HRIERARCHIA SYSTEMU DYDAKTYCZNEGO

Cechy systemu dydaktycznego:

Wg Davisa:

• celowość

• planowość

• współzależność elementów systemu od siebie wzajemnie

Wg Kruszewskiego:

• historyzm

• względne odosobnienie

• ewolucyjność

CELE KSZTAŁCENIA

Cel - to coś do czego się dąży co się chce osiągnąć.

Wartość - oznaczająca wszystko co cenne i godne pożądania, co stanowi cel dążeń ludzkich; ważne wartości stanowią podstawę ocen, norm i wzorów kulturowych.

Aksjologia - nauka o wartościach, teoria wartości; zajmuje się badaniem natury wartości, ustalaniem norm i kryteriów wartości.

Funkcje kształcenia

1. Koordynacyjna - cele nadają właściwą perspektywę działalności edukacyjnej

2. Regulacyjna - cele stanowią płaszczyznę odniesienia dla kontroli i oceny wyników tej działalności, motywują do działania, nadają mu sens.

3. Organizacyjna - cele oddziałują na wszystkie składniki procesu dydaktyczno-wychowawczego

Cechy kształcenia ogólnego:

• wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia.

1. rzeczowe:

- wyposażenie ucznia w podstawy wiedzy naukowej o przyrodzie, sztuce.

- ogólne przygotowanie do działalności praktycznej

- kształtowanie u uczniów przekonań i opartego na nich poglądu na świat jako swoistej całości

2. podmiotowe:

- rozwijanie sprawności umysłowej i zdolności poznawczych

- kształtowanie potrzeb motywacji, zainteresowań i zamiłowań uczniów

- wdrażanie do samokształcenia

Cele ogólne - wskazują kierunki dążeń;

Cechy celów ogólnych:

• bogactwo znaczeniowe;

• akcentowanie ważnych wartości społecznych

• perswazyjność

• zwięzłość

• wieloznaczność

• założenia idealizujące

• deklaratywność

• niejasny adresat.

Cele operacyjne:

• stanowią opis wyników, które mają być uzyskane.

Cechy celów operacyjnych:

• jednoznaczność

• wskazywanie sposobu zainteresowania, że cel został osiągnięty

• odnoszenie się wprost do ucznia

• motywowanie ucznia i nauczyciela

• względne ubóstwo znaczeniowe

• rozłączenie poznania i motywacji

• poszatkowanie przedmiotu

• pracochłonność



Składniki celu operacyjnego:

1. Zachowanie końcowe - określa co uczeń będzie w stanie zrobić, żeby pokazać, że cel został osiągnięty;

2. Warunki przejawiania się zachowania końcowego - dotyczy opisu sytuacji, w której wymaga się od ucznia aby zademonstrował zachowanie końcowe

3. Standardy osiągania zachowania końcowego - określają minimalny poziom wykonania danej czynności, przy którym można już uznać, że uczeń osiągnął cel

Operacjonalizacja -proces zamiany celu ogólnego na cele operacyjne.

Etapy:

1. Zapisanie celu w postaci ogólnej

2. Intuicyjny obraz ucznia osiągającego cel

3. Luźne zapisy celów operacyjnych

4. Selekcja luźnych celów operacyjnych

5. Klasyfikacja luźnych zapisów

6. Sformułowanie celów operacyjnych

7. Sprawdzenie celów operacyjnych

8. Ewentualne powtórzenie




2 - A - Wyobrażenie populacji wzorcowej

3 - B - Burza mózgów

4 - C - Próba inscenizacji

5 - D - Taksonomia celów kształcenia

6 - E - Próba komunikacji

7 - F - Egzamin pomyślany

Taksonomia celów -

to hierarchiczna klasyfikacja celówTaksonomia A B C

WIADOMOŚCI:

A - zapamiętanie wiadomości (nazwać, zdefiniować, wymienić, wyliczyć)

B - zrozumienie wiadomości (streścić, wyjaśnić, zilustrować, rozróżnić)

UMIEJĘTNOŚCI:

C - stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych (rozwiązać, skonstruować, zastosować, narysować, scharakteryzować, zamierzyć, określić, zaprojektować, wykreślić)

D - stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (dowieść, przewidzieć, zanalizować, wykryć, ocenić, zaplanować, zaproponować).

METODY I ORGANIZACJE KSZTAŁCENIA

Metoda kształcenia - jest przede wszystkim metodą kształcenia uczniów, zmieniania ich osobowości.





Metody oparte na słowie:

• pogadanka

• opis

• opowiadanie

• wykład

• dyskusja

Metody oglądowe:

• metoda laboratoryjna

• inne odmiany pokazu wzbogaconego przez zastosowanie technicznych środków dydaktycznych

Metody oparte na działaniu praktycznym:

• prace techniczne

• inne zajęcia szkolne o charakterze produkcyjnym.

Teoria etapowego kształtowania czynności umysłowych:

• ETAP I - wstępne zaznajomienie uczniów z daną czynnością, celem i warunkami jej wykonania.

• ETAP II - formowanie czynności materialnych, kiedy uczniowie już sami wykonują daną czynność jeszcze w formie zewnętrznej

• ETAP III - mowa zewnętrzna

• ETAP IV - mowa wewnętrzna

• ETAP V - umysłowy; czynność zostaje w pełni zautomatyzowana i zinterioryzowana.


Pogadanka - polega na rozmowie nauczyciela z uczniem; nauczyciel z reguły zna już odpowiedź.

ZASTOSOWANIE:

• pogadanka wstępna

• pogadanka przedstawiająca nowe treści (wiadomości)

• pogadanka utrwalająca;

Dyskusja - cechuje ją odmienność stanowisk, w połączeniu z próba odnalezienia stanowiska nadającego się do przyjęcia przez ogół uczestników; wymiana zdań;

ODMIANY DYSKUSJI:

• tok wspólnego rozwiązywania problemu przez klasę lub grupę uczniów.

• uwarunkowana na kształtowanie przekonań młodzieży.

• uzupełnienie własnej wiedzy przez uczniów;

Wykład - polega na bezpośrednim lub pośrednim przekazywaniu wiadomości jakiemuś audytorium;

Opis - zawiera odniesieni do cech zewnętrznych i wewnętrznych rzeczy, osób, itd.; służy do określania nieznanych rzeczy, zjawisk i osób;

RODZAJE OPISÓW:

• naukowy

• techniczny

• literacki (artystyczny)

Opis pełni funkcje

• poznawczą

• kształcącą;

Opowiadanie - polega na przedstawieniu jakiejś akcji, rzeczywistej bądź fikcyjnej, która przebiega w określonym czasie;

ZASADY NAUCZANIA

Zasada (wg Okonia) - ogólne normy postępowania dydaktycznego nauczyciela, których przestrzeganie umożliwia realizację celów kształcenia.

Zasady nauczania:

1. Wg Okonia:

- systemowości

- poglądowości

- samodzielności

- związku teorii z praktyką

- efektywności

- przystępności

- indywidualizacji

2. Wg Kupisiewicza:

- poglądowości

- przystępności w nauczaniu

- aktywności i świadomego udział w procesie uczenia się - nauczania.

- systematyczności

- trwałości wiedzy uczniów

- operatywności

- związku teorii z praktyką

3. Wg Szewczuka:

- motywacji

- aktywności

- praktyczności

- bezpośredniości

- receptywności

- systemowości

- trwałości

- zespołowości

- indywidualizacji

I. Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie kształcenia:

- opiera się na przekonaniu, że warunkiem skutecznego uczenia się jest aktywność własna podmiotu (ucznia) związana zarówno z samodzielnością i osobistym zaangażowaniem w opracowywanie nowych treści, jak również z poczuciem odpowiedzialności za skutki (wyniki) swojej pracy.

III. Zasada trwałości:

- dotyczy zabiegów podejmowanych w ramach procesu kształcenia sprzyjających takiemu opanowaniu wiedzy i umiejętności, by można je było odtworzyć i wykorzystać nie tylko doraźnie lecz i w dłuższej perspektywie czasowej;

Cechy poprawnego utrwalania treści:

- trwałość, dokładność, głębokość, systematyczność, użyteczność;

IV. Zasada poglądowości:

- dla pełnego poznania niezbędne jest doprowadzenie w nauczaniu do współdziałania I układu sygnałowego (wielozmysłowego postrzegania rzeczy, zjawisk, itp.) z II układem sygnałowym (opisem i nazywaniem za pomocą słów). Jej respektowanie wymaga:

- oparcia nauki szkolnej na poznawaniu rzeczywistości poprzez bezpośredni kontakt z nią;

- zaangażowania w poznanie wielu zmysłów;

- stosowania w nauczaniu pomocy dydaktycznych.

V. Zasada stopniowania trudności:

- sposób uporządkowania treści kształcenia tak, by stała się ona przystępna czyli możliwa do opanowania;

VI. Zasada systematyczności:

- wymaga logicznego i uporządkowanego układu treści kształcenia odzwierciedlającego logikę wewnętrzną danej dziedziny.

VII. Zasada wiązania torii z praktyką:

- uwzględnienie w procesie kształcenia wzajemnego dopełniania się, współzależności i uprawomocnienia teorii z praktyką;




PORÓWNANIE SZKOŁY AKTYWNEJ I TRADYCYJNEJ

RODZAJ SZKOŁY	SZKOŁA TRADYCYJNA	SZKOŁA AKTYWNA
CELE	ukształtowanie silnej moralnie jednostki potrafiącej się podporządkować normom społecznym; wyposażenie ucznia w jak najbogatszy zasób wiedzy z różnych dziedzin wiedzy;	ukształtowanie jednostki aktywnej, która umie znaleźć się w zmieniającej się rzeczywistości i potrafi wpływać na swoje życie; rozwijanie indywidualnych zdolności, zainteresowań i praktycznego działania i współpracy;
TREŚCI	jednolite treści dla wszystkich uczniów; układ treści jest systematyczny i ma charakter przedmiotowy; źródłem treści są wykłady nauczyciela i podręcznik;	zależnie od potrzeb i możliwości uczniów zróżnicowanie i powiązanie z sytuacjami życiowymi; źródłem treści jest życie i wynikające z niego potrzeby;
PROCES	oparty na stopniach formalnych lekcji i systemie klasowo - lekcyjnym; uczniowie siedzą a nauczyciel stoi i przekazuje im treści; ścisła organizacja;	oparty na pełnym akcie myślenia w czasie rozwiązywania problemów; uelastyczniony, realizowany często w systemie laboratoryjnym i warsztatowym;
METODY	metody podające metody werbalne;	poszukujące i praktyczne; nowe rozwiązania metodyczne;

METODY

CELE

TREŚCI

PROCESY

AKROTEMATYCZNE

FORMY

EROTEMATYCZNE

ŚRODKI

METODY

---