Socjologia 1 - jest to nauka o zbiorowościach społecznych, dokładniej przedmiotem jej badan są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury, tych zbiorowości, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące

Socjologia 2 - opisuje i wyjaśnia zjawiska i procesy zachodzące w zbiorowościach ludzkich jak również zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

Ćwiczenie 1

Więź społeczna i jej elementy

Więź społeczna - zorganizowany system stosunków społecznych, instytucji społecznych i środków kontroli społecznych skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do tworzenia i rozwoju.

Elementy więzi społecznej (etapy kształtowania się więzi):

1.styczności: przestrzenne, psychiczne i społeczne(prywatne i publiczne, bezpośrednie i pośrednie, osobiste i rzeczowe np. kupując w sklepie, przelotne i trwałe)

2.wzajemne oddziaływania

3.wzory działań

4.stosunki społeczne

5.zależności społeczne

6.instytucje społeczne

7.kontrola społeczna

Więź - to, co ludzi łączy jak powstają związki i zależności, układ połączeń skupiających ludzi w trwale zbiorowości

Rodzaje więzi społecznej wg. Pawła Rybickiego

1.więź naturalna (rodzina, krąg krewniaczy, grupa rówieśnicza, naród, wyznaczona przez społeczne warunki urodzenia. Charakteryzuje się kontaktami: bezpośrednimi i osobistymi o dużym zabarwieniu emocjonalnym, łączą je głębokie uczucia)

2.więź stanowiona (występuje w tych zbiorowościach w których wewnętrzne podziały członków narzucone zostały z zewnątrz siła albo w więzieniu, w szpitalu, w internacie, w zakładzie pracy. Charakteryzuje styczności pośrednie, publiczne, rzeczowe)

3.więź zrzeszeniowa (powstaje poprzez procesy dobrowolnego zrzeszenia się ludzi, którzy przystępując do jakiejś społecznej struktury uzależniają się od siebie i zobowiązują się do odpowiednich działań. Taka więź występuje w związkach zawodowych. Charakteryzuje się stycznościami bezpośrednimi)

Klasyfikacja więzi społecznej ze względu na charakter zbiorowości społecznych:

1.rodzinna

2.koleżeńska

3.towarzyska

4.narodowa

5.sąsiedzka

6.więź w mieście, na wsi

7.w wojsku

Więzi ze wzg. na charakter dominujących styczności społecznych:

1.więź formalna - występuje między pozycjami społecznymi: dyrektor, kierownik, pracownik, rektor, nauczyciel student.

2.więź nieformalna - osobista miedzy jednostkami społecznymi

3.symetryczna - to więź odwzajemniona

4.asymetryczna - to więź nieodwzajemniona

5.bezpośrednia - między osobami, które kontaktują się twarzą w twarz

6.pośrednia - przez telefon

7.subiektywna - uświadomiona

8.obiektywna - przeciwieństwo obiektywnej, występuje bez naszej świadomości

9.osobista - podstawą są cechy osób

10.rzeczowa - podstawą są interesy, rzeczy, przedmioty

Stosunek społeczny - jest to system unormowanych, wzajemnych oddziaływań między partnerami, czyli łącznik (przedmiot, postawa, interes, sytuacja), z którego dla obu stron wynikają pewne prawa i obowiązki. Stosunki porządkują treść życia, systematyzują, organizują i zapewniają ciągłość.

Instytucja - ogólnie to zespół urządzeń, których wybrani członkowie otrzymują uprawnienia do wykonywania czynności określonych publicznie i impersonalnie (tzn., że będą reprezentować interes społeczny) dla zaspokojenia istniejących potrzeb jednostkowych i grupowych oraz w celu regulacji zachowań ludzi

Instytucje społeczne - powstają w celu zaspokojenia konkretnych potrzeb społecznych, zapewniają porządek społeczny. Tworzy ja zespół ludzi posiadających określone urządzenia do wykonywania i realizowania planowania działań i celów społecznych

Instytucje dzielimy na:

1.formalne - istnieją na mocy przepisów prawnych, które regulują ich stosunki

2.nieformalne - istnieją i działają mimo, że nie mają postaw prawnych, działanie określone jest przez naturę.

Instytucja społeczna może występować w 3 znaczeniach:

1.normatywnym……………..(żaden chuj tego nie miał)

2.funkcjonalnym……………

3.personalnym………………

Funkcje instytucji: ekonomiczne i polityczne, wychowawcze i kulturowe, socjalne, religijne.

Elementy składowe instytucji

1.cel: zakres spraw, które powinna załatwić

2.czynności do załatwienia tych spraw

3.zakres tych czynności

4.role społeczne ludzi wykonujące te czynności

5.warunki i cechy ludzi konieczne do wykonywania ról

6.środki i urządzenia potrzebne do wykonywania zadań

7.sankcje dla osób z instytucji i dla osób, które są przedmiotem działań.

Na czym polega bezosobowy charakter instytucji - zdaniem M. Weber biurokracja - nie hierarchiczny układ pozycji urzędowych w których stosunki społeczne regulowane są przez przepisy i ogólne normy.

Kontrola społeczna - to zespół czynników kształtujący zachowanie jednostek i podgrup w sposób społecznie pożądany zgodny z przyjętymi wzorami działania. W społeczeństwie występują 4 mechanizmy kontroli: religia, moralność, obyczaje zwyczaje, prawo.

Wymień rodzaje kontroli społecznej

1.formalna - stosowana przez instytucje wobec nas np. sądy

2.nieformalna - kontrola z jaka mamy do czynienia w grupie społecznej

Mechanizmy kontroli

1.religia

2.moralnośc

3.obyczaje - ustalony sposób postępowania z którymi grupa wiąże już pewne oceny moralne i których naruszenie wywołuje sankcje negatywne, są elementem kontroli społecznej, opierają się nie tylko na internalizacji wartości, lecz także uruchamiają zewnętrzne mechanizmy represji wobec zachowań nie pożądanych

4.prawo

5.zwyczaje - ustalony sposób zachowania się w określonej sytuacji, która nie budzi sprzeciwu i nie spotyka się z negatywnymi reakcjami otoczenia, każda jednostka ma swoje zwyczaje

Pierwsze cztery składają się z wartości, norm, ocen, sankcji (reakcje grupy na zachowania się członków w sytuacjach społecznych ważnych, dzielimy na negatywne - kary i pozytywne - nagrody, mogą być formalne (reakcje instytucji sformalizowanych np. sądy) nieformalne (reakcje opinii publicznych, prawne, etyczne, satyryczne, religijne - skuteczność sankcji zależy od zwartości i spójności systemów tych wartości)

Ćwiczenie 2

Zbiory zbiorowości grupy społecznej

Zbiór społeczny - to ogół ludzi posiadający pewną cechę (blondynki, grubasy), wyodrębniony przez obserwatora zewnętrznego bez względu na to czy ludzie sobie to uświadamiają posiadanie tej cechy

Kategoria społeczna- to szczególny rodzaj zbioru społecznego, który został wyodrębniony ze względu na cechę ważną społecznie( wykształcenie, poziom dochodów)

Zbiorowość społeczna- to dowolne skupienie się osób pomiędzy którymi wytworzyła i utrzymuje się krótka więź społeczna

W zbiorach i kategoriach nie ma więzi, a w zbiorowości są !!

Rodzaje zbiorowości społecznej:

1.para (dwójka) - to dwie osoby połączone stosunkiem społecznym (małżeństwo)

2.krąg społeczny - to niewielka zbiorowość charakteryzująca się stycznościami o słabej więzi instytucjonalnej, nie posiadająca wyraźnej zasady odrębności. Wywiera mniejszy wpływ na swoich członków niż grupa społ., gdyż nie tworzy formalnej kontroli. Krąg ma płynny skład członkowski tzn. łatwo do niego wstąpić i łatwo wyjść. Krąg pełni funkcje opiniotwórczą i towarzyską. Wyróżnia się kręgi stycznościowe, koleżeńskie, przyjacielskie.

3.grupa społeczna (wg. Szczepańskiego) - pewna ilość osób (co najmniej 3), połączona systemem stosunków społecznych uregulowanych przez instytucje posiadające wspólne wartości i oddzielna od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności

4.wspolnota (społeczność) - to zbiorowość terytorialna w ramach której członkowie mogą zaspokajać swoje podstawowe potrzeby. Jest to taka struktura społeczna ,która określa miejsce zamieszkania i działania ludzi w pewnej przestrzeni fizycznej.

5.zbiorowość oparta o wspólną kulturę (plemię, lud)

6.zbiorowość charakteryzująca się podobnym zachowaniem:

a) publiczność (odbiorcy kultury masowej; odbiorcy rozproszeni w różnej przestrzeni np. ludzie oglądający mecz w TV; publiczność zróżnicowana)

b) audytorium (publiczność zebrana w 1 miejscu np. kibice na stadionie); audytorium łączy styczność fizyczna, jest zbiorowością nie tak zróżnicowana jak publiczność, wzajemnie oddziaływuje ze sobą i może przekształcić się w tłum

c) zbiegowisko (przelotne skupienie się osób zainteresowanych tym samym zdarzeniem np. przy wypadku); łączy ich miejsce przestrzenne i zainteresowanie tym samym przypadkowym wydarzeniem

d) tłumy (przelotne zgromadzenie większej liczby osób, składa się z więzi emocjonalnej; tłumy nie mają organizacji wewnętrznej; w tłumie dochodzi do dezindywidualizacji osobowości czyli pod jego wpływem traci się kontrolę nad własnym zachowaniem; rodzaje tłumu: agresywny, linczujący, terroryzujący, walczący, ekspresywny, uciekający, demonstrujący, rabujący

społeczeństwo - obejmuje wszystkie struktury społeczne (grupy, instytucje, organizacje) zintegrowane przez państwo, złączone wspólnymi zobiektyzowanymi warunkami bytu i pewnymi kompleksami kulturowymi

Cechy odróżniające grupy od innych zbiorowości

1.miedzy członkami grupy występuje względnie trwała łączność przestrzenna, która umożliwia powstanie trwałych stosunków społecznych, czyli grupa musi posiadać pewne ośrodki skupienia (baza, przestrzeń)

2.w grupie występuje poczucie więzi, rodzi się świadomość "my" i świadomość "oni", czyli poczucie odrębności wobec tych, którzy do grupy nie należą

3.w grupie występują struktury wewnątrzgrupowe t.j. struktura socjometryczna (lubimy się mniej lub bardziej), władzy, komunikowania się, awansu

4.w grupie obowiązują wspólne wartości, którego członkowie muszą przestrzegać

5.w grupie występuje przymus strukturalny - grupa wyznacza nam miejsce jakie w niej zajmujemy

6.grupa posiada wyraźną zasadę odrębności, wszystko to co łączy grupę stanowi jej odrębność

Struktura grupy - to układ wszystkich elementów, nie tylko członków i zasad ich wzajemnego przyporządkowania. Elementy: świadomość przynależności, członkowie, skład grupy, ośrodki skupienia, cele, wartości, zasada odrębności

Struktura społeczna grupy (chyba dobrze)- odnosi się wyłącznie do ludzi. Jest to układ powiązanych ze sobą i uzależnionych pozycji społecznych i ról społecznych. Zawsze ma postać hierarchiczną tzn., że pozycja jednego członka grupy jest niższa niż innego członka grupy. Socjolog opisuje strukturę społeczną grupy za pomocą: pozycji społecznej, roli społecznej, prestiżu społecznego, statusu społecznego, funkcji społecznej i władzy

Struktura społeczna 2 w najprostszym rozumieniu struktura społeczna związana jest ze statystycznym podziałem ze względu na: płeć, miejsce zamieszkania, kategorie zawodowe. W socjologii struktura społeczna określana jest jako układ wzajemnych relacji elementów, z których składa się społeczeństwo. Wyróżnia się na ogół następujące elementy struktury społecznej:

1.strukturę klasową (klasy społeczne)

2.strukturę warstwową (stratyfikacja społeczna)

3.strukturę zawodową (kategorie zawodowe)

4.strukturę demograficzną (podział wg płci, wieku, miejsca zamieszkania).

W strukturze społecznej współczesnego społeczeństwa wyróżnia się:

a) mikrostrukturę - układ pozycji i ról społecznych członków danej grupy oraz małych grup wchodzących w skład większych zbiorowości (np. wspólnoty rodzinne, społeczności lokalne, kręgi rówieśnicze, towarzyskie), opartych na więzach osobistych

b) makrostrukturę - układ klas i warstw społecznych, grup społeczno-zawodowych społeczności terytorialnych.

Pojęcie struktura społeczna w naukach społecznych jest podstawową kategorią służącą wyjaśnieniu funkcjonowania społ. i zachowań jednostek

Rodzaje grup ze względu na strukturę społeczną

1.Grupa duża - mająca dużą liczbę osób, złożona struktura społeczna, występują tu podziały na pewne podgrupy co uniemożliwia pośredni kontakt np. grupa przestępcza w której członkowie nie wiedzą o swoim istnieniu bo grupa może mieć wiele oddziałów

2.Grupa mała - mająca niewielką ilość osób, prosta struktura społeczna, możliwy jest tu bezpośredni kontakt każdy z każdym np. klasa

Skład grupy - członkowie i ich cechy osobiste lub społ.

Elementy składowe, które są potrzebne do tego aby grupa powstała: - członkowie, grupa narzuca im wzór fizyczny i moralny. - ośrodki skupienia. - cele i zadania, które grupa realizuje, - zasada odrębności, wyznacza zasięg działania grupy i decyduje o trwałości grupy.

Pozycja społeczna - miejsce jednostki w strukturze grupy społecznej; z pozycją społeczną związane są prawa i obowiązki, zespół określonych ról społecznych, jakie jednostka może pełnić w grupie. Pozycje społeczną wyznaczają czynniki obiektywne, np. wykształcenie, zajmowane stanowisko oraz wysokość dochodów, a także subiektywne, wynikające z prestiżu społecznego (tj. autorytetu, uznania, poważania danej osoby przez innych), jaki ma jednostka w grupie. Pozycja społeczna jednostki w grupie nazywana jest często także statusem społecznym..

Rola społeczna - zbiór praw i obowiązków wyznaczających zachowanie się danej jednostki zajmującej w grupie określone stanowisko.

Rola społeczna (wg. Szczepańskiego) - Jan Szczepański rolę społeczną definiuje jako „względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań, będących reakcjami na zachowania innych osób, przebiegających według mniej lub więcej wyraźnie ustalonego wzoru”. Osoba pełniąca daną rolę społeczną zobowiązana jest zachowywać się w określony sposób, wykonywać pewne czynności; z tytułu pełnionej roli posiada ona pewne uprawnienia, które innym nie przysługują. Równocześnie osoby pozostające w kontakcie z jednostką pełniącą daną rolę społeczną oczekują, że będzie się ona zachowywać zgodnie z określonym wzorem postępowania. Oddziaływanie czynnika oczekiwań otoczenia i identyfikacji powoduje, że odgrywanie roli społecznej stanowi dosyć skuteczny instrument zmiany zachowań i postaw jednostki.

Rola społeczna 3

1)system oczekiwań dotyczących przewidywanych zachowań człowieka wobec grupy, w której zajmuje on określoną pozycję. Rola społeczna wyznacza wówczas zespół reguł, norm i wzorów postępowania.

2)system stałych zachowań osobnika, zgodnych z systemem oczekiwań i wzorów społecznych. W różnych grupach istnieje wiele rozmaitych ról (np. w rodzinie rola ojca, matki, brata itp.).Pełnienie ich jest ważnym czynnikiem regulującym zachowanie jednostki i kształtującym jej postawy

Prestiż społeczny - zakres społecznego uznania, najczęściej związany z osobowością jednostki

Status społeczny - pozycja społeczna i prestiż społeczny, jakim jednostka się cieszy

Status społeczny 2 określa i opisuje pewną społeczną wartość, która jest przypisana do danej pozycji społecznej lub konkretnej osoby i która wyznacza wielkość prestiżu należnego danej jednostce lub pozycji zajmowanej przez jednostkę. Status społeczny jest jednym z podstawowych czynników społecznego umiejscawiania jednostki w hierarchii struktury społecznej. Status formalny w sposób sformalizowany określa całościowy zbiór wszelkich praw, obowiązków i powinności przypisanych do danej pozycji społecznej. Społeczna wartość statusu osiągniętego jest przypisana danej jednostce ze względu na jej osobiste zasługi i osiągnięcia. Cechy statusu przypisanego są przyporządkowane określonej jednostce, niezależnie od jej wysiłków czy osiągnięć, dotyczy on wartościowania takich cech jak na przykład pochodzenie rasowe i etniczne.

Funkcja społeczna - sposób w jaki dana osoba wykonuje swoją rolę

Władza - możność kierowania innymi ludźmi, niezależnie od ich woli

Ćwiczenie 3

Psychospołeczne podstawy funkcjonowania grup społecznych

Normy grupowe określają w jaki sposób powinien lub nie powinien zachowywać się członek danej grupy

Funkcje: zadania norm grupowych

1.umożliwienie osiągnięcia określonych celów

2.umożliwiają utrzymanie grupy przy życiu tzn. nie wynoszenie tego co się dzieje wewnątrz grupy poza grupę

Geneza norm (to co miałem):

1.źródła zewnętrzne - jak ktoś zmienia grupę

2.źródła wewnętrzne - podstawowa jednostka w wojsku

Rodzaje norm:

1.formalne - zapisane prawa kodeksy

2.nieformalne - umowne, nie spisane

Przyswajanie norm: mechanizm naśladowania - dzieci oglądają filmy i później zachowują się tak jak ludzie w filmie…………….

Konformizm społeczny 1 - to  przyjęcie zasad i poglądów danej grupy  do której chce się należeć.

Konformizm społeczny 2 - to zjawisko wywierania nacisku przez grupę na jej członków, by dostosowali się oni do obowiązujących norm zachowania; grupa może stosować wobec jednostki wiele sankcji

Kierowanie grupą: wyróżniamy 3 style kierowania grupa:

1.autokratywny

2.demokratyczny

3.liberalny

Teoria efektywnego kierowania grupą (teoria Fidlera; 3 kryteria kierowania stosunków między kierownikiem a grupą)

1.stosunki między grupa a kierownikiem (w autokratycznym był lubiany lub nie, w demokratycznym umiarkowany)

2.jasność celów (w autokratycznym jeden cel, w demokratycznym wiele)

3.pozycja kierownika w grupie (w autokratycznym silna lub słaba, w demokratycznym umiarkowana)

Własności grup sportowych a ich efektywność

Grupa sportowa - to pewna ilość osób, które współdziałają ze sobą, maja wspólne cele, zajmują się działalnością o charakterze agonistycznym opartą na określonych regułach, wymagająca wysiłku fizycznego

Zadania grupy - ustalone i świadomie zdefiniowane stany rzeczy i zjawiska, które grupa chce osiągnąć lub wywołać, są zawsze określone statutem, zaakceptowane przez członków, mają

tendencje do rozwijania się wraz z rozwojem aktywności u jej członków; zadania to sens istnienia grupy

Ćwiczenie 4

Grupy pierwotne i ich znaczenie dla jednostki i dla społeczeństwa

Grupy pierwotne występują w każdym społeczeństwie bez względu na zakres historyczny

maja charakter uniwersalny.

Cechy grup pierwotnych:

-są niewielkie

-pozwalają członkom na bezpośrednia znajomość

-są stosunkowo trwale

-są wielofunkcyjne, bo obejmują różnorodne przejawy działalności swoich członków

-dość rygorystycznie kontrolują zachowania swoich członków

-na ogol są przedmiotem silnej identyfikacji, solidarności, zaufania, lojalności

-przynależność do nich jest istotnym elementem tożsamości społecznej człowieka

Grupy wtórne - grupy tymczasowe, utworzone dla osiągnięcia określonego celu czy zadania, w których związki między członkami nie mają charakteru osobistego. Bazują na interesach i styczności rzeczowych

Małżeństwo - społeczny, legalny, seksualny, rozpoczynający się publicznym obwieszczeniem i zobowiązaniem podejmowanym z myślą o trwaniu związku

Klasyfikacja małżeństwa:

1.W zależności od ilości osób w małżeństwie:

- monogamiczne

- poligamiczne

- matriarchat, dominuje kobieta i ona utrzymuje rodzinę

- patriarchat, dominuje mężczyzna i on utrzymuje rodzinę

- egalitarne, współczesne obowiązuje równość

2.Ze względu po kim dziecko ma nazwisko, majątek pozycje:

- matrylinearne, po matce

- matrylinearne, po ojcu.

- omnilinearne, do wyboru

3.Ze względu gdzie po ślubie mieszka para młoda:

- matrylokalne, u rodziców panny młodej

- patrylokalne, u rodziców pana młodego

- neolokalne, w swoim mieszkaniu

Rodzina - jest podstawową mikrostrukturą społeczną. Grupa złożona z osób połączonych stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim. Podstawą założenia rodziny jest małżeństwo.

Klasyfikacja rodzin:

1.Ze względu na ilość pokoleń:

- duża min 3 pokolenia (dziadek, rodzice, dzieci)

- mala. co najmniej 2 pokolenia (rodzice, dzieci). Rodzina mała być: pełna(wszyscy są) i niepełna (brakuje kogoś)

2.Ze względu na źródło utrzymania:

- niższa, chłopska

- średnia, robotnicza

- wysoka, inteligentna

3.Ze względu na pochodzenie terytorialne: wiejska, miejska, małomiasteczkowa, wielkomiejska

4.Ze względu na zawód głowy rodziny: górnicza, hutnicza, poselska, nauczycielska

Funkcje rodziny:

1)Biopsychiczne:

-f.prokreacji - zaspokajanie rodzicielskich, emocjonalnych potrzeb współmałżonków jak i reprodukcyjnych potrzeb społeczeństwa

-f.seksualna - małżeństwo jako społecznie akceptowana forma współżycia seksualnego

2)Ekonomiczne:

-f.materialno-ekonomiczna - zaspokajanie materialnych potrzeb członków rodziny, pośrednio społeczeństwa

*podfunkcja zarobkowa - kasa dla utrzymania rodziny

*podfunkcja gospodarcza-zasobkowa - gromadzenie trwałych dóbr materialnych, niezbędnych dla egzystencji rodziny

*podfunkcja usługowo-konsumpcyjna - wykonywanie wszystkich prac usługowych, niezbędnych dla funkcjonowania członków rodziny

-f.opiekunczo-zabezpieczająca - materialne i fizyczne zabezpieczenie członków rodziny malej lub dużej, pozbawionych całkowicie lub częściowo środków do życia, albo fizycznie niesprawnych, wymagających opieki

3)Społeczno-wyznaczajace:

-f.klasowa - pochodzenie z danej rodziny wstępnie określa pozycje społeczna członków w strukturze społeczeństwa

-f.legalizacyjno-kontrolna - sankcjonowanie szeregu zachowań i działań uznanych za niewłaściwe poza rodzina, nadzorowane postępowanie członka rodziny przez pozostałych członków, w celu zapobiegania ewentualnych odstępstw od norm i wzorów przyjętych w rodzinie za obowiązujące

4)Socjopsychologiczne

-f.socjalizacyjna - wprowadzenie dziecka w świat kultury danego społeczeństwa, przygotowanie do samodzielnego życia, pełnienia ról społecznych oraz interakcja osobowości małżonków

-f.kulturalna - zapoznanie młodego pokolenia z dziejami kultury danego społeczeństwa oraz jej trwałymi pomnikami, wpojenie norm i skali wartości, przekazywanie dziedzictwa kulturowego, dbałość o przeżycia estetyczne rodziny, nauczenie młodzieży korzystania z treści kulturowych i omawianie ich w gronie rodziny

-f.rekreacyjno-towarzyska - dom rodzinny jako miejsce wypoczynku, dbałość wszystkich członków o dobra atmosferę w rodzinie i nawiązywanie kontaktów towarzyskich przez osoby wchodzące w jej skład

-f.emocjonalno-ekspresyjna - najistotniejsze emocjonalne potrzeby członków rodziny oraz ich potrzeba wyrażania swej osobowości

Przemiany współczesnej rodziny………….

Cechy mowy ludzkiej:

-nazywanie rzeczy zjawisk(etykiety)

-szyfr (różne rodzaje języków)

-oderwanie czasowo-przestrzenne

-artykuowana struktura mowy

-nie emocjonalność

-wyłącznie niegetetyczne przekazywanie

-produktywność

Ćwiczenie 6

Kultura i jej rola w zyciu człowieka i społeczeństwa.

Kultura

1.wg. Klukholn'a - kultura to charakterystyczny styl życia jakiegoś ludu.

2.Edward Taylor 1871r. - kultura lub cywilizacja jest to złożona całość obejmująca :wiedzę, wierzenia, sztukę, prawo, moralność, obyczaje i wszystkie inne umiejętności nabywane przez człowieka jako członka społeczeństwa.

3.Freud - kultura to nakazy i zakazy, różne formy przymusu wewnętrznego, zewnętrznego, które tłumią naturalne popędy ludzi i nie pozwalają na rozwijanie potencjalnych możliwości i uzdolnień

4.Ralph Linton - kultura jest konfiguracją (pewną strukturą) wyuczonych zachowań i ich rezultatów, których elementy składowe sa przekazywane przez członków danego społeczeństwa.

5.Wg. S. Czarnowskiego kultura to ogol wytworów, działalności ludzkiej materialnych i niematerialnych, wartości i uznanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom.

cywilizacja - to część kultury obejmująca ogół wytworów materialnych oraz umiejętności technicznych i produkcyjnych uzyskanych przez dane społeczeństwo w kumulatywnym rozwoju (kumulatywny - rozwój który warunkuje postęp)

cywilizacja - to taki stan rozwoju społeczeństwa, który uwarunkowany jest stopniem opanowania przyrody przez człowieka

Socjologiczna charakterystyka kultury:

1.Jest zjawiskiem społecznym tzn. cechą społeczeństw a nie jednostek, kulturę tworzy człowiek

2 Kulturą jest wszystko to czego uczymy się w trakcie życia społecznego i co jest przekazywane przez pokolenia (proces uczenia się, poznawania i przystosowania nosi nazwę socjalizacji)

3.Związek miedzy kultura a ludźmi ma charakter zamienny tzn. człowiek tworzą kulturę, a kultura kształtuje jego człowieczeństwo

4.Kultura jest zjawiskiem symbolicznym, część wytworów i ludzkich działań ma charakter znakowy (symboliczny) i dopiero ten znak niesie odpowiednią informację np. znak krzyża

5.Kultura jest zjawiskiem powtarzalnym z wyjątkiem sztuki. Aby jakiś wytwór stał się elementem kultury musi być cechowany, utrwalony i musi być przekazany innym

Sfery kultury:

1.Kultura materialna- to ogol wytworów takich jak budynki stroje, narzędzia pracy, jest także dziełem sztuki, nie tylko przedmiotem użytku

2.Kultura społeczna- to te wszystkie elementy które regulują stosunek miedzy ludźmi

3.Kultura symboliczna (duchowa lub nie materialna)-to sfera czynności, wartości, przeżyć (ważnych istotnych) niezwiązanych z zaspokajaniem potrzeb człowieka.(religia, sakrum, sztuka, zabawa, nauka).

Mechanizmy wpływu kultury na życie społeczne

System społeczny i kulturalny są nieodłączne od siebie, zmiany w jednym powodują zmiany w drugim. System kulturalny odnosi się do dużych grup społecznych czyli społeczeństw w których kształtowaniu decydującą role ogrywa tzw. grupa etniczna. W zależności od tego jaką rolę w kształtowaniu tego systemu odgrywa ta grupa wyróżniamy 3 typy systemu społeczno-kulturowego:

1.jednonarodowy - jedna grupa etniczna np. Izrael ludność żydowska

2.wielonarodowy - wiele grup etnicznych, ale tylko jedna odgrywa ważna rolę np. Francja.

3.pluralistyczny - różne grupy etniczne, każda ma różne prawa i są w USA

Kultura masowa i jej cechy

Kultura masowa (G. Friedmann) - to ogół kulturalnych dóbr konsumpcyjnych oddanych do dyspozycji publiczności za pomocą masowego komunikowania się w ramach cywilizacji technicznej.

Cechy kultury masowej:

1.ilość informacji odnosi się do ogromnej rzeszy odbiorców

2.pośrednia droga przekazu

3.standaryzacja - powielanie treści

4.sformalizowanie i urzeczowienie dróg przekazu

5.komercjalizacja - kultura jest sposobem na zarabianie pieniędzy

Warunki które doprowadziły do powstania kultury masowej (Wskaż technologiczne, ekonomiczne i społeczne przesłanki powstania kultury masowej)

O rozwoju kultury masowej decyduje urbanizacja kraju, wyposażenie techniczne, warunki ekonomiczno społeczne i poziom oświaty oraz postęp cywilizacji. Popyt zwiększa się ze wzrostem czasu wolnego. Funkcją jest dostarczenie rozrywki, podnoszenie poziomu oświaty, zmniejszenie dystansu między miastem a wsią czy pracą fizyczną oraz umysłową. Wpływ jest wszechobecny i wielokierunkowy

podkultura, subkultura - to jest to samo; jest kulturą jakiejś kategorii zbiorowości charakterystycznej dla tej zbiorowości

kontrkultura - wiąże się z zaprzeczeniem wzorców kultury

antykultura - taka kontrkultura, która nie wytwarza własnych wzorców

kultura alternatywna - kwestionuje i wprowadza nowe wzorce i nowe wartości co zanegowano

DODATKOWE

Socjalizacja- obejmuje procesy nabywania lub przyjmowania przez jednostkę wartości i norm z nich wynikających procesy uczenia się i tworzenia z wzorców zachowań i wzorów ról społecznych. Socjalizacje można określić jako proces stałych interakcji miedzy socjalizowanymi a instytucjami socjalizującymi. Proces ten trwa przez cale życie człowieka. Można wyróżnić 2 wymiary procesu socjalizacji (obiektywny -społeczeństwo przekazuje jednostce swoją kulturę i subiektywny)

Norma społeczna - jest to względnie trwały, przyjęty w danej grupie społecznej sposób zachowania jednostki społecznej w danej sytuacji zależny od zajmowanej przez nią pozycji społecznej i odgrywanej przez nią roli społecznej.

Rodzaje norm społecznych

1.normy prawne - zasady zachowania się oparte na przepisach. W przeciwieństwie do innych norm są one ustanowione lub uznane za obowiązujące przez państwo. Ich nieprzestrzeganie jest sankcjonowane przez instytucje państwowe.

2.normy religijne - w przeciwieństwie do norm prawnych, obowiązujących wszystkich członków danej zbiorowości, mają one ograniczony zasięg i dotyczą tylko osób danego wyznania. Często normy te, określające stosunki między ludźmi, traktowane są jako normy moralne.

3.normy moralne (etyczne) - mają one charakter absolutny, co oznacza bezwzględny nakaz lub zakaz określonego zachowania. Nie dotyczą tylko postępowania jednostki, ale mogą dotyczyć całych grup społecznych.

4.normy obyczajowe - nawyki zachowania się, rytuały czy sposoby ubierania się uznane w danej zbiorowości.

Spisane zestawy z kolokwium

Zestaw 1

1.Co to jest kontrola społeczna. Przedstaw podstawowe mechanizmy kontroli społecznej

2.Zdefiniuj i podaj przykłady zbiorów społecznych, kategorii społecznych oraz zbiorowości społecznych

3.Jakie znasz rodzaje grup społecznych, scharakteryzuj je

4.Jakie właściwości grupy sportowej decydują o jej skuteczności

5.Czym wyróżnia się ludzi spośród komunikowania

6.Przedstaw różne sposoby definiowania kultury

Zestaw 2

1.Przedstaw klasyfikację więzi Rybickiego. Podaj przykłady zbiorowości w których te rodzaje więzi występują

2.Co to jest zasada odrębności. W jakiej zbiorowości ona występuje

3.Czym różnią się grupy mała i duża oraz pierwotna i wtórna

4.Jaką grupą społeczną jest rodzina. Rozważ wszystkie podstawowe kryteria charakteryzujące grupy społeczne

5.Wskaż cechy pierwszych ludzkich organizacji społecznych

6.Kiedy powstała kultura masowa. Przedstaw historyczne uwarunkowania powstania kultury masowej

ZESTAW 3

1.Z jakich elementów składa się więź społeczna. Opisz je

2.Jakie znasz rodzaje grup społecznych

3.Czym są normy społeczne i jaką funkcję spełniają

4.Wskaż najważniejsze tendencje zmian współczesnej rodziny

5.Przedstaw demograficzne uwarunkowania życia społecznego

6.Zdefiniuj następujące pojęcia: kultura, cywilizacja, kontrkultura, antykultura

ZESTAW 4

1.Co to jest więź społeczna. Jakie znasz rodzaje więzi społecznych

2.W jaki sposób socjolog opisuje strukturę społeczna grupy. Zdefiniuj kategorię opisu tej struktury

3.Czym różnią się grupy pierwotne od grup wtórnych

4.Przedstaw teorię Fidlera

5. Jakie znasz zachowania narzędziowe. Którymi z nich posługują się tylko ludzie

6. Przedstaw podstawowe mechanizmy wpływu kultury na życie społeczne

ZESTAW 5

1.Co to jest instytucja społeczna. Przedstaw jej funkcje oraz rodzaje

2.Scharakteryzuj zbiorowości o podobnym zachowaniu

3.Zdefiniuj następujące pojęcia: skład grupy, struktura grupy i struktura społeczna grupy

4.Przedstaw socjologiczny portret rodziny (definicja i klasyfikacja rodziny)

5.Omów przyrodnicze podstawy życia społecznego

6.Przedstaw socjologiczne cechy kultury

ZESTAW 6

1.Co to jest więź społeczna. Jakie znasz jej rodzaje

2.W jaki sposób socjolog opisuje strukturę społeczna grupy. Zdefiniuj kategorie opisu tej struktury

3.Czym różnią się grupy pierwotne od grup wtórnych

4.Przedstaw teorię Fidlera

5.Wpływ kultury na życie człowieka

ZESTAW 7

1.Z jakich elementów składa się więź społeczna. Opisz je

2.Jakie znasz rodzaje grup społecznych

3.Czym są normy społeczne i jaką funkcję spełniają

4.Wskaż najważniejsze tendencje zmian rodziny współczesnej

5. Przedstaw demograficzne uwarunkowania życia społecznego

6.Zdefiniuj: kultura, cywilizacja, kontrkultura, antykultura

ZESTAW 8

1.Czym różnią się wzajemne oddziaływania od stosunków społecznych

2.Struktura grupy a struktura grupy. Wyjaśnij te pojęcia

3. Czym różni się zbiór społeczny od zbiorowości społecznej oraz czym różni się od zbiorowości kategorii społecznej. Podaj przykłady zbiorów, kategorii i zbiorowości

4.Co to jest socjologia

5.Omów biologiczne podstawy życia społecznego

6.Wskaż podstawowe cechy kultury masowej

ZESTAW 9

1.Co to jest instytucja społeczna. Przedstaw jej funkcje oraz rodzaje

2.Scharakteryzuj zbiorowości o podobnym zachowaniu

3.Zdefiniuj następujące pojęcia: skład grupy, struktura grupy i struktura społeczna grupy

4.Przedstaw socjologiczny portret rodziny (definicja i klasyfikacja)

5.Omów przyrodnicze podstawy życia społecznego

6.Przedstaw socjologiczne cechy kultury

Zestaw 10

1.Dlaczego styczności są pierwszym etapem kształtowania się więzi społecznej. Wymień rodzaje styczności społecznych

2.Czym grupa społeczna wyróżnia się spośród innych zbiorowości

3.Co to jest konformizm społeczny. Jakie czynniki wpływają na stopień konformizmu społecznego

4.Zdefiniuj małżeństwo i przedstaw socjologiczną klasyfikację małżeństw

5.Przedstaw cechy mowy ludzkiej

6.Scharakteryzuj kulturę masową, wskaż jej cechy i warunki, które doprowadziły do powstania kultury masowej

ZESTAW 11

1.Co to jest kontrola społeczna. Przedstaw podstawowe mechanizmy kontroli społecznej

2.Zdefiniuj i podaj przykłady zbiorów społecznych, kategorii społecznych oraz zbiorowości społecznych

3.Jakie znasz rodzaje grup społecznych. Scharakteryzuj je

4.Jakie właściwości grupy sportowej decydują o jej skuteczności

5.Czym wyróżnia się ludzki sposób komunikowania

6.Przedstaw różne sposoby definiowania kultury

ZESTAW 12

1.Rodzaje więzi społecznych. Opisz je

2.Z jakich zbiorowości składa się społeczeństwo

3.Od czego zależy skuteczność stylów kierowania grupą

4.Przedstaw funkcje rodziny

5.Opisz podstawowe mechanizmy kultury, na życie społeczne

6.Nazwij - posługując się językiem socjologicznym następujące układy społeczne

a)widzowie w kinie

b)lekarz - pacjent

c)uczestnicy pochodu

d)czytelnicy gazety wyborczej

e)mieszkańcy osiedla

ZESTAW 13

1.Etapy kształtowania się więzi społecznej

2.Zdefiniuj: pozycja społeczna, rola społeczna, prestiż społeczny, status społeczny, funkcja społeczna. Co socjolog opisuje przy pomocy tych pojęć

3.Różnica między kręgiem społecznym a grupą

4.Socjologiczny portret rodziny

5.Co to jest konformizm społeczny

6.Nazwij następujące układy społeczne

a)ludzie na stadionie

b)policjant i zatrzymany kierowca

c)widzowie oglądający telewizyjna transmisję z otwarcia Igrzysk Olimpijskich

d)rodzina Kowalskich

e)mieszkańcy Wąchocka

f)ludzie z ograniczonym stopniem sprawności

h)uczestnicy manifestacji politycznej

ZESTAW 14

1.Czym różni się wzajemne oddziaływanie od stosunków społecznych

2.Struktura grupy a struktura społeczna grupy

3.Czym różni się zbiór społeczny od zbiorowości społecznej oraz czym różni się od zbiorowości kategorii społecznej. Podaj przykłady zbiorów, kategorii i zbiorowości

4.Co to jest socjalizacja

5.Biologiczne podstawy życia społecznego

6.Wskaż podstawy cechy kultury masowej

ZESTAW 15

1.Co to jest kontrola społeczna. Przedstaw podstawowe mechanizmy kontroli

2.Zdefiniuj i podaj przykłady zbiorowości społecznych, kategorii oraz zbiorowości

3.Jakie znasz rodzaje grup społecznych. Scharakteryzuj je

4.Jakie właściwości grupy sportowej decydują o jej skuteczności

5.Czym wyróżnia się ludzki sposób komunikowania

6.Różne sposoby definiowania kultury

ZESTAW 16

1.Jakie znasz rodzaje więzi społecznych. Opisz je

2.Z jakich zbiorowości składa się ……………….

3.Od czego zależy skuteczność kierowania grupą

4.Przedstaw funkcje rodziny

5.Opisz podstawowe mechanizmy wpływu kultury na życie społeczne

6. Nazwij posługując się socjologicznymi terminami

a)widzowie w kinie

b)lekarz - pacjent

c)uczestnicy pochodu majowego

d)czytelnicy gazet wyborczej

e)mieszkańcy osiedla

f)grający w …………..brydża

g)ludzie o niskich dochodach

---