCJA	DZIAŁANIE	ZASTOSOWANIE
maści i kremy	osłaniają i ochraniają ogniska chorobowe	zmiany zapalne skóry bez objawów wysiękowych
pasty	działanie powierzchowne, osłaniające i osuszające	ochrona brzegów owrzodzenia przed drażniącym i uczulającym działaniem wydzieliny
zasypki	wchłaniają pot i łój, osuszają skórę	stany zapalne skóry bez sączenia zwłaszcza w obrębie fałdów ciała
mazidła	w zależności od składnika mogą wzmagać przekrwienie skóry, działaś ściągająco, osłaniająco	złagodzenie stanu zapalnego, oczyszczenie niektórych zmian chorobowych przed wykonaniem opatrunku
roztwory	odkażające	w zależności od środka leczniczego (okłady, nacierania, płukania jamy ustnej, przemywanie oka)
pudry	zapalne, osłaniające, osuszające	nie stosować na sączące się zmiany oraz owłosioną skórę głowy

ZAPALENIE (łac. inflammatio) - to miejscowa odpowiedź ustroju na bodziec zapaleniotwórczy. Odczyn zapalny jest próbą obrony ustroju przed czynnikiem szkodliwym.

PRZYCZYNY ZAPALENIA

• uraz mechaniczny

• czynniki chemiczne egzogenne (zewnętrzne) - kwasy, zasady

• czynniki chemiczne endogenne (wewnętrzne)

• czynniki fizyczne (promieniowanie jonizujące i ciepło)

• ciała obce

• czynniki biologiczne (wirusy, bakterie, grzyby)

*łac. tumor - gaz

oedema - obrzęk

ŚRODKI PRZECIWZAPALNE

• ciepło suche i wilgotne

• zimno suche i wilgotne

• środki chemiczne (drażniące)

• środki bodźcowe (bańki)

WSKAZANIA DO STOSOWANIA CIEPŁA

• bóle mięśniowe

• przykurcze

• wzdęcia

• utrudnione gojenie się ran

• oziębienie

• choroby reumatyczne

• nerwobóle

• zapalenie ucha środkowego

PRZECIWSKAZANIA DO STOSOWANIA CIEPŁA

• krwotoki

• ostre stany zapalne grożące perforacją

• oparzenia

UWAGA!

Kontrolowanie i ostrożne stosowanie ciepła u chorych nieprzytomnych oraz u osób z zaburzeniami termoregulacji

WSKAZANIA DO STOSOWANIA ZIMNA

• stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia

• obrzęki pourazowe lub pooperacyjne

• krwiaki

• migreny, bóle głowy

• krwotoki nosa

• krwotoki wewnętrzne

• wysoka gorączka

• poparzenia

• zapobieganie i leczenie zakrzepicy

• zapobieganie wysiękom, obrzękom (np. przy ukłuciu przez owady)

PRZECIWSKAZANIA DO STOSOWANIA ZIMNA

• odmrożenia

• zaburzenia tętnicze dopływu krwi

*Zimno mniej szkodzi niż ciepło

BAŃKI

• ogniowe

• bezogniowe

MIEJSCA NIEWSKAZANE DO STOSOWANIA BANIEK

• łopatki

• okolica kręgosłupa

• okolica nerek

PODSTAWY PIELĘGNIARSTWA

17

CECHY ZAPALENIA

• podwyższenie ciepłoty ciała (łac. calor)

• zaczerwienienie (lac. rubor)

• obrzęk (lac. tumor)

• ból (łac. dolor)

• upośledzenie czynności narządu (łac. functio laesa)

---