Zagadnienia do egzaminu z przedmiotu „Międzynarodowe stosunki militarne” dla kierunku „Bezpieczeństwo narodowe”
I państwa: Elementy konieczne dla powstania i istnienia państwa: ludność, terytorium, władza najwyższa + zdolność do utrzymywania st. Z innymi państwami. Elementem państwowości jest suwerenność (niezależność władzy od jakiegokolwiek innego podmiotu prawa międzynarodowego). Prawa zasadnicze państw: prawa zwyczajowe, prawa nabyte (np. prawo do istnienia, równości) II org. międzyn.: org. składające się z państw, ustanowione traktatem (instrumentem konstytucyjnym). Każda org. posiada osobowość prawa wewn. państw członkowskich. Posiadają zdolność działania w płaszczyźnie międzyn. Zakres zdolności do nabywania i zaciągania obowiązków międzyn. - prawo zawierania umów z państwami oraz innymi org. międzyn., bierne prawo legacji, korzystanie z przywilejów i immunitetów, występowanie do MTS z prośbą o wydanie opinii doradczej, prawo do stosowania sankcji w st. Do państw członkowskich, działalność określana przez prawo międzyn. III niesuwerenne org. terytorialne: są to org. terytorialne nie stanowiące części terytorium żadnego państwa i nie będące państwami ze względu na fakt, iż ich władze nie dysponują suwerennością - ograniczoną na rzecz innych państw lub org. międzyn., np. Monako (związane unią celną z Francją, Francja posiada prawo zatwierdzania umów międzynarodowych zawartych przez Monako) IV Watykan - Stolica Apostolska: Papież wraz z podległym mu zespołem urzędów kurialnych. Jest podmiotem w st. Międzyn. Poprzez traktat laterański z 1929r. Podpisywanie konkordatów, korzystanie z biernego i czynnego prawa legacji. Tradycyjnie uważany za odrębny podmiot prawa międzyn., ma odrębną osobowość prawną, Stolica Apostolska to szczególny rodzaj org. bezterytorialnej, która może zawierać umowy międzyn. w imieniu własnym i Państwa Watykan. V Naród - prawo do samostanowienia - w drodze swobodnie wyrażonej woli, przyłączenie się do istniejącego już podmiotu. Samookreślenie - wybór własnego statusu wewn. i zewn. - może nastąpić w drodze pokojowej lub może być realizowane w drodze walki narodowowyzwoleńczej. Naród, który w trakcie walki narodowowyzwoleńczej tworzy Zręby swej państwowości, wykształca organy cywilne lub wojskowe zdolne do reprezentowania go w płaszczyźnie międzyn. Staje się podmiotem prawa międzyn., jest traktowany, jako swego rodzaju państwo in statu nascendi. VI osoby fizyczne i prawne - zdolność działania w płaszczyźnie międzyn. - uzyskiwanie praw i obowiązków lub ich zaciąganie poprzez własne działania.
Wszelkie formy współpracy wojskowej między państwami. Ich głównym celem jest zapewnienie bezp. uczestnikom tych st. (tworzenie sojuszy militarnych). Międzyn. St. i wojskowe mogą przyjąć również formę walki zbrojnej (konflikt zbrojny, wojna)
-rozmowy -arbitraże -sojusze (obronne, otwartej współpracy) -nacisk/groźba -zarządzanie kryzysem -działania zbrojne (legalne i nielegalne) -interwencja humanitarna -stabilizacja w sytuacjach pokonfliktowych
-rywalizacja -współpraca -odstraszanie -interwencja -ingerencja -terror
Bezp. Polityczne (ustrojowe, ideologiczne), bezp. Normatywne (prawnomiędzyn.), militarne, ekonomiczne (surowcowe, energetyczne itp.), społeczne, kulturowe, humanitarne (cywilizacyjne), technologiczne, ekologiczne, informacyjne (cybernetyczne)
Równowaga sił (koncert mocarstw, równowaga strachu, zrównoważone odstrasznie), system blokowy (sojuszniczy), syst. Bezp. Kooperatywnego (syst. Wzajemnie powiązanych instytucji, reżim międzyn., demokratyczny pokój), syst. Bezp. Zbiorowego, syst. Koordynacyjny (instytucjonalny)
Wspólnoty bezp. (bezp. Ponadregionalne), bezp. Regionalne, bezp. subregionalne, bezp. lokalne
- Dialektyka bezp. Międzyn. -Zarządzanie globalne -Internacjonalizacja celów - regionalizacja działań -Globalna komunikacja - cyfrowe wykluczenie
a) misje uprawnione do ogólnej reprezentacji państwa - funkcjonujące w zastępstwie przedstawicielstw dyplomatycznych; b) misje o uprawnieniach ograniczonych - przeważnie do współpracy i reprezentacji w dziedzinie militarnej.
* Attaché obrony - oficer zawodowy Wojska Polskiego wyznaczony do pełnienia służby w przedstawicielstwie dyplomatycznym RP, wykonujący zadania Min. Obrony Narodowej oraz reprezentujący Siły Zbrojne RP w państwie przyjmującym, samodzielnie lub przy pomocy ataszatu obrony, posiadający stopień dyplomatyczny. * Zadania attaché obrony: - utrzymywanie oficjalnych kontaktów z władzami wojskowymi państwa przyjmującego, - reprezentowanie sił zbrojnych swego państwa podczas różnych uroczystości, defilad, manewrów, - zapoznawanie się wszelkimi legalnymi sposobami ze stanem sił zbrojnych państwa przyjmującego, - przechowanie i zabezpieczenie przed zaginięciem paszportów dyplomatycznych i służbowych - członków personelu *Attaché obrony informuje kierownika placówki zagranicznej o: - sytuacji wojskowej państwa przyjmującego; - politycznych aspektach kontaktów własnych i członków personelu ataszatu obrony z przedstawicielami państwa przyjmującego oraz pracownikami placówek zagranicznych innych państw; - wytycznych otrzymywanych z MON w odniesieniu do polityczno-wojskowych aspektów działalności ataszatu obrony; - sytuacji w polskich kontyngentach wojskowych znajdujących się na terytorium państwa przyjmującego; - wszelkich naruszeniach przez państwo przyjmujące przywilejów i immunitetów przysługujących mu oraz członkom personelu ataszatu obrony z racji zajmowanych stanowisk; - programach obchodów Święta Wojska Polskiego, wzajemnych wizytach delegacji ministerstw obrony i sił zbrojnych, a także imprezach i uroczystościach wynikających z członkostwa RP w sojuszach i organizacjach międzynarodowych.
Syst. Bezp. Zbiorowego - syst. Instytucjonalny, którego celem jest zapobieganie konfliktu między państwami członkowskimi. Obejmuje swym zasięgiem wszystkie państwa danego obszaru, niezależnie od ich różnorodności. Międzyn. związek niezależnych państw, powołany do życia po I wojnie św. i działający faktycznie do końca 1939. Statut LN stanowił część wersalskiego traktatu pokojowego z 28 VI 1919. siedziba: Genewa. Założenia programowe określone zostały w 26 artykułach statutu, które zobowiązywały członków do nieuciekania się do wojny, utrzymywania jawnych stosunków międzyn., ścisłego przestrzegania sprawiedliwości i poszanowania wszelkich zobowiązań wynikających z traktatów. Pakt LN nie wprowadzał bezwzględnego zakazu wojny, który zawarto dopiero w 1928 roku w pakcie Brianda-Kellogga. kluczowy art. 10 zawierał zobowiązanie członków LN do "poszanowania i chronienia przed zewnętrzną agresją integralności terytorialnej i obecnej niezależności politycznej wszystkich członków Ligi”. Cel: utrzymanie pokoju na świecie, walczyła z przemytem, handlem ludźmi. W praktyce LN służyła przede wszystkim utrzymaniu hegemonii politycznej Wlk. Brytanii i Francji.
Celem ONZ jest ytrzymywanie pokoju międzyn. I bezp., a w tym celu stosowanie skutecznyc środków zbiorowych dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i usuwania ich. Rozwiązuje w drodze współpracy międzyn. Problemy międzyn. O charakterze społ, gosp. I kulturalnym lub humanitarnym. Rada Bezp. - 15 członków (5 stalych: USA, Rosja, Chiny, Fr., Wlk. Brytania o 10 neistałych), odpowiedzialna za utrzymanie międzyn. Pokoju i bezp.
* Pod względem zadań i charakteru sił uczestniczących operacje pokojowe: - misje obserwacyjne - misje międzyn., które składają się w większości z nieuzbrojonych oficerów, - operacje pokojowe w ścisłym znaczeniu, obejmujące lekko uzbrojone oddziały piechoty z koniecznymi elementami wsparcia logistycznego. * wg Boutrosa Ghali: Dyplomacja prewencyjna - zapobieganie sporom między państwami, przeciwdziałanie wybuchowi konfliktu zbrojnego Zapobieganie konfliktom - rozmieszczenie sił międzyn. w strefie napięć, utworzenie stref zdemilitaryzowanych Utrzymywanie pokoju - rozmieszczenie sił międzyn. w rejonie konfliktu za zgodą wszystkich zainteresowanych stron Przywracanie pokoju- działania mające doprowadzić do porozumienia walczących stron poprzez zastosowanie środków pokojowego załatwiania sporów (roz. VI Karty NZ) Wymuszanie pokoju - działania mające doprowadzić do porozumienia walczących stron przez zastosowanie środków przymusu i użycie siły zbrojnej (roz. VII Karty NZ) Budowanie pokoju - działania na rzecz utworzenia i utrzymywania struktur i instytucji służących trwałemu pokojowi i stabilizacji społeczno-politycznej Pomoc humanitarna - działania na rzecz poprawy losu ludności cywilnej w obszarach objętych konfliktami lub w sytuacjach klęsk humanitarnych (susza, głód, powodzie, trzęsienia ziemi) Przykłady: UNPROFOR/UNCRO (była Jugosławia - 1992-95/1995-98) UNDOF (Izrael/Syria, od 1974) UNAVEM (Angola, 1988-97) UNTAC/UNML (Kambodża, 1992-94) UNOSOM (Somalia, 1992-95) UNPROFOR (była Jugosławia, 1992-1995) UNOMIL (Liberia, 1993-1994) UNMIH (Haiti, 1993-96) UNAMSIL (Sierra Leone, 1999-2005) UNMIS (Sudan, od 2005)
Zas. ścisłego związku między mandatem, zadaniami i możliwościami - racjonalizacja sił i środków; przejrzystość dowodzenia, planowania operacyjnego i logistyki; stały i mocny mandat Zas. koncentracji wysiłku - celowe, planowe działania na wytyczonych odcinkach Zas. koordynacji celów, koncepcji i planów - ustalenie wspólnej podstawy działań operacyjnych dla uczestników (państw członkowskich) Zas. szerokich możliwości i uprawnień - możliwość rozszerzenia misji na inne państwa oraz włączenia do działań operacyjnych innych uczestników (państw, org. międzyn., nawet uczestników prywatnych, np. DynCorp) Zas. integracji wojsk uczestniczących w misji - interoperacyjność, jednolite dowództwo, standardy C4ISR Zas. współpracy cywilno-wojskowej - standardy CIMIC Zas. właściwego przygotowania, edukacji i szkolenia - wszechstronne przygotowanie, przeszkolenie, dobór i wyposażenie personelu wojskowego i cywilnego
Plan Marshalla, Traktat Brukselski (1948, ustanawiający UZE - Unię Zachodnioeuropejską, pierwszy militarny sojusz w obrębie kapitalistycznych państw Europy Zach.), NATO (1949r., początkowy cel: obrona militarna przed atakiem ze str. ZSRR i jego satelitów, później: utrzymanie równowagi strategicznej między Wsch. I Zach.), ANZUS (1951, Pakt Bezp. Pacyfiku łączący USA, Australię i Nowa Zelandię), SEATO (1954, sojusz Stanów Zjedn., Australii, Nowej Zelandii, Fr., Wlk. Brytanii, Pakistanu, Tajlandii i Filipin), CENTO (Organ. Paktu Centralnego, sojusz USA, Turcji, Iranu i Pakistanu), Układ Warszawski (1955, sojusz wojskowy o deklarowanym obronnym charakterze, w rzeczywistości mający być narzędziem zbrojnym dla ekspansji komunizmu i przede wszystkim - sowieckiej strefy wpływów) RWPG (1949, Rada Wzajemnej Pomocy Gosp. (zad: prowadzenie centralnej polityki gosp. państw bloku wsch.) KBWE (Konf. Bezp. I Współpr. W Europie, wielostr, rokowania na szczeblu rządowym prowadzone od początku lat 70 przez państwa europejskie oraz USA i Kanadę)
Międzyn. Org. wojskowa powstała 4 IV 1949 r. w Waszyngtonie. państwa zobowiązały się wspólnymi siłami ochraniać wolność, wspólne dziedzictwo oparte na zasadach demokracji, wolności jednostki i praworządności, dążyć do umacniania stabilizacji i dobrobytu na obszarze północnoatlan. i udzielać sobie wzajemnej pomocy w przypadku zbrojnej napaści na którekolwiek z nich. Powstanie NATO związane było z zimną wojną między Zach. a Zw. Radzieckim. Cele- NATO ma trzy zasadnicze cele, jako że w jego skład wchodzą trzy „bloki polityczne”. Blok pierwszy - Europa zach. - ma na celu przynajmniej częściowe kontrolowanie poczynań jedynego supermocarstwa na świecie - USA. Blok drugi - Europa środkowowsch. - chce poprzez członkostwo nawiązać bliższe stosunki z Europą Zach. i Stanami, udowodnić, że państwa z tego obszaru są już „cywilizowane” i „na poziomie” oraz umocnić swoje bezp. Blok trzeci - USA - realizuje konsekwentnie swoją „wielką narodową strategię”, jaką jest dominacja nad półkulami Zach. i płn. Istnienie Paktu motywuje Europę zach. do uzależnienia się od potencjału militarnego Stanów, wykluczając ją tym samym jako ewentualnego konkurenta do roli dominatora. Poprzez wspieranie państw „bloku środkowowschodniego” Stany wzmacniają region, zmniejszając rolę Rosji.
* 7-8 czerwca 1990 - Rada w Turnberry - posłanie do państw Układu Warszawskiego, propozycja przyjaźni i współpracy z ZSRR i innymi krajami europejskimi * 6 lipca 1990 - szczyt londyński - deklaracja o przekształceniu sojuszu zgodnie z nową sytuacją międzyn., podkreślenie, że nowym wyzwaniom może sprostać tylko jedna instytucja (NATO), a bezp. euroatlantyckie ma opierać się na systemie wzajemnie powiązanych instytucji; * 7-8 listopada 1991 - szczyt w Rzymie * Deklaracja o Pokoju i Współpracy; * Strategiczna Koncepcja sojuszu (MC 14/4) - nowa sytuacja międzyn. w Europie; współpraca na rzecz nowej architektury bezp. w Europie przy ewoluującym partnerstwie i współdziałaniu z krajami Europy Środkowej i Wschodniej; * 10-11 stycznia 1994 - szczyt w Brukseli: - Partnerstwo dla Pokoju: Cele: dążenie do przejrzystości narodowego planowania obronnego i sporządzania budżetów obronnych; zagwarantowanie demokratycznej kontroli nad siłami zbrojnymi; utrzymanie zdolności i gotowości do uczestniczenia w operacjach pod egidą ONZ lub KBWE; rozwój współpracy i kontaktów wojskowych z NATO - Przyjęcie koncepcji CJTF (Połączone Wielonarodowe Siły Zadaniowe) * 8-9 lipca 1997 - szczyt w Madrycie: - zaproszenie Polski, Czech i Węgier do członkostwa - potwierdzenie zasady “otwartych drzwi” - karta NATO-Ukraina (w maju 1997 podpisanie Karty NATO-Rosja) - deklaracja o Bośni i Hercegowinie - potwierdzenie poparcia dla ESDI * 23-24 kwietnia 1999 - uroczysty szczyt w Waszyngtonie w 50. rocznicę podpisania Traktatu Waszyngtońskiego: A) deklaracja waszyngtońska: Sojusz jako org. demokratycznych i pokojowych sojuszników. Sojusz ma zapewnić nie tylko obronę swych członków, ale także przyczyniać się do zapewnienia pokoju i stabilizacji w świecie B) komunikat szczytu waszyngtońskiego nowy kształt Sojuszu: większy, skuteczniejszy, bardziej elastyczny, zobowiązany do wspólnej obrony, zdolny do nowych misji C) nowa koncepcja strategiczna (dok. MC 14/5): nowe zagrożenia pokoju i stabilizacji: ucisk mniejszości narodowych, konflikty etniczne, bieda, naruszanie ładu politycznego, rozprzestrzenianie broni masowego rażenia D) Plan działań na rzecz Członkostwa: przedstawienie przez kandydatów indywidualnych narodowych planów przygotowań do członkostwa * 11.09.2001 - atak terrorystyczny na USA - ministrowie NATO uznali, że dowody na zaangażowanie al-Kaidy w atak oraz powiązania tej organizacji z Talibami są przekonujące i uznali, że atak na USA był działaniem objętym mocą art. 5 TW. * 21-22 listopada 2002 - szczyt w Pradze: - zaproszenie kolejnych 7 państw do negocjacji akcesyjnych: Słowacji, Słowenii, Bułgarii, Rumunii, Łotwy, Litwy i Estonii - inicjatywa zdolności obronnych - wzmocnienie europejskiego filara NATO, zwiększenie odpowiedzialności i zaangażowania europejskich członków za operacje kryzysowe i misje pokojowe - Siły Odpowiedzi NATO (NRF) - utworzenie niewielkich, mobilnych i interoperacyjnych sił interwencyjnych zdolnych do działania poza obszarem pónocnoatlantyckim * 28-29 czerwca 2004 - szczyt w Stambule: - wzmocnienie zdolności do działania i realizowania celów poprzez zmianę struktury wojskowej, rozwój NRF oraz doskonalenie zdolności interoperacyjnych i logistycznych - wojna z terroryzmem - ochrona przed BMR; projekt systemu obrony przeciwrakietowej NATO - stabilizacja Afganistanu i Bałkanów - rozwój współpracy z Rosją i Ukrainą - strategiczne partnerstwo z UE - dialog śródziemnomorski - strategia „odstręczania” (dissuasion) - związana z preemptiveness - tradycyjne odstraszenie nie wystarczy w wojnie z terroryzmem * 28-29 listopada 2006 - szczyt w Rydze: 1) deklaracja końcowa - zasada niepodzielności bezp.; dalsza transformacja NATO w wymiarze zdolności strat. oraz kształtowania st. globalnych; dalsze zaangażowanie w pokojową stabilizację w Afganistanie w ramach ISAF 2) Comprehensive Political Guidelines (Całościowe Wytyczne Polityczne) - priorytety na najbliższych 10-15 lat 3) NRF - osiągnięcie pełnej zdolności operacyjnej * 2-4 kwietnia 2008 - szczyt w Bukareszcie: - Priorytetowe traktowanie działań stabilizacyjnych w Afganistanie prowadzonych w ramach Międzyn. Pomocniczych Sił Bezp. - ISAF - Wspieranie sił pokojowych w Kosowie, - Zaproszenie Albanii i Chorwacji do rozmów akcesyjnych, z perspektywą uzyskania członkostwa w 60. rocznicę podpisania Traktatu Waszyngtońskiego, - Deklaracja otwarcia NATO dla Ukrainy i Gruzji, - Poparcie dla amerykańskiego projektu „tarczy antyrakietowej” i zarysowanie możliwości powiązania systemów obrony przeciwrakietowej USA, NATO i Rosji, * 1-4 kwietnia 2009 - szczyt w Strasbourgu/Kahl: - współpraca transatlantycka, bezp. obszaru euroatlantyckiego, stabilność Afganistanu, bezp. regionalne na Bałkanach, piractwo Morskie, pomoc humanitarna dla Sudanu i Somalii, walka z terroryzmem, polityka medialna, rozszerzenie, partnerstwo z Rosją- Deklaracja w sprawie Afganistanu: sytuacja w Afganistanie i rola Międzyn. Sił Wspierania Bezp. (ISAF) w stabilizacji sytuacji wewn.- Koncepcja bezp. północnoatlantyckiego jako rdzenia tożsamości Sojuszu; * 19-20 listopada 2010 r. - szczyt w Lizbonie: - Nowa koncepcja strategiczna „Aktywne zaangażowanie, nowoczesna obrona” - reforma struktur dowodzenia Sojuszu w 2011 r. - rozwijanie sojuszniczego systemu obrony przeciwrakietowej - Plan wycofania jednostek bojowych NATO i formalnego zakończenia operacji wojskowej Sojuszu - pogłębienie i zacieśnienie współpracy z Rosją
obejmuje planowanie polityki informacyjnej, rozwój i utrzymywanie zintegrowanych systemów i usług, optymalizację przepływu inf. i wykorzystywanie najnowszych osiągnięć techniki tak, żeby spełniały one wymagania użytkowników końcowych, bez względu na ich pozycję i rolę w org. Agencja Obsługi Systemów Komunikacyjnych i Informatycznych NATO- podlega Org. Konsultacji, Dowodzenia i Kontroli NATO (CCCO) bezpośrednio podległej Radzie Północnoatlantyckiej. Zadania: Utrzymywanie sieci informatycznych NATO w systemie 24/7 Zabezp. terminali i połączeń telekom. i informatycznych NATO Zapewnienie kompatybilności systemu informatycznego NATO i państw członkowskich Pomoc techn. i szkoleniowa Centrum Techn. Zabezp. Zadania: Stałe zapewnienie bezp. cybernetycznego Sojuszu Ochrona przed atakami na infrastrukturę informatyczną NATO Utrzymywanie zabezp. kryptograficznych WAN i IP Zdolności Odpowiedzi w razie incydentów cybernetycznych Wsparta techn. przez NIATC zdolność przeciwdziałania i reagowania za pośrednictwem Centrum Technicznego na ataki cybernetyczne
* 17.III.1948 - Pakt Brukselski : Fr., Wlk. Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg - porozumienie o wspólnej obronie, współpracy, gosp., społ.i kulturalnej. Dot. wspólnej pomocy zgodnie z Kartą NZ dla zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa międzyn. i przeciwstawienia się polityce agresji * 20-23.X.1954.X.1954 - układy paryskie * nadanie pełnej suwerenności RFN wraz z prawem uczestnictwa we wszystkich org. międzyn., w tym w paktach polityczno-wojskowych * usunięcie z preambuły Paktu Brukselskiego zapisów antyniemieckich i zastąpienie ich deklaracją o sprzyjaniu stopniowej integracji kontynentu *powołanie Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE) przez przystąpienie do Paktu Brukselskiego RFN i Włoch * REAKTWYACJA UZE: - 24.X.1984 - deklaracja rzymska Rady UZE, aktywizacja polityczno-wojskowa w celu wzmocnienia europejskiego filaru NATO. - 27.X.1987 - spotkanie Rady Ministerialnej w Hadze - Platforma Europejskich Interesów Bezp. - wzmocnienie europejskiego filaru NATO i europejskich struktur bezp.i obrony. - 9-10.XII.1991 - szczyt w Maastricht - uznanie UZE za organ koordynujący politykę obronną UE. Utworzenie Komórki ds. Planowania - przygotowywanie planów sytuacyjnych dot. użycia sił podległych UZE- 22.V.1992 - szczyt francusko-niemiecki w La Rochelle - powołanie Korpusu Europejskiego na bazie Eurobrygady. „Eurokorpus” osiągnął gotowość bojową 30.XI.1995 (48 tys. żołnierzy, 2,5 tys. oficerów). - 19.VI.1992 - deklaracja petersberska - stworzenie sił podległych UZE powiązane z gotowością państw członkowskich udostępnienia jednostek wojskowych wszystkich rodzajów sił konwencjonalnych dla wykonania zadań pod auspicjami UZE. * WTOPIENIE UZE DO UE: - Traktat amsterdamski - UZE stanowi integralną część rozwoju Unii, zapewniając jej dostęp do zdolności operacyjnych. UZE wspiera Unię w kształtowaniu aspektów obronnych WPZiB. Polityka bezp. i obrony UE szanuje zobowiązania państw członkowskich wynikające z członkostwa w NATO”. - 13.XI.2000 - posiedzenie Rady UZE w Marsylii - decyzja o przekazaniu funkcji operacyjnych UZE Unii Europejskiej do 1.VII.2001. - Traktat Nicejski - usunięcie z art. 17 TUE zapisów dotyczących UZE
- 3-4.XII.1998 - szczyt francusko-brytyjski w Saint-Malo: Deklaracja w sprawie obrony europejskiej - stopniowe rozwijanie polityki wspólnej obrony w ramach WPZiB - 18.X.1999 - mianowanie Wysokiego Przedstawiciela UE ds. WPZiB - J. Solany. Zastąpienie klasycznej „Trojki” przez tercet: szef Prezydencji, Wysoki Przedstawiciel, komisarz ds. polityki zagranicznej. - 10-11.XII.1999 - Rada Europejska w Helsinkach: stworzenie do 2003 r. Sił Europejskich: stałych sił szybkiego reagowania w sile 50-60 tys. - 1.VII.2001 - UE uzyskała status jedynej legitymizowanej europejskiej organizacji w sprawach bezp. i obrony. * KRYZYS WPBiO: Źródła i przyczyny kryzysu: - Interwencja NATO w Afganistanie, - Spór hiszpańsko-marokański o Perejil, - kwestia Iraku, - podział na „starą” i „nową” Europę, - belgijska propozycja utworzenia sztabu wojskowego UE niezależnego od HQ NATO, - projekt Galileo - ograniczone możliwości tworzenia Sił Europejskich * NOWY WYMIAR WPBiO: - 17.III.2003 - agenda „Berlin plus”: nowe porozumienie o stosunkach UE-NATO dot. Bezp. , zarz. kryzysowego i działań operacyjnych - 17.V.2004 - Cel Operacyjny 2010: ograniczenie liczebności Sił Europejskich, tworzenie Grup Bojowych, rozwój infrastruktury militarnej, rozwój
- 31.03.2003 - operacja „Concordia” w Macedonii, stabilizowanie sytuacji - 5.06.2003 - „Artemis” we wschodnim Kongo, 1800 żołnierzy, głównie Francuzi. Misja stabilizacyjno-humanitarna, wyłącznie unijna - 15.12.2003 r. - „Proxima” - rozmieszczenie jednostek policyjnych w Macedonii 1 - 1.12.2004 - ALTHEA w Bośni i Hercegowinie - siły EUFOR (7 tys. żołnierzy) zastąpiły SFOR - 15.07.2004 - THEMIS - siły porządku w Gruzji - 01.2005 - KINSHASA - misja policyjna w Kongo - 19.07.2005 - AMIS w Darfur/Sudan, cel: opanowanie kryzysu w Darfurze - 25.09.2007 - EUFOR TCHAD/RCA - pomostowa misja wojskowa (kryzysowa i humanitarna), wsparcie ONZ, stabilizacja regionu - 15.06.2007 - EUPOL AFGANISTAN - misja policyjna towarzysząca działaniom prowadzonym przez siły ISAF i wojska amerykańskie - 16.02.2008 - EULEX KOSOVO - misja na rzecz przestrzegania prawa w Kosowie, stabilizacyjno-szkoleniowa - 8.12.2008 - EUNAVFOR - misja wojskowa w ramach operacji ATALANTA w celu przeciwdziałania i zwalczania piractwa morskiego u wybrzeży Somalii
Rywalizacja dwóch lub więcej państw w dziedzinie wojskowości, polegająca na zwiększaniu ilości bądź jakości środków i zasobów koniecznych do prowadzenia działań wojskowych w celu uzyskania decydującej przewagi nad potencjalnym przeciwnikiem.
Ludzkość dąży do samozagłady, państwa gromadzą broń atomową w obawie, że jakieś inne (państwo z kompleksami podbojowymi) może je zaatakować. I tak błędne koło się zamyka.
Pierwsze 3 bomby atomowe zostały wyprodukowane w połowie 1945 r. w Laboratorium Los Alamos. Jedna z nich, zawierająca materiał rozszczepialny -pluton, została wypróbowana 16 lipca 1945 r. na powierzchni ziemi, na pustyni leżącej ok. 90 km na północny zachód od miasteczka Alamogordo, dwie pozostałe zrzucono na Hiroszimę i Nagasaki. Projekt Manhattan - Program zapoczątkowany w 1942r. doprowadził do skonstruowania w Los Alamos pierwszej bomby atomowej . Dokonał tego zespół pracujący pod kierownictwem Roberta Oppenheimera.
Koncepcja rozbrojenia - redukcja i eliminacja w odniesieniu do poszczególnych kategorii broni oraz obszarów ich stosowania Ogólnie odnosi się do działań, których celem jest zmniejszenie napięcia politycznego i militarnego na arenie międzyn. Pojęciem tym określana jest najczęściej cała grupa porozumień międzyn., których ostatecznym i pożądanym celem jest całkowita i powszechna eliminacja określonego rodzaju uzbrojenia, wszelkie ograniczenia w zakresie ilości i jakości sił zbrojnych i zbrojeń, ich użycia, rozmieszczenia oraz porozumienia o wprowadzeniu specjalnych środków technicznych ułatwiających wzajemne komunikowanie się państw w celu przeciwdziałania wybuchowi konfliktu zbrojnego. * Karta NZ stosuje dwa terminy: rozbrojenie oraz regulacja zbrojeń. - Rozbrojenie obejmuje praktycznie wszelkie przedsięwzięcia prowadzące do pełnej eliminacji sił zbrojnych i zbrojeń włącznie. Rozbrojenie to zmniejszenie, eliminacja lub zaniechanie zbrojeń - Regulacja zbrojeń to częściowe kroki rozbrojeniowe zmierzające do rozbrojenia powszechnego i całkowitego. Oznacza nałożenie na politykę zbrojeniową danego państwa ograniczeń dotyczących poziomu zbrojeń, ich charakteru, rozlokowania lub użycia.
* L. Freedman zaproponował 3 podstawowe pojęcia w ramach kontroli zbrojeń: - ograniczenie zbrojeń, tj. ograniczenie zakresu i metod prowadzenia wojny poprzez sformułowanie precyzyjnej definicji zasad sztuki wojennej; - racjonowanie zbrojeń, tj. usunięcie wszelkich stymulatorów wyścigu zbrojeń poprzez porozumienia mnar. określające poziom sił zbrojnych; - nadzorowanie zbrojeń, tj. współpraca w zakresie restrukturyzacji sił zbrojnych
* Współcześnie proces rozbrojeniowy obejmuje: - działania polityczne, organizacyjne i techniczne w celu zmniejszenia ryzyka incydentalnego wybuchu konfliktu nuklearnego spowodowanego zbyt gwałtowną reakcją na intencje strony przeciwnej (np. porozumienia o gorącej linii ZSRR-USA z 1963 i 1971); - działania wynikające z uzgodnień w sprawie określonych pułapów ilościowych i jakościowych ustalonych systemów uzbrojenia (np. SALT I, CFE); - wprowadzenie zakazu działań wpływających na doskonalenie uzbrojenia oraz rozprzestrzenianie poziome i pionowe szczególnie niebezp. rodzajów uzbrojenia (traktat o zakazie dośw. z bronią jądrową w atmosferze, przestrzeni kosmicznej i pod wodą z 1963, NPT 1968); - porozumienia o powszechnym i całkowitym wyeliminowaniu określonego rodzaju broni, wyrażające się w powszechnym i całkowitym zakazie badań, produkcji i składowania oraz nakazie zniszczenia posiadanych zapasów (np. porozumienie dot. broni bakteriologicznej i toksyn z 1972, układ INF 1987); - porozumienia o utworzeniu stref zdemilitaryzowanych (np. Bliski Wschód); - porozumienia o środkach budowy zaufania (KBWE)
działania mające na celu redukcję napięcia międzyn., stabilizację pokojowej współpracy, obniżanie poziomu rywalizacji wojskowej, zwiększenie przejrzystości zbrojeń i zapobieganie błędnej interpretacji posunięć wojskowych, która mogłaby doprowadzić do przypadkowego wybuchu konfliktu. Rodzaje: Polityczno-dyplomatyczne: porozumienia wszelkiego rodzaju, inicjatywy formalne lub nie, wszelka retoryka w kontaktach międzyn., Wojskowe: przepływ informacji, wymiana danych o stanie uzbrojenia, narzędzia do gromadzenia, przetwarzania danych stosowana przez siły zbrojne, zespoły obserwacyjne powstałe na podstawie porozumień, Społeczno-kulturowe: obniżanie napięcia na poziomie społecznym, kulturowym, przełamywanie barier międzyludzkich, konfliktów cywilizacyjnych, religijnych, poziomu rozwoju. Np. lata 70-te model jedności, że w „ ZSRR I USA, żyją tacy sami ludzi” Technologiczne- pozyskiwanie, weryfikowanie danych związanych z uzbrojeniem. Formy: Regularna wymiana informacji wojskowych- formalna na podstawie umów, musi być systematyczna, regularny charakter, systematyczność w pewnych kategoriach danych, Rozwój kontaktów wojskowych- czyli między dowódcami, żołnierzami, poprzez misje pokojowe, obserwacyjne, ćwiczenia, wymiany szkolenia. Uprzednie powiadomienie o działalności wojskowej- np. o manewrach, ćwiczeniach, Prawo do obserwacji działań woskowych, Postanowienia ograniczające działalność wojskową, Utworzenie systemu bezpośredniej łączności między państwami, Doroczne spotkania omawiające wykonywanie przyjętych środków.
- spadek wartości przekazywanych informacji - niezadowalające wyniki wizyt i inspekcji - pozostawianie poza systemem obserwacji wielu mniejszych działań, przemieszczania wojsk czy kategorii uzbrojenia - impas w OBWE - problemy z przestrzeganiem traktatu CFE (z 1990 r. Traktat o siłach konwencjonalnych w Europie ) - naruszanie zobowiązań międzynarodowych - kryzys zaufania - deficyt działań w dobrej wierze
- układ START I - (USA-ZSRR) 31.VII.1991 - zmniejszenie strategicznych broni nuklearnych: liczby głowic w ciągu 10 lat do 6.000 po obu stronach; redukcja systemów przenoszenia (rakiet międzykontynentalnych rozmieszczonych na lądzie, bombowców dalekiego zasięgu oraz rakiet umieszczonych na łodziach podwodnych) do 1600 po obu stronach; zaprzestanie transferu broni strategicznych do państw trzecich. Ważność układu - 15 lat, z możliwością przedłużenia o kolejne 5 lat - ratyfikowany 1.X.92 przez Senat USA. 4.XI.92 przez Radę Najwyższą Rosji. - Protokół lizboński (23.V.1992) - przekazanie przez Ukrainę, Białoruś i Kazachstan rakiet balistycznych i głowic nuklearnych Rosji jako spadkobiercy ZSRR, zobowiązanie Ukrainy, Białorusi i Kazachstanu do podpisania układu o nieproliferacji (NPT - patrz poniżej) oraz przystąpienia do START I; USA jako gwarant protokołu. - START I ratyfikowany przez Ukrainę warunkowo XI.93, w pełni XII.94 po uzyskaniu ros.-ameryk. gwarancji bezp.. Białoruś ratyfikowała II.1993, Kazachstan VII.92. Wszedł w życie 5 XII 1994 r., wygasł 5 XII 2009 r. - Układ START II (USA-Rosja) - 3.I.1993 - redukcja 2/3 nuklearnych broni strategicznych do 1.I.2003 r. do poziomu 3,5-3 tys., z możliwością przyspieszenia redukcji do końca 2000 r. w razie odpowiedniej pomocy; ograniczenie liczby głowic nuklearnych w rakietach umieszczonych na łodziach podwodnych do 1750-1700; likwidacja wielogłowicowych międzykontynentalnych rakiet balistycznych. - Protokół nowojorski do START II - 26.IX.1997 - przedłużenie terminu redukcji do końca 2007 r. - Układ ratyfikowany 26.I.1996 przez USA, 14.IV.2000 przez Rosję. Rosja wycofała się z układu 13.VI.2002 wskutek wystąpienia USA z układu ABM (układ radziecko-amerykański z 1972 r. o ograniczeniu systemów obrony przeciwrakietowej). - nowy START - Traktat o dalszej redukcji i ograniczeniu strategicznych broni ofensywnych (USA-Rosja) 8 IV 2010, Praga - zmniejszenie strat. broni nuklearnych do 1550 głowic jądrowych po każdej stronie, 800 rozmieszczonych i nierozmieszczonych strategicznych środków przenoszenia (triady nuklearnej) oraz 700 międzykontynentalnych pocisków balistycznych w stanie gotowości bojowej. - Ważność układu - 10 lat, z możliwością przedłużenia o kolejne 5 lat - ratyfikowany 22 XII 2010 przez Senat USA. 24 XII 2010 przez Radę Najwyższą Rosji, 25 I 2011 przez Radę Federacji Rosyjskiej.
* NPT - Układ o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej - 1.VII.1968 - wszedł w życie 1970, 1995 przedłużony bezterminowo - początkowo sygnatariuszami (i depozytariuszami) tylko 3 główne mocarstwa atomowe (USA, ZSRR, Wielka Brytania), następnie większość państw świata z wyjątkiem mocarstw atomowych i wielu krajów progowych. Cel: nieprzekazywanie przez 5 mocarstw nuklearnych broni innym państwom; państwa nuklearne wyrzekają się starań o uzyskanie takich broni i zgadzają się na kontrolę MAEA (Międzyn. Agencji Energii Atomowej, utworzonej w 1957). * Protokół dod. z 16.V.1997 r. o rozszerzeniu inspekcji MAEA, w tym o niezapowiedzianych inspekcjach in situ, a także o dokładniejszym raportowaniu państw członkowskich o wykorzystywaniu posiadanych przez nie instalacji nuklearnych. - Obecnie poza NPT pozostają 4 państwa: Izrael, Pakistan, Indie i KRL-D - NPT- fiasko konferencji przeglądowej w 2005; ograniczone rezultaty przeglądu w 2010 r. * NPT - sprawa Korei Płn. - 12.XII.1985 przystąpiła do NPT, ale odmawiała przyjęcia umów zabezpieczających, zezwalających na inspekcje MAEA. - W 1991 uzależniła zgodę na inspekcję od wycofania broni atomowej z południa Korei. Korea Płd. oznajmiła, że na jej terytorium nie ma broni atomowej. W I.1992 Korea Płn. podpisała układ z Koreą Południową o denuklearyzacji półwyspu oraz umowę zabezpieczającą z MAEA. Podczas pierwszej inspekcji eksperci stwierdzili, że w Yongbyon rozwijany jest program mogący służyć pozyskiwaniu plutonu do bomby atomowej - W X.2002 Korea ujawniła, że prowadzi prace nad bronią nuklearną, w XII.2002 wypowiedziała układ z 1994 i usunęła inspektorów MAEA. W styczniu 2003 wycofała się z NPT; od VIII.2003 wielostronne rozmowy w Pekinie - nieudane * NPT (Non-Proliferation Treaty) - sprawa Iranu - VIII.2002 irańscy emigranci mówią o tajnym programie nuklearnym; - VI.2003 raport MAEA o niewypełnianiu przez Iran wymogów wynikających z NPT, wezwanie do przystąpienia do protokołu dodatkowego do NPT o niezapowiedzianych inspekcjach; - X.2003 umowa Iranu z UE-3 (Wielka Brytania, Francja, Niemcy) o zawieszeniu wzbogacania uranu; USA krytyczne, sugerują działania w celu zmiany reżimu; wybory w Iranie 2004 - usztywnienie polityki; - VI.2005 - nowy prezydent Ahmanideżad podjął decyzję o uruchomieniu od programu wzbogacania uranu - 6 VI 2006 - utworzenie grupy P5+1 (E3+3) - 31.VII.2006 - rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ wzywająca do zaprzestania przez Iran wzbogacania uranu i przetwarzania materiałów radioaktywnych; - XII.2006 rezolucja RB NZ nakładająca sankcje na dostawy materiałów podwójnego przeznaczenia do Iranu. - 7 II 2010 r. Ahmadineżad proklamował „nuklearny status” Iranu
Bezatomowe strefy, obszary wolne od broni jądrowej zwane też terenami zdezatomizowanymi lub zdenuklearyzowanymi. Przestrzenie, na których, zgodnie z zawartymi umowami międzyn., wprowadzono zakaz produkcji, składowania i stosowania zarówno taktycznej jak i strategicznej broni jądrowej - traktat w sprawie Antarktyki z 1.XII.1959 - zakaz na tym obszarze wszelkich przedsięwzięć wojskowych - traktat z Tlatelolco - podp. 17.II.1967 w Meksyku - utworzenie strefy zdenuklearyzowanej w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach - traktat z Rarotonga - strefa zdenuklearyzowana na południowo-wschodnim Pacyfiku - 6.VIII.1985 - obowiązuje od 11.XII.1986 - Traktat o denuklearyzacji Azji Południowo-Wschodnie - podpisany 15 XII 1995 podczas szczytu ASEAN w Bangkoku. Członkowie: 7 państw ASEAN (Brunei, Indonezja, Malezja, Singapur, Filipiny, Tajlandia, Wietnam) oraz Laos, Kambodża i Birma (Myanmar) - traktat Pelindaba - układ o strefie zdenuklearyzowanej w Afryce, podpisany 11 IV 1996 r. w Kairze przez 43 kraje kontynentu, wszedł w życie 15 VII 2009 r. - traktat o denuklearyzacji Azji Środkowej, podpisany 8 IX 2006 r. w Semipałatyńsku przez Kazachstan, Uzbekistan, Tadżykistan, Turkmenistan i Kirgistan
- Traktat paryski z 19.XI.1990 w sprawie konwencjonalnych sił zbrojnych w Europie (CFE), negocjowany w ramach KBWE, podpisany przez przedstawicieli dwóch bloków wojskowych: NATO i Układu Warszawskiego - obowiązuje od 17.VII.1992. Symetryczne ograniczenia ilościowe (pułapy) dla obydwu bloków w pięciu kategoriach broni konwencjonalnych: czołgów (20 tys.); artylerii o kalibrze ponad 100 mm (20 tys.), samolotów bojowych (6800), helikopterów (2000) i wojskowych pojazdów bojowych (transporterów opancerzonych) (30 tys.). 15.V.1992 w Taszkiencie porozumienie państw sukcesorskich ZSRR o podziale limitów uzbrojenia i liczby żołnierzy przyznanych ZSRR, potwierdzone 5.VI.1992 w Oslo. - 15.V.1992 w Taszkiencie porozumienie państw sukcesorskich ZSRR o podziale limitów uzbrojenia i liczby żołnierzy przyznanych ZSRR, potwierdzone 5.VI.1992 w Oslo. - Akt kończący rokowania w sprawie liczebności sił konwencjonalnych w Europie (CFE-1A) - 10.VII.1992 Helsinki, wszedł w życie 9.XI.1992 - ustanawia limity osobowe, pułapy liczebności personelu wojskowego sił konwencjonalnych * Realizacja i przegląd CFE: - 17.XI.1995 - wejście w życie ustaleń dot. regulacji flankowych. Dążenia Rosji od 1995 r. do rewizji CFE, ustanawiając iunctim pomiędzy tym traktatem a kwestią poszerzenia NATO na wschód. II.1995 - Białoruś wstrzymała swe zobowiązania wynikające z CFE. IV.1995 - nowe regulacje flankowe, Kaliningrad i Północny Kaukaz. - Nowelizacja CFE - negocjacje we Wiedniu zakończone porozumieniem adaptacyjnym podpisanym w XI.1999 podczas szczytu OBWE w Stambule, korzystne dla Rosji. Rosja uzyskała prawo do zwiększenia pułapów flankowych (Kaukaz, Psków), w zamian zobowiązała się nie zwiększać stanu posiadania w Kaliningradzie. Polska utrzymała swoje pułapy, dodatkowo NATO może wysłać w razie zagrożenia dwie ciężkie dywizje z 459 czołgami. Jednak porozumienie stambulskie do tej pory ratyfikowały tylko cztery państwa (Rosja, Białoruś, Ukraina i Kazachstan) - Dekret prezydenta Rosji Putina z 14 VII 2007 (wszedł w życie 13 XII 2007) o moratorium na stosowanie traktatu CFE w związku z planami modernizacji i rozbudowy rosyjskich sił zbrojnych do 2015 r. Dzięki zawieszeniu stosowania CFE Rosja mogła przeprowadzić na masową skalę operacje na Zakakuaziu: w Czeczenii i Gruzji.
- Komitet Eksporterów Układu o Nierozprzestrzenianiu (Komitet Zanggera, od nazwiska pierwszego przewodniczącego, Szwajcara Claude'a Zanggera) powołany 1971 r. - zrzesza 36 kontrolujących eksport materiałów i substancji tzw. podwójnego przeznaczenia (wojskowego i cywilnego), na mocy art. III, pkt 2 NPT; harmonizacja działań państw członkowskich, wymiana informacji, tworzenie listy materiałów wymagających akceptacji MAEA, w szczególności materiałów rozszczepialnych. - Grupa Dostawców Materiałów Nuklearnych (Klub Londyński) utworzona w XI.1974 pod egidą MAEA po indyjskiej próbie atomowej - rozszerzenie postanowień NPT, nadzór i kontrola eksportu do krajów, które podp. z MAEA porozumienie o zabezpieczeniu materiałów rozszczepialnych i nie użyją do celów wojskowych początkowo (1976) siedem krajów: USA, ZSRR, UK, Francja, Kanada, RFN, Japonia; obecnie 45 członków: kraje Komitetu Zanggera + Brazylia, Kazachstan, Białoruś, Ukraina, Cypr - Grupa Kontroli Technologii Rakietowych - w 1983 siedem krajów (Kanada, USA, W. Bryt., Francja, Włochy, RFN i Japonia) podjęły rozmowy o ograniczeniu eksportu technologii produkcji rakiet balistycznych i pocisków manewrujących; utworzona IV.1987 - obecnie 34 kraje eksportujących urządzenia rakietowe - Grupa Australijska - utworzona w 1985 przez 27 kraje nadzorujące obrót technologiami biologicznymi i chemicznymi podwójnego przeznaczenia. Obecnie 39 państw. Pierwsza decyzja o kontroli eksportu komponentu i urządzeń do produkcji broni chemicznej podjęta przez USA 29.III.1984, kilka miesięcy później uczyniło to samo wiele krajów europejskich i Japonia. Kraje OECD przyjęły na siebie pewne restrykcje dotyczące eksportu komponentów. - Porozumienie z Wassenaar w sprawie Kontroli Eksportu Broni Konwencjonalnych oraz Towarów i Technologii Podwójnego Przeznaczenia - 19.XII.1995 - mające skoordynować po rozwiązaniu COCOM z dniem 31.III.1994 działania inicjatyw nieformalnych. Powołana przez 28 państw (17 byłych COCOM, 6 państw zachodnich współpracujących z COCOM i niektóre państwa spoza Europy); Polska włączyła się w prace przygotowawcze w IX.1995 i stała się stroną decyzji o jego powołaniu (obok Węgier, Rosji, Czech, Słowacji). 12.VII.1996 - spotkanie inauguracyjne w Wiedniu - 33 kraje, przyjęcie programu "Początkowe elementy" - wzmocnienie istniejących metod kontroli transferu broni oraz technologii podwójnego przeznaczenia. Obecnie członkami 41 państw - Rejestr Zbrojeń Konwencjonalnych - w ramach ONZ od 1.I.1992 - informacje o międzynarodowych transferach uzbrojenia, regulacjach prawnych i organizacyjnych w poszczególnych krajach. Rolę depozytariusza spełnia Biuro ONZ d/s Rozbrojenia.
* Zasada przejrzystości: - państwa informują się nawzajem o eksporcie i niehandlowych transferach uzbrojenia oraz publikują dane z tej dziedziny; - państwa wymieniają się także danymi o zablokowanych transakcjach i prowadzą konsultacje; * Wymiana informacji na forum ONZ - coroczne raporty zawierające dane na temat eksportu, importu oraz stanu posiadania broni konwencjonalnej, rejestr broni konwencjonalnej ONZ; * Porozumienie z Wassenaar (1995) - państwa wymieniają się informacjami o dokonanych transakcjach sprzedaży uzbrojenia do państw trzecich oraz o odmowach zezwoleń na eksport uzbrojenia. Notyfikacje eksportu dokonywane są dwa razy w roku w oparciu o listy kontrolne. * Wymiana informacji i raporty roczne UE - przekazanie do Sekretariatu Generalnego Rady UE informacji na temat eksportu uzbrojenia i technologii wojskowych. * Raporty krajowe - np. Polski raport roczny dot. eksportu uzbrojenia i sprzętu wojskowego * Kodeks postępowania UE w zakresie eksportu uzbrojenia: - Uwzględnienie międzyn. zobowiązań państw członkowskich UE (np. sankcji ONZ) - Respektowanie praw człowieka w państwie końcowego przeznaczenia. - Wewn. sytuacja w państwie końcowego przeznaczenia (lokalne napięcia i konflikty). - Zachowanie pokoju, bezpieczeństwa i stabilności w regionie. - Bezp. państw członkowskich i terytoriów, jak również państw zaprzyjaźnionych i sprzymierzonych. - Zachowanie się kraju kupującego w stosunku do społeczności międzyn., w szczególności: jego nastawienia do terroryzmu, charakteru jego sojuszy i respektowania przez niego prawa międzyn. - Istnienie ryzyka, że nastąpi zmiana przeznaczenia sprzętu w kraju nabywcy lub, że będzie on reeksportowany na niepożądanych warunkach. - Zgodność eksportowanej broni z technicznymi i ekonomicznymi możliwościami kraju odbiorcy. * Traktat o handlu bronią - projekt: - Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ: Zakaz wysyłania broni do obszarów objętych embargiem jak również zakaz transferów pewnych typów broni zakazanej (np. min, narzędzi tortur); b) Ścisła kontrola w przypadku ryzyka, że broń zostanie użyta w celu łamania prawa międzyn. W oparciu o ten zapis zabronione byłyby transfery broni, która miałaby zostać użyta w celu: -napaści zbrojnej na inny kraj, łamania praw człowieka lub międzynarodowego prawa humanit., zbrodni przeciw ludzkości; - lub też w wyniku reeksportu posłużyłaby tym celom; c) Zakaz transferów broni, jeżeli istniałoby ryzyko, że broń byłaby użyta lub reeksportowana w celu przeciągania konfliktu zbrojnego, wpływania negatywnie na zrównoważony rozwój lub też powodowałoby destabilizację w regionie.
Akt końcowy KBWE - dokument w sprawie środków budowy zaufania i niektórych aspektów bezp. i rozbrojenia: uprzednie powiadamianie o wielkich manewrach wojskowych -uprzednie powiadamianie o innych manewrach wojskowych wymiana obserwatorów -uprzednie powiadamianie o wielkich ruchach wojsk -inne środki budowy zaufania: wzajemna wymiana personelu wojskowego; -wizyty delegacji wojskowych; -należyta uwaga i respektowanie ustaleń dotyczących powiadamiania o wielkich ruchach wojsk; -korzystanie ze zdobytych doświadczeń do rozwinięcia Dokument Wiedeński o środkach budowy zaufania i bezpieczeństwa (16 listopada 1999 r. - jest uzupełnieniem i rozwinięciem wcześniejszych wersji tego porozumienia z 1990,1992 i 1994 r.): system wcześniejszego powiadamiania o określonych rodzajach działalności wojskowej, ograniczenie częstotliwości manewrów i dyslokacji oddziałów wojskowych przekazywanie rocznej informacji o konwencjonalnych siłach zbrojnych, w tym ich organizacji i uzbrojeniu oraz planowaniu obronnym, mechanizmy weryfikacji poprzez wizyty oceniające w jednostkach wojskowych, a także inspekcje i obserwacje manewrów wojskowych, mechanizmy konsultacyjne pozwalające rozpraszać obawy państw odnośnie nietypowej aktywności konwencjonalnych sił zbrojnych, system porozumień regionalnych i dwustronnych (np. Polska ma umowy o dodatkowych ś.b.z. z Ukrainą i Białorusią).
Zawarty 24.03.1992 r. w Helsinkach przez 27 państw (wszedł w życie 1.01.2002r.). Główny cel: zwiększenie poprzez obserwację z powietrza otwartości i przejrzystości działań wojskowych podejmowanych przez państwa-strony. Przestrzeń powietrzna nad terytoriami krajów-sygnatariuszy zostaje udostępniona dla lotów nieuzbrojonych samolotów zwiadowczych, które mają prawo obserwacji poczynań innych państw w dziedzinie wojskowej. Roczne plany określają ilość lotów obserwacyjnych, które każde państwo ma prawo wykonać nad terytorium innych państw lub obowiązek przyjęcia ich we własnej przestrzeni powietrznej. Ułatwienie nadzoru nad przestrzeganiem postanowień już istniejących i przyszłych porozumień rozbrojeniowych. możliwość wykorzystania do obserwacji rejonów zagrożonych klęskami ekologicznymi lub do nadzoru realizacji międzynarodowych porozumień o ochronie środowiska naturalnego.
Handel bronią to obrót specyficznym rodzajem towarów (przede wszystkim uzbrojeniem, amunicją i częściami zamiennymi do systemów uzbrojenia), dla których państwo (rząd) jest monopolistą pod względem zakupu, a także eksportu. Tendencje: dostarcza okazji do wymiany międzyn. i pozytywnie wpływa na bilans płatniczy, redukuje koszty produkowanej broni dzięki efektowi skali uzyskiwanemu za sprawą zamówień eksportowych, utrzymuje zatrudnienie oraz infrastrukturę w przemyśle zbrojeniowym, pozwala na odzyskanie części nakładów na prace badawczo-rozwojowe, pozwala na używanie produkcji militarnej jako motoru wzrostu gospodarczego. |