Współczesny świat potrzebuje ogromnych ilości energii nie tylko po to, aby zapewnić oświetlenie, ogrzewanie i napęd dla samochodów, pociągów, samolotów, lecz również, aby zasilać maszyny przemysłowe i rozwój rolnictwa.
Niedostatek energii stanowi poważne ograniczenia wzrostu gospodarczego. Problem ten występuje również w Polsce. Opinie co do sposobów wyjścia z trudnej sytuacji są podzielone. Organizacje gospodarcze odpowiedzialne za zaopatrzenie kraju w paliwa i energię domagają się zwiększonych nakładów inwestycyjnych na kompleks paliwowo-energetyczny. Oponenci twierdzą, że ten kierunek rozwoju oznaczałby konkurencję ekstensywnego rozwoju kraju, zmniejszyłby możliwości inwestowania w inne gałęzie gospodarki narodowej, utrudniałby jej restrukturyzację oraz przyczyniłby się do dalszej degradacji środowiska (górnictwo węglowe i energetyka są najpoważniejszym obciążeniem środowiska).Oponenci akcentują konieczność bardziej rygorystycznego oszczędzania energii. Wymaga to jednak nie tylko racjonalności działań bieżących, lecz również modernizacji aparatu wytwórczego, budownictwa przemysłowego i mieszkaniowego, konstrukcji samochodów itd.
Kraje wysoko rozwinięte zmierzają w swej gospodarce energetycznej i jej planach w następujących kierunkach:
oszczędzanie energii,
zwrot ku węglowi kamiennemu i brunatnemu, jeśli dany kraj posiada odpowiednie złoża (kraje zasobne w łupki bitumiczne sięgają również do tego źródła),
rozwój energetyki hydroelektrycznej,
rozwój energetyki jądrowej,
rozwój produkcji innych niekonwencjonalnych form energii:
Energia wiatru
Energia geotermiczna
Energia słoneczna
Energia przypływów i odpływów morskich
Energia termoelektryczna
Energia biogazów
Energia termojądrowa
Nowoczesna gospodarka rozwinęła się i była podtrzymywana przez obniżające się ciągle koszty energii. Światowe zużycie paliw kopalnych podwoiło się pięć razy w ciągu ostatniego stulecia pod wpływem szybkiego wzrostu produkcji oraz dochodów ludności w krajach uprzemysłowionych.
ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ NETTO NA 1 MIESZKAŃCA W NIEKTÓRYCH KRAJACH (1990) |
|
Kraj |
Zużycie w MW *h |
Norwegia |
25,08 |
Finlandia |
13,12 |
USA |
12,18 |
Japonia |
6,94 |
Hiszpania |
3,84 |
Polska |
3,52 |
Źródło: ,, Energy Statistics Yearbook 1990'', New York 1999
Kryzys naftowy w 1973 r. stanowił punkt zwrotny w sytuacji energetycznej świata. Czterokrotny wzrost cen ropy oznaczał koniec ery takich paliw kopalnych. Wzrost cen ropy przewyższał stopę inflacji powodując poważne konsekwencje zarówno dla krajów wysoko rozwiniętych, jak i krajów mniej rozwiniętych. Wyższe ceny ropy oraz wzrastająca niepewność w politycznych stosunkach międzynarodowych dały bodziec do poszukiwania alternatywnych źródeł energii w celu zmniejszenia zależności od krajów OPEC. Intensyfikacja poszukiwań, a następnie eksploatacja nowych złóż ropy zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i w krajach trzecich, nie należących do OPEC, umożliwiła wzrost wydobycia ze źródeł alternatywnych.
Największą niezależność zyskała Wielka Brytania dzięki odkryciom i eksploatacji złóż na Morzu Północnym.
2.1. WĘGIEL KAMIENNY, jeden z węgli kopalnych, zawiera 78-92% pierwiastka węgla (do węgla kamiennego zalicza się też antracyt, zawierający do 97% węgla); czarny, zwarty, kruchy; paląc się daje długi, błyszczący płomień. Większość węgla kamiennego należy do węgli humusowych; węglami sapropelowymi są: kennel, zawierający dobrze zachowane mikrospory i szczątki roślin lądowych, oraz boghed, składający się głównie ze szczątków glonów. Węgiel kamienny ma niejednorodną budowę; składa się z kilku składników (odmian) petrograficznych różniących się połyskiem i twardością (witryn — węgiel błyszczący, klaryn — węgiel półbłyszczący, duryn — węgiel matowy i fuzyn — węgiel włóknisty), występujących w postaci pasemek w różnych proporcjach. Największe złoża: Federacja Rosyjska (m.in. zagłębia: Leńskie, Tunguskie, Kuźnieckie, Peczorskie), Ukraina (głównie Zagłębie Donieckie), USA (m.in. stany: Wirginia, Pensylwania, Ohio, Kentucky), Kanada (głównie prowincja Alberta), Niemcy (m.in. zagłębia: Ruhry i Saary), Chiny (zwłaszcza prowincje Shanxi), RPA (głównie Transwal), W. Brytania (zagłębia: Yorkshire, Derbyshire, Durham i innne), Polska (Górnośląskie Zagłębie Węglowe, Lubelskie Zagłębie Węglowe), Indie (głównie dorzecze rzeki Damodar), Australia (Nowa Pd. Walia, Queensland).
Węgiel kamienny jest ważnym paliwem wykorzystywanym bezpośrednio (spalanie) lub po przeróbce chemicznej do celów energetycznych, a także surowcem dla przemysłu chemicznego. Procesami technologicznymi stosowanymi do chemicznej przeróbki węgla kamiennego są: odgazowanie węgla w wysokiej temp. (koksownictwo i gazownictwo), odgazowanie węgla w niskiej temperaturze (wytlewanie), zgazowanie oraz uwodornianie węgla; w wyniku tych procesów otrzymuje się: paliwa stałe, ciekłe i gazowe (np. koks, paliwa silnikowe, gazy opałowe) oraz półprodukty lub surowce dla przemysłu chemicznego (np. gaz syntezowy, smołę węglową, benzol). W zależności od przydatności węgla kamiennego do celów energetycznych i technologicznych opracowano różne klasyfikacje węgla kamiennego Najczęściej jest stosowana klasyfikacja oparta na właściwościach technologicznych węgla, określanych zawartością w węglu części lotnych, ciepłem spalania węgla, węgla spiekalnością i ciśnieniem rozprężania. Polska klasyfikacja rozróżnia 10 typów węgla kamiennego (tab.)
Typy węgla kamiennego
Typ |
Ogólna charakterystyka |
Główne zastosowanie |
Węgiel płomienny |
duża zawartość części lotnych, brak lub słaba zdolność spiekania, długi, silnie świecący płomień |
generatory, piece przemysłowe i domowe |
Węgiel gazowo-płomienny |
duża zawartość części lotnych, średnia zdolność spiekania |
piece przemysłowe i domowe, wytlewanie, uwodornianie |
Węgiel gazowy |
duża wydajność gazu i słomy, znaczna spiekalność |
gazownictwo, koksownictwo i wytlewanie |
Węgiel gazowo-koksowy |
dobra spiekalność, duża wydajność gazu i słomy, średnie ciśnienie rozprężania |
gazownictwo, koksownictwo
|
Węgiel ortokoksowy |
typowy węgiel koksowy, wysokie ciśnienie rozprężania Średnia zawartość części lotnych, dobra spiekalność |
produkcja koksu metalurgi- cznego |
Węgiel metakoksowy |
duże ciśnienie rozprężania, dobra spiekalność |
produkcja koksu odlewniczego |
Węgiel semikoksowy |
mała zawartość części lotnych, słaba spiekalność, średnie ciśnienie rozprężania |
w koksownictwie jako dodatek schudzający wsad węglowy |
Węgiel chudy |
mała zawartość części lotnych, brak lub słaba zdolność spiekania, krótki płomień |
generatory, piece przemysłowe i domowe |
Węgiel antracytowy |
mała zawartość części lotnych, brak zdolności spiekania |
paliwo specjalne |
Antracyt |
bardzo mała zawartość części lotnych, brak zdolności spiekania |
paliwo specjalne
|
Węgiel kamienny był dotychczas i pozostanie podstawowym surowcem energetycznym w naszym kraju.
W XIX wieku węgiel był najważniejszym paliwem do zasilania maszyn parowych rewolucji przemysłowej i do ogrzewania domów. Dziś nadal używa się go w wielkich ilościach, zwłaszcza w Chinach, gdzie istnieją jego duże zasoby. Około połowy wydobywanego rocznie węgla zostaje spalana w elektrowniach dla wytwarzania elektryczności, ćwierć pochłania wyrób stali, a resztę przeznacza się dla domostw.
Z punktu racjonalnego wykorzystania węgla zbyt dużo jeszcze spalamy węgla bezpośrednio w paleniskach przemysłowych, domowych i parowozowych. Elektryfikacja kolei oraz postępująca centralizacja ciepłownicza w gospodarce komunalnej spowoduje zmniejszenie bezpośredniego zużycia węgla na korzyść jego zamiany na energię elektryczną lub na paliwa uszlachetnione (gaz, koks).
2.2. WĘGIEL BRUNATNY, jeden z węgli kopalnych, zawiera 65-78% pierwiastka węgla; ma barwę od jasnobrunatnej do czarnej. Rozróżnia się kilka odmian węgla brunatnego: węgle ksylitowe, zw. też węglami lignitowymi (lignitami), odznaczające się wyraźnie zachowaną strukturą drewna; węgle miękkie, do których należą węgle ziemiste, o nierównym przełamie, po wysuszeniu łatwo rozsypujące się na drobne kawałki, i węgle łupkowe, o wyraźnej podzielności warstwowej, po wysuszeniu mniej kruche od węgli ziemistych; węgle twarde , różnią się od innych odmian węgla brunatnego
większą zwięzłością; rozróżnia się wśród nich węgle matowe, o przełamie muszlowym, i węgle błyszczące, zbliżone do węgli kamiennych.
Węgiel brunatny występuje głównie w utworach trzeciorzędu, niekiedy w utworach kredy, jury, triasu, a nawet karbonu. Główne złoża: Niemcy (Saskie Zagłębie Węglowe, Nadreńskie Zagłębie Węgla Brunatnego, Łużyckie Zagłębie Węglowe), Rosja (Zagłębie Kańsko-Aczyńskie, Zagłębie Podmoskiewskie), Czechy (gł. Północnoczes. Zagłębie Węglowe), USA, Kanada, Australia (Latrobe), Indie. W Polsce najbogatsze złoża znajdują się w rejonie Turoszowa (Turoszowskie Zagłębie Węgla Brunatnego), Konina (Konińskie Zagłębie Węgla Brunatnego) i Bełchatowa (Bełchatowskie Zagłębie Węgla Brunatnego); węgiel brunatny występuje również na Dolnym Śląsku (m.in. okolice Legnicy, Ścinawy), w woj. pilskim (np. rejon Trzcianki) i in. Stosowany jest jako tani materiał opałowy głównie w postaci brykietów (z powodu dużej zawartości siarki — 4%, spalanie węgla brunatnego jest szkodliwe dla środowiska); jest cennym surowcem chemicznym przerabianym w procesach wytlewania, zgazowania i uwodorniania węgla; z niektórych gatunków węgla brunatnego ekstrahuje się tzw. wosk montanowy. Węgiel brunatny jest też używany jako podłoże, głównie w ogrodnictwie, a także jako czynnik użyźniający glebę.
Polski węgiel brunatny ma niska wartość cieplną (1800-2100 kcal/kg) oraz zawiera dużo wody (57-70 % wagi), to też nie nadaje się on do transportu i musi być zużywany na miejscu. Ze względu na niską zawartość frakcji bitumicznych nie nadaje się też do przeróbki chemicznej. Z tego względu, z wyjątkiem drobnych ilości przerabianych na brykiety, jest on w całości spalany w powstałych przy kopalniach elektrowniach.
Duże znaczenie naszego węgla brunatnego jako bazy energetycznej wynika też z jego rozmieszczenia. Złoża jego zlokalizowane są głównie w środkowej Polsce.
3.1. Woda jest elementem środowiska geograficznego, który pod wpływem działania, energii słonecznej znajduje się w ustawicznym ruchu.
Dla człowieka woda była i jest jedynym z najważniejszych warunków rozwoju jego gospodarki. Od wieków społeczeństwo ludzkie wykorzystuje ją jako materię niezbędną do życia ludzi, roślin i zwierząt, jako podstawę komunikacji oraz jako masę, czyli ciało o pewnej energii.
Wodę jako źródło energii zaczęto wykorzystywać stosunkowo późno. Już jednak przed tysiącami lat obracała ona koła młyńskie. Jazy spiętrzające wodę do poruszania młynów występowały licznie w XV wieku. W wieku XVIII i na początku XIX woda wciąż jeszcze stanowiła główna siłę energetyczną przemysłu.
Spadek wód stanowił główne źródło energii wszystkich rodzajów przemysłu. Stąd też przemysł lokowano głównie nad rzekami i tam też powstawały miasta.
Od dawna wykorzystywano w Polsce energię wody płynącej. W wieku XVIII i na początku XIX woda wciąż jeszcze stanowiła główna siłę energetyczną przemysłu.
Energia wód płynących na obszarze Polski jest dość znaczna, jednakże niski stopień jej koncentracji - w postaci czy to wielkich spadków, czy też dużych przypływów w rzekach - powoduje, że z rzek polskich poważniejszy potencjał energetyczny reprezentują tylko: Wisła, Odra, Dunajec, San, Warta, Narew i Bóbr.
Budowa elektrowni wodnych w Polsce uzasadniona jest tylko w tych przypadkach, gdy stanowią one element inwestycji kompleksowych, służących równocześnie innym celom, np. ochronie przed powodzią czy poprawie warunków żeglugi.
Rozmieszczenie elektrowni wodnych związane jest z sudeckimi dopływami Odry oraz karpackimi dopływami Wisły. Do największych obiektów należą: Solina i Myczkowce na Sanie, Różnów i Czchów na Dunajcu oraz Dychów na dolnym Bobrze.
Udział elektrowni wodnych w produkcji energii elektrycznej raczej maleje. Oznacza to, że energetyka cieplna wyprzedza u nas hydroenergetykę. Jest to tendencja słuszna, gdyż z jednej strony inwestycje hydroenergetyczne są niezwykle kosztowne, a z drugiej dysponujemy znacznymi zasobami węgla dla elektrowni cieplnych, których eksploatacja jest w dodatku coraz tańsza. Tak więc elektrownie wodne w Polsce, z racji ich nie dużej mocy oraz nieciągłej produkcji w ciągu doby, nie stanowią poważniejszego czynnika lokalizacji
przemysłu. Pewnym wyjątkiem jest największa obecnie w kraju elektrownia wodna we Włocławku, stanowiąca jedną z przesłanek lokalizacji tu nowych zakładów azotowych.
Energetyka wodna (hydroenergetyka) zajmuje się pozyskiwaniem energii wód i jej przetwarzaniem na energię mechaniczną i elektryczną przy użyciu silników wodnych (turbin wodnych) i hydrogeneratorów w siłowniach wodnych
(np. w młynach) oraz elektrowniach wodnych, a także innych urządzeń (w elektrowniach maretermicznych i maremotorycznych). Energetyka wodna opiera się przede wszystkim na wykorzystaniu energii wód śródlądowych (rzadziej mórz — w elektrowniach pływowych) o dużym natężeniu przepływu i dużym spadzie — mierzonym różnicą poziomów wody górnej i dolnej z uwzględnieniem strat przepływu. Wykorzystanie w elektrowniach energii wód śródlądowych oraz pływów wód morskich polega na zredukowaniu w granicach pewnego obszaru (odcinek strumienia, rzeki, część zatoki) naturalnych strat energii wody i uzyskaniu jej spiętrzenia względem poziomu odpływu. Poza energetycznym, elektrownie wodne zbiornikowe mogą spełniać jednocześnie inne zadania, jak zabezpieczenie przeciwpowodziowe, regulacja przepływu ze względu na żeglugę. Duże znaczenie mają elektrownie wodne szczytowo-pompowe, pozwalające na użycie wody jako magazynu energii. Rozwój hydroenergetyki jest uzależniony od zasobów energii wód, tzw. zasobów hydroenergetycznych. Dla Polski dominujące znaczenie hydroenergetyczne mają dolna Wisła oraz Dunajec. Ostatnio coraz większą uwagę poświęca się energetycznemu wykorzystaniu niewielkich cieków wodnych przez budowę tzw. małych elektrowni wodnych; w pierwszej kolejności dotyczy to tych cieków, na których istnieją już urządzenia piętrzące wykorzystywane do innych celów. Za rozwojem hydroenergetyki przemawia fakt, że koszt energii elektrycznej produkowanej w elektrowni wodnej jest niższy niż energii elektrycznej produkowanej w elektrowni cieplnej.
4.1. Energetyka jądrowa zajmuje się pozyskiwaniem i przetwarzaniem energii jądrowej zawartej w pierwiastkach rozszczepialnych; energia jądrowa jest wyzwalana w reaktorze jądrowym, głównie w postaci ciepła (ponad 95%) i wykorzystywana albo bezpośrednio do ogrzewania, albo przetwarzana na energię mechaniczną lub elektryczną (statki i okręty z napędem jądrowym lub elektrownie jądrowe). O rozwoju energetyki jądrowej zadecydowały względy ochrony środowiska oraz wyczerpywanie się zasobów tradycyjnych paliw. Niektóre kraje odchodzą od energetyki jądrowej (w Polsce 1990 odstąpiono od budowy elektrowni jądrowej w Żarnowcu); jest to wynikiem jej małej konkurencyjności ekonomicznej oraz niekorzystnego klimatu społecznego wokół tej energetyki, szczególnie po awarii w Three Mile Island (USA, 1979) oraz katastrofie w Czarnobylu (Ukraina, 1986; Czarnobylska Elektrownia Jądrowa). CZARNOBYLSKA ELEKTROWNIA JĄDROWA, elektrownia jądrowa na Ukrainie, 18 km od miasta Czarnobyl; pierwszy blok oddany do użytku 1978, następne 3 w latach 80. (łączna moc 3000 MW); źródłem energii w elektrowni są reaktory energetyczne, w których moderatorem jest grafit, a chłodziwem woda (bardzo niekorzystne połączenie z punktu widzenia bezpieczeństwa). W IV 1986 nastąpiła awaria czwartego bloku reaktora, wskutek czego przedostała się do atmosfery duża ilość substancji radioaktywnych (m.in. jod 121, cez 137, stront 90). W wyniku awarii skażeniu uległo ok. 100 tys. km2 pow., z tego 70% na Białorusi (ponad 20% pow. uprawnej i 15% lasów), reszta na Ukrainie i w Rosji; gorące powietrze przeniosło substancje radioaktywne na wys. 1500 m; wraz z wiatrami masy skażonego powietrza dotarły nad Skandynawię, środkową Europę (w tym Polskę), pd.-wsch. Europę (zwłaszcza Grecję) i pn. Włochy. Skutki awarii spowodowały śmierć kilku tys. osób; ze strefy najbardziej skażonej ewakuowano ok. 130 tys. osób; większa część skażonego terenu jest jednak zamieszkana; notuje się wysoki poziom zachorowań na leukemię u dzieci, choroby tarczycy i anemię oraz zmiany w układzie immunologicznym. W 1993 w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej działały pierwszy i trzeci reaktor (drugi uległ spaleniu 1992) i pracowało ok. 4500 osób. Dla dalszego rozwoju energetyki jądrowej najważniejsze jest zapewnienie bezpieczeństwa eksploatacji elektrowni jądrowej i innych obiektów jądrowych cyklu paliwowego, a także bezpieczne składowanie odpadów promieniotwórczych.
Przegląd niekonwencjonalnych źródeł energii .
Energetyka wiatrowa (aeroenergetyka) zajmuje się przetwarzaniem energii wiatru (za pomocą silników wiatrowych) w elektrowniach i siłowniach wiatrowych. Moc elektrowni wiatrowych jest zależna od prędkości wiatru, w wielu rejonach (w tym na większej części obszaru Polski) warunki klimatyczne nie sprzyjają wykorzystaniu energii wiatru.
elektrownie wiatrowe:
budowane na terenach o dużej ilości dni z wiatrem tj. obszary nadmorskie, przełęcze górskie
na świecie ponad 50 000 turbin wiatrowych
kontrowersyjne oceny ,,krajobrazów z wiatrakami''(ptaki unikają zakładania gniazd w pobliżu wiatraków)
produkcja energii elektrycznej w turbinach wiatrowych:
ponad 90% produkcji światowej przypada na Kalifornię w USA (zaspakaja w około 2% zapotrzebowanie na energię elektryczną Kalifornii, a w roku 2000 ma zaspakajać w 8%)
ponad 5% produkcji światowej przypada na Danię ( zaspakaja w ponad 6% potrzeby energetyczne Danii, a w 2000 roku ma zaspokajać w 11%
Brazylia, Chiny, Francja, Holandia, Indie, Niemcy, Wielka Brytania (największa elektrownia wiatrowa to Dabancheng w Chinach, moc 10 MW)
Energetyka wiatrowa w Polsce.
W Polsce działa obecnie blisko 8-9 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy 2,5 MW. Najlepszym terenem na montaż elektrowni wiatrowych jest w pierwszej kolejności wybrzeże. Wynika to z faktu, że na tym obszarze wiatrów jest najwięcej. Również tereny północno-wschodniej Polski, zwłaszcza Suwalszczyzny, nadają się do tego celu wyśmienicie.
Zasoby energetyczne wiatru w Polsce ocenia się na 10% obecnego zapotrzebowania na energię elektryczną.
W Polsce można kupić elektrownie wiatrowe wszystkich liczących się na świecie producentów. Najbardziej zainteresowani montażem takich urządzeń są przede wszystkim rolnicy prowadzący wyspecjalizowane gospodarstwa rolne, które potrzebują znacznych dostaw energii elektrycznej.
Wykorzystanie energii wiatru do napędu urządzeń technicznych w rolnictwie:
w melioracji
do natleniania wody
do wentylacji
do niszczenia pokrywy lodowej
do pompowania wody pitnej
do ochrony przed przymrozkami
do napowietrzania
5.2. Energetyka geotermiczna (geoenergetyka) zajmuje się pozyskiwaniem i przetwarzaniem (w elektrowniach geotermicznych) ciepła wnętrza Ziemi, którego źródłem są przemiany promieniotwórcze, reakcje chemiczne oraz inne procesy zachodzące w skorupie ziemskiej. Przydatność danej formacji geologicznych jako miejsca wykorzystania energii geotermicznej (geotermalnej) określa wielkość stopnia (gradientu) geotermicznego, czyli przyrostu temperatury na jednostkę długości mierzonej w głąb ziemi; w praktyce wykorzystuje się ciepło wnętrza Ziemi zmagazynowane w masie stopionych skał (magmie), skałach znajdujących się w stanie stałym, wodzie przenikającej z powierzchni i stykającej się z gorącymi skałami (często jest to przyczyną powstawania na powierzchni Ziemi gorących źródeł lub gejzerów).
W procesie rozwoju ludzkości rosło zużycie energii i obecnie osiągnęło w uprzemysłowionych krajach świata poziom 150-300 GJ na osobę rocznie. Szczególnie wysoki (ponad dziesięciokrotny) był przyrost zużycia energii w obecnym stuleciu. Przetwarzaniu i użytkowaniu energii towarzyszy emisja szkodliwych substancji: dwutlenku siarki (jego obecność w atmosferze sprzyja powstawaniu tzw. kwaśnych deszczów), tlenków azotu, dwutlenku węgla (ich koncentracja w atmosferze powoduje prawdopodobnie tzw. efekt cieplarniany), węglowodorów, związków aromatycznych (silnie rakotwórczych), freonów (prawdopodobnie odpowiedzialnych za rozszerzanie się tzw. dziur ozonowych), pyłów, substancji promieniotwórczych. W Polsce jest ta emisja szczególnie wysoka ze względu na dominujący udział węgla jako paliwa oraz fakt, iż dopiero w latach 90-tych zainicjowano wprowadzanie programu odsiarczania spalin w elektrowniach i zaplanowano ograniczanie emisji tlenków azotu; redukcja emisji pyłów jest w Polsce niewystarczająca — mimo produkcji w kraju elektrofiltrów dobrej jakości i wyposażenia w nie wszystkich większych elektrowni. Rozwój energetyki jest również związany z podgrzewaniem wód jezior i rzek (ciepłem oddawanym przez parę dopływającą do skraplacza w elektrowni cieplnej lub jądrowej) oraz degradacją terenu przez składowiska popiołów (obecnie w wielu krajach prowadzi się intensywne prace nad zazielenianiem hałd, a nawet ich wykorzystaniem dla rolnictwa), a także przez budowanie wysokich kominów, wielkich chłodni kominowych oraz wycinanie lasów przy prowadzeniu linii elektroenergetycznych. Sprawami energetyki zajmuje się Światowa Rada Energetyczna (utworzona 1924 jako Światowa Konferencja Energetyczna) — pozarządowa, międzynarodowa organizacja, która m.in. prowadzi studia nad zasobami energii pierwotnej oraz technologiami jej uzyskania; prognozuje pozyskiwanie, przetwarzanie, przesyłanie oraz użytkowanie energii; bada rozwój źródeł energii i racjonalizację użytkowania energii.
5.3. Energetyka słoneczna (helioenergetyka) zajmuje się pozyskiwaniem, przetwarzaniem i wykorzystaniem energii promieniowania Słońca. Niemal cała energia tego promieniowania jest skoncentrowana w promieniowaniu widzialnym i podczerwonym; promieniowanie słoneczne jest też przyczyną wielu zjawisk występujących na Ziemi i wykorzystywanych w energetyce (wiatrów, fal i prądów morskich, powstawania opadów atmosferycznych zasilających rzeki). Potencjał techniczny energii promieniowania Słońca jest znacznie niższy od teoretycznego, niewielkie jest też jego wykorzystanie. Pozyskiwanie energii słonecznej jest możliwe dzięki kolektorom słonecznym o działaniu bezpośrednim (np. przy podgrzewaniu wody) lub w elektrowniach słonecznych; możliwe jest magazynowanie energii słonecznej w tzw. stawach energetycznych (słonecznych), dzięki utrzymywaniu w nich uwarstwienia z rosnącą w głąb koncentracją soli.
Energia słoneczna odznacza się walorami, jakich nie maja inne źródła energii, jest ona ogromna, niewyczerpalna w ciągu milionów lat. Ilość energii słonecznej jaka dopływa do górnej warstwy atmosfery ziemskiej w określonym czasie jest tysiące razy większa od obecnego światowego zapotrzebowania na energię.
Słońce dostarcza 99% energii docierającej na powierzchnię Ziemi. Ilość energii dostarczanej rocznie przez Słońce równa jest 178 milionom dużych elektrowni. Niewiele z tego można wykorzystać, gdyż około 30 % wchłania z powrotem przestrzeń kosmiczna.
5.4.Energia przypływów morskich:
Warunki lokalizacji elektrowni
ujścia rzek i zatoki morskie, gdzie spiętrzenie wód w czasie przypływu wynosi przynajmniej 10 metrów
ukształtowanie linii brzegowej sprzyja budowie elektrowni
Elektrownie wykorzystujące energię przypływów
Francja - ujście rzeki Rance przegrodzono tama długości 750 metrów, zamontowano 24 turbiny, które mogą pracować przy ruchu wody w przeciwnych kierunkach, łączna moc 240 MW, pracuje 4 do 8 godzin na dobę, zatrudnia kilkakrotnie więcej osób niż hydroelektrownie o podobnej mocy
Kanada - Fundy, moc 20 MW
Rosja - Kisłaja Guba, moc 14 MW
W świecie powstało jeszcze kilka projektów wykorzystujących energie przypływów morskich, ale żaden z nich dotychczas nie został zrealizowany ze względu na olbrzymie koszty przedsięwzięcia.
5.5. Energia termoelektryczna wykorzystuje różnicę temperatur wód powierzchniowych i głębinowych oceanów.
Elektrownia termoelektryczna o mocy 7 200 kW istnieje na jednej z wysp Morza Karaibskiego.
5.6. Energia biogazów - gazy wytwarzające się w zbiornikach z gnojowicą lub w wysypiskach śmieci. Otrzymywane gazy wykorzystywane są do produkcji energii elektrycznej bądź ogrzewania mieszkań.
Elektrownie wykorzystujące biogazy z wysypisk śmieci w Polsce to:
Suchy Las koło Poznania
Bydgoszcz
Gdańsk - każda o mocy około 400 kW.
5.7.Energia termojądrowa wyzwala się w czasie spalania wodoru .Trwają prace badawcze nad kontrolą jej uzyskiwania.
Przyczyny niskiego wykorzystywania niekonwencjonalnych źródeł energii :
Wysoki koszt budowy elektrowni w przeliczeniu na jednostkę mocy
Brak pieniędzy na prace badawcze
Brak zainteresowania czystymi źródłami energii przez biznesmenów i polityków, którzy często czerpią korzyści z eksploatacji, transportu i przetwórstwa energetycznych surowców konwecjonalnych)
LITERATURA
,,Encyklopedia Multimedialna'', PWN 2000
,, Zasady geografii społeczno-ekonomicznej'' Ryszard Domański, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2000
,,Encyklopedia szkolna'' John Farndon Wydawnictwo RTW Wydanie siódme, Warszawa 1998
,, Prace Dyplomowe Inżynierskie, Zeszyt 25 ,,Możliwości wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii w rolnictwie'', Prace inżynierskie studentów Wyższej Szkoły Agrobiznesu w Łomży wykonane pod kierunkiem dr inż. Janusza Bowszysa, Łomża 2001
,, Geografia gospodarczo-społeczna świata'' Tomasz Kozioł Wydawnictwa Szkolne Omega, Kraków 2000
Encyklopedia Multimedialna PWN 2000
Ryszard Domański,,Zasady geografii społeczno-ekonomicznej”Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa-Poznań 2000 str. 82-83
Encyklopedia Multimedialna PWN 2000
John Farndon,,Encyklopedia szkolna''Wydawnictwo RTW, Wyd.siódme Warszawa 1998 str. 96
Encyklopedia Multimedialna PWN 2000
Encyklopedia Multimedialna PWN 2000
Tomasz Kozioł ,,Geografia gospodarczo-społeczna świata'' Wydawnictwa Szkolne Omego Kraków 2000 str.167-169
Zbigniew Kołodziejczyk ,, Analiza wykorzystywania energii wiatru do bezpośredniego napędu urządzeń w rolnictwie'' Prace Dyplomowe Inżynierskie, Zeszyt 25, ,,Możliwości wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii w rolnictwie'', Prace inżynierskie studentów Wyższej Szkoły Agrobiznesu w Łomży wykonane pod kierunkiem dr inż. Janusza Bowszysa, Łomża 2001 str.45-46
,,Encyklopedia Multimedialna” PWN 2000
,, Geografia gospodarczo-społeczna świata'' Tomasz Kozioł Wydawnictwa Szkolne Omega, Kraków 2000 str.167-169
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
1