ATRAKCJE WYKŁAD 3, Turystyka i rekreacja wykłady, Atrakcje turystyczne świata


ATRAKCJE TURYSTYCZNE ŚWIATA Wykład III

  1. LODOWCE

Lodowce jako obiekt zainteresowania turystycznego i jedna z wielkich atrakcji światowych.

  1. Lądolód - jest to taka pokrywa lodowa, która zajmuje w całości albo w znacznej części powierzchnię kontynentu (lądu).

Antarktyda - prawie w całości pokryta jest lodem. Czapa (pokrywa) ma miąższość do kilku tysięcy metrów. Na wybrzeżu, a zwłaszcza na półwyspie antarktydzkim znajdują się miejsca nie pokryte lodem i oazy.

Grenlandia - w zdecydowanej większości pokryta lodem.

Islandia - tam też znajduje się czapa lodowa, którą glacjolodzy uznają za lądolód. Znajduje się tam kilka takich czap.

  1. Czasze lodowe - mniejsze niż lądolody. Pokrywają obszary przede wszystkim wierzchołków górskich, dolin śródgórskich, nie całych powierzchni.

Znajdują się głównie na wyspach Pn części Europy……………………….

Na archipelagach wysp należących do Kanady: arch. Wysp Królowej Elżbiety - wyspa Ellesmerea (największa na obszarze Kanady).

Na morzu Lodowatym i wyspach w okolicy Antarkty

  1. Lodowce fieldowe - typ lodowca dostępny i jest w programach wycieczek w biurach podróży. Występuje w górach norweskich. Charakteryzuje się tym, że różni się od lądolodu i czaszy tym, że jest związany z rzeźbą terenu.

Góry skandynawskie są wysokie, ale same szczyty są płaskie (równe) - tak jak nasza Śnieżka. Tereny te znajdują się na wysokich szerokościach geograficznych, spada średnia temperatura i dłużej utrzymuje się śnieg. Na powierzchni zrównania osadza się śnieg i lód…………….

  1. Lodowce górskie - wyróżnia się obszary takie jak…………………

Lodowce karowe (np. Morskie Oko) wypełnia to obniżenie górskie.

Gdy kar wypełnił się w całości to lodowiec zaczął spływać doliną w dół (jęzor lodowcowy albo lodowiec dolinny). Na podgórzu poza stokiem górskim (Piemonty) i jest lód to jest lodowiec piedmontowy.

Lodowiec karowy -

Jęzor lodowcowy (lodowiec dolinny) -

Lodowiec piedmontowy -

Polska - Karpaty - Tatry - w wysokich dolinach tatrzańskich są płaty wieloletniego (wiecznego) śniegu.

Alpy - lodowce alpejskie, najwięcej, są najbardziej dostępne, zagospodarowane turystycznie.

Zaleganie i przetrwanie śniegu zależy od wysokości (Mount Blanc 48…m.n.p.m.) w jego rejonie i innych znajduje się duża czapa lodu. Mer de Glace (lodowiec)(morze lodu), Chamonix - kolejka.

Na wysokości 4347 m znajduje się obserwatorium meteorologiczne i astronomiczne. Na znajdującą się w masywie Mont Blanc Aiguille du Midi (3842 m n.p.m.) wjeżdża kolejka linowa. Mont Blanc stanowi jedno z centrów alpinizmu oraz turystyki wysokogórskiej i narciarstwa. W dolinach u podnóża leżą znane ośrodki sportowo-turystyczne: Chamonix we Francji i Courmayeur we Włoszech.

W 1965 r. pod masywem Mont Blanc wybudowano tunel, który łączy Francję z Włochami.

Pireneje - są tam lodowce. Szczególnie łatwo dostępny i eksploatowany turystycznie jest w dolinie Gavarni - czoło lodowca jest dostępne dla każdego turysty (jest to bardzo ciekawe). Koniec czoła lodowca - znajduje się grota, a z niej wypływa strumień. Można tam wejść i oglądać.

Wyspy Europy - Szpicbergen, Św. Franciszka

Lodowce w górach Skalistych na obszarach Kanady - szczególnie w Parku Narodowym Los Glaciares- dostępny samochodem, koleją. W obrębie PN naliczono 400 lodowców górskich.

W rejonie jeziora Jasper - duża grupa lodowcowa, łatwy dostęp w górach Alaski.

Na terenie USA jest sporo lodowców i są dostępne.

Himalaje - w wyższych partiach Tybetu (wyżyny 3500-4000 m.n.p.m. sterczą z lodowca góry). I inne systemy górskie Azji (Kaukaz,……)

Ogółem lodowce zajmują w Himalajach powierzchnię 33 tysięcy kilometrów kwadratowych. Masa lodu ma objętość około 6,6 tysięcy kilometrów sześciennych. Lodowce występują głównie wokół wielkich masywów i najwyższych szczytów górskich. Ich jęzory są zwykle krótkie. Najdłuższe mają lodowce Gangotri i Zema (26km) oraz Rongbuk - lodowiec zlegający północne stoki Mount Everestu. Rozległe pola firnowe występują rzadko, ponieważ stromizna stoków uniemożliwia gromadzenie się firnu. Wody z topniejących lodowców zasilają wielkie rzeki - Ganges, Indus i Brahmaputrę.

Himalaje - najwyższy łańcuch górski na Ziemi. Łańcuch Himalajów leży w południowej Azji, ma ponad 2,5 tys. km długości i około 250 km szerokości. Rozciąga się na terenach należących do Pakistanu, Indii, Chin (Tybetu), Nepalu i Bhutanu. Składa się z trzech głównych pasm: Wielkie Himalaje, Małe Himalaje i Siwalik. Szczyty przekraczające 8000 m n.p.m. tworzą Wielkie Himalaje, w których najniższe przełęcze przeważnie leżą powyżej 4000 m n.p.m. Od wschodu pasmo to ogranicza dolina Brahmaputry, a od zachodu - Indusu. Wierzchołki Małych Himalajów sięgają średnio 2400 m n.p.m., tylko na zachodzie 4000 m n.p.m. Najniższe pasmo Siwalik ciągnie się wzdłuż całego systemu od Brahmaputry do Indusu, a jego wysokość nie przekracza 2000 m n.p.m. Najwyższy szczyt to Mount Everest 8848 m n.p.m. Nazwa "Himalaje" pochodzi z sanskrytu i znaczy "siedziba śniegów"

Andy - wysokie szczyty. Przez niektóre biura podróży są organizowane wycieczki do Patagonii (lodowce górskie) - granica wiecznego śniegu znajduje się na wysokości 900 m.n.p.m. Jęzory lodowcowe spływają do samego morza.

Australia - brak lodowców

Afryka - Kilimandżaro - znajdują się płaty wiecznego śniegu i lód na szczytach.

ATRAKCJE TURYSTYCZNE

Jak powstaje lodowiec?

Powstawanie lodowców może powstać w przypadku dodatniego bilansu opadu śniegu (granica wiecznego śniegu i lodu).

Lodowiec może powstać tylko w przypadku, gdy śnieg utrzymuje się na powierzchni przez cały rok. Wymaga to odpowiednich warunków klimatycznych (niskiej temperatury), które występują powyżej określonej wysokości nad poziomem morza. Granica wiecznego śniegu jest najwyżej położona na zwrotnikach, natomiast najniżej w strefie okołobiegunowej.

Pokrywa śnieżna staje się z czasem coraz grubsza. Nacisk wyżej leżącego śniegu oraz zamarzanie i rozmarzanie powodują przekształcenie śniegu w niebieski lód lodowcowy.

* śnieg - zawiera ok. 90% powietrza

* firn - nagromadzenie drobnych ziaren lodu; ok. 50% powietrza

* biały lód firnowy - ok. 20-30%powietrza

* niebieski lód lodowcowy - gruboziarnisty i twardy; ok. 20% powietrza

Warunki ukształtowania terenu i klimat wpływają na rodzaj powstałego lodowca. Dwa głowne typy lodowców to: lodowce górskie i lądolody. Lodowce górskie dzielą się na:

* alpejskie

* himalajskie

* piedmontowe

* norweskie

* cyrkowe

Lodowiec może powstać w przypadku dodatniego bilansu opadu śniegu (granica wiecznego śniegu i lodu).

Śnieg firn - ………

Niebezpieczny dla narciarzy, bo na warstwie śniegu pojawia się cieńka skorupa lodu. Ta warstwa może się załamać.

Jeśli taka sytuacja (śnieg firnowy) jest długa to śnieg firn zamienia się w lód firnowy, a potem powstaje lodowiec.

Ruch lodowca -

Pod wpływem swojego ciężaru. Lód krystalizuje (powstają kryształki lodu) i lód spływa.

Z lodowca wystają wysokie szczyty. Skały wietrzeją i okruchy skał spadają. Lód się nawarstwia, a one zatapiają się w niego jak „rodzynki w cieście”. Lód spływa z tymi kamykami i skałami. Gdy lód się topi one zostają wyrzucone - powstają moreny.

Morena:

1. Materiał skalny składający się z przemieszanych frakcji różnej wielkości (bloki skalne, głazy, żwiry, piaski, pyły) transportowanych i osadzanych przez lodowiec, pochodzących głównie z niszczenia jego podłoża, ze zboczy wznoszących się ponad powierzchnię lodowca jak również przynoszonych przez lawiny i wiatr.

2. Forma ukształtowania powierzchni Ziemi o charakterze akumulacyjnym - wzniesienie (różnego rodzaju pagóry, wzgórza, ciągi wzgórz, wały itp.) utworzone z materiału skalnego osadzonego przez lodowiec lub przemieszczonego pod jego naciskiem.

Morena czołowa - gdy materiał skalnych okruchów znajduje się na przodzie.

Morena boczna -

Morena denna -

Przez lodowce są przynoszone różne piaski, gliny, materiały skalne, których wcześniej mogło nie być lub nie było na danym terenie. Na terenie Polski mamy materiał skalny ze Skandynawii.

Jeżeli lód płynie doliną i napotyka próg skalny to lód się łamie na kawałki - powstają szczeliny w lodzie (lodospad ze szczelinami).

Gdy obserwuje się, że lodowiec wyraźnie traci ciągłość (zapada się) to znaczy, że powstały tam szczeliny - często pokryte śniegiem (bardzo niebezpieczne dla turystów). Do szczelin lepiej się nie zbliżać za blisko, ponieważ może warstwa spękanego lodu i pokrywy śnieżnej załamać się pod ciężarem człowieka ( stać ok. 5 m od niego).

Lodowce mają zróżnicowane kolory na powierzchni (głównie przy czole). Mogą być gładkie jak szkło (bez raków nie można wejść). Kolor zależy od tego, jaki materiał skalny spadł na lód (np. lapille, pył wulkaniczny, bomby wulkaniczne itd.). Powierzchnia lodu jest nimi pokryta i wówczas lodowiec nie ma białej lub przeźroczystej barwy. Można po nim się poruszać jak po terenie wysypanym żużlem.

Jeżeli bliżej czoła znajduje się jakiś kamyk to słońce topi lód obok, a nie pod kamieniem. Wygląda on później jak grzybek, bo znajduje się na lodowej wytopionej nóżce.

CZOŁO LODOWCA - miejsce charakterystyczne bo:

W dolnej partii, kiedy powłoka nie jest już taka gruba zaczyna pękać i robią się szczeliny. W nich jest woda, wodospady. Czasami po powierzchni lodu płynęła woda i gdy jest szczelina ona w niej ginęła.

Niebezpieczne

Lodowiec może schodzić do morza, jeziora (Patagonia, Antarktyda). Lód jest zanurzony w wodzie i gdy się załamie następuję obłamywanie się lodu (ściany wysokie, sterczące n.p.m. wysoko, kry lodowe). Często ok. 1/7 nad wodą, a 6/7 pod wodą - zdradliwa sytuacja dla statków (np. Titanic). Niektóre góry lodowe 3-krotnie opłynęły Antarktydę i nie roztopiły się.

Na Islandii lodowce wpływają do jeziora (amfibie wożą turystów, aby oglądać kawałki lodu). Trzeba uważać, aby się nie oderwały, bo wówczas powstaje fala (można się utopić). Pływają mniejsze lub większe góry lodowe (najrozmaitsze kształty, różne kolory - przeźroczyste nawet jak kryształ, mleczne, w różnych kolorach nafaszerowane skalnymi „rodzynkami”, czarne - pokryte popiołem lub pyłem wulkanicznym, itp.). Jest to spektakl. Zmieniające się oświetlanie, gra światła i cienia dodaję większego uroku. Piękny krajobraz. Organizowane są wycieczki - zajmują się tym biura podróży.

SPOSOBY PODRÓŻOWANIA NA LODOWIEC

Kilkadziesiąt biur turystycznych oferuje oprócz wycieczek autkarowych również wielodniowe wyprawy samochodami terenowymi (które przejeżdżają przez doliny i dojeżdżają do lodowca, następnie przesiada się na specjalne samochody dostosowane do jazdy po lodzie), jazdę po lodowcach na skuterach śnieżnych, loty krajoznawcze helikopterami. Turysta indywidualny może zdobyć niezbędne wiadomości i mapy w dość dużej liczbie punktów informacyjnych. Na Islandii te rzeczy są dobrze zorganizowane, dobre zagospodarowanie, niedrogie i są przede wszystkim zachowane warunki bezpieczeństwa.

Vatnajökull - lodowiec o powierzchni 8100 km², położony w południowo-wschodniej części Islandii na terenie parku narodowego Skaftáfell. Pod względem powierzchni jest to drugi lodowiec Europy (po Austfonna na wyspie Svalbard), a czwarty na świecie. Pod nim znajduje się wulkan - powodzie.

Topniejące południowe brzegi lodowca tworzą języki wodne spływające do oceanu. Toteż przez wieki całe trudno było jechać południowym brzegiem wyspy. Dopiero zbudowane mosty oraz wykończenie szosy w 1974 r. umożliwiło połączenie na południu wyspy jej wschodniej części z zachodnią. Warto wspomnieć, że trwający 300 lat okres małego zlodowacenia już się skończył i lodowiec cofnął się od brzegu oceanu. Pod pokrywą lodu lodowca drzemią wulkany i czasami wybuchają, jak w ostatnim okresie. Wtedy pod lodem tworzą się rzeki i spływają do oceanu.

Zwiedzanie lodowców przez turystów było praktycznie niemożliwe. Ale w 1947 r. po raz pierwszy zastosowano motorowy pojazd-sanki w ekspedycji do Grimsvötn, a w 1951 r. francusko-islandzka ekspedycja zastosowała pojazdy gąsienicowe, zwane śnieżnymi kotami.

I tak rozwiązano problem poruszania się na lodowcach i umożliwiono turystom ich zwiedzanie. Ulubionym sportem wielu turystów jest jazda na nartach ciągnionych przez motorowe sanki. I jeszcze jedna atrakcja - otóż na wschodniej części lodowca Langjökull znajduje się jezioro (28 km2), po którym można pływać łodziami.

Obecnie lodowiec Vatnajökull jest dostępny dla turystów, a biura podróży oferują liczne atrakcje. Taka wycieczka, mimo dużych kosztów, to przeżycie, jakiego poza Islandią nigdzie się nie zazna. Niedaleko elektrowni Smyrlabjörg zaczyna się górska droga, którą można pokonać tylko samochodem z napędem na cztery koła. Dojeżdża się nią do Jöklasel przy lodowcu Skalafellsjökull na wysokość 840 m. Stąd rozpościera się wspaniały widok - na południu Höfn i ocean, a na północy lodowiec. Na turystów czekają motorowe sanki i samochody na gąsienicach. Można wybrać się na 1-2 godzinną wycieczkę po lodowcu lub na całodzienną wyprawę aż do Kverkfjöll na północnym brzegu.

Europejskie lodowce górskie teraz cofają się (topią), czoło lodowca znajduje się coraz wyżej. Na skałach po cofniętym lodowcu pojawiają się grzyby, mchy i porosty.

Wulkan Krakatau - największa katastrofa ekologiczna, dużo pyłu i gazu dostało się do atmosfery -więcej niż z hut.

  1. PUSTYNIE

Pustynia - jest to teren pozbawiony zwartej szaty roślinnej. Ale sukorosty, sekulanty, piołuny mogą zajmować 1/10 część terenu - nie większą. Po obfitych opadach pokrywa się efemeryczną roślinnością z szybko rozwijającymi się gatunkami - trofitami. Tereny zamieniają się w pastwisko - są użytkowane (np. koczownicy). Zależy od długości opadów.

Rodzaje pustyń:

Tworzą się wydmy (pod wpływem wiatru i przesuwającego się piasku) różnego kształtu (np. paraboliczne, barchany), wydziela się głos (ponieważ piasek się przesuwa). Ten rodzaj pustyni może porastać trawą, ziołami, a nawet krzewami - zależy od tego w jakiej szerokości geograficznej się znajduje (zwrotnikową, a strefą klimatu umiarkowanego).

Pustynie gorące -

Pustynie chłodne - Kyzył-kum (turkm. "czerwony piasek"), Kara-kum (t. Garagum, turkm. "czarna pustynia")- rosną krzewy saksaułowe, a nawet drzewa (miasto Buchara - rosną kępami drzewa wys. na 5 m, a na wys. pierśnice miały 100 m obwodu), spada śnieg, zimno jest. Gobi, Południowa i półpustynne obszary Kazachstanu. Tybet, Mongolia - chłodne pustynie, ale nie ma drzew i krzewów.

Okresowo wypasane zwierzęta, występują na nich zwierzęta, a w obniżeniach są wykwity soli i roślin słonolubnych.

Rzeźba - zwykle równinna (bo glina, ił rozmywa się). Płaska, w różnych porach roku wygląda rozmaicie, najsmutniejsza zimą, jesienią i wczesną wiosną. Roślinność kruszy się i wygląda jak na wysypisku, pył.

Deszcze - wegetacja roślin, pustynia zaczyna żyć, ptaki, zwierzęta. Drobiazg na okres lata żeruje, a potem zakopują się w ziemi i wegetują. Wygląda jak kobierzec kwiatowy (dużo tulipanowców), ale to krótkotrwały okres - wówczas jest atrakcyjny turystycznie.

Pustynia skalista - występuje lita skała (Hamada - kraje arabskie), gładka powierzchnia skał, bo niekiedy pokryta jest taką jakby polewą pustynną. Pokryta jest….roztworów skalnych, manganu itp., błyszczy się, gładka na skutek…..roztworów skalnych. Hamada bardzo niedostępna dla roślin i zwierząt.

Złomowiska skalne mniej groźne (Góry Świętokrzyskie, Stołowe - gołoborza).

Wadi albo ued - suche doliny pustynne o stromych ścianach, wytworzone przez płynące wody (ulewne deszcze), doliny rzeczne tych rzek, które były kiedyś geologicznie czynne. Te doliny mogą być zalewane wodą przy ulewnych deszczach - lepiej w nie wchodzić, bo można się utopić (nie da się szybko wydostać po stromych brzegach).

Wadi albo ued - są to suche formy dolinne występujące na obszarach suchych, pustynnych, które wypełniają się w czasie pory deszczowej, tworząc niekiedy wartkie i szerokie rzeki. Doliny uedów zostały najprawdopodobniej wyżłobione w okresie trzeciorzędu i czwartorzędu, kiedy to zasięg pustyń był znacznie mniejszy, a klimat - wilgotniejszy.

Oazy - płaty bujnej roślinności wśród pustyni lub półpustynni, gdzie rozwija się życie dzięki występującym wodą……..Występuje w nich roślinność drzewiasta (głównie palmy daktylowe), gdzie były kiedyś wodopoje, stacje karawan.

Z punktu turystycznego oaza to izolowane osiedle, o specyficznej kulturze, sposobie życia, organizowane są atrakcyjne wycieczki dla turystów (Algieria, Maroko, głównie Tunezja (osiedle wygrzebane w ziemi, a w ścianach tej doliny są zorganizowane mieszkania dla ludzi) są organizowane wycieczki na pustynie do osiedli w oazach.

Oaza - teren o bardzo bujnej roślinności na obszarze pustyń i półpustyń. Występują one w miejscach, gdzie woda z rzek przenika do gruntu (oazy nadrzeczne) lub w miejscach, gdzie zwierciadło wody gruntowej znajduje się na takiej głębokości, że dosięgają je korzenie roślin. Roślinami charakterystycznymi dla oaz są palmy daktylowe czy tamaryszki. Oazy wykorzystywane są przez ludność koczowniczą tych obszarów (Beduini, Tuaregowie) i są ważnymi punktami na szlakach karawan. Terminem oaza określa się również obszary w strefach polarnych wolne od lodu (na zasadzie analogii: pustynia - oaza pustynna — pustynia lodowa - oaza polarna).

PUSTYNIE NA ŚWIECIE

AFRYKA Sahara

Maroko, Tunezja, Egipt - najbliżej Europy

Namib - wybrzeże oceany atlantyckiego, nie zawsze dostępna dla turystów, w wielu częściach ogrodzona siatką i drutem kolczastym. Pilnowana przez uzbrojonych strażników, ponieważ w piaskach są diamenty.

Kalahari - Pd Afryka pustynia, półpustynna, stepy

AZJA

Półwysep Arabski - najbardziej podobna do saharyjskiej

Lotha, Thar, Gobi - w części gliniaste, ilaste

Kyzył-Kumska, Kara-Kumska - płyną duże rzeki Amu-daria i Syr-daria - są zagospodarowane na cele nawodne, uprawa bawełny, zaburzono tym………..

AMERYKA PN

Wielka Pustynia Słona ze słynną Doliną Śmierci.

AMERYKA PD

Jedna pustynia wysoko w górach - Atakami - charakteryzuje się tym, że na obszarze zdarzają się bardzo rzadko deszcze (nawet przez kilkanaście lat ani kropli deszczu).

AUSTRALIA

Wielka Pustynia Wiktorii, Gipsowa, Wielka Pustynia Piaszczysta

PARKI NARODOWE

Park narodowy - obejmują……………..z tego powodu PN są celem zainteresowania turystów i są otwarte na wszystkie formy ruchu turystycznego, które nie zakłócają równowagi………………….Status Parku Narodowego nadawany na drodze ustawy w Polsce. Później ogłaszane w rozporządzeniu Rady Ministrów.

Park narodowy to obszar powołany celem ochrony występującej tam przyrody ożywionej (rzadziej np. cech krajobrazu, także kulturowego), na którym prawnie ograniczona jest możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, osiedlania się itd.

Według polskiej Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku jest to:

"Obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe"

W ramach parku narodowego wyróżnia się zwykle 3 strefy: strefę ochrony ścisłej, strefę ochrony częściowej i otulinę parku narodowego.

Pierwszym i najstarszym parkiem narodowym na świecie jest Park Narodowy Yellowstone w Stanach Zjednoczonych, o powierzchni 8980 km². Ustawa w tej sprawie została podpisana przez prezydenta Granta 1 marca 1872 roku.

Powierzchnia parku narodowego podzielona jest na obszary różniące się zastosowaniem odrębnych metod ochrony przyrody. Wyróżnia się obszar ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej. Na obszarach graniczących z parkiem wyznacza się otulinę parku narodowego. W otulinie może być utworzona strefa ochronna zwierząt łownych, nie podlegająca włączeniu do obwodów łowieckich. Teren parków narodowych udostępniony jest do zwiedzania, lecz ruch turystyczny może się tu odbywać wyłącznie w wyznaczonych obszarach, szlakach, drogach, ścieżkach.

Parki narodowe finansowane są z budżetu centralnego. Zarządzają nimi dyrektorzy, a organem doradczym jest Rada Parku. Do 30 kwietnia 2004 parki były nadzorowane przez Krajowy Zarząd Parków Narodowych. Od 1 maja 2004 jego obowiązki przejęło Ministerstwo Środowiska - Departament Leśnictwa, Ochrony Przyrody i Krajobrazu, a od 19 stycznia 2007 r. Samodzielny Wydział ds. Obszarów Natura 2000 i Parków Narodowych.

W polskich parkach narodowych prowadzone są liczne programy badawcze. Parki odgrywają istotną rolę w edukacji ekologicznej społeczeństwa. Na terenie parków narodowych możliwe jest zwiedzanie oraz turystyka i udostępniają one dobrze rozwiniętą infrastrukturę turystyczną. Wiele z nich posiada specjalnie przygotowane szlaki i centra dydaktyczne oraz muzea przyrodnicze.

Konwencja w sprawie ochrony Światowego Dziedzictwa Ochrony Kultury i Natury

Konwencja przyjęta w należyty sposób przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji, która odbyła się w Paryżu i która została ogłoszona za zamkniętą dnia 21.11.1972 roku.

Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego

Konferencja Generalna Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kul­tury, zebrana w Paryżu w dniach od l7 października do 21 listopada 1972 r. dnia 16 listopada 1972 r. uchwalono Konwencję

W rozumieniu niniejszej konwencji za "dziedzictwo kulturalne i naturalne" uważane są:
- zabytki: dzieła architektury, dzieła monumentalnej rzeźby i malarstwa, elementy i budowle o charakterze archeologicznym, napisy, groty i zgrupowania tych elementów, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki,
- zespoły: budowli oddzielnych lub łącznych, które ze względu na swą architekturę, jednolitość lub zespolenie z krajobrazem mają wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki,
- miejsca zabytkowe: dzieła człowieka lub wspólne dzieła człowieka i przyrody, jak również strefy, a także stanowiska archeologiczne, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historycznego, estetycznego, etnologicznego lub antropologicznego.

W rozumieniu niniejszej Konwencji za "dziedzictwo naturalne" uważane są: Elementy konwencji:
- pomniki przyrody utworzone przez formacje fizyczne lub biologiczne albo zgrupowania takich formacji, przedstawiające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia estetycznego lub naukowego,
- formacje geologiczne i fizjograficzne oraz strefy o ściśle oznaczonych granicach, stanowiące siedlisko zagrożonych zagładą gatunków zwierząt i roślin, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia nauki lub ich zachowania,
- miejsca lub strefy naturalne o ściśle oznaczonych granicach, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia nauki, zachowania lub naturalnego piękna.

Identyfikowanie i wyznaczanie granic wszelkiego rodzaju dóbr, o których mowa w artykułach 1 i 2, należy do każdego Państwa będącego Stroną niniejszej Konwencji, na którego terytorium one się znajdują.

UNESCO (ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation; Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury) - organizacja międzynarodowa utworzona 16 listopada 1945 roku w Londynie jako organizacja wyspecjalizowana ONZ. Siedzibą UNESCO jest Paryż. Pierwszym sekretarzem generalnym UNESCO został Julian Huxley, biolog i pisarz.

Podstawowym celem organizacji jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię.

Program działalności UNESCO obejmuje dwa zasadnicze działy:

* działania na rzecz rozwoju nauki i kultury

* udzielanie pomocy materialnej, technicznej i kadrowej w organizowaniu oświaty

W 2006 r. zrzeszało 191 państw, na listę światowego dziedzictwa zostało wpisanych 830 obiektów ze 138 krajów, które podlegały temu światowemu działaniu ochrony.

Parki Narodowe w Polsce

Ojcowski PN, Pieniński PN, Tatrzański PN, Białowieski PN, Biebrzański PN - najważniejsze.

ŚWIAT PN

Park Narodowy Yellowstone, PN Sekwoi, Park Narodowy Glacier Bay

Park Narodowy Yellowstone - park narodowy położony w USA, na terenie trzech stanów: Idaho, Montana, Wyoming. Park narodowy Yellowstone jest pierwszym i najstarszym parkiem narodowym na świecie. Na terenie parku znajdują się słynne gejzery, gorące źródła, wulkany błotne, fumarole i wodospady.

Park usytuowany jest na rozległym wulkanicznym płaskowyżu, pod którym na głębokości 8 km znajduje się ogromna komora magmowa (dł. 70 km, szer. 30 km). W przeszłości (przed ponad 2 mln lat, 1,3 mln lat i 640 tys. lat) dochodziło w tym miejscu do eksplozji superwulkanu, powodujących ogromne i rozległe zniszczenia. Park Narodowy jest rozcięty głębokim wąwozem rzeki Yellowstone. W 1978 roku Park Yellowstone został wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury i przyrody UNESCO.

Park Narodowy Glacier Bay - park narodowy położony w południowo-wschodniej części stanu Alaska w Stany Zjednoczone, słynący ze spektakularnych formacji lodowców. Park został utworzony w 1980. W 1979 Park Narodowy Glacier Bay został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Park Narodowy Glacier (- park narodowy położony w północno-zachodniej części stanu Montana w Stanach Zjednoczonych, przy granicy z Kanadą. Utworzony w 1910 r. obejmuje swoim zasięgiem dwa pasma górskie w obrębie Gór Skalistych. Na jego obszarze znajduje się ponad 130 nazwanych jezior i żyje ponad 1000 gatunków roślin i setki gatunków zwierząt. Znajduje się w nim również kilkadziesiąt lodowców, od których wywodzi się nazwa parku, którą można dosłownie przetłumaczyć jako "park narodowy lodowców". Park odwiedzany corocznie przez około 2 miliony turystów.

Na północy Park Narodowy Glacier graniczy z Parkiem Narodowym Waterton Lakes położonym w Kanadzie. Łącznie oba parki tworzą ustanowiony w 1932 roku Międzynarodowy Park Pokoju Waterton-Glacier. W 1976 roku został on uznany za rezerwat biosfery UNESCO, a w 1995 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Park Narodowy Sekwoi - amerykański park narodowy w stanie Kalifornia. Znajduje się w południowej części Sierry Nevady. Został założony w 1890 roku, co czyni go drugim, po Parku Narodowym Yellowstone, najstarszym parkiem narodowym w USA. Park słynie głównie z rosnących tam sekwoi olbrzymich.

Afryka (PN w Kenii i Tanzanii) - organizowane są wyprawy typu safarii na……, hotele, prymitywne wsie Masajów.

Parki Narodowe w poszczególnych krajach to nie to samo. Każdy jest określony przepisami danego kraju, dane państwo ma swoje warunki.

Anglia - w granicach PN są wsie i miasta przemysłowe - u nas nie.

Kanada - przebiegają drogi szybkiego ruchu, grill, kemping, brama z napisem PN, przy wjeździe do PN obowiązkowe zakładanie plomby na broń myśliwską. Na terenie PN nie wolno śmiecić (kary są), są zakola z kubłami na śmieci przy drodze, a co jakiś czas miejsca na biwak i piknik, toalety - myte codziennie.

USA - wstęp limitowany ilością samochodów, które mogą wjechać do PN, zarezerwowane miejsce na kilka miesięcy wcześniej, są miejsca postojowe, place zabaw, z przewodnikiem chodzi się po wyznaczonych ścieżkach.

Park N. Sekwoii - asfaltowe ścieżki, jak chodniki, osoby starsze (nie mogące chodzić) mogą zamówić wózek elektryczny i zwiedzać.

Polska - nie wolno u nas robić ścieżek asfaltowych dla turystów, przez co oni sami wydeptują sobie gdziekolwiek ścieżki niszcząc przy okazji przyrodę i niepokoją zwierzęta.

CZĘŚĆ ANTROPOGENICZNA - WALORY

Stare kultury przedkolumbijskie

Sardynia starożytna

w epoce neolitycznej na ziemiach sardyńskich panowała Kultura Ozieri (3500-2700 p.n.e.). Najbardziej charakterystycznymi budowlami z tamtego okresu były domus de janas, czyli w wolnym przekładzie domki wróżek. Na wyspie znajduje się aktualnie 1 500 tego typu obiektów. Wierzyli w Boginię-Matkę oraz Boga-Byka, wznosili też menhiry (megalityczne kręgi).

Następczynią kultury Ozieri była kultura Nuraghijska (XVII - IX w. p.n.e.). Pozostawili oni po sobie tzw. nuraghi (od których kultura wzięła swoją nazwę), czyli swego rodzaju wieże obronne połączone z murami obronnymi w zwarty kompleks fortyfikacji. Były one wysokie na 18-20 metrów, były wzbogacone licznymi schodami i ścieżkami. Na terenie Sardynii wybudowano przeszło 7000 tego typu obiektów. Wiara tej kultury opierała się na oddawaniu czci bogom wody. Pozostałością po ich budowlach są też tzw. "groby gigantów" - megalityczne groby o charakterystycznych zdobieniach z pojedynczymi ex-voto. To, co pozostało świadczy o tym, że ówcześni Sardyńczycy byli biegłymi architektami i mężnymi wojownikami, jak również znanymi żeglarzami.

Stonehenge - jedna z najsłynniejszych, europejskich budowli megalitycznych, pochodząca z epoki neolitu oraz brązu. Megalit położony jest w odległości 13 km od miasta Salisbury w hrabstwie Wiltshire w południowej Anglii. Obiekt od 1986 jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W rozwoju budowli wyróżnia się cztery okresy chronologiczne. Miejsce, w którym powstała budowla Stonehenge zyskało znaczenie kulturowe przed rokiem 2950 p.n.e. Świadczą o tym znajdujące się na zewnątrz megalitu groby datowane nawet na ok. 3100 rok p.n.e. oraz usypany z ziemi pierścień datowany również na ten okres. Samo Stonehenge zbudowane jest z kręgów: zewnętrzny o średnicy 100 m, wewnętrzny o trzydziestometrowej średnicy i ustawionych wewnątrz, na planie podkowy pięciu trylitów o wysokości 9 m. Przed trylitami ustawionych jest 19 głazów o mniejszych wymiarach. Na krąg wewnętrzny składa się 30 bloków kamiennych o wysokości 4,2 m. Bloki połączone były na czopy i wręby z poziomo ułożonymi płytami tworząc zamknięty krąg. Krąg zewnętrzny to rów i wał ziemny.Oś podkowy wyznacza kierunek, z którego wschodzi słońce w najdłuższym dniu w roku. Sanktuarium wzniesione jest z dwóch rodzajów kamienia. Dotychczas nie wiadomo jak ludność żyjąca w tamtej epoce mogła zbudować tak wielką budowlę.

Wyspy Wielkanocne - wyspy na południowym Oceanie Spokojnym. Należy do Chile, wchodzi w skład regionu Valparaíso. Znajduje się w odległości 2078 km od najbliższej zamieszkanej wyspy - Pitcairn. Miejsce to znane jest przede wszystkim z około 900 kamiennych posągów, zwanych moai stawianych na kamiennych platformach ahu. Stanowią one najbardziej znane osiągnięcie cywilizacji polinezyjskich mieszkańców wyspy. Większość z nich została wykuta w czarnym bazalcie Rano Raraku kamiennymi narzędziami. Kamieniołom, w którym obrabiano materiał, porzucono nagle. Świadczą o tym niedokończone posągi. Przeznaczenie tych obiektów nie jest dotychczas znane. Powstało na ten temat wiele teorii, mówiących o posągach jako wyobrażeniu bóstw, czy przodków. Nie wiadomo też, jak przemieszczano ciężkie bloki kamienia. Prawdopodobnie używano do tego drewnianych płóz. Moai wycinano kamiennymi narzędziami ze skały wulkanicznej. Polinezjaniści zgodnie przyjmują, że budowa posągów została przerwana nagle w XV wieku Powodem było prawdopodobnie przeludnienie wyspy, klęska głodu i wybuch walk międzyplemiennych. Wyspa została odkryta w drugi dzień Wielkanocy, stąd nazwa wyspy. Na wyspie znaleziono drewniane tabliczki pokryte pismem, zwanym rongorongo, które nie zostało odczytane.

Jedynym lotniskiem na wyspie jest port lotniczy Mataveri. Obecnie ma on 2903 metry długości i jest zapasowym lądowiskiem dla promów kosmicznych.

Majowie byli twórcami wysoko rozwiniętej cywilizacji, której początki sięgają okresu preklasycznego późnego (400 p.n.e.-250 n.e.), których w okresie późnoklasycznym (700-900) rozwinęły się style regionalne w architekturze i sztuce, a cywilizacja Majów osiągnęła swe apogeum.

Główne osiągnięcie cywilizacji Majów w dziedzinie architektury stanowią monumentalne zespoły przestrzenne, złożone ze świątyń na wysokich piramidach schodkowych, pałaców, tarasów, dziedzińców i boisk do gry w rytualną piłkę. W dziedzinie sztuki Majowie słynęli z ozdób stiukowych, malowideł ściennych, rzeźb i płaskorzeźb z kamienia (zwłaszcza jadeitu), drewna i kości, polichromowanej ceramiki oraz biżuterii. Majowie rozwinęli dwudziestkowy system zapisu matematycznego i wynaleźli koncepcję zera. Prowadzili precyzyjne obserwacje astronomiczne, m.in. przewidywali zaćmienia oraz obliczyli czas obrotu Księżyca dookoła Ziemi (mierzony w dniach) z dokładnością do trzeciego miejsca po przecinku. Posługiwali się również skomplikowanymi systemami rachuby czasu (kalendarz Majów).

W czasach prekolumbijskich teren zamieszkiwany przez Indian związanych z kulturą Majów.

Flores - miasto w północnej Gwatemali, nad jeziorem Petén Itzá. Najstarsza część miasta położona jest na wyspie na jeziorze Petén Itzá, połączonej obecnie z lądem krótką groblą. W czasach prekolumbijskich było to główne miasto Majów z grupy Itza, znane wówczas pod nazwą Tayasal. Miasto na wyspie było ostatnią ostoją cywilizacji Majów, podbitą przez Hiszpanów dopiero w 1697. Miasto posiada lotnisko, dzięki czemu miasto jest ważnym punktem wypadowym do zwiedzania ruin Majów w Tikál.

Miejscowość położona na centralnym płaskowyżu, na północny wschód od miasta Meksyk. Na terenie płaskowyżu, od II w. p.n.e. do II w. n.e. powstało wielkie prekolumbijskie centrum religijne związane z kulturą ludów Mezoameryki. Wokół centrum istniało miasto, którego największy rozkwit przypada na IV-VII w. Jego część mieszkalna została zaplanowana na prostokątnej siatce ulic. Przeprowadzono regulację rzeki San Juan, zbudowano zbiorniki wody deszczowej. W kompleksie miejskim powstały place targowe, spichlerze, teatry i boiska do gry w pelotę. Plan urbanistyczny miasta miał układ dwuosiowy. To święte miasto było celem pielgrzymek wielu plemion żyjących w Mezoameryce. Najprawdopodobniej w Teotihuacan powstał system religijny przyjęty później przez inne plemiona, tu kapłani opracowali kalendarz, według którego liczono czas. Miasto to zostało nazwane przez Azteków "miejscem, gdzie rodzą się bogowie".

Centrum kultowe zostało zbudowane wzdłuż Alei Zmarłych. Aleja o szerokości ok. 40,0 m i długości ponad 2,0 km ciągnęła się od Piramidy Księżyca aż do Cytadeli. Wzdłuż niej usytuowano wiele świątyń oraz Piramidę Słońca. Budowle wzniesione na terenie Teotihuacanu powstały bez użycia metalowych narzędzi. Dwie piramidy: Piramida Słońca o długości podstawy 225,0 m x 207,0 m i wysokość 65,0 m oraz Piramida Księżyca (150,0 x 120,0 x 43,0 m) to najstarsze budowle tego kompleksu. Konstrukcje schodkowych piramid zbudowane są z kolejnych tarasów stawianych na skarpach. Do budowy użyto wysuszonych na słońcu cegieł adobe i ziemi, po ukształtowaniu budowli obłożono jej ściany płytami kamiennymi. Połączone płaszczyzny skośnych i poziomych ozdobione są rzeźbami. Na najwyższym tarasie zbudowano świątynię, z której zachowały się tylko ruiny. Do piramidy prowadzą strome i wysokie stopnie.

Palenqué (Palenque) - miejscowość położona w stanie Chiapas w Meksyku. W odległości ok. 7,0 km od niej w 1746 r. odkryto ruiny miasta Majów. Wśród ruin największą sensacją stała się tzw. Świątynia Inskrypcji. Zbudowana została na piramidzie schodkowej o wysokości 16,0 m złożonej z dziewięciu stopni. Szerokość świątyni wynosi 23,4 m. Wejścia do niej mieszczą się pomiędzy sześcioma filarami ozdobionymi dawniej postaciami wykonanymi ze stiuku. Po obu stronach wejścia wykuto 620 hieroglifów, od nich pochodzi nazwa świątyni. Stromy dach świątyni zwieńczony był ażurowym "grzebieniem". Podczas prac archeologicznych prowadzonych w latach 1942 - 1952 we wnętrzu świątyni odkryto przejście do krypty grobowej. Wewnątrz krypty znaleziono sarkofag z szkieletem Pacala Wielkiego, władcy Palenqué. Twarz władcy przesłonięta była jadeitową maską. W sarkofagu znaleziono także wykonane z jadeitu ozdoby (bransolety, pektorał).

Do innych zabytków odnalezionych w tym miejscu należą:

W 1987 roku ruiny wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Znaleziska archeologiczne pozwalają sądzić, że człowiek na tym terenie był obecny już 11.000 lat p.n.e. Jest to więc jedna z najwcześniej zamieszkanych przez człowieka części Meksyku. Ok. 3000 p.n.e. rozwinęła się tutaj kultura Olmeków. W 2000 p.n.e. pojawiła się cywilizacja Quiché. Ruiny wybudowanego tutaj słynnego ośrodka miejskiego Monte Albán są datowane na 800 p.n.e. Kolejną kulturę w tym rejonie stworzyli Zapotekowie, którzy w 800 n.e. stworzyli skomplikowany system nawadniania pól. W XIII w. do regionu przybywają pierwsi Aztekowie. Zakładają m.in. miasto Oaxaca, a w połowie XIV całkowicie podporządkowali sobie większość ludów na tym obszarze.

Po rewolucji Oaxaca zaczęła odchodzić od wizerunku rolniczego stanu, coraz większą rolę zaczęła odgrywać turystyka. Odkryto tu liczne pozostałości po indiańskich cywilizacjach. Oaxaca zyskała sobie sławę "kolebki" kultury meksykańskiej.

Uxmal - miasto Majów położone na terenie stanu Jukatan w Meksyku. Zostało założone w okresie renesansu Majów (prawdopodobnie pomiędzy 987-1007 r.). Należało, obok Chichén Itzá i Mayapan do głównych miast-państw cywilizacji Majów w okresie Nowego Państwa. Zostało opuszczone w XV w. Wśród ruin zachowały się liczne zabytki zaliczane do stylu Puuc. Wśród nich znajdują się:

Największe budowle wzniesione zostały w okresie wpływów Tolteków. Powstały w tym czasie: największe na terenach Mezoameryki boisko do gry w pelotę (o długości 150,0 m), świątynię Kukulkana (Świątynia Zamek), Świątynię Wojowników, grupę Tysiąca Kolumn i Świątynię Jaguara.

W 1988 roku stanowisko archeologiczne w Chichén Itzá wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO, zaś 7 lipca 2007 obiekt został ogłoszony jednym z siedmiu nowych cudów świata.

Wiszące ogrody królowej Semiramidy w Babilonie zalicza się do siedmiu cudów świata. Podobno zostały zbudowane na polecenie króla Nabuchodonozora II w VI w. p.n.e., który podarował je swojej żonie, Amytis, ponieważ po przyjeździe do Babilonu bardzo tęskniła za bujną zielenią ojczystego kraju - Medii. Niejasne jest dlaczego nazwano je imieniem Semiramidy, asyryjskiej królowej, która żyła dwa wieki wcześniej. Owe ogrody musiały istnieć ze względu na wzmianki o nich występujące w wielu źródłach historycznych z tamtego okresu (pisali o nich m.in. Strabon i Diodor Sycylijski). Ponadto wykopaliska przeprowadzone w miejscu ich hipotetycznego położenia wykazały obecność pozostałości rozległego pałacu Nabuchodonozora II.

Dachy, na których zasadzono rośliny, były wykonane z materiałów nieprzepuszczających wody, takich jak smoła i ołów, dlatego nie przeciekały podczas nawadniania. Składały się z ponad 100 tarasów zbudowanych jeden nad drugim i wypełnionych taką ilością ziemi, że rosły na nich drzewa. Ogrody te zostały założone w VII wieku p.n.e. Zwisające z tarasów pnącza zakrywały mury, co sprawiało wrażenie, że te piękne rośliny zawieszone są w powietrzu. Do ich nawadniania używano wody z rzeki Eufrat, którą dostarczano na poszczególne poziomy za pomocą sieci wodociągowych.

Babilon - starożytne miasto położone w Mezopotamii, nad Eufratem, dawna stolica Babilonii. Miasto odzyskało wspaniałość w pierwszej połowie VI wieku p.n.e., odbudowane przez syna Sanheriba Asarhaddona i później za panowania dynastii nowobabilońskiej (z tych czasów pochodzą Brama Isztar, zrekonstruowany i powiększony ziggurat Etemenanki czy wiszące ogrody Semiramidy). Zdobyte w 539 roku p.n.e. przez Persów, miasto powoli traciło na znaczeniu. W Babilonie zmarł w 323 roku p.n.e. Aleksander Wielki, który zamierzał uczynić go stolicą swojej uniwersalnej monarchii. Babilon obecnie znajduje się w granicach administracyjnych Iraku. Obecnie stanowisko archeologiczne, na którym są prowadzone wykopaliska od 1899. Odkryto tu między innymi: Bramę Isztar, Esagilę - świątynię Marduka, mury obronne, kompleks pałacowy, ziggurat Etemenanki, z którym kojarzy się biblijną Wieżę Babel. Po zakończeniu II Wojny w Zatoce (2003-) niedaleko częściowo zrekonstruowanych pozostałości Babilonu znajdowała się główna baza wojsk polskich w Iraku, tzw. Camp Babilon.

Państwem kierowali dynastyczni władcy - faraonowie, którym przydawano boskie pochodzenie, uznając ich za synów boga-słońca Re (Ra). Wierzono w ich nieśmiertelność i dlatego mumifikowano ciała zmarłych władców, umieszczając je w specjalnie w tym celu budowanych grobowcach. Z biegiem lat grobowce te przekształciły się w monumentalne, kamienne piramidy (w okresie Starego i Średniego Państwa), by następnie w czasach Nowego Państwa przekształcić się w podziemne kompleksy grobowe. Państwo zorganizowane było sprawne i rozwijało się przez wiele wieków bez poważnych zagrożeń zewnętrznych, dzięki pustyniom, które odgradzały je ze wszystkich stron od innych państw i ludów. Zamożność swą zawdzięczało eksploatacji licznych złóż złota i miedzi.

Dolina Królów - dolina położona na terenie Teb Zachodnich będąca miejscem spoczynku królów Egiptu w okresie od XVIII do XX dynastii. Grobowce, w Dolinie, to wykute w skale kompleksy grobowe, składające się z ciągu licznych korytarzy i sal. Niestety, już w czasach współczesnych faraonom, wiele grobów zostało otwartych i ograbionych. Współczesnym badaczom udało się odnaleźć tylko jeden niesplądrowany grobowiec - Tutanchamona. W Dolinie Królów odkryto nie tylko miejsca pochówku, ale i niedokończone komory grobowe. W sumie archeolodzy natrafili na 63 grobowce oraz 20 rozpoczętych i nieukończonych budowli. Grobowce kute w zboczach skalnych, są bogato ozdobione. Największy - grobowiec Seti I z XIV w. p.n.e. - ma przeszło 100 metrów długości. Większość grobowców obrabowana w starożytności. W Dolinie Królów jest kilka grobowców królowych, a także wysokich urzędników.

Akropol - budowle wznoszone przez Greków na wzniesieniach obronnych. Nie był tylko w Grecji.

Agora - rynek;

Stadiony olimpijskie - główny i mniejsze

Teatry - na wolnym powietrzu, wykuwane w skałach np.. Epidauros - 30 tysięczna widownia. W starożytności było tam osiedle na…..mieszk., nie było głośników - bardzo dobra słyszalność (doskonała akustyka). Ze wszystkich miejsc słychać jednakowo, Delfy.

Forum Romanum

Łuki Triumfalne - zwycięstwa legionów, świętowanie na rzeźbach przedstawiano.

Akwedukty (doprowadzające wodę z gór do miast, nawet przez ponad 600 lat doprowadzały: Via Apia de Attica) i mosty kamienne

Imperium doskonały system dróg do Francji, Hiszpanii, a nawet do Anglii szybko można było przekazać…..

Pompeje, Herculanium (układ przestrzenny miast taki sam jak przed wybuchem).

Między Anglią i Szkocją - Mur Hadriana z całym szeregiem obiektów i warowni

Watykan

Bazylika św. Piotra na Watykanie - zbudowana w latach 1506-1626 rzymskokatolicka bazylika na placu św. Piotra na Watykanie. To drugi co do wielkości kościół na świecie i jedno z najważniejszych świętych miejsc chrześcijaństwa. Wedle tradycji stoi na miejscu ukrzyżowania i pochówku św. Piotra, uznawanego za pierwszego papieża - jego grób leży pod głównym ołtarzem. W bazylice i w jej podziemiach znajdują się także groby innych papieży w tym papieża Polaka - JP II.

Liczba odwiedzających bazylikę św. Piotra jest szacowana na kilkanaście milionów rocznie.

Całe terytorium państwa watykańskiego od trzech stron otoczone jest murami. W kraju znajduje się zespół pałacowo-kościelny z Bazyliką świętego Piotra, placem św. Piotra, pałacem oraz wiele gmachów galerii, muzeów i budynków administracyjnych. Watykan posiada też Papieską Akademię Nauk i Obserwatorium Watykańskie założone w 1572 roku, oraz Ogrody Watykańskie. Niektóre części Rzymu należą do Watykanu np: 5 uniwersytetów, wiele kościołów, Bazylika Laterańska, Biblioteka Laterańska.

Początkowo siedzibą papieży nie był sam Watykan lecz Lateran. Watykan był miejscem pielgrzymek do Grobu św. Piotra. Wokół już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa zbudowano klasztory, przytułki i schroniska. Powstały też liczne kramy kupieckie obsługujące podróżujących.

Watykan, Państwo Watykańskie, Państwo Kościelne - państwo-miasto europejskie, enklawa w Rzymie. Najmniejsze państwo świata pod względem powierzchni.

Watykan to siedziba najwyższych władz Kościoła rzymskokatolickiego, gdzie rezyduje papież. Jest połączony unią personalną i funkcjonalną ze Stolicą Apostolską. Obywatele Watykanu to głównie dygnitarze kościelni, księża, zakonnice i Gwardia Szwajcarska. Oprócz tego do pracy przychodzi około 3000 osób mieszkających poza murami Watykanu (pracownicy poczty, radia, gazety, sklepów, dworca kolejowego i służby medycznej).

Gospodarka opiera się na dochodach z pielgrzymek i wizyt w muzeach (rocznie od 4 do 7 mln turystów), rękodzieła i emisji znaczków pocztowych. Watykan ma prawo bicia własnych monet, które są często rarytasami numizmatycznymi. Posiada też swoją gazetę, telewizję - Watykański Ośrodek Telewizyjny i rozgłośnię radiową - Radio Watykańskie. Na terenie Watykanu znajduje się maleńka stacja kolejowa.

Kaplica Sykstyńska to papieska kaplica w Pałacu Watykańskim. Budowana w latach 1475-1483 z fundacji papieża Sykstusa IV (stąd jej nazwa). Kaplica Sykstyńska od początku była przeznaczona na ważniejsze uroczystości kościelne. Odbywają się tu konklawe, czyli wybory nowego papieża. Ściany i sufit Kaplicy zdobią freski. Najstarsze umieszczone są na podłużnych ścianach. Zostały wykonane przez artystów z Toskanii i Umbrii. Często określane są nazwą "Stara Sykstyna", dla odróżnienia od fresków namalowanych przez Michała Anioła nazywanych "Nową Sykstyną". Ścianę po lewej stronie zdobi 6 scen z Starego Testamentu a prawej umieszczono 6 scen z Nowego Testamentu.

1


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ATRAKCJE TURYSTYCZNE WYKL I , Turystyka i rekreacja wykłady, Atrakcje turystyczne świata
atrakcje turystyczne WYKŁ.II, Turystyka i rekreacja wykłady, Atrakcje turystyczne świata
WULKANY, Turystyka i rekreacja wykłady, Atrakcje turystyczne świata
GEOGRAFIA TURYSTYCZNA SWIATA wyklady, ^ Turystyka i Rekreacja GWSH Katowice, 1 semestr, geografia tu
GEOGRAFIA TURYSTYCZNA SWIATA wyklady, GEOGRAFIA TURYSTYCZNA ŚWIATA
Szlaki Turystyczne Świata sciąga
REGIONY TURYSTYCZNE SWIATA(2)
Regiony Turystyczne Świata sciąga alfebatyczna obiekty
geografia turystyczna świata 2 Włochy, geografia turystyczna państw
geografia turystyczna świata 3 Austria, geografia turystyczna państw
geografia turystyczna świata 6 Egipt, geografia turystyczna państw
geografia turystyczna świata 4 Tunezja, geografia turystyczna państw
Regiony Turystyczne Świata ściąga, Regiony Turystyczne Świata
geografia turystyczna świata 1 statystyki, geografia turystyczna państw
geografia turystyczna świata 7 Meksyk, geografia turystyczna państw

więcej podobnych podstron