Ocena ryzyka zawodowego - czynniki biologiczne
na stanowisku - Pracownik oczyszczalni ścieków - konserwator
Szkodliwe czynniki biologiczne
Szkodliwe czynniki biologiczne (zwane także czynnikami biologicznymi) - definicja według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. (Dz.U. Nr 81, poz. 716):
Szkodliwe czynniki biologiczne obejmują:
drobnoustroje komórkowe (bakterie, grzyby, pierwotniaki),
pasożyty wewnętrzne człowieka,
jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego (wirusy, wiroidy),
zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe,
priony.
Czynniki te mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia.
Kryteria klasyfikacji
możliwość wywołania chorób u człowieka,
zagrożenia dla pracowników jakie te choroby wywołują,
rozprzestrzenianie się (lub nie) choroby wśród populacji,
możliwości profilaktyki lub leczenia.
Grupy zagrożenia szkodliwych czynników biologicznych
Szkodliwe czynniki biologiczne zaklasyfikowano do 4 grup zagrożenia, zgodnie z poziomem ryzyka zakażenia.
Grupa zagrożenia 1
Czynniki biologiczne, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.
Grupa zagrożenia 2
Czynniki biologiczne, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Grupa zagrożenia 3
Czynniki biologiczne, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Grupa 3** - do tej grupy należą czynniki biologiczne, które stanowią ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników, ponieważ nie są zazwyczaj przenoszone drogą powietrzną.
Grupa zagrożenia 4
Czynniki biologiczne, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Oznaczenia „A”, „T”, „V”, „D”
Wykaz czynników biologicznych zawiera oddzielne wskazania w przypadkach, gdy prawdopodobne jest wywoływanie przez czynniki biologiczne reakcji alergicznych (A) lub toksycznych (T), gdy dostępna jest skuteczna szczepionka (V) lub gdy wskazane jest przechowywanie listy narażonych pracowników przez okres dłuższy niż 10 lat (D).
Uwaga:
W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki nie zamieszczono wykazu czynników biologicznych zaklasyfikowanych do grupy zagrożenia 1. Należy jednak pamiętać, że jeżeli czynniki biologiczne nie zostały ujęte w wykazie szkodliwych czynników biologicznych w grupach zagrożenia 2-4, nie można ich automatycznie klasyfikować do grupy zagrożenia 1.
4. Wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych
praca w zakładach produkujących żywność,
praca w rolnictwie,
praca, podczas której dochodzi do kontaktu ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego,
praca w jednostkach ochrony zdrowia,
praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych,
praca w zakładach gospodarki odpadami,
praca przy oczyszczaniu ścieków,
praca w innych okolicznościach niż wyżej wymienione, podczas której jest potwierdzone narażenie na działanie czynników biologicznych.
Stanowisko pracy - konserwator oczyszczalni ścieków - zagrożenia
Lp. |
Nazwa stanowiska pracy, na którym występuje narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne |
Liczba pracowników narażonych na działanie czynników biologicznych |
Nazwy czynników biologicznych |
Grupa zagrożenia |
Czas narażenia |
Wykonywane czynności |
1. |
konserwator oczyszczalni ścieków |
1 pracownik |
Caliciviridae - Norovirus
Legionella spp. |
2 |
7,5 h dziennie |
1. Czyszczenie kraty mechanicznej, usunięcie części stałych. 2. Wymiana zapełnionych worków z osadem. 3. Przegląd przepompowni ścieków. 4. Sprawdzanie ilości osadu oraz ilości przepływających ścieków. 5. Usunięcie zawartości piaskownika w postaci piasku naniesionego przez ścieki (odwodnienie piasku w separatorze piasku, usunięcie nadmiaru do pojemnika). 6. W przepompowni w czasie awarii zablokowanie pompy, wyciągnięcie jej i odblokowanie. 7. Ustawienie dozownika PAX-u. 8. Przyjmowanie ścieków dowożonych. 9. Przeglądy dmuchaw i innych urządzeń zainstalowanych na terenie oczyszczalni ścieków. |
|
|
|
Proteus vulgaris
Scedosporium apiospermum |
|
|
|
|
|
|
Wirus zapalenia wątroby typu E (HEV) |
3** |
|
|
Stanowisko pracy - konserwator oczyszczalni ścieków - Karta analizy ryzyka
Lp. |
Zagrożenie/grupa |
Drogi przenoszenia |
Możliwe skutki zagrożenia |
Środki ochrony przed zagrożeniami |
Ciężkość następstw |
Prawdopodobieństwo następstw |
Ryzyko |
1. |
Wirus zapalenia wątroby typu E (HEV) |
pokarmowe |
zapalenia wątroby |
przestrzeganie zasad higieny, dezynfekcja |
średnia |
mało prawdopodobne |
małe |
2. |
Caliciviridae-Norovirus |
pokarmowe |
zapalenie jelit, biegunka, wymioty |
przestrzeganie zasad higieny, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
3. |
Inne wirusy z rodziny Caliciviridae |
pokarmowe |
zapalenie jelit, biegunka, wymioty |
przestrzeganie zasad higieny, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
4. |
Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV) |
bezpośrednie (skaleczenie), przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka |
zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość, rak wątroby |
ochrony osobiste, przestrzeganie zasad higieny, dezynfekcja |
średnia |
mało prawdopodobne |
małe |
5. |
Wirus zapalenia wątroby typu G (HGV) |
bezpośrednie (skaleczenie) przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka |
zapalenie wątroby |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
średnia |
mało prawdopodobne |
małe |
6. |
Wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) |
bezpośrednie (skaleczenie), przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka, zwłaszcza wysięk z rany |
zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość, rak wątroby |
ochrony osobiste, przestrzeganie zasad higieny szczepienia ochronne, dezynfekcja |
średnia |
mało prawdopodobne |
małe |
7. |
Wirus zapalenia wątroby typu D (HDV) |
bezpośrednie (skaleczenie) przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka |
zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość |
ochrony osobiste, szczepienia ochronne, dezynfekcja |
średnia |
mało prawdopodobne |
małe |
8. |
Wirusy Coxsackie |
powietrzno-kropelkowe, bezpośrednie |
zapalenie układu oddechowego, angina, gorączki, zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wątroby, stany zapalne skóry z wysypką, biegunka, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
9. |
Wirusy ECHO |
powietrzno--kropelkowe, bezpośrednie |
zapalenie układu oddechowego, gorączki, zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, paraliż, zapalenie wątroby i jelit, stany zapalne skóry z wysypką, zapalenie spojówek, mięśnia sercowego i osierdzia |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
10. |
Wirus zapalenia wątroby typu A (ludzki enterowirus typu 72) |
kałowo-pokarmowe, bezpośrednie |
zapalenie wątroby typu A, zapalenie żołądka i jelit |
szczepienia ochronne, bierne uodparnianie ludzką immunoglobuliną, ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
11. |
Wirus polio szczepy atenuowane |
powietrzno-kropelkowe, bezpośrednie, pokarmowe |
gorączka, zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, paraliż, inwalidztwo |
szczepienia ochronne ochrony osobiste, dezynfekcja |
średnia |
mało prawdopodobne |
małe |
12. |
Clostridium perfringens |
bezpośrednie (przyranne) |
zgorzel gazowa z rozpadem tkanek, zapalenie tkanki łącznej, posocznica, działanie toksyczne przez toksyny białkowe |
szybkie opatrywanie ran, dezynfekcja |
mała |
prawdopodobne |
małe |
13. |
Clostridium spp. |
bezpośrednie (przyranne) |
obrzęk złośliwy ran, zapalenie jelit |
szybkie opatrywanie ran, dezynfekcja |
średnia |
mało prawdopodobne |
małe |
14. |
Enterobacter aerogenes/cloacae |
bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe, powietrzno-pyłowe, pokarmowe |
oportunistyczne zapalenie dróg moczowych, żołądka, jelit, płuc, innych narządów, reakcje immunotoksyczne wywołane endotoksyną |
przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste, osłony zabezpieczające w oczyszczalniach ścieków |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
15. |
Enterobacter spp. |
bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe, powietrzno-pyłowe, pokarmowe |
oportunistyczne zapalenie dróg moczowych, żołądka, jelit, płuc, innych narządów, reakcje immunotoksyczne wywołane endotoksyną |
przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste, osłony zabezpieczające w oczyszczalniach ścieków |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
16. |
Enterococcus spp. |
bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe, powietrzno-pyłowe, pokarmowe |
oportunistyczne zapalenie dróg moczowych, pęcherzyka żółciowego, wsierdzia, rzadziej bakteriemia |
przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
17. |
Escherichia coli, szczepy verocytotoksyczne lub enterotoksyczne |
bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe, pokarmowe |
krwotoczne zapalenie okrężnicy (krwawa biegunka), hemolityczna uremia, zatrucia silnymi enterotoksynami białkowymi, reakcje immunotoksyczne wywołane endotoksyną |
przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste, osłony zabezpieczające w oczyszczalniach ścieków |
średnia |
mało prawdopodobne |
małe |
18. |
Escherichia coli |
pokarmowe, bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe |
oportunistyczne zapalenie jelit, biegunki, reakcje immunotoksyczne wywołane endotoksyną |
przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste, osłony zabezpieczające w oczyszczalniach ścieków |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
19. |
Fluoribacter bozemanae (Legionella) |
bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe |
zapalenie płuc (legionelloza), rzadziej gorączka grypopodobna |
ochrony osobiste, stosowanie biocydów, oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
20. |
Klebsiella oxytoca |
bezpośrednie, powietrzno-kropelkowe, powietrzno-pyłowe |
zakażenia dróg moczowych i innych narządów, reakcje immunotoksyczne wywołane wdychaną toksyną |
ochrony osobiste, dezynfekcja, redukcja zapylenia |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
21. |
Klebsiella pneumoniae |
powietrzno-kropelkowe bezpośrednie |
zapalenie płuc |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
22. |
Klebsiella spp. |
powietrzno-kropelkowe, bezpośrednie |
twardziel nosa, cuchnący nieżyt nosa, inne zakażenia |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
23. |
Legionella pneumophila |
powietrzno-kropelkowe, bezpośrednie |
zapalenie płuc (legionelloza), gorączka grypopodobna |
ochrony osobiste, stosowanie biocydów, oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
24. |
Legionella spp. |
powietrzno-kropelkowe, bezpośrednie |
zapalenie płuc (legionelloza), rzadziej gorączka grypopodobna |
ochrony osobiste, stosowanie biocydów, oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
25. |
Leptospira interrogans |
bezpośrednie (przez skórę i błony śluzowe), rzadziej pokarmowe |
leptospirozy |
ochrony osobiste, zwalczanie gryzoni, dezynfekcja, oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
26. |
Morganella morganii |
bezpośrednie, pokarmowe |
zakażenie dróg moczowych, układu oddechowego, skóry |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
27. |
Mycobacterium xenopi |
powietrzno-kropelkowe |
przewlekłe zakażenie płuc, alveolitis allergica |
ochrony osobiste |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
28. |
Proteus mirabilis |
bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno-kropelkowe |
zakażenia dróg moczowych, rzadziej innych narządów |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
29. |
Proteus penneri |
bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno-kropelkowe |
zakażenia dróg moczowych, rzadziej innych narządów |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
30. |
Proteus vulgaris |
bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno-kropelkowe |
zakażenia dróg moczowych, rzadziej innych narządów |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
31. |
Providencia alcalifaciens |
bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno-kropelkowe |
zakażenia dróg moczowych, przewodu pokarmowego (biegunki), skóry |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
32. |
Providencia rettgeri |
bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno-kropelkowe |
zakażenia dróg moczowych, przewodu pokarmowego (biegunki), skóry |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
33. |
Providencia spp. |
bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno-kropelkowe |
zakażenia dróg moczowych, przewodu pokarmowego (biegunki), skóry |
ochrony osobiste, dezynfekcja |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
34. |
Salmonella arizonae |
pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe |
salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe) |
ochrony osobiste, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
35. |
Salmonella enteritidis |
pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe |
salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe) |
ochrony osobiste, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
36. |
Salmonella typhimurium |
pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe |
salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe) |
ochrony osobiste, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
37. |
Salmonella paratyphi A, B, C |
pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe |
dur rzekomy (paradur) typu A, B, C |
ochrony osobiste, szczepienia ochronne, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
38. |
Salmonella typhi |
pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe |
dur brzuszny |
ochrony osobiste, dezynfekcja, szczepienia ochronne, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków |
średnia |
mało prawdopodobne |
małe |
39. |
Salmonella (inne typy serologiczne z wyłączeniem Salmonella thypi) |
pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno-kropelkowe |
salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe) |
ochrony osobiste, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
40. |
Shigella boydii |
pokarmowo-wodne |
czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką) |
ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
41. |
Shigella dysenteriae (Typ 1) |
pokarmowo-wodne |
czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką), bardzo silna egzotoksyna białkowa (cytotoksyna Shigi) |
ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna |
średnia |
mało prawdopodobne |
mała |
42. |
Shigella dysenteriae, |
pokarmowo-wodne |
czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką) |
ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
43. |
Shigella flexneri |
pokarmowo-wodne |
czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką), enterotoksyny białkowe |
ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
44. |
Shigella sonnei |
pokarmowo-wodne |
czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką) |
ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
45. |
Scedosporium apiospermum (Pseudallescheria boydii) |
bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę) |
maduromikoza - zakażenia skóry i tkanki podskórnej (najczęściej stóp), rzadziej zakażenia płuc i innych narządów |
oświata zdrowotna, ochrony osobiste (należyte obuwie), kąpiel po pracy |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
46. |
Scedosporium prolificans |
bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę) |
maduromikoza - zakażenia skóry i tkanki podskórne (najczęściej stóp), rzadziej zakażenia płuc i innych narządów |
oświata zdrowotna, ochrony osobiste (należyte obuwie), kąpiel po pracy |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
47. |
Giardia lamblia (Giardia intestinalis) |
pokarmowo-wodne |
lamblioza: zapalenie błony śluzowej dwunastnicy i jelita czczego z biegunką ostrą lub przewlekłą |
oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
48. |
Strongyloides stercoralis |
bezpośrednie (wnikanie larw filarioidalnych przez skórę) |
węgorczyca: zapalenie jelit, zapalenie płuc, biegunki, rzadziej zapalenie opon mózgowych |
ochrony osobiste (odpowiednie obuwie), oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
49. |
Strongyloides spp. |
bezpośrednie (wnikanie larw filarioidalnych przez skórę) |
węgorczyca: zapalenie jelit, zapalenie płuc, biegunki, rzadziej zapalenie opon mózgowych |
ochrony osobiste (odpowiednie obuwie), oświata zdrowotna |
mała |
mało prawdopodobne |
małe |
Ryzyko na stanowisku pracy konserwatora oczyszczalni ścieków: DOPUSZCZALNE
Wyjaśnienie oznaczeń: |
|
A |
- możliwe efekty alergiczne |
Dotychczas nie stwierdzono choroby, która miała związek z wykonywaną pracą.
Ocena ryzyka powinna być aktualizowana w razie wystąpienia istotnych zmian na stanowisku pracy oraz w razie stwierdzenia choroby pracownika, która miałaby bezpośredni związek z wykonywaną pracą. |
|
Sporządził: Data: Podpis: |
Zatwierdził: Data: Podpis: |
Literatura
1. Dutkiewicz J., Śpiewak R., Jabłoński L., Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych występujących w środowisku pracy oraz narażonych na nie grup zawodowych, ad punctum, Lublin 2002.
2. Górny L., R., Biologiczne czynniki szkodliwe: normy, zalecenia i propozycje wartości dopuszczalnych, „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy”; Nr 3 (41), CIOP, Warszawa 2004.
3. Piekarowicz A., Podstawy wirusologii molekularnej, PWN, Warszawa 2004.
4. Szewczyk E., M., Diagnostyka bakteriologiczna, PWN, Warszawa 2006.
5. Co warto wiedzieć na temat czynników biologicznych. Bakterie - wirusy - grzyby - pasożyty w środowisku pracy, Główny Inspektorat Sanitarny; PHARE PL/IB/2002/SO/02, Warszawa 2005.
6. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego PN-N-18002 (2000) PKN.
Akty prawne
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81, poz. 716).
3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j.: Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650).
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach (Dz.U. Nr 250, poz. 2113).
14