Ujęcie mikroekonomiczne w MSG.Ujęcie mikroekonomiczne polega na opisie relacji podmiotu gospodarczego z innymi podmiotami. Ujęcie mikroekonomiczne: koncentracja na pojedynczych podmiotach gospodarczych i prawidłowościach ujawniających się przy wchodzeniu przez nie w stosunkach gospodarczych o zasięgu wykraczającym poza granice jednego kraju (np. ile ropy naftowej możemy otrzymać na rynku światowym za tonę węgla).
Ujęcie makroekonomiczne w MSG.Ujęcie makroekonomiczne polega na opisie relacji zachodzących między jednym państwem a innymi państwami. Ujęcie makroekonomiczne: koncentruje się na gospodarce całego kraju, zewnętrzne uwarunkowania gospodarki danego kraju (np. wpływ polityki monetarnej na bilans płatniczy danego kraju) {finanse międzynarodowe}
Analiza pozytywna i normatywna w MSG.Analiza pozytywna - analiza zjawiska czy podmiotu w sytuacji zastanej, czyli takim jakie to zjawisko jest, bez opiniowania, jak on powinien funkcjonować, badamy określone zachowanie ekonomiczne bez formułowania rekomendacji (co to jest? Czy jest? Jaki jest?) np. czy cła importowe na żelatynę wpływają na wielkość produkcji w kraju importera.
INTERNACJONALIZACJA - odnosi się do całości, przepływu surowców naturalnych, półfabrykatów, gotowych wyrobów i usług, pieniędzy, pomysłów i myśli ludzi między dwoma czy trzema państwami (odbył się na urzędnikach państwowych - wymiana międzynarodowa, wprowadzenie polityki międzynarodowej). Nie jest to proces nowy. Rozmiary tego procesu można prześledzić na podstawie analizy handlu zagranicznego. Przyspieszenie, zwiększenie dynamiki jakie nastąpiły są wynikiem innowacji technicznych, odkryć, działań politycznych. W wyniku rozwoju kolonizacji powstał globalny system handlowy, ale dużą rolą odgrywała instytucja państwowa. Państwo może dawać zezwolenia, hamować rozwój handlu zagranicznego, ustala polityką fiskalną (podatkową), steruje przepływ ludność - umożliwia lub hamuje jego przepływ. Proces internacjonalizacji został przyspieszony przez takie instytucje jak GATT (ogólny układ w sprawie ceł i handlu), który został przekształcony w WTO (światowa organizacja handlu). Obecne handlowe formy internacjonalizacji działalności przedsiębiorstw są znacznie bardziej rozwinięte.
Gospodarka światowa. Podział państw ze względu na kryterium gospodarcze
Gospod. światowa-to system trwałych powiązań ekonomicznych włączających gospod.narodowe poszczególnych krajów w procesy produkcji i wymiany o zasięgu globalnym. Zasięg i intensywność tych powiązań ulegają ewolucji wraz z postępem technicznym.
Arabia Saudyjska największym eksporterem ropy naftowejW Arabii Saudyjskiej na wybrzeżu i w szelfie Zatoki Perskiej występują bogate złoża ropy naftowej, szacowane na 1/4-1/3 zasobów światowych. Eksploatację złóż prowadzą (pod nadzorem przedsiębiorstwa państwowego Petromin) firmy naftowe, głównie koncern Saudi Aramco. Arabia Saudyjska zajmuje 3. miejsce w świecie w wydobyciu ropy naftowej (252 mln ton, 1999); z innych surowców wydobywa się gaz ziemny, sól kamienną, surowce skalne oraz złoto. Nie eksploatuje się zasobnych złóż rud metali (m.in. żelaza, miedzi), fosforytów i uranu. Silnie rozwinięty przemysł rafineryjny i petrochemiczny. Rafinerie w Ras Tannura i Al-Dżubajl nad Zatoką Perską oraz w Janbu al-Bahr nad Morzem Czerwonym (ropa dostarczana rurociągiem z wybrzeża Zatoki Perskiej) przetwarzają ok. 40 mln ton ropy naftowej rocznie. Arabia Saudyjska specjalizuje się w produkcji najlepszych jakościowo benzyn i paliw lotniczych. Po 1975 duże nakłady finansowe przeznaczono na hutnictwo żelaza i aluminium (huty w Al-Dżubajl, Dżuddzie, Janbu al-Bahr), przemysł maszynowy, materiałów budowniczych (zwłaszcza cementu - ok. 10 mln ton rocznie), spożywczych, nawozów sztucznych (kombinat w Ad-Dammam) oraz budowę zakładów odsalających wodę morską, m.in. w Al-Dżubajl (największa odsalarnia wody morskiej na świecie) i Dżuddzie. Duże zakłady przemysłowe w Arabii Saudyjskiej stanowią własność państwową. Coraz mniejszą rolę odgrywa rzemiosło (tkactwo, garncarstwo, wyroby z metalu).
Polska jako uczestnik MSG. Pow.312tys.km2, to jest 0,24%pow.wszystkich państw świata. 10miejsce wśród 47 państw Europy; większe są: Rosja, Turcja oraz Ukraina, Francja, Niemcy, Hiszpania, Szwecja, Finlandia, Norwegia. Granica lądowa 2.888km, morska 491km. Rozpatrując w skali globalnej, na bazie materiałów ONZ, Polska jest zaliczana do krajów rozwijających się. W bardziej zróżnicowanej klasyfikacji BŚ-Polska jest w grupie 37 państw o dochodzie „wyższym średnim” zawierającym się w przedziale 3126-9655 dolarów na osobę (1997r.). W tej grupie znajdują się: Czechy, Węgry, Słowacja, Chorwacja, Estonia, Łotwa, Rosja, Ukraina. Według badań z 1999r.pod wzg. PKB Polska znalazła się na 30miejscu w świecie wytwarzając 0.46%globalnego produktu. Uwzględniając siłę nabywczą o wartości 2,5mld dolarów (moc zakupu)Polska spada na 85miejsce z udziałem 0.69%.Poziom cen czyni Polskę krajem drogim z wartością 3590$(PNB). Ranking 2005 r.: Polska 51miejsce, deficyt budżetowy nie wyższy niż 3%PKB,dług państwa nie wyższy niż 60%PKB,długookresowa stopa procen.w bankach krajów o niższej stopie inflacji, stopa inflacji nie większa niż 4,5%, stopa inflacji trzech krajów, w których poziom jest najwyższy. Jest członkiem UE,NATO,ONZ,OECD,WTO,Grupy Wszehradzkiej,Trójkąta Weimarskiego,G6,G20,w ramach Uni,OBWE,CENELEC,Rady Państw Morza Bałtyckiego,Inicjatywy Środkowoeuropejskiej, Strefy Schengen i wielu innych organizacji międzynarodowych.
Szlak bursztynowyPoczątkowo bursztyn był przedmiotem wymiany handlowej, w której pośrednikami byli Celtowie. Pierwsze zorganizowane wyprawy po elektron odbywały się w V w. p.n.e.. Nie docierały one jednak do wybrzeży Bałtyku dokonując transakcji z celtyckimi pośrednikami. Dopiero po podboju terenów nad środkowym Dunajem, Rzymianie rozwinęli od I wieku n.e. handel bursztynem na dużą skalę, organizując kilkoma drogami wyprawy z Panonii nad Bałtyk, szczególnie do Sambii. Szczytowy rozwój tego handlu przypada na III w. a od połowy IV w. wymiana stopniowo zamierała. Głównym ośrodkiem handlu bursztynem na terenie imperium rzymskiego była Akwileja. Dokładny przebieg szlaku nie został jednoznacznie określony. Wiadomo jedynie, że wiódł początkowo przez Bramę Morawską, następnie skręcał na północ i przez Śląsk oraz Kujawy z brodem przez Wisłę w Otłoczynie prowadził nad Bałtyk. Jego warianty są rekonstruowane na podstawie wzmianek starożytnych pisarzy ale głównie poprzez wyniki badań archeologicznych. Szlak znaczą znaleziska rzymskich monet, wyroby z brązu, ceramika rzymska (terra sigillata) i skarby bursztynu. Na szlaku leżał z pewnością dzisiejszy Wrocław. Na terenie jego osiedla Partynice znaleziono w XIX w. duży skarb bursztynu pochodzący z I w. naszej ery, ważący około 500 kilogramów. Chociaż jak to w takich wypadkach bywa, niektórzy mówią o 2 750 kg. Z dużym prawdopodobieństwem można zaryzykować twierdzenie, że główna nitka szlaku, poczynając od przełomu tysiącleci biegła z Wiednia przez Brno, Kłodzko, Wrocław, Kalisz, Świecie.
Jedwabny szlak to dawna droga handlowa łącząca Chiny z Europą i Bliskim Wschodem. Liczyła ok. 12 tys. km i była wykorzystywana od II wieku p.n.e. do VIII wieku n.e., kiedy to szlak utracił znaczenie ze względu na napływ ludów tureckich do Azji Środkowej.Szlak prowadził z Xi'an, dawnej stolicy Chin, przez dolinę rzeki Tarym, wzdłuż północnego skraju pustyni Takla Makan, Samarkandę, Bucharę i Taszkient do Morza Kaspijskiego, następnie przez Turcję do Morza Czarnego. Istniała też tzw. droga południowa - przez południowy skraj pustyni Takla Makan, Pamir, Baktrię, Indie i Syrię). Często uważano, że Szlak jest darem bogów. W drugiej połowie lat siedemdziesiątych XX wieku, ekipa japońskiej telewizji NHK przebyła cały szlak tworząc na bazie własnych doświadczeń serię filmów dokumentalnych o takim samym tytule. Muzyke do tej serii skomponował Kitaro. Towary: ze wschodu: jedwab żelazo, papier, na wschód: złoto, perfumy, wyroby jubilerskie, winogrona,rośliny uprawne
Teoria kosztów absolutnych. Twórcą teorii był A. Smitch (XVIII w.). przyjmował on jako podstawę specjalizacji międzynarodowej i odnoszenia z niej korzyści absolutne różnice kosztów wytwarzania miedzy poszczególnymi krajami. Jego zdaniem, gdyby jeden z krajów nie osiągnął korzyści lub wręcz ponosił straty, zapewne nie angażowałby się w rozwój wymiany międzynarodowej.
Teoria kosztów względnych Jeżeli dwa kraje chcą wymienić miedzy soba towar muszą dokonać uszeregowania wszystkich dóbr uwzględniając nakłady pracy i popytu. Twórcą teorii był D. Ricardo (XIX w.). jako podstawę korzystnej wymiany podaje względne koszty wytwarzania (teoria kosztów komparatywnych). Oznaczało to, że kraje będą realizować zyski na handlu zagranicznym pod warunkiem specjalizowania się w produkcji i sprzedaży tych towarów, które mogą być wytwarzane względnie najtaniej. Zasadę tę można sformułować w sposób odmienny, tzn. uwzględniając - zamiast mierzonych nakładami pracy różnic w kosztach produkcji - różnice w wydajności pracy warunkujące te koszty. W takim ujęciu klasycznie rozumiana zasada kosztów względnych miałaby następującą postać: zawsze korzystna jest specjalizacja w tej dziedzinie produkcji, w której kraj A ma stosunkową przewagę w wydajności przy nad krajem B, natomiast niekorzystna jest specjalizacja w tej dziedzinie, w której dany kraj nie ma stosunkowej przewagi nad partnerem handlowym.
Twierdzenie Heckschera - Ohlina - SamuelsonaW warunkach wolnego handlu wymiana międzynar.prowadzi do wyrównania się cen wyników produkcji. Rozwój wymiany międzynarodowej, nie ograniczanej żadnymi przeszkodami stwarzanymi przez rządy, wywołuje tendencję do równoważenia się cen takich samych towarów w różnych krajach, po uwzględnieniu różnic w kosztach ich transportu. Prowadzi także do zmniejszenia się różnic cen czynników produkcji w różnych krajach. Jeżeli bowiem kraj specjalizuje się w eksporcie produkcji dóbr, do których wytwarzania zużywa czynniki w danym kraju obfite, to zwiększa się popyt na te czynniki i ich cena w kraju będzie rosła. Jednocześnie, jeśli kraj zacznie się wycofywać z produkcji dóbr opartych na czynnikach w danym kraju rzadkich, to będzie się zmniejszać popyt na te czynniki i ich cena zacznie spadać. Rozwój wolnorynkowej wymiany handlowej prowadzi zatem do zmniejszenia się różnic cen nie tylko tych samych towarów, ale i czynników produkcji, mimo braku ich pełnej przenośności.
Twierdzenie Stopera - Samuelsona. Uruchomiony przez handel międzynarodowy ruch cen czynników produkcji podlegający ba wzroście cen czynnika w danym kraju obfitego i spadku cen czynnika w danym kraju rzadkiego prowadzi do wzrostu realnych dochodów właścicieli obfitego spadku dochodów właściciela czynnika w danym kraju rzadkiego.
Twierdzenie RybczyńskiegoWzrost zasobów jednego czynnika produkcji powoduje w warunkach stałych cen relatywnych absolutny przyrost produkcji towaru wymagającego bardziej i intensywnego nakładu tego właśnie czynnika, jak również absolutny spadek produkcji towaru wymagającego bardziej intensywnego nakładu czynnika, którego zasoby nie ulegają zmianie.
Teoria neoczynnikowa -każdy kraj lub podmiot gospodarczy winien eksportowac towary których wykorzystanie wymaga większego zastosowania relatywnie obfitych czynników produkcji i jednocześnie importować towary których produkcja wymaga zastosowania czynników względnie mało obfitych.
Paradoks Leontiefa. Bogate w kapitał USA eksportują głównie towary o dużej zawartości drogiej tam pracy, a importują dobra kapitałochłonne. Tłumaczono to tym, że jednostka pracy w USA kosztuje najdrożej na świecie, jednak różnica w wydajności pracy jest jeszcze większą, co sprawia, że praca jest względnie tania.
Teorie neotechnologiczne. Za główny element wpływający na kształt, charakter i kierunki wymiany międzynarodowej uważa się postęp techniczny. Wprowadzenie procesu postępu technologicznego oznacza, iż stosowane rozwiązania z czasem podlegają zmianie i SA zastępowane kolejnymi, bardziej wydajnymi, mniej pracochłonnymi, tańszymi w eksploatacji.
Teoria luki technologicznej - sformułowana w 1961r. przez M. U. Partnera. Zakłada, że na kształt, charakter i kierunki międzynarodowej wymiany towarów maja wpływ występujące pomiędzy poszczególnymi krajami różnice w poziomie rozwoju technologicznego w danej dziedzinie. Różnice te wynikają z istniejącej między tymi państwami luki technologicznej. Wyraża się ona w występowaniu opóźnień w wykorzystaniu przez naśladowców (imitatorów) nowych technologii opracowanych przez twórców (innowatorów). Dyfuzja (rozprzestrzenianie się) postępu technologicznego.
Teoria cyklu życia produktu - sformułowana przez R. Verona w 1986r. W tej teorii handel międzynarodowy zależy od zmian opartych na dyfuzji możliwości produkcyjnych, następujących w specjalizacji różnych krajów w wytwarzaniu określonego dobra.Fazy życia produktu:
wprowadzenia (innowacyjna) - firma innowator wytwarza nowy produkt na rynek rodzimy
wzrostu - dyfuzja możliwości produkcyjnych - produkcja danego dobra możliwa jest przez większą liczbę podmiotów z większej liczby krajów. Produkcja w kraju innowatora maleje, a on sam często importuje ten towar z innych krajów.
Standaryzacja - technologia jest ogólnie dostępna a produkcja przenoszona do państw oferujących jeszcze niższe koszty.
Teorie popytowo - potażowe.Teoria podobieństw preferencji zwana inaczej teorią nakładającego się popytu bądź ujednoliconej struktury popytu. Ogłoszona w 1961r. przez S.B. Lindera. Kraj będzie eksportował te towary na które istnieje zapotrzebowanie na rynku wewnętrznym firma poszukuje do zbytu za granica w pewnej kolejności rynków o zbliżonym maksymalnie pod względem struktury popytu do rynku rodzimego. Najczęściej są to rynki bliskie geograficznie.
Teoria zróżnicowania produktów opracował M. Armington. Wzrasta obrót dobrami zróżnicowanymi, będący bardzo bliskimi substytutami, służącymi do zaspokajania praktycznie tych samych potrzeb. Wśród elementów rozróżniających dobra wymienia się: kraj pochodzenia, jakość, wygląd, styl.
Współczynnik „term sof trade” i jego rola w ocenie korzyści z handluWskaźnik ten pokazuje zmiany siły nabywczej eksportu w stosunku do importu poszczególnych krajów. Zmiany w czasie tego wskaźnika wskazują jak zmieniają się korzyści krajów prowadzących wymianę. Poprawa terms of trade następuje gdy ceny dóbr eksportowanych w okresie 1 roku rosną szybciej niż ceny dóbr importowanych. Za eksport będzie można kupić więcej dóbr importowanych,
Gospodarka zamknięta - nie ma powiązania z innymi gospodarkami narodowymi, podmiotami pochodzenia zagranicznego ani instytucji międzynarodowych np. Kuba, Korea Północna. Gospodarka otwarta - nie ma powiązania z resztą świata, charakter mieszany, handel międzynarodowy to podwyższenie efektywności. Konflikt izraelsko-palestyński i jego wpływ na sytuacje gospodarczą świataKonflikt o charakterze etnicznym, religijnym i terytorialnym między ludnością żydowską a ludnością palestyńską na terytorium państwa Izrael (tereny historycznej Palestyny). Podstawowe problemy:
okupacja przez Izrael Zachodniego Brzegu Jordanu, Strefy Gazy, Wzgórz Golan,
istnienie państwa Izrael,
powstanie niezależnego państwa palestyńskiego,
osadnictwo żydowskie na okupowanych terenach,
status Jerozolimy: jedno miasto - dwie stolice, święte miasto trzech religii monoteistycznych,
kwestia powrotu uchodźców palestyńskich,
kwestia powstrzymania palestyńskich działań terrorystycznych i izraelskich akcji odwetowych.
Porozumienia z Oslo, wzajemne uznanie Izraela i Organizacji Wyzwolenia Palestyny zawarte w 1993 w Oslo - fundament procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie i podstawa prawna istnienia Autonomii Palestyńskiej.
Rozmowy izraelsko-palestyńskie, które ostatecznie doprowadziły do zawarcia porozumień, mogły się rozpocząć po zakończeniu pierwszej wojny w Zatoce Perskiej w 1991. Polityczny błąd Organizacji Wyzwolenia Palestyny, która poparła wówczas Irak doprowadził do jej kompromitacji i utraty oparcia politycznego w krajach arabskich. Następstwem tego było m.in. wydalenie palestyńskich robotników z krajów Zatoki, co pogłębiło kryzys gospodarczy na Terytoriach Okupowanych.
Rozpad ZSRR dodatkowo wpłynął na zmiękczenie stanowiska palestyńskiego w sytuacji globalnej dominacji jednego mocarstwa.
Plan pokojowy dla Bliskiego Wschodu potocznie nazywany mapą drogową, został przedstawiony 1 maja 2003 roku, premierom Izraela i Autonomii Palestyńskiej. Plan ten został opracowany przez Stany Zjednoczone, ONZ, Unię Europejską i Rosję, w celu pokojowego rozwiązania konfliktu izraelsko-palestyńskiego.
Inicjatywa genewska - bliskowschodni plan pokojowy przedstawiony w Szwajcarii 1 grudnia 2003, powstały na podstawie porozumienia kilkuset polityków i działaczy pokojowych Izraela i Palestyny. Zakładał powstanie niepodległego państwa palestyńskiego w Strefie Gazy i prawie na całym Zachodnim Brzegu Jordanu oraz przewidywał podział Jerozolimy za pomocą kuloodpornej szyby na dwie części, a każda z nich miała zostać stolicą Palestyny i Izraela.
Przepływ siły roboczej. Przyczyny migracji.. Pozytywne i negatywne skutki migracji.
Dynamika przepływu kapitału jest najwyższa spośród wszystkich elementów MSG. Dynamika przepływu siły roboczej jest dużo mniejsza.
Przyczyny międzynarodowych przepływów siły roboczej są związane z:
motywem ekonomicznym uzyskania wyższej płacy, potęgującym się bezrobociem
przyczynami politycznymi
przyczynami ideologicznymi
przyczynami religijnymi
przyczynami rasowymi
Przepływ czynnika pracy powodują istotne konsekwencje ekonomiczne dla kraju eksportującego jak i importującego.
Korzyści kraju eksportującego siłę roboczą: *zwiększenie możliwości produkcyjnego wykorzystania siły roboczej dotąd bezrobotnej *transfer części zarobków emigrantów do krajów macierzystych który powoduje poprawę bilansu płatniczego w tym kraju *po powrocie z emigracji wykorzystanie kwalifikacji zawodowej i kapitału
Koszty kraju przyjmującego: utrata najbardziej przedsiębiorczej siły roboczej zwłaszcza gdy emigrują pracownicy o wysokich kwalifikacjach. Korzyści kraju przyjmującego: *zmniejszenie luki i ograniczenia wzrostu gospodarczego *młoda siła robocza o dobrych kwalifikacjach Koszty kraju przyjmującego: *przystosowanie ludzi do pracy w nowych warunkach (kursy) *koszty adaptacyjne *wypłaty zasiłków w okresie przystosowań, ruchu kapitału. Jeśli zaś przekracza rok mówimy o długookresowym ruchu kapitału.
Rozliczenie obrotów z zagranicą Rozliczenia międzynarodowe polegają na regulowaniu powstałych miedzy podmiotami znajdującymi się w różnych krajach należności i zobowiązań pieniężnych z tytułu obrotu handlowego, usługowego, kapitałowego i świadczeń jednostronnych (nieodpłatnych).Rozliczenia mogą być dokonywane w dwojaki sposób: *Bez udziału pieniądza *Z wykorzystaniem pieniądza gotówkowego, który jest przekazywany sprzedającemu, przez kupującego *Rozliczenia odbywające się bez udziału pieniądza przybierają formę kompensat towarowych. Rozróżniamy dwa podstawowe rodzaje dwustronnych kompensat towarowych: *Kompensatę całościową *Kompensatę częściową
Kompensata całościowa polega na tym, że dwa podmioty gospodarcze dokonują wzajemnie u siebie zakupów na taką samą kwotę. Ten rodzaj kompensaty przybiera dwie formy:*Barteru (handel wymienny, towar za towar)*Transakcje równoległe Barter to prosta transakcja kupna sprzedaży bez udziału pieniądza we wzajemnych rozliczeniach takich jak: *Towar za towar *Usługa za usługę *Usługa za towar Dokonuje się ja głównie między kontrahentami, z których przynajmniej jeden nie dysponuje zasobami pieniężnymi. Występuje tu umowa co do towaru. Musi być on zaakceptowany. Transakcje równoległe polegają na ustanowieniu dwóch oddzielnych kontraktów - kupna i sprzedaży. W każdym z nich ustalane SA osobno ceny i pozostałe warunki realizacji dostawy. Rozliczenie odbywa się również oddzielnie, jednakże wartość kontraktu jest taka sama, a ich zawarcie jest wzajemnie uwarunkowane. Kompensaty częściowe - ich cecha jest nierównowartość transakcji kupna i sprzedaży. Polegają bądź na użyciu pieniądza, bądź tylko na częściowym rozliczeniu się za jego pomocą. Istnieje wiele rodzajów kompensat częściowych: *Transakcje wzajemne *Kondrdostawy *Offset Transakcje wzajemne SA zawierane z inicjatywy kontrahenta z kraju który cierpi niedostatek środków płatniczych. Zawarcie kontraktu importowego warunkowane jest przez partnera zgody przynajmniej na częściowe jego rozliczenie oferowanymi w zamian towarami. Kondrdostawy polegają na sprzedaży kompletnego obiektu „pod klucz” w zamian za dostawy wyrobów wytworzonych w zakupionym obiekcie. Offset, kupujący stawia jako warunek podpisania kontraktu wymóg zakupu w jego kraju surowców i materiałów potrzebnych do realizacji zamówienia. Albo zmuszają go też do zainwestowania w inna dziedzinę nie związaną z kontraktem. Offset występuje w międzynarodowych obrotach specjalnych (handel bronią).
Współczesny system walutowy system ten działa od 1976r. czyli od rozpadu systemu z Bretton Woods, porozumienie podpisane na Jamajce i dotyczyło zmian funkcjonowania MFW. O wyborze polityki kursowej decyduje rząd danego kraju, a jedyną restrykcją, która istniejące porozumienie międzynarodowe nakładają na kraje będące członkami MFW, jest obowiązek zachowania wymienialności waluty krajowej pochodzącej z transakcji w rachunku obrotów bieżących na waluty zagraniczne. Wybór określonego systemu walutowego zależy od uwarunkowań gospodarczych danego kraju. Podział systemów walutowych: *Systemy oparte na kursach stałych - władze monetarne, poprzez system interwencji na rynku walutowym, utrzymują kurs walutowy na niezmienionym poziomie *Systemy oparte na kursach płynnych - których poziom zależy od wahań popytu i podaży na rynkach walutowych *Systemy oparte na kursach średnich - będące wypadkową dwóch poprzednich tj. władze monetarne zezwalają na wahania kursu walutowego, zachowując jednocześnie możliwość interwencji na rynku walutowym, w sytuacji gdy kurs walutowy przekroczy poziom uznawany za odpowiedni
Kryteria konwergencji z Maastrich Kryteria konwergencji (kryteria zbieżności, kryteria z Maastricht) - są to ustalone w Traktacie o Unii Europejskiej wskaźniki ekonomiczne i zasady, jakie powinna spełniać polityka gospodarcza danego państwa, które aspiruje do członkostwa w Unii Gospodarczo-Walutowej (UGW) i tym samym do strefy euro. Aby móc uczestniczyć w trzeciej fazie UGW i tym samym wprowadzić w swojej narodowej gospodarce euro jako powszechny środek pieniężny, dane państwo musi spełnić 5 warunków ustalonych w protokole do traktatu z Maastricht: *średnią stopę inflacji w ciągu roku poprzedzającego akcesję do UGW nie wyższą niż 1,5 punktu procentowego od pułapu wyznaczonego przez średni poziom inflacji obliczony dla trzech państw o najniższej inflacji w Unii Europejskiej, *średnią nominalną długoterminową stopę procentową nie wyższą niż 2 punkty procentowe od poziomu wyznaczonego przez średni poziom odpowiednich stóp procentowych w trzech krajach o najniższej stopie inflacji w Unii Europejskiej, *stabilny kurs walutowy w ciągu dwóch lat poprzedzających akcesję kraju do UGW - oznacza to udział w mechanizmie kursowym Europejskiego Systemu Walutowego; dokładniej, dany kraj powinien przestrzegać normalnego przedziału wahań (+/- 15%) swojej waluty w ramach ogólnounijnego systemu ERM II, nie może również w tym czasie dokonać samodzielnej dewaluacji własnej waluty wobec waluty innego kraju Unii Europejskiej. Może natomiast dokonać jej rewaluacji. *deficyt budżetowy mierzony w roku poprzedzającym ocenę w cenach rynkowych nieprzekraczający 3% PKB danego kraju, * dług publiczny w roku poprzedzającym ocenę nieprzekraczający 60% PKB danego kraju. *Warunkiem udziału w UGW jest również niezależność banku centralnego.
Dewaluacja - reforma pieniężna, która polega na sztucznym obniżeniu kursu waluty narodowej wobec innych walut przez narodowy bank centralny, np. w celu poprawienia bilansu handlowego. Nie należy jej mylić z denominacją, ponieważ następuje tutaj realne obniżenie wartości waluty, podczas gdy w przypadku denominacji jest ono czysto nominalne i ma charakter wyłącznie usprawnienia technicznego. Rewaluacja - jest to wzrost kursu waluty danego kraju względem waluty zagranicznej pod wpływem interwencji władzy monetarnej. Termin rewaluacja odnosi się tylko do systemu stałego kursu walutowego, ustalonego i zmienianego jedynie przez rząd w zależności od sytuacji na rynku międzynarodowym i od stanu jego rezerw dewizowych. W warunkach płynnego kursu walutowego odpowiednikiem rewaluacji waluty jest aprecjacja pieniądza.
Wady i zalety płynnego kursu walutowego. Mechanizmy dostosowawczyPłynny kurs walutowy - kurs walutowy będący wynikiem gry sił rynku, a więc ustalany przez relacje popytu i podaży. Zmiany popytu i podaży danej waluty powodują odpowiednie, tzn. równoważące zmiany poziomu kursu walutowego zachodzące nieustannie z dnia na dzień, a nawet z godziny na godzinę. Zjawisko obniżania się kursu płynnego danej waluty określa się jako deprecjację, a wzrostu kursu jako aprecjację. Kurs płynny jako cena równowagi, bilansuje popyt i podaż waluty własnego kraju pozostawiając więcej swobody na kształtowanie wewnętrznej polityki ekonomicznej. Jego wadą jest zmienność wprowadzająca do handlu element ryzyka kursowego, niepewność warunków wymiany zmusza firmy do zawierania transakcji zabezpieczających przed ryzykiem kursowym co podnosi koszty transakcji.
Bilans płatniczy - zestawienie (dochody - wpływy kontra wydatki - płatności) wszystkich transakcji dokonanych między rezydentami (gospodarką krajową) a nierezydentami (zagranicą) w danym okresie. Jest on sporządzany dla całej gospodarki narodowej. Bilans płatniczy Polski (za poszczególne miesiące, kwartały oraz lata) publikuje Narodowy Bank Polski. Zestawieniem komplementarnym dla bilansu płatniczego jest międzynarodowa pozycja inwestycyjna. Bilans płatniczy strefy euro publikuje Europejski Bank Centralny, natomiast bilans płatniczy Unii Europejskiej - Eurostat. Metodologia tworzenia bilansu płatniczego różni się w zależności od kraju, jednak co do zasady powinna być zgodna z Balance of Payments Manual (BPM) publikowanym przez MFW. Ostatnia wersja BPM to wersja 5. Obecnie trwają prace nad wersją 6, która powinna zostać opublikowana w 2008 roku.
Organizacje międzynarodowe i ich podział Orga.miedzynar.to zrzeszająca przynajmniej 3podmioty, utworzona dla realizacji wspólnego celu, który ma na chartka.międzynarodowy lub realizowany przez działalność miedzynarod.W 1939r. było 48 organiz.rządowych.Organiz.te dziela się na :uniwersalne np.OBWE (Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie),ONZ, funkcjonalne (wyspecjalizowane),które dzielą się na podgrupy:gospodarcze np.WTO, polityczno-wojskowo np.NATO, socjalne np.WHO,kulturalne np. UNESCO, techniczne np.IKO. Do organiz.należa również: Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Org.Państw Eksportujących Ropę Naftową (OPEC),Rada Europy (RE)i inne.
Międzynarodowe i regionalne instytucje finansowe.Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, zw. Bankiem Światowym Działanie rozpoczął 27 grudnia 1945 roku na mocy decyzji podjętych w 1944 roku na spotkaniu 44 państw w Bretton Woods (New Hempshire, USA). Celem konferencji była stabilizacja głównych walut światowych i stworzenia nowego systemu kredytowego. Równolegle do decyzji o powołaniu Banku Światowego społeczność międzynarodowa zadecydowała o powstaniu Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Bank Światowy istnieje jako wyspecjalizowana organizacja ONZ. Siedzibą Banku jest Waszyngton. Bank jest największą międzynarodową organizację finansową udzielającą pomocy kredytowej. Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju udziela pożyczek z środków uzyskanych z emisji obligacji na rynkach kapitałowych krajów wysoko rozwiniętych, z wpłat gotówkowych krajów członkowskich oraz z własnych funduszy rezerwowych zgromadzonych w ciągu całego okresu istnienia i działania. Środki uzyskane z Banku Światowego są przeznaczane przede wszystkim na finansowanie konkretnych przedsięwzięć i projektów, ale również na finansowanie strukturalnych przemian w gospodarkach krajów rozwijających się. Kredyty to nie jedyna forma pomocy jaką BŚ oferuje swoim członkom. Udziela on także fachowej pomocy doradczej, wysyłając do krajów, którym pomaga, swoich ekspertów.Polska była członkiem założycielem Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju. W 1950 roku wystąpiła z niego, a ponowny akces to tej organizacji uzyskała 1986 roku.Bank Światowy to częste określenie odnoszące się także do instytucji, które określa się mianem Grupy Banku Światowego. Instytucje te są powiązane ze sobą pod względem organizacyjnym, ale są finansowo niezależne. Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (International Development Association) - udziela niskoprocentowych pożyczek najuboższym krajom świata. Agencja Międzynarodowych Gwarancji Inwestycyjnych (Mulilateral Investment Guarantee Agency, MIGA) Wspiera inwestycje prywatne w krajach rozwijających się oraz ubezpieczenia inwestycji od ryzyka ekonomicznego, wspiera doradztwem rządy zabiegające o inwestycje prywatne www.miga.org Międzynarodowa Korporacja Finansowa (International Finance Corporation, IFC) Wspiera rozwój gospodarczy państw rozwijających się poprzez udzielanie bezpośrednich poprzez udzielanie bezpośrednich pożyczek. IFC ma także prawo do udziałów kapitałowych w przedsiębiorstwach, którym udziela pożyczek. IFC tworzy także konsorcja udzielające pożyczek. Międzynarodowy Fundusz Walutowy Niezależna międzynarodowa organizacja w ramach ONZ, zajmująca się kwestiami stabilizacji ekonomicznej na świecie.rzesza 184 państwa. Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących.Organizacja została powołana 1-22 VII 1944 roku, na konferencji w Bretton Woods (New Hampshire) w USA . Działalność rozpoczęła dwa lata później, pierwszych operacji finansowych dokonała w marcu 1947 r.Wytyczne polityki prowadzonej przez MFW to przede wszystkim:
popieranie międzynarodowej współpracy walutowej dzięki powołaniu stałej instytucji konsultacji i współpracy w dziedzinie międzynarodowych problemów walutowych;
ułatwienie ekspansji i wzrostu handlu międzynarodowego, wzrostu zatrudnienia, utrzymywania realnych dochodów i zasobów produkcyjnych krajów członkowskich;
popieranie stabilizacji kursów, utrzymywanie uporządkowanej wymiany między krajami członkowskimi, unikanie deprecjacji walut inspirowanej przez rywalizację;
dążenie do stworzenia wielostronnego systemu płatności i rozliczeń transakcji bieżących oraz do eliminowania ograniczeń wymiany walutowej, hamujących rozwój handlu;
dostarczanie członkom środków finansowych na określony okres i na odpowiednich warunkach, w celu wyrównania przejściowej nierównowagi bilansów płatniczych bez środków wywołujących zaburzenia w rozwoju tych krajów i gospodarki światowej;
poszukiwanie zmniejszenia czasu i wielkości nierównowagi bilansów płatniczych.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (ang. European Bank for Reconstruction and Development) został utworzony podczas obrad Rady Europejskiej w Strasburgu w dniach 8-9 grudnia 1989.Koncepcja jego powstania została przedstawiona już 25 października 1989 w Parlamencie Europejskim przez François Mitterranda.Właściwe porozumienie w sprawie EBOR podpisano uroczyście w Paryżu 29 maja 1990. Swoją działalność rozpoczął w 1991.EBOR liczy 60 członków (58 państw, Europejski Bank Inwestycyjny i Wspólnoty Europejskie). Każdy członek jest zarówno kredytodawcą jak i kredytobiorcą. Główne państwa działania to Albania, Armenia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Macedonia, Gruzja, Kazachstan i Kirgistan.EBOR ma promować rozwój sektora prywatnego w państwach urzeczywistniających zasady demokracji wielopartyjnej, pluralizmu oraz gospodarki rynkowej, wspiera transformacje i przyspieszenie niezbędnych zmian strukturalnych. Popiera rozwój zapewniający ochronę środowiska.Siedziba EBOR znajduje się w Londynie.Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), ang. European Investment Bank, fr. Banque Européenne d'Investissement, to działająca od 1 stycznia 1958 roku na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957 roku o utworzeniu EWG, instytucja finansowa Unii Europejskiej. Jego akcjonariuszami są państwa członkowskie Wspólnoty. Siedziba mieści się w Luksemburgu.Europejski Bank Inwestycyjny jest niezależny od budżetu Unii, posiada osobowość prawną i własne organy decyzyjne (Rada Gubernatorów, Rada Administracyjna, Dyrektorium).Rada Gubernatorów składa się z ministrów finansów państw członkowskich.Bank udziela kredytów (lub je gwarantuje) zarówno publicznym, jak i prywatnym podmiotom z państw-akcjonariuszy, a nadrzędnym celem jego działań jest przyczynianie się do harmonijnego rozwoju Wspólnoty. EBI może uczestniczyć w realizacji polityki UE w zakresie pomocy państwom AKP (na podstawie konwencji z Lome), 12 państwom obszaru Morza Śródziemnego (układy o współpracy), a także krajom wschodniej i środkowej Europy (od 1990 z kredytów EBI korzysta Polska).