KOD UCZNIA Liczba uzyskanych punktów:

KONKURS BIOLOGICZNY

DLA SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH

województwa podlaskiego

STOPIEŃ WOJEWÓDZKI

6.03.2008 r.

Instrukcja dla ucznia:

1. 
   Test konkursowy zawiera 20 zadań zamkniętych i 20 zadań otwartych.

Na ich rozwiązanie masz 90 minut.

2. Po uważnym przeczytaniu i zrozumieniu treści zadania oraz analizie rysunków, wybierz jedną z czterech odpowiedzi w zadaniach zamkniętych.

W zadaniach otwartych samodzielnie sformułuj odpowiedź i zapisz ją w wyznaczonym miejscu.

3. Test wypełniaj długopisem, nie używaj korektora, ołówka, ani gumki.

4. Przy rozwiązywaniu zadań zamkniętych wybierz jedną, prawidłową odpowiedź i zakreśl ją znakiem X.

Przykład: a b c d

Jeżeli pomylisz się i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to źle zaznaczoną otocz kółkiem, po czym zakreśl znakiem X literę właściwą np:

a b c d

5. Nie denerwuj się. W tym konkursie nic nie tracisz, zdobywasz natomiast nowe doświadczenia.

POWODZENIA !

Zad. 1 (0 - 1)

Wskaż, które z podanych niżej komórek są wielojądrowe:

a) komórki nerwowe

b) komórki nabłonka

c) komórki mięśni szkieletowych

d) komórki kości

Zad. 2 (0 - 1)

Zaznacz zdanie prawidłowo opisujące czynności życiowe bakterii.

1. niektóre bakterie mogą przyswajać azot w postaci cząsteczkowej

2. bakterie nie mają mitochondriów, więc nie mogą oddychać tlenowo

3. bakterie odżywiają się wyłącznie heterotroficznie

4. wszystkie bakterie rozmnażają się przez podział komórki

Zad. 3 (0 - 1)

Cząsteczkę produkowaną przez układ odpornościowy, wiążącą się ze swoiście określonym antygenem nazywamy:

1. jadem

2. erytrocytem

3. limfocytem B

d) przeciwciałem

Zad. 4 (0 - 1)

Mutacja w genie odpowiedzialnym za syntezę enzymu trawiennego produkowanego przez ślinianki wpłynie negatywnie na proces rozkładu:

1. białek

2. kwasów nukleinowych

3. węglowodanów

4. tłuszczów

Zad. 5 (0 - 1)

Wspólną cechą bakterii, protistów, glonów, roślin zarodnikowych i nasiennych jest:

1. obecność jądra komórkowego

2. wodne środowisko życia

3. samożywność

4. budowa komórkowa

Zad. 6 (0 - 1)

Klonem nazywamy:

a) potomstwo będące jednym miotem

b) osobnika powstałego z jednego organizmu na drodze bezpłciowej

c) całe potomstwo jednej pary rodzicielskiej

d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna.

Zad. 7 (0 - 1)

W potomstwie homozygoty dominującej i heterozygoty wystąpią:

a) wyłącznie heterozygoty

b) same homozygoty recesywne

c) jedynie homozygoty dominujące

d) zarówno homozygoty dominujące, jak i heterozygoty

Zad. 8 (0 - 1)

Połącz w pary mikroorganizmy (1 - 4) z otrzymywanymi z ich udziałem produktami (A - D).

1. drożdże A. penicylina

2. grzyb pędzlak B. kiszona kapusta

3. bakterie mlekowe C. ser typu camembert

4. grzyby pleśniowe D. wino

a) 1 D, 2 B, 3 A, 4 C

b) 1 A, 2 C, 3 D, 4 B

c) 1 D, 2 A, 3 B, 4 C

d) 1 B, 2 D, 3 C, 4 A

Zad. 9 (0 - 1)

Zaznacz poprawną odpowiedź.

Jeżeli dziecko ma grupę krwi B i matka ma grupę krwi B to ojciec:

a) może mieć każdą grupę krwi

b) nie może mieć grupy krwi O

c) musi mieć grupę krwi A

d) nie może mieć grupy AB

Zad. 10 (0 - 1)

Jeżeli prawdą jest, że liczne mitochondria występują w komórkach o dużej aktywności metabolicznej, to dużej liczby mitochondriów należy się spodziewać w komórkach:

a) naskórka

b) tkanki tłuszczowej i nabłonkowej

c) wątroby i mięśni żołądka

d) wątroby i mięśni szkieletowych

Zad. 11 (0 - 1)

Duża różnorodność barwników asymilacyjnych u glonów wiąże się z:

1. życiem w środowisku wodnym o różnym stopniu zasolenia i zanieczyszczenia

2. zróżnicowaniem budowy plechy

3. życiem na różnych głębokościach i wykorzystywaniem różnych długości fal świetlnych

4. prowadzeniem tylko osiadłego trybu życia

Zad. 12 (0 - 1)

Wskaz szereg zawierający skład nukleotydów komplementarny do przedstawionego na schemacie fragmentu nici DNA:

C A T A G T C G T

a) A, C, G, T, A, T, G, C, A

b) G, A, T, A, C, A, G, C, T

c) G, T, A, T, C, A, G, C, A

d) T, A, T, G, C, A, T, G, C

Zad. 13 (0 - 1)

Palaczowi tytoniu polecono dmuchać w rurkę, której wylot umieszczono w zlewce z wodą wapienną. Efektem dmuchania było zmętnienie płynu w zlewce. Wybierz właściwe wytłumaczenie tego zjawiska:

1. w układzie oddechowym palacza znajduje się nikotyna, która powoduje zmętnienie wody wapiennej

2. w układzie oddechowym palacza znajduje się woda, która powoduje obserwowany efekt

3. w wydychanym przez palacza powietrzu jest dwutlenek węgla, który powoduje zmętnienie wody wapiennej

4. w wydychanym przez palacza powietrzu jest azot, który w ten sposób reaguje z wodą wapienną

Zad. 14 (0 - 1)

Cząsteczka pewnego białka składa się z 9 tysięcy aminokwasów. Zaznacz liczbę nukleotydów kodujących to białko:

1. 3 tysiące

2. 27 tysięcy

3. 54 tysiące

4. 9 tysięcy

Zad. 15 (0 - 1)

Rysunki przedstawiają szkielety kończyn zwierząt należących do kręgowców.

Zdecyduj, czy są to przedstawiciele:

a) czterech gromad kręgowców

b) bezowodniowców

c) tylko ssaków

d) dwóch gromad kręgowców

Zad. 16 (0 - 1)

Krew w żyle płucnej człowieka zawiera:

1. więcej tlenu niż krew w tętnicy płucnej

2. więcej dwutlenku węgla niż w tętnicy płucnej

3. tyle samo dwutlenku węgla, co krew w tętnicy płucnej

d) tyle samo tlenu, co krew w tętnicy płucnej

Zad. 17 (0 - 1)

Na poniższych rysunkach przedstawiono trzy rodzaje tkanki mięśniowej.

I II III

Tkanka mięśniowa przedstawiona na rysunku III jest charakterystyczna dla:

1. żołądka nietoperza

2. uda kaczki

3. jelit delfina

4. serca karpia

Zad. 18 (0 - 1)

Komórkę miękiszu asymilacyjnego topoli można odróżnić od komórki nabłonkowej myszy na podstawie obecności w niej:

a) błony komórkowej i jądra komórkowego

b) ściany komórkowej i chloroplastów

c) mitochondriów i cytoplazmy

d) wakuoli i siateczki wewnątrzplazmatycznej

Zad. 19 (0 - 1)

Wszystkie organizmy łączy sieć wzajemnych zależności. Poniżej przedstawiono przykłady par organizmów, które łączą szczególne zależności:

1. maślak i sosna

2. podnawka i rekin

3. bakteria brodawkowa i łubin

4. rak pustelnik i ukwiał

5. sęp i szakal

Wybierz właściwy zestaw odpowiedzi. Przykładem mutualizmu są pary:

1. 1 i 3

2. 2 i 4

3. 1 i 5

4. 2 i 3

Zad. 20 (0 - 1)

Rysunki przedstawiają popularne owoce roślin okrytonasiennych rosnących w Polsce.

Wskaż odpowiedź zawierającą prawidłowo dopasowane nazwy tych owoców.

a) 1 - torebka, 2 - strąk, 3 - orzech

b) 1 - mieszek, 2 - łuszczyna, 3 - orzech

c) 1 - łuszczyna, 2 - strąk, 3 - niełupka

d) 1 - rozłupnia, 2 - łuszczyna, 3 - orzeszek

Zad. 21 (0 - 2)

Korzystając z danych zawartych w tabeli odpowiedz na poniższe pytania, wpisując w wykropkowane miejsca słowa: „prawda” lub „fałsz”.

Ilość energii używanej w ciągu dnia w kilodżulach (kJ)
Osoba	Płeć
		męska	żeńska
dziecko (8 lat)	8800	8800
nastolatek (15 lat)	12600	9600
dorosły pracujący w biurze	11500	9450
dorosły pracujący fizycznie	20000	12600
kobieta w ciąży	-------	10000

8 - letni chłopiec ma mniejsze potrzeby energetyczne, niż jego starszy o kilka lat brat…………….......

Kobieta pracująca w polu ma większe potrzeby energetyczne, niż jej mąż urzędnik …………………...

15 - letni Marcin ma większe potrzeby energetyczne, niż kobieta w ciąży …………………………..

15 - letnia Ola ma mniejsze potrzeby energetyczne, niż jej mama pracująca w biurze …………………

Zad. 22 (0 - 2)

Rysunek przedstawia budowę tasiemca.

Na podstawie rysunku podaj dwie cechy, które są wynikiem przystosowania się tasiemca do pasożytniczego trybu życia.

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zad. 23 (0 - 2)

Jednym ze sposobów profilaktyki chorób układu krążenia jest stosowanie właściwej diety.

W tabeli przedstawiono wartość odżywczą trzech potraw (porcje 100 - gramowe).

Substancje	Potrawa A	Potrawa B	Potrawa C
		Zawartość substancji pokarmowych (w gramach)
Białka	6,1	7,7	4,5
Tłuszcze	7,1	19,1	8,2
Sól	0,2	0,5	0,4

Wybierz z proponowanych potraw tę, która jest najbardziej wskazana dla osoby cierpiącej na nadciśnienie tętnicze. Odpowiedź uzasadnij.

………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………. .………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..

.………………………………………………………………………………………………….Zad. 24 (0 - 1)

Poniżej przedstawiono zestaw doświadczalny.

Uzupełnij poniższe zdanie nazwą procesu, tak aby postawione pytanie było problemem badawczym do tego doświadczenia.

Czy podczas procesu ………………………… kiełkujących ziaren grochu uwalniana jest energia cieplna?

Zad. 25 (0 - 3)

Na rysunku przedstawiono fragmenty pędów czterech roślin iglastych. Poniżej zamieszczono prosty klucz do oznaczania tych roślin, skonstruowany na podstawie cech widocznych na rysunkach.

Posługując się powyższym kluczem do oznaczania roślin iglastych, zidentyfikuj rośliny przedstawione na rysunkach A, C i D.

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 26 (0 - 3)

Rysunek przedstawia układ pokarmowy człowieka.

Przeczytaj umieszczone poniżej opisy narządów, a następnie wskaż i podpisz na rysunku te narządy, posługując się jedynie odpowiednimi cyframi od 1 do 3.

Opisy:

1 - w narządzie tym produkowana jest żółć uczestnicząca w rozkładzie tłuszczy

2 - narząd ten produkuje ptialinę, która wstępnie trawi skrobię

3 - w narządzie tym produkowane są m.in. hormony, które regulują ilość cukru we krwi.

Zad. 27 (0 - 2)

Dobierz niżej wymienione cechy do właściwych kwasów nukleinowych, wpisując cyfry w odpowiednie miejsca.

1 - podwójna helisa

2 - zawiera rybozę

3 - uczestniczy w odczytywaniu informacji genetycznej

4 - pojedyncza nić

5 - jest magazynem informacji genetycznej

6 - zawiera zasady azotowe; A, G, C, U

7 - zawiera dezoksyrybozę

8 - zawiera zasady azotowe; A, G, C, T

DNA - …………………………………………………………………………………………

RNA - …………………………………………………………………………………………

Zad. 28 (0 - 3)

Zwijanie języka w trąbkę jest cechą dziedziczną wywołaną przez dominujący gen R.

Skrzyżuj mężczyznę i kobietę, którzy umieją zwijać język w trąbkę i obydwoje są heterozygotami.

Rozpisz F₁ w postaci krzyżówki genetycznej. W odpowiedzi do zadania podaj genotypy i fenotypy potomstwa tej pary.

P: ………………… X ……………………

♀ ♂

F₁:

♀ ♂

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zad. 29 (0 - 3)

U zająca szaraka gen warunkujący ciemną barwę sierści - A dominuje nad genem barwy jasnej - a. Uzupełnij krzyżówkę genetyczną i w odpowiedzi podaj prawdopodobieństwo wystąpienia jasnej sierści u potomstwa zająca szaraka, wiedząc, że rodzice to: samiec, który jest heterozygotą i ma ciemną barwę sierści, zaś samica ma jasną barwę sierści.

P: ………………… X ……………………

♀ ♂

F₁:

♀ ♂

Odpowiedź:

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 30 (0 - 2)

Oceń prawdziwość poniższych zdań wpisując znak „+” w odpowiedniej rubryce tabeli (P - prawda, F - fałsz).

Zdanie	P	F
Zwarcica składa się z komórek żywych, z nierównomiernie rozłożonymi zgrubieniami w ścianach komórkowych.
Warstwa ozonowa pochłania promieniowanie ultrafioletowe, które przyśpiesza procesy starzenia i wywołuje np. choroby nowotworowe skóry.
Hematokryt wskazuje tempo opadania krwinek czerwonych.
Wymarłymi gatunkami zwierząt są: tarpan, wilk workowaty i gołąb wędrowny.

Zad. 31 (0 - 1)

Mózg człowieka odbiera informacje pochodzące z różnych narządów zmysłów. Na rysunku mózgowia pewną jego część oznaczono jako X.

Podaj nazwę struktury ucha, z której odbiera bodźce część mózgowia oznaczona jako X.

…………………………………………………………………………………………………...

Zad. 32 (0 - 1)

Przyporządkuj nazwom kości (A - F) ich umiejscowienie w organizmie człowieka (1 - 7). (Nie we wszystkich przypadkach znajdziesz odpowiednie przyporządkowanie).

A. żebro 1. kończyna dolna

B. kość biodrowa 2. czaszka

C. kość strzałkowa 3. klatka piersiowa

D. obojczyk 4. kończyna górna

E. żuchwa 5. obręcz barkowa

F. kość promieniowa 6. kręgosłup

7. obręcz miednicowa

…………………………………………………………………………………………………...

Zad. 33 (0 - 3)

Uzupełnij tabelę porównującą mitozę i mejozę.

	Mitoza	Mejoza
Ilość komórek potomnych
Rodzaj komórek potomnych
Ilość chromosomów w komórkach potomnych w stosunku do komórki macierzystej

Zad. 34 (0 - 1)

Rysunek przedstawia schematyczne przekroje poprzeczne łodyg roślin nasiennych.

W wykropkowane miejsce wpisz literową odpowiedź zawierającą poprawne informacje dotyczące obu rysunków.

Odpowiedź	Rysunek X	Rysunek Y
a)	Literą a - oznaczono drewno, b - łyko, c - miazgę wiązkową.	Łodyga rośliny dwuliściennej, brak miazgi.
b)	Łodyga rośliny jednoliściennej, literą - b oznaczono drewno.	Łodyga rośliny dwuliściennej, literą - a oznaczono łyko.
c)	Łodyga rośliny dwuliściennej, literą - c oznaczono miazgę wiązkową.	Łodyga rośliny jednoliściennej, literą - b oznaczono drewno.
d)	Łodyga rośliny okrytonasiennej, literą - c oznaczono miazgę wiązkową.	Łodyga rośliny nagonasiennej, literą - b oznaczono łyko.

…………………………………………………………………………………………………...

Zad. 35 (0 - 2)

Podczas długotrwałego biegu w organizmie sportowca wzrosło tempo pracy serca i pojawiły się zakwasy.

Uzupełnij tabelkę wpisując odpowiednie przyczyny zaistniałych zmian.

Zmiany	Przyczyny zaistniałych zmian
Zwiększone tempo pracy serca.
Pojawienie się zakwasów (nagromadzenie się kwasu mlekowego w mięśniach).

Zad. 36 (0 - 1)

Przeprowadzono doświadczenie, dzięki któremu można się przekonać, że proces fotosyntezy zależy od czynników zewnętrznych.

Cztery naczynia różnią się zawartością wody, zaś temperatura, rośliny i warunki świetlne są w nich jednakowe.

W której z próbówek zbierze się największa ilość tlenu? W odpowiedzi w wykropkowanym miejscu wpisz numer próbówki.

1 - woda wodociągowa 2 - woda wodociągowa 3 - woda wodociągowa 4 - woda wodociągowa

i woda gazowana i studzienna przegotowana i ostudzona

…………………………………………………………………………………………………...

Zad. 37 (0 - 1)

Poniżej przedstawiono kariotyp pewnego człowieka.

Opierając się na przedstawionym powyżej kariotypie określ płeć tego człowieka.

……………….…………………………..……………………………………………………...

Zad. 38 (0 - 2)

Za prawidłową koordynację wszystkich funkcji życiowych naszego organizmu odpowiedzialny jest układ nerwowy i hormonalny. Od ich pracy zależy utrzymanie równowagi w organizmie.

Wypisz symbole czterech informacji, które poprawnie charakteryzują pracę układu hormonalnego.

1. Efekty jego działania są długotrwałe.

2. Działa w ciągu kilku milisekund.

3. Informacja ma postać cząsteczek związków chemicznych wydzielanych do krwiobiegu.

4. Informacja krąży po całym ciele, ale wywiera wpływ tylko na komórki docelowe.

5. Wywiera wpływ na aktywność metaboliczną komórek, stymuluje gruczoły do wydzielania.

6. Działa błyskawicznie za pośrednictwem impulsów biegnących wzdłuż nerwów.

…………………………………………………………………………………………………

Zad. 39 (0 - 3)

Stan równowagi wewnętrznej organizmu jest zapewniony przez współdziałanie narządów i układów.

Wpisz do schematu odpowiednie nazwy trzech różnych układów pełniących istotną rolę w sprawnym funkcjonowaniu organizmu człowieka.

Zad. 40 (0 - 2)

Uczniowie przeprowadzili obserwację pobliskiego sadu, w którym rosną wyłącznie jabłonie jednego gatunku. Wykonali następujące zadania:

- policzyli wszystkie jabłonie rosnące w sadzie

- policzyli oddzielnie jabłonie kilkunastoletnie, kilkuletnie i młode sadzonki posadzone w ostatnim roku

- ustalili wymiary i powierzchnię sadu

- na planie sadu zaznaczyli rozmieszczenie drzew

Wybierz spośród podanych niżej te cechy populacji, które mogą określić uczniowie po wykonaniu wszystkich zadań:

zagęszczenie struktura wiekowa liczebność

struktura płciowa struktura przestrzenna

rozrodczość śmiertelność

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

BRUDNOPIS

1

Ⴔ

Ⴔ

Ⴔ

FUNKCJONOWANIE

ORGANIZMU

2. transport do komórek składników odżywczych i tlenu

układ: ……………………………….

3. utrzymywanie równowagi wodno - mineralnej

układ: ……………………………………..

1. nadrzędna koordynacja wszystkich czynności życiowych

układ: ……………………………………..

---