DREWNIANE WIĄZARY DACHOWE

Drewno - uniwersalny materiał budowlany, przez wieki powszechnie stosowany w budownictwie jest systematycznie wypierany przez inne materiały. Są jednak elementy budynków w których drewno jest ciągle lepsze od rywali. Takim elementem bez wątpienia jest konstrukcja dachów o rozpietości do 12 m.

Do wykonania konstrukcji dachów należy stosować drewno sosnowe lub świerkowe o wilgotności nie przekraczającej 20 %. Drewno należy zabezpieczyć przed korozją biologiczną środkami dopuszczonymi do stosowania przez ITB i PZH. W konstrukcjach dachowych ciesielskich przekazywanie sił odbywa się w miejscach złączy, głównie poprzez połączenia ciesielskie. Gwoździe, śruby, klamry są połączeniami pomocniczymi stosowanymi do wzmocnienia połączeń ciesielskich.

Najważniejsze elementy więźby dachowej to:

Krokwie - przenoszą obciążenia od pokrycia dachowego , parcia albo ssania wiatru, obciążenia śniegiem itp., rozstawia się je przeważnie co 1 m, najkorzystniejszym ich przekrojem jest prostokąt o stosunku boków 1: 2, 1:3.

Jętki - stanowią pośrednie podpory krokwi, w zależności od obciążenia przenoszonego od krokwi stosuje się najczęściej przekroje; 12x14, 12x16, 14x16, 16x18, 16x20 cm.

Płatwie - w ścianach stolcowych przenoszą obciążenia od jętki, w zależności od ich wielkości oraz odległości pomiędzy podparciami pośrednimi stosuje się przekroje; 14x16, 14x18, 16x18, 16x20, 18x22, 20x22 cm.

Słupy - mają głównie przekrój kwadratowy, jego powierzchnia zależy od wielkości obciążenia przekazywanego przez płatew oraz od wysokości słupa. Najczęściej stosuje się przekroje; 12x12, 14x14, 16x16, 18x18, 20x20 cm.

Miecze - stanowią usztywnienie ram utworzonych przez płatwie , słupy oraz podwalinę, jak również zmniejszają rozpiętości płatwi pomiędzy słupami. Wykonuje się je pod katem 45 stopni. Odpowiednio do przejmowanych obciążeń stosuje się przekroje; 8x10, 10x12, 10x14, 12x14, 12x16 cm.

Podwaliny - przenoszą obciążenia na strop, powinny być układane prostopadle do jego elementów konstrukcyjnych, najczęściej ich przekroje są takie same jak przekroje słupów.

Rozróżniamy następujące konstrukcje więźb dachowych:

DACH KROKWIOWY - konstrukcja, która składa się z wiązarów krokwiowych. Krokwie posiadają tylko 2 oparcia: - w kalenicy, jako złącze krokwi,
- na murłacie ułożonej na ścianie zewnętrznej.
Wiązary krokwiowe możemy stosować przy rozpiętościach dachu do 7,0 m w świetle ścian zewnętrznych.
Długość krokwi powinna wynosić do 4,5 m przy pokryciu ciężkim (np. dachówka ceramiczna) lub 5,0 m przy pokryciu lekkim (np. gont bitumiczny na deskowaniu). Usztywnienie więźby uzyskuje się za pomocą wiatrownic z desek, które przybija się do każdej krokwi dwoma gwoździami od dołu tj. od strony poddasza. Krokwie mają przekrój prostokątny o stosunku szerokości do wysokości 1/2 do 1/3 . Nie należy stosować krokwi węższych od 5 cm (utrudnione przybijanie deskowania lub wiatrownic).

DACH KROKWIOWO-JĘTKOWY - są to wiązary, w których każdą parę krokwi usztywnia się dodatkową rozporą, tzw. jętką. Stosujemy je, gdy rozpiętość dachu w świetle ścian zewnętrznych wynosi od 5,0 do 7,5 m i długość krokwi jest dłuższa niż 4,5 m. Jętkę umieszcza się na wysokości do 0,6 długości krokwi.

Schemat konstrukcji krokwiowo-belkowej: 1-wiatrownica 2-belka główna

DACH KROKWIOWO-JĘTKOWY - są to wiązary, w których każdą parę krokwi usztywnia się dodatkową rozporą, tzw. jętką. Stosujemy je, gdy rozpiętość dachu w świetle ścian zewnętrznych wynosi od 5,0 do 7,5 m i długość krokwi jest dłuższa niż 4,5 m. Jętkę umieszcza się na wysokości do 0,6 długości krokwi.

Schemat konstrukcji krokwiowo-jętkowej: 1-murłata 2-belka 3-jętka 4-krokiew i wiatrownica

Przykład dachu o konstrukcji krokwiowo-jętkowej

DACH PŁATWIOWO-JĘTKOWY - taką konstrukcję stosujemy, gdy rozpiętość dachu w świetle ścian zewnętrznych wynosi od 9,0 do 11,0 m, a jętka ma długość większą niż 3,5 m.
Jętki zostają podparte płatwiami, czyli belkami podłużnymi, które oparte są na słupach. W skład układu wchodzą również miecze, czyli belki, które na słupach dodatkowo podpierają jętki i płatwie. Słupy oparte są na podwalinach.

Schemat konstrukcji płatwiowo-jętkowej: 1-krokiew 2-jętka 3-płatew 4-podwalina 5-murłata 6-miecz

Przykład dachu o konstrukcji płatwiowo-jętkowej

Przykład dachu o konstrukcji płatwiowo-jętkowej

DACH PŁATWIOWO-KROKWIOWY - stosuje się przy rozpiętości dachu do 12,0 m. Konstrukcja składa się z wiązarów głównych (pełnych) ustawionych w odstępach 3,0 ÷ 5,0 m. Składają się one z pary krokwi, pary kleszczy i dwóch słupów. Kleszcze obejmują z obu stron słupy oraz krokwie. Płatwie są dodatkowo podparte mieczami, które usztywniają dach w kierunku podłużnym.
Wyżej omówione wiązary główne ustawia się co 4 krokwie.
Wiązary pośrednie (puste) wykonane są tylko z pary krokwi.

Schemat wiązara pustego konstrukcji płatwiowo-kleszczowej: 1-krokiew 2-płatew 3-murłata 4-podwalina

Schemat wiązara pełnego konstrukcji płatwiowo-kleszczowej: 1-krokiew 2-płatew 3-kleszcze 4-miecz 5-słup 6-murłata 7-podwalina

W przypadku wykorzystania poddasza do celów mieszkalnych można stosować konstrukcje płatwiowo-kleszczowe ze ścianką kolankową. Podniesienie dachu zwiększy wówczas powierzchnię użytkową pomieszczenia

	Schemat wiązara pełnego konstrukcji płatwiowo-kleszczowej ze ścianką kolankową: 1-krokiew 2-płatew 3-kleszcze 4-miecz 5-podwalina 6-słup 7-słupek żelbetowy z ścianie kolankowej

WIĄZARY KRATOWE - stosuje się, gdy rozpiętość dachu w świetle ścian nośnych przekracza 11,0 m.
Wiązary (dźwigary) kratowe wykonane są z desek impregnowanych o grubości 2,5 cm.
Składają się z:
- pasa górnego, na którym układa się poszycie dachowe,
- pasa dolnego, do którego przymocowuje się podsufitkę,
- krzyżulców i słupków, które łączą oba pasy wiązara.

Na kształt wiązarów wpływają: rozpiętość, spadek dachu i rodzaj pokrycia.
Zasadniczymi typami wiązarów kratowych są wiązary trójkątne, dwutrapezowe, z górnym pasem łukowym.

---