Ocena pokroju owiec:
Met. punktowa:-wymiana stada 20% przez 5 lat. użytkowanie owiec 5-6 lat ,co 7 matka 1 tryk musi być hodowlany tak samo jarki pokrywane są w wieku 1,5 roku, selekcja przeprowadzana jest po 1 roku ,a wcześniej są przeprowadzane początkowe selekcje by sprawdzić przeznaczenie ty jagniąt, czy na żeś czy na hodowle.
Ocena pokroju met. 100-punktową:
Nazwa cechy |
Mięsne |
Wełniste |
Plenne |
Wełnisto-mięsne |
Wełnisto-plenne |
Indeks użytkowości własnej |
50 |
50 |
50 |
60 |
60 |
Obrost wełną |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Gęstość wełny |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Wysadność wełny |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Charakte i wyrów-nanie wełny |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Tułów |
10 |
10 |
10 |
5 |
5 |
Nogi partia zadu |
10 |
10 |
10 |
5 |
5 |
Wygląd ogólny |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Kierunek użytkowy:
Nazwa cechy |
mięsne |
wełniste |
plenne |
Węłnisto-mięsne |
Wełnisto-plenne |
Ocena użytkowości własnej |
20 |
20 |
20 |
25 |
25 |
Odrost wełną |
5 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Gęstość wełny |
5 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Wysadność wełny |
5 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Charakter i wyrównanie wełny |
10 |
15 |
10 |
10 |
10 |
Tułów |
20 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Partia zadu |
20 |
10 |
15 |
10 |
10 |
Nogi |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Wygląd ogólny |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Met. pomiarów zoometrycznych:
Wykonuje się 10 podstawowych pomiarów następujących części ciała owcy, po strzyżeniu na prostej powierzchni :1-szerokość głowy, 2-długość głowy, 3-wysokość wysokość kłębie, 4-wysokość wysokość krzyżu, 5-skośna długość tułowia, 6-głębokość klatki piersiowej, 7-szerokość klatki piersiowej, 8-obwód klatki piersiowej, 9-szerokość bioder, 10-obwód nadpęcia, .pomiaru dokonuje się z dokładnością 0,5 cm.
Indeksy pokrojowe-jest to składowa 2 lub więcej pomiarów zoometrycznych wyrażonych w %
I-indeks formatu = skośna długość tułowia : wysokość kłębie ☺100%
II-indeks zwięzłości =obwód klatki piersiowej : długość skośną tułowia ☺100%
III-indeks przebudowania zadu =wysokość krzyżu : wysokość kłębie ☺100%
IV-indeks kościstości = obwód nadpęcia : wysokość kłębie ☺100%
V-indeks wielkości głowy = długość głowy : wysokość kłębie ☺100%
VI-indeks masywności =obwód klatki piersiowej : wysokość kłębie ☺100%
VII-indeks szlachetności = szerokość głowy : długość głowy ☺100%
Met. Bonitacyjna: -jest to opis zwierzęcia z uwzględnieniem wad i zalet pokrojowych przy pomocy znaków literowych i graficznych :
Głowa wąska 1/8
Głowa średnio szeroka 2/8
Głowa szeroka 3/8
Obecność rogów …V/8
Uszy grube u'
Duża masa wełny m'
Dobrze owłosiony bok m/
Głowa o profilu prostym /…/8
Głowa o profilu garbonosym C…/8
Szyja cienka s-
Szyja gruba s+
Fałdy skórne na szyi f
Duża Wysadność wełny d+
Mała Wysadność wełny d-
Runo źle wyrównane r-
Znakowanie owiec:
Znakowanie nietrwałe-znakowanie na jakiś czas znakuje się farbą zootechniczną, stosuje się w momencie wykotu, są to specjalne numery wielkości 10 cm. Np. 7 lub 6 te numery macza się w farbie i odciska na wełnie , matkę oznacza się takim samym numerem jak na jagnięciu ,matkę znaczy się na grzbiecie a Jagnie na boku . jagnięcie znaczy się na 2-3 dzień po wykoceniu.
Znakowanie trwałe- musi być wykonane bardzo dokładnie w momencie kiedy znakowanie nie trwałe jest jest jeszcze widoczne w 2-3 tygodniu życia jagnięcia . wyróżniamy 3 metody znakowania trwałego:1-tatuażu -robi się u owiec o białych uszach :na prawym uchu jest3 cyfrowy numer owczarni 1 cyfra rasy i 2 cyfrowy numer regionu. Na lewym uchu numer życiowy(5cyfr)-nie może się powtórzyć nie można go robić na środku i na skos, w te miejsce gdzie odbiły się numery wciera się tusz.2-karbowanie: robi się gdy inne oznakowanie jest nie czytelne -wycina się karby na uchu lewym i prawym .3-kolczykowanie -kolczyk zawiera ,znak graficzny (ARiMR), symbol kraju (PL), 2-cyfry -numer serii, 9-cyfr-numer zwierzęcia ,1-cyfra-kontrolna.
Rozpoznawanie wieku o owiec: -owca ma 32 zęby, 8- to siekacze i 24 to przedtrzonowe :
1 miesiąc do 1 roku □□□□□□□□
1 rok do 1,5 roku □□□■■□□□
2 lata do 2,5 □□■■■■□□
3 lata do 3,5 □■■■■■■□
4 lata do 4,5 ■■■■■■■■
po 5 latach zaczynają się robić szczeliny między zębami. Po 8 latach zaczynają się ruszać zęby . A zaczynają wypadać w wieku 10 lat a potem jest już ich brak.
Użytkowość wełnista:
I-włosy pierwotne-dojrzewają przed urodzeniem albo zaraz po urodzeniu
II-włosy wtóre- wyrastają po kilkunastu dniach od narodzin na 1 cm2 10 -50 grup np. merynos 1:30 . w przekroju poprzecznym włosa wyróżniamy 3 warstwy :a- 8%nabłonkowa
b-90%korowa, c-2% rdzenna .
Rodzaje włosów ze względu na występowanie rdzenia: -puchowe, -fragmentaryczne, -przerywane, -z rdzeniem ciągłym. Włosy szerstne -porastają pysk ,dolne części kończyn (krótkie, grube, rdzenne, kruche, łamliwe)
Uszkodzenia wełny powodowane przez czynniki środowiskowe: (deszcz ,słońce ,temperatura, wilgoć) oraz zanieczyszczenia sianem, słomą (obłożenie wełny) w celu usunięcia stosuje się karbonizację- która polega na spalaniu resztek zanieczyszczeń zanieczyszczeń 5% H2SO4 i temperaturze 300C .Zanieczyszczenia (piaskiem ,pyłem, chwastami, źle użytą farbą do znakowania, zażułknienie, wypłukanie tłuszczopotu,) duża wilgotność 80%, temperatura 300C następuje pleśnienie wełny, osłabienie wełny (przewężenia głodowe).
Okres strzyżenia owiec: -0,5 V-VI merynos, 0,5 VII-VIII polska owca nizinna, 0,5 VIII-IX polska owca dolinna, X-XI polska owca górska. Okres strzyżenia nie dłużej niż 30 dni, tryczki 8-4 tyg przed stanówką a maciorki 4 tyg przed porodem. Jagnięta 10-11m-cy
Właściwości użytkowe wełny:
-hydroskopijność jest w stanie przyłączyć masę wody która stanowi 40-45% s.m. wełny, wilgotność włókien stale dąży do osiągnięcia stanu równowagi wilgotnościowej
-ciepłochronność wynika z porowatości budowy wewnętrznej włókien wełnianych, karbikowatości, puszystości przędzy,
-sprężystość jest to szybkość z jaką wełna powraca do poprzedniej objętości po ustąpieniu siły, która tą objętość zmniejszyła,
-zdolność do spilśniania - to zdolnosc do zbijania się włókien wełnianych w nie rozrywalna masę pod wpływem ciepła, wilgoci, mechanicznego oddziaływania (np. filc),
-plastyczność wełny-pod wpływem wilgoci, wysokiej temp wyroby wełniane mogą przybierać pożądany kształt i zachowywać go po ustąpieniu formującego dzaiłania tych czynników
-ogniodporność - wełna jest odporna na ogień, w tym rozumieniu że nie pali się płominiem lecz zwęgla (tem ok. 315 C)
wady wełny:
-zanieczyszczenia pochodzenia roślinnego nie można usunąć w normalnym procesie technologicznym-zanieczyszczenia złośliwe (nasiona chwastów silnie czepnych lub inne części silno czepne) i zaśmiecenia (pochodzące z paszy)
-wełna zanieczyszczona moczem i kałem-działanie tych czynników powoduje jej odtłuszczenie, zmianę barwy, zmniejszona wytrzymałość, kruchość, szorstkość,
-wełna sucha (mała ilość tłuszczopotu), czynniki powodujące: częste przebywanie owiec na pastwisku podczas opadów, silnego nasłonecznienia.
-przewężenia głodowe -niedożywienie maciorek kotnych i karmiących jest powodem cienienia wełny, to wada osłabiająca wartość przerobową włókien
-zbrylony tłuszczopot-zaburzenia czynności fizjologicznych organizmu owcy często toważyszy pocienieniu wełny
-wełna sfilcowana-niezapewnienie w owczarni właściwych parametrów zoohigienicznych tj odpowiednia wilgotnośc, temp, nalezyte stężenie gazów.
Redment wydajność czystego włókna którą wyraża się stosunkiem masy runa czystego do masy runa brudnego (%).
Runo potne(prosto ze strzyżenia)-wchodzą : prod przemiany materii : włosy tłuszczopot, skł poch zew. : woda i zanieczyszczenia,
Zespoły włosowe- 1.wełna jednolita (w skład tej wełny wchodzą włókna o jednakowej budowie anatomicznej o zblizonych parametrach grubości i długośći). Dzieli się : a-cienka (merynosowa) zbudowana z zespołów zwanych słupkami.zespoły składają się z włosów jednego typu, są bardzo wyrównane pod względm długości i równości, za najkorzystniejszą formę słupka uważa się słupek cylindryczny o jednakowej szerokości podstawy i wierzchołka. b-krzyżówkowa -zawierają włosy grubsze dłuższe o mniejszej gęstości i mniej wyrównane niż u merynosów (PON, POD, rasy miesne, linie syntetyczne), c-wełna gruba charakterystyczna dla owiec angielskich długowełnistych, budowa zespołów: jest na tyle wyrównana że nie można jej podzielić na frakcje, włókna są grube i długie (12-30cm) zespoły te nazwano kosmykami wstęgowymi. 2 okrywa mieszana- wchodzą tu włókna różniące się budową anatomiczną i cechami jakościowymi głównie grubością i długością, 3 frakcje: wewnetrzna składa się z krótkich włosów bezrdzeniowych zwanych puchowymi, środkowa-złożona z włosów grubszych, dłuższych niż we frakcji wewnętrznej, ze sladami rdzenia, zewnetrzna-wlosy najgrubsze i najdłuższe w zespole o nieregularnym kształcie sztywne i na ogół rdzeniste (Polska Owca Górska),
Ocena pokroju owiec:
Met. punktowa:-wymiana stada 20% przez 5 lat. użytkowanie owiec 5-6 lat ,co 7 matka 1 tryk musi być hodowlany tak samo jarki pokrywane są w wieku 1,5 roku, selekcja przeprowadzana jest po 1 roku ,a wcześniej są przeprowadzane początkowe selekcje by sprawdzić przeznaczenie ty jagniąt, czy na żeś czy na hodowle.
Ocena pokroju met. 100-punktową:
Nazwa cechy |
Mięsne |
Wełniste |
Plenne |
Wełnisto-mięsne |
Wełnisto-plenne |
Indeks użytkowości własnej |
50 |
50 |
50 |
60 |
60 |
Obrost wełną |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Gęstość wełny |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Wysadność wełny |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Charakte i wyrów-nanie wełny |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Tułów |
10 |
10 |
10 |
5 |
5 |
Nogi partia zadu |
10 |
10 |
10 |
5 |
5 |
Wygląd ogólny |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Kierunek użytkowy:
Nazwa cechy |
mięsne |
wełniste |
plenne |
Węłnisto-mięsne |
Wełnisto-plenne |
Ocena użytkowości własnej |
20 |
20 |
20 |
25 |
25 |
Odrost wełną |
5 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Gęstość wełny |
5 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Wysadność wełny |
5 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Charakter i wyrównanie wełny |
10 |
15 |
10 |
10 |
10 |
Tułów |
20 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Partia zadu |
20 |
10 |
15 |
10 |
10 |
Nogi |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
Wygląd ogólny |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
Met. pomiarów zoometrycznych:
Wykonuje się 10 podstawowych pomiarów następujących części ciała owcy, po strzyżeniu na prostej powierzchni :1-szerokość głowy, 2-długość głowy, 3-wysokość wysokość kłębie, 4-wysokość wysokość krzyżu, 5-skośna długość tułowia, 6-głębokość klatki piersiowej, 7-szerokość klatki piersiowej, 8-obwód klatki piersiowej, 9-szerokość bioder, 10-obwód nadpęcia, .pomiaru dokonuje się z dokładnością 0,5 cm.
Indeksy pokrojowe-jest to składowa 2 lub więcej pomiarów zoometrycznych wyrażonych w %
I-indeks formatu = skośna długość tułowia : wysokość kłębie ☺100%
II-indeks zwięzłości =obwód klatki piersiowej : długość skośną tułowia ☺100%
III-indeks przebudowania zadu =wysokość krzyżu : wysokość kłębie ☺100%
IV-indeks kościstości = obwód nadpęcia : wysokość kłębie ☺100%
V-indeks wielkości głowy = długość głowy : wysokość kłębie ☺100%
VI-indeks masywności =obwód klatki piersiowej : wysokość kłębie ☺100%
VII-indeks szlachetności = szerokość głowy : długość głowy ☺100%
Met. Bonitacyjna: -jest to opis zwierzęcia z uwzględnieniem wad i zalet pokrojowych przy pomocy znaków literowych i graficznych :
Głowa wąska 1/8
Głowa średnio szeroka 2/8
Głowa szeroka 3/8
Obecność rogów …V/8
Uszy grube u'
Duża masa wełny m'
Dobrze owłosiony bok m/
Głowa o profilu prostym /…/8
Głowa o profilu garbonosym C…/8
Szyja cienka s-
Szyja gruba s+
Fałdy skórne na szyi f
Duża Wysadność wełny d+
Mała Wysadność wełny d-
Runo źle wyrównane r-
Znakowanie owiec:
Znakowanie nietrwałe-znakowanie na jakiś czas znakuje się farbą zootechniczną, stosuje się w momencie wykotu, są to specjalne numery wielkości 10 cm. Np. 7 lub 6 te numery macza się w farbie i odciska na wełnie , matkę oznacza się takim samym numerem jak na jagnięciu ,matkę znaczy się na grzbiecie a Jagnie na boku . jagnięcie znaczy się na 2-3 dzień po wykoceniu.
Znakowanie trwałe- musi być wykonane bardzo dokładnie w momencie kiedy znakowanie nie trwałe jest jest jeszcze widoczne w 2-3 tygodniu życia jagnięcia . wyróżniamy 3 metody znakowania trwałego:1-tatuażu -robi się u owiec o białych uszach :na prawym uchu jest3 cyfrowy numer owczarni 1 cyfra rasy i 2 cyfrowy numer regionu. Na lewym uchu numer życiowy(5cyfr)-nie może się powtórzyć nie można go robić na środku i na skos, w te miejsce gdzie odbiły się numery wciera się tusz.2-karbowanie: robi się gdy inne oznakowanie jest nie czytelne -wycina się karby na uchu lewym i prawym .3-kolczykowanie -kolczyk zawiera ,znak graficzny (ARiMR), symbol kraju (PL), 2-cyfry -numer serii, 9-cyfr-numer zwierzęcia ,1-cyfra-kontrolna.
Rozpoznawanie wieku o owiec: -owca ma 32 zęby, 8- to siekacze i 24 to przedtrzonowe :
1 miesiąc do 1 roku □□□□□□□□
1 rok do 1,5 roku □□□■■□□□
2 lata do 2,5 □□■■■■□□
3 lata do 3,5 □■■■■■■□
4 lata do 4,5 ■■■■■■■■
po 5 latach zaczynają się robić szczeliny między zębami. Po 8 latach zaczynają się ruszać zęby . A zaczynają wypadać w wieku 10 lat a potem jest już ich brak.
Użytkowość wełnista:
I-włosy pierwotne-dojrzewają przed urodzeniem albo zaraz po urodzeniu
II-włosy wtóre- wyrastają po kilkunastu dniach od narodzin na 1 cm2 10 -50 grup np. merynos 1:30 . w przekroju poprzecznym włosa wyróżniamy 3 warstwy :a- 8%nabłonkowa
b-90%korowa, c-2% rdzenna .
Rodzaje włosów ze względu na występowanie rdzenia: -puchowe, -fragmentaryczne, -przerywane, -z rdzeniem ciągłym. Włosy szerstne -porastają pysk ,dolne części kończyn (krótkie, grube, rdzenne, kruche, łamliwe)
Uszkodzenia wełny powodowane przez czynniki środowiskowe: (deszcz ,słońce ,temperatura, wilgoć) oraz zanieczyszczenia sianem, słomą (obłożenie wełny) w celu usunięcia stosuje się karbonizację- która polega na spalaniu resztek zanieczyszczeń zanieczyszczeń 5% H2SO4 i temperaturze 300C .Zanieczyszczenia (piaskiem ,pyłem, chwastami, źle użytą farbą do znakowania, zażułknienie, wypłukanie tłuszczopotu,) duża wilgotność 80%, temperatura 300C następuje pleśnienie wełny, osłabienie wełny (przewężenia głodowe).
Okres strzyżenia owiec: -0,5 V-VI merynos, 0,5 VII-VIII polska owca nizinna, 0,5 VIII-IX polska owca dolinna, X-XI polska owca górska. Okres strzyżenia nie dłużej niż 30 dni, tryczki 8-4 tyg przed stanówką a maciorki 4 tyg przed porodem. Jagnięta 10-11m-cy
Właściwości użytkowe wełny:
-hydroskopijność jest w stanie przyłączyć masę wody która stanowi 40-45% s.m. wełny, wilgotność włókien stale dąży do osiągnięcia stanu równowagi wilgotnościowej
-ciepłochronność wynika z porowatości budowy wewnętrznej włókien wełnianych, karbikowatości, puszystości przędzy,
-sprężystość jest to szybkość z jaką wełna powraca do poprzedniej objętości po ustąpieniu siły, która tą objętość zmniejszyła,
-zdolność do spilśniania - to zdolnosc do zbijania się włókien wełnianych w nie rozrywalna masę pod wpływem ciepła, wilgoci, mechanicznego oddziaływania (np. filc),
-plastyczność wełny-pod wpływem wilgoci, wysokiej temp wyroby wełniane mogą przybierać pożądany kształt i zachowywać go po ustąpieniu formującego dzaiłania tych czynników
-ogniodporność - wełna jest odporna na ogień, w tym rozumieniu że nie pali się płominiem lecz zwęgla (tem ok. 315 C)
wady wełny:
-zanieczyszczenia pochodzenia roślinnego nie można usunąć w normalnym procesie technologicznym-zanieczyszczenia złośliwe (nasiona chwastów silnie czepnych lub inne części silno czepne) i zaśmiecenia (pochodzące z paszy)
-wełna zanieczyszczona moczem i kałem-działanie tych czynników powoduje jej odtłuszczenie, zmianę barwy, zmniejszona wytrzymałość, kruchość, szorstkość,
-wełna sucha (mała ilość tłuszczopotu), czynniki powodujące: częste przebywanie owiec na pastwisku podczas opadów, silnego nasłonecznienia.
-przewężenia głodowe -niedożywienie maciorek kotnych i karmiących jest powodem cienienia wełny, to wada osłabiająca wartość przerobową włókien
-zbrylony tłuszczopot-zaburzenia czynności fizjologicznych organizmu owcy często toważyszy pocienieniu wełny
-wełna sfilcowana-niezapewnienie w owczarni właściwych parametrów zoohigienicznych tj odpowiednia wilgotnośc, temp, nalezyte stężenie gazów.
Redment wydajność czystego włókna którą wyraża się stosunkiem masy runa czystego do masy runa brudnego (%).
Runo potne(prosto ze strzyżenia)-wchodzą : prod przemiany materii : włosy tłuszczopot, skł poch zew. : woda i zanieczyszczenia,
Zespoły włosowe- 1.wełna jednolita (w skład tej wełny wchodzą włókna o jednakowej budowie anatomicznej o zblizonych parametrach grubości i długośći). Dzieli się : a-cienka (merynosowa) zbudowana z zespołów zwanych słupkami.zespoły składają się z włosów jednego typu, są bardzo wyrównane pod względm długości i równości, za najkorzystniejszą formę słupka uważa się słupek cylindryczny o jednakowej szerokości podstawy i wierzchołka. b-krzyżówkowa -zawierają włosy grubsze dłuższe o mniejszej gęstości i mniej wyrównane niż u merynosów (PON, POD, rasy miesne, linie syntetyczne), c-wełna gruba charakterystyczna dla owiec angielskich długowełnistych, budowa zespołów: jest na tyle wyrównana że nie można jej podzielić na frakcje, włókna są grube i długie (12-30cm) zespoły te nazwano kosmykami wstęgowymi. 2 okrywa mieszana- wchodzą tu włókna różniące się budową anatomiczną i cechami jakościowymi głównie grubością i długością, 3 frakcje: wewnetrzna składa się z krótkich włosów bezrdzeniowych zwanych puchowymi, środkowa-złożona z włosów grubszych, dłuższych niż we frakcji wewnętrznej, ze sladami rdzenia, zewnetrzna-wlosy najgrubsze i najdłuższe w zespole o nieregularnym kształcie sztywne i na ogół rdzeniste (Polska Owca Górska),