Zadania konkursowe dla gimnazjalistów. Zestaw 2.

Zadanie 1.
Który zestaw nazw struktur biologicznych jest ułożony w kolejności zwiększania się ich liczby w komórce?

Właściwą odpowiedź podkreśl.

A) gen
chromosom
jądro komórkowe,
B) chromosom
gen
jądro komórkowe,
C) jądro komórkowe
chromosom
gen,
D) jądro komórkowe
gen
chromosom.

Zadanie 2.
Na rysunkach pokazano obrazy organizmów jednokomórkowych (ciemne kształty) uzyskane za pomocą mikroskopu świetlnego przy różnych powiększeniach.

Który z ukazanych organizmów jest największy? Podkreśl właściwą literę na rysunku.

Zadanie 3.
Uczniowie przeprowadzili eksperyment dotyczący wpływu hormonów roślinnych (auksyn) na szybkość wzrostu pędów pomidorów. Do doświadczenia użyli 500 sadzonek pomidorów, na które nanieśli ustaloną dawkę auksyn (w formie roztworu) pierwszego dnia doświadczenia i określali ich przyrost na długość w kolejnych dniach. W tabeli zamieszczono wyniki eksperymentu.

Dni eksperymentu	Średnia długość pędów (cm)
1	10
5	14
10	21
15	26
20	34
25	42

Wytłumacz, dlaczego na podstawie powyższych wyników uczniowie nie są w stanie wyciągnąć rzetelnych wniosków z doświadczenia.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 4.
Na rysunku przedstawiono najważniejsze elementy ekosystemu stawu.

a. Znajdź na rysunku dowolny przykład zależności drapieżca-ofiara i wypisz nazwy tworzących ją gatunków.

.................................................................................................................................................................
b. Podaj jeden argument na poparcie tezy, iż w tym ekosystemie światło dociera do samego dna zbiornika.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................
c. Podaj nazwę typu, do którego należą widoczne na schemacie bezkręgowce.

.................................................................................................................................................................

Zadanie 5.
Przyporządkuj wymienione dziedziny biologii zagadnieniom, którymi się zajmują, wpisując w wykropkowane miejsca odpowiednie litery od A do F.

1. Genetyka.	A. Rozprzestrzenianie się chorób pasożytniczych.
2. Fizjologia.	B. Funkcjonowanie nerek.
3. Ekologia.	C. Struktura wiekowa populacji ludzkiej.
4. Ichtiologia .	D. Przyczyny zmniejszania się liczebności populacji rekina wielorybiego.
5. Entomologia.	E. Choroby człowieka związane z występowaniem mutacji recesywnych.
6. Parazytologia.	F. Charakterystyka muchówek.

1 - ............., 2 - ............., 3 - ............., 4 - ............., 5 - ............., 6 - .............

Zadanie 6.
Uzupełnij zdania dotyczące przedstawionego na schemacie podziału pewnej komórki.

1. Przedstawiony na schemacie podział komórki nazywamy .......................................... .

2. Każda komórka potomna ma ........................................... chromosomów.

3. Komórki powstające na drodze takiego podziału charakteryzują się ................................... liczbą chromosomów w porównaniu z komórką macierzystą.

Zadanie 7.
Podkreśl poprawne dokończenie zdania.
Dwuczłonowa łacińska nazwa systematyczna, taka jak np.: Tilia cordata, to informacja o:
A) rodzinie i rodzaju,
B) rodzaju i gatunku,
C) gatunku i rodzinie,
D) gatunku i rodzaju.

Zadanie 8.
Na schemacie przedstawiono trzy sposoby transportu substancji (A, B, C) przez błonę plazmatyczną.

Nazwij sposoby transportu substancji (A, B, C) przez błonę plazmatyczną.

A - ......................................................................,

B - .......................................................................,

C - ........................................................................ .

Zadanie 9.
Na schemacie ukazano jeden z istotnych sposobów komunikacji między komórkami w organizmie ssaka.

Podkreśl poprawne dokończenie zdania.
Substancja chemiczna oznaczona symbolem X to:
A) enzym wiążący się z receptorem błony komórkowej,
B) cząsteczka DNA niezbędna dla regulacji funkcjonowania komórki,
C) hormon wydzielany w celu utrzymywania homeostazy organizmu,
D) cząsteczka pokarmu pobieranego w trakcie odżywiania się organizmu.

Zadanie 10.
Przeczytaj uważnie poniższe zdanie:
Pokarm drażniący ścianki jamy gębowej ssaka wywołuje odruch wydzielania śliny.

Oceń, czy informacja podana w każdym ze zdań jest prawdziwa. Jeśli tak, wpisz w ramkę literę P, jeśli fałszywa - literę F.

1. Wydzielanie śliny w jamie gębowej ssaka to przykład odruchu warunkowego.
2. Receptorem w tym odruchu jest zakończenie nerwowe w śluzówce jamy gębowej.
3. Impuls przewodzony jest do ośrodków pracy ślinianek w przysadce mózgowej.
4. Ośrodki pracy ślinianek w mózgu wysyłają następnie informację nerwową do jelita.

Zadanie 11.
Na rynku są dostępne produkty spożywcze pochodzące z tzw. gospodarstw ekologicznych.

Zastanów się i wyjaśnij, dlaczego ceny tzw. zdrowej żywności są wyższe niż ceny tradycyjnych artykułów spożywczych.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 12.
Podkreśl stwierdzenie opisujące prawdziwe wydarzenia, jakie nastąpiły na wyspie Mauritius po przybyciu tam europejskich żeglarzy.
A. Rozpoczęła się ewolucja ptaka Dodo, w wyniku której uzyskał on zdolność do lotu, dzięki czemu był w stanie ratować się przed drapieżcami ucieczką.
B. Działalność człowieka i wprowadzone przez niego na wyspę gatunki ssaków spowodowały drastyczne zmniejszenie się populacji ptaka Dodo.
C. Liczebność populacji ptaka Dodo zaczęła powoli wzrastać, gdyż ptaki te nauczyły się budować gniazda na drzewach.
D. Liczebność populacji Dodo zaczęła się zmniejszać, gdyż ludzie polowali na wprowadzone przez siebie na wyspę ssaki i ptaki.

Zadanie 13.
Uczennica brała udział w ćwiczeniu wysiłkowym. Jej zadanie polegało na zgniataniu w dłoni bryły z plasteliny w ciągu 30 sekund, w taki sposób, aby liczba ruchów dłoni była możliwie największa. Ćwiczenie zostało powtórzone 9 razy w krótkiej sesji treningowej (6 min). Uzyskane rezultaty przedstawiono w tabeli.

Numer próby	Liczba ruchów dłoni w próbie
1.	32
2.	29
3.	28
4.	27
5.	26
6.	25
7.	23
8.	21
9.	19
10.	17

a. Narysuj wykres słupkowy (histogram) obrazujący wyniki tego testu.

b. Postaw jedną hipotezę dotyczącą zależności między numerem próby a liczbą ruchów dłoni, która potwierdza uzyskane wyniki.

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

Zadanie 14.
Spośród wymienionych w ramce organizmów, podkreśl te, które zamieszkują obecnie, w swym naturalnym środowisku, teren Polski.

drop, limba, jenot, niedźwiedź jaskiniowy, synogarlica turecka (sierpówka), kasztan jadalny

Zadanie 15.
Wpisz po dwie nazwy roślin charakteryzujących się podanymi cechami.
Uwaga! Nazwy roślin nie mogą się powtarzać.

A) owoc typu jagoda - ..............................................................................................................,

B) kwiaty koloru żółtego - ........................................................................................................,

C) zdrewniały pęd - ...................................................................................................................,

D) wiatropylność - .....................................................................................................................,

E) liście złożone - .......................................................................................................................

Schemat punktowania. Zadania konkursowe dla gimnazjalistów. Zestaw 2.

Numer zadania	Oczekiwana odpowiedź i schemat punktowania	Maksymalna liczba punktów
1	C (1 pkt)	1 pkt
2	B (1 pkt)	1 pkt
3	za poprawne wytłumaczenie, uwzględniające brak w eksperymencie próby kontrolnej - 1 pkt, np.: W badaniu nie uwzględniono grupy kontrolnej, która wykazałaby  wzrost roślin bez oddziaływania na nie substancjami hormonalnymi. Jest ona niezbędna jako próba odniesienia (próba porównawcza) dla wyników uzyskanych z grupy eksperymentalnej, w której rośliny są poddane wpływowi zewnętrznego czynnika wzrostu.	1 pkt
4	a - za podanie przykładu zależności drapieżca-ofiara - 1 pkt (np.: żaba - owad, ryba drapieżna - owad), b - za podanie właściwego argumentu - 1 pkt, np.: Na dnie zbiornika występują rośliny zielone, dla których dostęp do światła jest niezbędnym warunkiem przeżycia. c - za poprawną nazwę typu (stawonogi) - 1 pkt.	3 pkt
5	1 - E, 2 - B, 3 - C, 4 - D, 5 - F, 6 - A, za 6 poprawnych przyporządkowań - 2 pkt, za 4-5 poprawnych przyporządkowań - 1 pkt.	2 pkt
6	za poprawne uzupełnienia trzech zdań - 2 pkt, dwóch zdań - 1 pkt, np.: 1 - podziałem mitotycznym (mitozą), 2 - podwójną (diploidalną) liczbę chromosomów, 2n = 36, 3 - niezmienioną (taką samą).	2 pkt
7	B (1 pkt)	1 pkt
8	A - osmoza, B - dyfuzja, C - transport aktywny, za poprawnie nazwane trzy procesy - 2 pkt, dwa procesy - 1 pkt.	2 pkt
9	C (1 pkt)	1 pkt
10	1 - F, 2 - P, 3 - F, 4 - F, za poprawną ocenę wszystkich zdań - 2 pkt, dwóch lub trzech zdań - 1 pkt.	2 pkt
11	za poprawne wyjaśnienie - 1 pkt, np.: Ceny zdrowej żywności są wyższe, ponieważ produkcja w gospodarstwie ekologicznym jest mniej wydajna niż w tradycyjnym (nie można używać nawozów chemicznych i pestycydów) oraz wymaga większych nakładów finansowych (wiele prac należy wykonywać ręcznie).	1 pkt
12	B (1 pkt)	1 pkt
13	a - za poprawnie narysowany wykres słupkowy - 1 pkt, b - za postawienie właściwej hipotezy - 1 pkt, np.: Liczba ruchów dłoni w czasie jednej próby będzie malała w kolejnych próbach ćwiczenia sprawnościowego.	2 pkt
14	limba, jenot, synogarlica turecka, za podkreślenie właściwych gatunków - 1 pkt.	1 pkt
15	za poprawne wpisanie dwóch nazw roślin w pięciu przypadkach - 3 pkt, czterech lub trzech przypadkach - 2 pkt, dwóch przypadkach - 1 pkt, np.: A) ogórek, pomidor, B) mniszek lekarski, jaskier, C) brzoza, bez czarny, D) wierzba, perz, E) orzech włoski, robinia akacjowa (akacja).

---