1. USIŁOWANIE- strona podmiotowa usiłowania - usiłowanie może być jedynie zachowaniem umyślnym, ale w obydwu postaciach. Użyty w przepisie termin zachowanie oznacza, że usiłowanie może być dokonane przez działanie i przez zaniechanie. Trzecią cechą charakterystyczną jest tutaj brak dokonania.
Kluczem do interpretacji usiłowania jest użyte w art. 13 pojęcie bezpośrednio zmierza. Interpretacja tego terminu jest różna w zależności od tego z usiłowaniem jakiego przestępstwa mamy do czynienia, to znaczy znamię bezpośredniości nie może być interpretowane abstrakcyjnie. Wprost przeciwnie - interpretacja ta musi pozostawać zawsze w związku ze znamionami konkretnego czynu.
Teorie obiektywne (chodzi tu o teorie interpretacji wyżej wskazanego pojęcia) - w ramach ich kładzie się nacisk na analizę znaczenia czasownikowego użytego w przepisie. O tym, czy zachowanie sprawcy bezpośrednio zmierza do dokonania ma świadczyć to, czy podejmowana przez sprawcę czynność jest już początkiem realizacji znamienia czasownikowego czynu.
Teorie mieszane - bezpośredniość decydująca o przyjęciu usiłowania ma miejsce wtedy, gdy biorąc za podstawę zamiar sprawcy i oceniając jego zachowanie z punktu widzenia przedmiotowego można stwierdzić, że działanie sprawcy jest ostatnią fazą jego działalności, którą ma wykonać, aby urzeczywistnić swój zamiar.
W dwóch kontrowersyjnych orzeczeniach SN przyjął, że przyjście sprawców pod dom z zamiarem dokonania napadu rabunkowego, zabranie narzędzi i czekanie na dogodny moment popełnienia czynu i nie dokonanie tego czynu z przyczyn od sprawców niezależnych należy potraktować jako przypadek usiłowania, a nie niekaralnego usiłowania. Ze zdaniem wyrażonym przez SN nie zgadzał się m. in. Prof. Andrzej Zoll. To stanowisko Sądu Najwyższego uważane jest za wyraz nadmiernie subiektywistycznego podejścia i może prowadzić do przyjęcia usiłowania udolnego w przypadku, gdy w sytuacji dalszego działania sprawcy mogłoby się okazać, że mielibyśmy do czynienia z usiłowaniem nieudolnym, np. gdyby się okazało, że ofiara wypadku jest nieobecna w domu, gdy sprawcy znaleźli się w jego okolicy.
Przepis art. 13 mówi o zachowaniu zmierzającym do popełnienia czynu zabronionego.
Usiłowanie nieudolne (§2)
Jest to ustawowa postać usiłowania, polegająca na tym, że z ustalonych przyczyn, o których sprawca nie wie, nigdy nie może dojść do dokonania czynu. Sprawca błędnie przypuszcza, że dokonanie czynu jest możliwe.
Usiłowanie nieudolne w rozumieniu art. 13 §2 k. k. może mieć dwie przyczyny:
1. brak przedmiotu nadającego się do dokonania czy popełnienia czynu.
2. ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu. Chodzi tu o posłużenie się środkiem, który obiektywnie nie nadaje się do dokonania, a nie jest tak, że brak tego dokonania przy użyciu tego środka jest następstwem braku umiejętności w posługiwaniu się tym środkiem.
Kwestia rozgraniczenia usiłowania udolnego i nieudolnego była wielokrotnie przedmiotem kontrowersji. Liczne orzeczenia SN w sposób dyskusyjny traktują przypadki usiłowania nieudolnego. Sądzić należy, że zawsze wtedy, gdy w momencie podjęcia działania przez sprawcę dokonanie przestępstwa było obiektywnie niemożliwe, konsekwentnie należy przyjąć usiłowanie nieudolne.
Karalność usiłowania (art. 14 k. k.)
Każe sądowi wymierzyć karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa. W przypadku usiłowania nieudolnego możliwe jest nadzwyczajne złagodzenie kary, albo odstąpienie od jej wymierzenia.
Czynny żal przy usiłowaniu (art. 15 k. k.)
Może przybrać jedną z dwóch form:
1. dobrowolnego odstąpienia
2. dobrowolnego zapobieżenia skutkowi.
W art. 15 §2 mowa jest o usiłowanym czynnym żalu, to znaczy przypadku, w którym sprawca starał się dobrowolnie zapobiec skutkowi. Uprzywilejowanie sprawcy w przypadku czynnego żalu uzasadnione jest racjami natury kryminalno-politycznej. Jest to działanie zarówno w interesie porządku prawnego, jak i w interesie pokrzywdzonego. Warunkiem do stosowania art. 15 jest dobrowolność zachowania sprawcy. Odstąpienie oznacza sytuację, w której sprawca mógł kontynuować dokonanie czynu. Dobrowolność oznacza, że decyzja sprawcy nie nastąpiła na skutek zmiany okoliczności zewnętrznych, które wpłynęły na wolę sprawcy i w szczególności wywołały przekonanie o niemożliwości realizacji zamiaru. Dobrowolność odstąpienia powinna nastąpić w wyniku dominującego działania przyczyn natury wewnętrznej. Profesor S. Śliwiński napisał: Dobrowolnie odstępuje, kto może powiedzieć: mogę dopiąć zamierzonego celu, ale nie chcę; niedobrowolnie odstępuje zaś ten, kto musi powiedzieć: chciałbym dopiąć zamierzonego celu, ale nie mogę. Podejmując decyzję o odstąpieniu sprawca nie musi kierować się pobudkami zasługującymi na aprobatę moralną.
Kodeks nie wymaga, aby odwrócenie skutku, było wyłącznie wynikiem zachowania się sprawcy, czyli sprawca może posłużyć się osobą trzecią w szczególności, gdy dla zapobieżenia skutkowi potrzebne są umiejętności, lub wiedza, której sprawca nie ma.
Usiłowanie kwalifikowane à powszechnie przyjmuje się, że czynny żal wyłącza karalność usiłowanego przez sprawcę przestępstwa, nie stoi to jednak na przeszkodzie odpowiedzialności karnej sprawcy za dokonanie niejako po drodze innego przestępstwa, np. w przypadku bezkarności usiłowania zabójstwa w grę może wchodzić odpowiedzialność karna sprawcy za dokonanie umyślnych przestępstw przeciwko zdrowiu.
RECYDYWA SPECJALNA
art. 64 obecne rozwiązania ustawowe zawierają znacząco złagodzone przepisy w porównaniu do tych, które występowały w k. k. z 1969 roku. Nadmierne zaostrzenie karalności recydywistów przez k. k. z 1969 roku było wyrazem błędnego przekonania, że zaostrzenie represji oznacza większą skuteczność. Z obligatoryjnego obostrzenia kary ustawodawca zrezygnował nowelizując przepisy w 1995 roku.
Recydywa jest pojęciem wieloznacznym, występuje przynajmniej w trzech znaczeniach. Mówi się o recydywie:
1. kryminologicznej - rzeczywisty powrót do przestępstwa
2. jurydycznej - ta, którą regulują przepisy Kodeksu
3. penitencjarnej - oznacza ponowne odbywanie kary pozbawienia wolności
W k. k. z 1997 roku występuje recydywa ogólna i recydywa specjalna, ta ostatnia dzieli się na podstawową i wielokrotną (multirecydywę).
Art. 64 i 66 k. k.
Warunki recydywy specjalnej podstawowej [art. 64 §1]:
1. sprawca był skazany za przestępstwo umyślne, gdyby skazanie uległo zatarciu albo w drodze ułaskawienia usunięto by wpis do rejestru skazanych, to taka osoba jest osobą nie karaną i nie spełnia warunków tego artykułu.
2. skazany odbył co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności łącznie. Dotyczy to faktycznego odbycia prawomocnie orzeczonej kary. Nie spełnia tego warunku kara zastępczego pozbawienia wolności. Kara może być odbyta za granicą. Pobyt w zakładzie poprawczym nie spełnia warunków tego artykułu.
3. Sprawca popełnia drugie przestępstwo umyślne i podobne do tego, za które był ukarany. [art. 115 §3 - przestępstwo podobne à przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju, przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.]
4. Przestępstwa muszą być umyślne
5. To drugie przestępstwo musi być popełnione w ciągu 5 lat od odbycia kary
Konsekwencje w zakresie wymierzania kary są w porównaniu do konsekwencji przewidzianych w k. k. z 1969 roku łagodniejsze. W chwili obecnej skazanie może być skazaniem na każdą karę z możliwością zaostrzenia kary do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, np. jeśli przestępstwo jest zagrożone karą 5 lat pozbawienia wolności to sprawcę można skazać na 7 lat i 6 miesięcy.
Warunki multirecydywy, czyli recydywy specjalnej wielokrotnej [art. 64 §2]:
1. Sprawca był raz karany w warunkach recydywy specjalnej podstawowej (skazany z art. 64 §1), czyli to przestępstwo, które popełnił jest przestępstwem numer trzy.
2. Sprawca odbył co najmniej jeden rok kary pozbawienia wolności.
3. To trzecie przestępstwo zostało popełnione w ciągu 5 lat od odbycia kary.
4. To nowe przestępstwo jest przestępstwem umyślnym popełnionym przeciwko ściśle określonym dobrom, m. in. życiu, zdrowiu.
5. Następstwa multirecydywy - w takim przypadku następuje obligatoryjne obostrzenie kary. Przepis mówi, że sąd wymierza karę powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia do granicy górnej zwiększonej o połowę.
Jak przestępstwo jest zbrodnią to fakt recydywy nie zmienia granic ustawowego zagrożenia. Recydywa specjalna wpływa na stosowanie instytucji o charakterze probacyjnym, albo uniemożliwiając ich stosowanie, albo radykalnie ograniczając ich stosowanie.
Art. 65 k. k. przewiduje stosowanie następstw określonych w art. 64 §2 wobec następujących kategorii sprawców:
1. sprawców, którzy z popełnienia przestępstwa uczynili sobie stałe źródło dochodu, wielokrotne i systematyczne (niekoniecznie jedyne).
2. popełniają przestępstwa w zorganizowanej grupie
3. popełniają przestępstwa w związku mającym na celu popełnienie przestępstwa. Związkiem jest porozumienie minimum trzech osób, istnieją rygory organizacyjne, a członkowie związku są zobowiązani do wykonywania poleceń, w przypadku ich niewykonania spotykają ich określone konsekwencje.
4. Sprawcy popełniający przestępstwa o charakterze terrorystycznym.
PODŻEGANIE Podżeganie polega na NAKŁANIANIU do popełnienia czynu zabronionego. Nakłonienie jest to oddziaływanie na wolę innej osoby w celu skłonienia jej do określonego, sprzecznego z prawem działania, lub zaniechania. Nakłanianie może przybrać bardzo różne formy, namawianie jest jedną z nich, realizowaną najczęściej. Może też być to rada, sugestia, wręczenie korzyści majątkowej, szantaż, grożenie, wprowadzenie w błąd.
Warunkiem odpowiedzialności podżegacza nie jest popełnienie przez bezpośredniego sprawcę przestępstwa. Przepis w art.18 §2 mówi o nakłanianiu do popełnienia czynu zabronionego. Podżeganiem będzie więc sytuacja, w której nakłaniający podżega osobę niepoczytalną lub nieletnią. Brak odpowiedzialności bezpośredniej wykonawcy nie uchyla odpowiedzialności w takim przypadku osoby podżegającej. Gdyby przepis mówił o nakłanianiu do przestępstwa to w takiej sytuacji brak odpowiedzialności bezpośredniego wykonawcy prowadziłby do wyłączenia odpowiedzialności podżegacza. Podżegający nakłania kilka indywidualnie określonych osób i ta cecha (określoność tych osób) odróżnia podżeganie od nawoływania.
Pomocnictwo jest ułatwianiem popełnienia czynu zabronionego. Może być popełnione zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym. Ułatwianie popełnienia czynu w szczególności może polegać na dostarczeniu narzędzi, środka przewozu, udzieleniu rady lub informacji. I w takich sytuacjach mówimy o pomocnictwie fizycznym. Narzędzia to przedmioty ułatwiające dokonanie czynu. Pomocnictwo psychiczne (intelektualne) polega na manifestowaniu w sposób szczególnie sugestywny solidaryzowania się z zamiarem bezpośredniego sprawcy czynu zabronionego. Pomocnictwem psychicznym będzie też przypadek, w którym obieca się sprawcy nabycie lub pomoc w zbyciu rzeczy, które sprawca uzyska za pomocą czynu zabronionego.
Odpowiedzialność za podżeganie i pomocnictwo.
Ustawodawca nie ustanowił odrębnych granic ustawowego zagrożenia za podżeganie i pomocnictwo. Karę należy wymierzyć w tych samych granicach, które przewiduje się za sprawstwo. Podżegacz i pomocnik odpowiadają w granicach swojej umyślności lub jak mówi przepis nieumyślności w sposób niezależny od odpowiedzialności pozostałych, współdziałających sprawców. Oznacza to w praktyce, że inny może być zarzut postawiony podżegaczowi, a inny sprawcy bezpośredniemu, np. podżegacz może odpowiadać za nakłanianie do zabójstwa, a sprawca bezpośredni, jeżeli sąd tak ustali może odpowiadać za ciężki uszczerbek na zdrowiu ze skutkiem śmiertelnym. Podżegacz może nakłaniać do kradzieży, a sprawca może odpowiadać za rozbój - będzie tak, gdy sprawca przekroczy granice podżegania, lub uczyni mniej niż chciał podżegacz.
Art. 21 k. k. wprowadza zasady indywidualnej odpowiedzialności w przypadku, gdy w dokonaniu przestępstwa współdziałało ze sobą kilka osób. §1 tego artykułu mówi o okolicznościach ściśle osobistych, które mogą wyłączyć, złagodzić lub zaostrzyć odpowiedzialność karną. Okoliczności wyłączające to np. nieletniość, niepoczytalność, błąd, stan wyższej konieczności. Łagodzące to czynny żal, stosunek najbliższości, nieusprawiedliwiony błąd, bezskuteczny czynny żal. Zaostrzające: recydywa. W przypadku, gdy u jednego ze współdziałających sprawców wystąpi któraś z powyższych okoliczności, będzie ona miała wpływ na sposób odpowiedzialności karnej tego sprawcy u którego ta okoliczność występuje.
Art.21 §2 przewiduje inny typ indywidualizacji odpowiedzialności karalnej. Dotyczy on odpowiedzialności karnej extraneusa (sprawcy, który nie posiada cech niezbędnych dla popełnienia przestępstwa indywidualnego) współdziałającego przy popełnieniu przestępstwa indywidualnego właściwego lub niewłaściwego (mającego swój odpowiednik wśród przestępstw powszechnych). Przepis ten stwarza podstawę do zastosowania konstrukcji np. współsprawstwa odpowiedniego przestępstwa indywidualnego właściwego lub niewłaściwego w przypadku wspólnego i w porozumieniu wykonania czynu zabronionego przez extraneusa i intraneusa (czyli osobę, która posiada cechy pozwalające postawić zarzut dokonania przestępstwa w postaci przestępstwa indywidualnego). Przepis ten odnosi się również do podżegacza i pomocnika, np. podżegacz, który nakłania do przywłaszczenia przez inną osobę powierzonej tej osobie rzeczy ruchomej odpowiada za przestępstwo kwalifikowane z art. 284 §2 pod warunkiem, że wiedział iż ta rzecz została sprawcy powierzona. Wyrażona w art.21 §2 zasada indywidualizacji odnosi się wyłącznie do przestępstw indywidualnych, przewidujących surowszą odpowiedzialność karną, a nie do przestępstw, które w postaci przestępstwa indywidualnego przewidują postać łagodniejszą - uprzywilejowaną, np. ojciec nakłaniający matkę do dzieciobójstwa będzie ponosił odpowiedzialność karną nie za podżeganie do przestępstwa z art. 149, a za podżeganie do przestępstwa z art. 148.
W art.21 §3 k. k. ustawodawca przewiduje możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary wobec sprawcy współdziałającego będącego extraneusem.
Art. 22 k. k. zawiera wyjątek od zasady o oddzieleniu odpowiedzialności podżegacza i pomocnika od odpowiedzialności sprawcy bezpośredniego. Przewiduje on, że w przypadku gdy sprawca bezpośredni jedynie usiłował dokonać czynu, to podżegacz i pomocnik odpowiadają jak za usiłowanie. Jeżeli natomiast czynu zabronionego sprawca bezpośredni nie usiłował dokonać sąd może podżegacza skazać w granicach ustawowego zagrożenia, może jedynie karę nadzwyczajnie złagodzić, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Czynny żal à w stosunku do sprawców, którzy współdziałając w dokonaniu czynu dobrowolnie zapobiegli w jego dokonaniu art.23 §1 mówi, że nie podlegają oni karze. Jeżeli współdziałający starał się zapobiec dokonaniu czynu to art.23 §2 zezwala na nadzwyczajne złagodzenie kary.
Prowokacja à prowokator, czyli osoba która podżega do dokonania czynu zabronionego w tym celu, aby w stosunku do podżeganego podjęte zostało postępowanie karne a następnie informuje organy ścigania o tym czynie i w ten sposób następuje zapobieżenie popełnieniu czynu. W tym przypadku nie mają zastosowania przepisy o czynnym żalu oraz przepisy art. 22.
KARA OGRANICZENIA WOLNOŚCI
Dyrektywy wymiaru kary [art. 53] dzielą się na ogólne i szczególne. Dotyczą:
1. stopnia winy
2. stopnia społecznej szkodliwości czynu
3. prewencji indywidualnych, czyli celów zapobiegawczych i wychowawczych w stosunku do skazanego
4. prewencji ogólnej, czyli oddziaływania kary na społeczeństwo. Może być pozytywna - oznacza wskazanie społeczeństwu na nieuchronność kary; a negatywna - polega na odstraszeniu w związku z orzeczeniem kary.
Dyrektywy wymiaru kary [art. 53] dzielą się na ogólne i szczególne. Dotyczą:
1. stopnia winy à kara co do rodzaju i surowości nie może przekraczać stopnia winy
2. stopnia społecznej szkodliwości czynu
3. prewencji indywidualnych, czyli celów zapobiegawczych i wychowawczych w stosunku do skazanego
4. prewencji ogólnej, czyli oddziaływania kary na społeczeństwo. Może być pozytywna - oznacza wskazanie społeczeństwu na nieuchronność kary; a negatywna - polega na odstraszeniu w związku z orzeczeniem kary. Jest to kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa.
W art. 53 §2 ustawodawca zawarł katalog okoliczności wpływających na wymiar kary:
· Motywacja - ustalenie przyczyn intelektualnych, ekonomicznych, czy jakichkolwiek innych;
· Sposób zachowania się sprawcy
· Popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim
· Rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków. Obowiązki te mogą być związane z popełnieniem czynu umyślnie i nieumyślnie.
· Rozmiar i rodzaj ujemnych następstw.
· Właściwości i warunki osobiste - właściwości związane są z konstrukcją psychiczną sprawcy i obejmują sposób rozwoju intelektualnego, emocjonalnego, wiedzę, doświadczenie, zainteresowania czy cechy charakteru. Warunki osobiste dotyczą sytuacji majątkowej, mieszkaniowej, zdrowotnej, czy rodzinnej sprawcy.
· Sposób życia przed popełnieniem przestępstwa.
· Zachowania po popełnieniu przestępstwa.
Począwszy od 1997 roku sąd bierze również pod uwagę przy wymierzaniu kary wyniki procesu mediacyjnego, które mogą wpływać na wysokość orzekanej kary.
Kara ograniczenia wolności à po raz pierwszy pojawiła się w k. k. z 1969 roku. Kara ta pomyślana była jako alternatywa krótkotrwałego pozbawienia wolności. Orzekano tę karę od trzech do dwudziestu czterech miesięcy i wykonywano ją albo jako pracę w wymiarze do 50 godzin miesięcznie, albo jako potrącenie z wynagrodzenia za pracę. Można ją było wykonywać tylko w uspołecznionych zakładach pracy.
Obecnie karę tę orzeka się od jednego do dwunastu miesięcy. Wyjątkowo obostrzając karę, czy też wymierzając karę łączną można orzec tę karę do osiemnastu miesięcy.
Z mocy prawa skazany:
1. nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu
2. ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary
3. może pełnić funkcje na stanowiskach kierowniczych.
Istnieje w ramach kary ograniczenia wolności rzeczywista dolegliwość dotycząca skazanego. Jest nią wykonywanie pracy wskazanej przez sąd. Jest to praca nieodpłatna, pod kontrolą sądu, wykonywana na cele społeczne. Miejscem tej pracy jest odpowiedni zakład pracy, placówka służby zdrowia, opieki społecznej, instytucja charytatywna lub inne instytucje świadczące na rzecz lokalnej ludności. Praca w granicach od dwudziestu do czterdziestu godzin miesięcznie.
ZAMIAST pracy na cel społeczny w stosunku do osoby zatrudnionej sąd może orzec potrącenie z wynagrodzenia za pracę i to potrącenie wynosi od 10% do 25% (chodzi o wynagrodzenie netto). Potrącenia dokonuje się na rzecz Skarbu Państwa, albo na cel społeczny wskazany przez sąd. W stosunku do skazanego na tę postać kary ograniczenia wolności istnieje ograniczenie dotyczące rozwiązania umowy o pracę, które może się dokonać jedynie za zgodą sądu.
Słuszne wydaje się rozwiązanie zawarte w art. 36 pozwalające oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania publicznego itp.
Nadto sąd ma prawo nałożyć obowiązki, które wymienione są w art. 72 k. k., a są to obowiązki nakładane w związku z warunkowym zawieszeniem wykonania kary. Do tego odwołuje się art. 36 §2. Te obowiązki to: przeproszenie pokrzywdzonego, wykonanie obowiązku alimentacyjnego, powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub środków odurzających, naprawienie szkody w całości lub w części.
Nadzwyczajny wymiar kary à odbiega od granic ustawowego zagrożenia. Może on być nadzwyczajny w kierunku złagodzenia albo obostrzenia kary. Mówi o tym art. 60 k. k.
Kodeks karny z 1969 roku nie znał przepisu, który byłby odpowiednikiem obecnego art. 57 §2 k. k. Może się zdarzyć sytuacja, w której będą zachodziły przesłanki i nadzwyczajnego złagodzenie kary i nadzwyczajnego obostrzenia kary. Art. 57 §2 w takim przypadku daje prawo wyboru sądowi który może karę albo złagodzić, albo obostrzyć. Brak tego przepisu powodował konflikt przepisów, którego na gruncie k. k. z 1969 roku nie dało się rozwiązać.
5.KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI
Może być orzeczona od 1 miesiąca do 15 lat
Wymierza się ją w miesiącach i latach. Wykonuje się ją w zakładach karnych o zróżnicowanych warunkach jej wykonania. Według art. 69 kkw zakłady karne dzielą się na zakłady karne dla młodocianych art. 115 §10, zakłady dla odbywających karę po raz pierwszy, czy zakłady dla recydywistów penitencjarnych
Wyróżniamy:
· recydywę ustawową - regulowana w przepisach prawnych
· recydywę penitencjarną - gdy ta sama osoba, co najmniej po raz drugi zostaje pozbawiona wolności
· recydywę kryminologiczną - następuje z chwilą popełnienia, co najmniej drugiego przestępstwa uzależnione od tego czy był karany
Także zakłady dla odbywających karę aresztu wojskowego.
Wszystkie wymienione zakłady mogą być organizowane jako:
1) zakłady karne typu zamkniętego
2) zakłady karne typu półotwartego
3) zakłady karne typu otwartego
Karę pozbawienia wolności wykonuje się w następujących warunkach:
· programowego oddziaływania - ustala się rodzaj zatrudnienia i nauczania skazanego
· terapeutycznym - odbywają karę np. skazani z zaburzeniami psychicznymi lub uzależnieni od środków odurzających lub psychotropowych
· zwykłym - skazany może korzystać z dostępnego zatrudnienia w zakładzie karnym
Prawa i obowiązki skazanego reguluje kkw
GRZYWNA
Grzywna à k. k. zmienił sposób orzekania kary grzywny. W dotychczasowym ustawodawstwie polskim grzywna orzekana była kwotowo. Począwszy od 1997 roku orzeka się grzywnę według stawek dziennych. Jest to kara wolnościowa (nie pozbawia wolności). Jest ona świadczeniem osobistym osoby, która popełniła przestępstwo i tu budzą się wątpliwości w przypadku grzywny. Zgodnie z art. 33 grzywna wymierzana jest w stawkach dziennych, co powoduje, że sąd orzekając tę karę ustala (określa) liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Iloczyn tych wielkości to kwota grzywny, jaką skazany musi zapłacić. Niezależnie, czy grzywna orzekana jest samoistnie, czy kumulatywnie - orzekana jest od 10 do 300 stawek dziennych. Od tej zasady mogą istnieć wyjątki znajdujące się zarówno w części szczególnej, jak i ogólnej k. k., tak np. art.. 245, 309. W przypadku skazania w warunkach art. 86 można orzec karę wyższą. Ustalenie wysokości stawki dziennej - przewidziane jest w art. 33 §3. Nie może być niższa niż 10 i wyższa niż 2000 zł. Liczbę stawek dziennych ustala sąd biorąc pod uwagę dyrektywy wymiaru kary zawarte w art. 53 §1, a w szczególności stopień winy i stopień społecznej szkodliwości czynu. Gdy chodzi o ustalenie stawki dziennej na jej wysokość wpływ mają okoliczności.
O wysokości kar powinna decydować kwota, jaka pozostała z dochodu osiągniętego przez sprawcę w ciągu dnia pomniejszona o wydatki niezbędne na zaspokojenie elementarnych potrzeb życiowych dotyczących sprawcy i jego rodziny, nie tylko na potrzeby związane z utrzymaniem, ale także np. z zachowaniem zdrowia. Przepis nakazuje uwzględnić wszystkie dochody sprawcy uzyskiwane z wszystkich możliwych tytułów, a więc wynikające z zatrudnienia, prowadzenia działalności gospodarczej, przychody z tytułu rent itd. Osoby nie posiadające dochodu, np. bezrobotni, studenci, żołnierze w zasadzie wyłączeni są z możliwości ukarania ich karą grzywny.
Grzywna może być jedyną orzeczoną karą (tzw. grzywna samoistna) oraz może mieć charakter grzywny kumulatywnej.
Grzywna kumulatywna ma charakter fakultatywny, orzekana jest w tej samej wysokości stawki dziennej i może być orzeczona:
1. gdy sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej
2. gdy korzyść taką osiągnął
K. k. z 1997 roku nie definiuje pojęcia korzyści majątkowej. Korzyścią majątkową jest nienależne, niegodziwe, lub bezprawne zwiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów, które dotyczy samego sprawcy lub osoby trzeciej.
Wykonanie kary grzywny: nieuiszczona grzywna w terminie 30 dni staje się przedmiotem egzekucji. Jeżeli egzekucja staje się bezskuteczna, to po uprzednim wyrażeniu zgody zamienia się na prace społecznie użyteczne. W następnej kolejności zamienia się na zastępczą karę pozbawienia wolności, wówczas jeden dzień pozbawienia wolności jest równy dwóm stawkom dziennym.
7. STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI Według przepisów k. k. z 1969 roku stan wyższej konieczności należał do tak zwanych kontratypów ustawowych, tzn. do okoliczności wyłączających, czy uchylających bezprawność, a w konsekwencji wyłączających odpowiedzialność karną.
Kodeks z roku 1997 wprowadził zmianę, w wyniku której w art. 26 §1 znajduje się przepis traktujący w dalszym ciągu stan wyższej konieczności jako kontratyp ustawowy,
a nadto w art. 26 §2 znalazł się nowy przepis, traktujący stan wyższej konieczności jako okoliczność uchylającą winę. Do podstawowych elementów tego stanu należą:
1) Niebezpieczeństwo grożące jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem
2) Działanie (lub zaniechanie) sprawcy, które uchyla ten stan niebezpieczeństwa, ale jednocześnie to zachowanie realizuje ustawowe znamiona czynu zabronionego.
Źródło niebezpieczeństwa to głównie działanie sił przyrody, ale również zachowanie zwierząt lub człowieka. Niebezpieczeństwo może być zdarzeniem nagłym, bądź może być następstwem dłuższego rozwoju sytuacji (musi wystąpić obiektywnie).
Stan wyższej konieczności regulują następujące zasady:
1) Bezpośredniości à bezpośredniość jest w przypadku stanu wyższej konieczności rozumiana szerzej niż przy obronie koniecznej. Z jednej strony bezpośrednie niebezpieczeństwo oznacza sytuację, gdy grozi ono skutkami
w sposób natychmiastowy. Z drugiej jednak strony oznacza ono sytuacje,
w których niebezpieczeństwo jest zdarzeniem przyszłym, o którym wiemy, że jest nieuniknione. SN orzekł, że bezpośrednie niebezpieczeństwo to takie, które grozi natychmiast, a także takie, które ma charakter nieuchronny.
2) Subsydiarności à zasada ta oznacza, że wolno poświęcić cudze dobro prawne, jeśli nie ma innego wyjścia. Inaczej mówiąc, jeżeli jest to niezbędnie konieczne dla uniknięcia niebezpieczeństwa. Tym innym wyjściem może być poświęcenie dobra własnego.
3) Proporcjonalności à Ta zasada odnosi się do proporcji wartości między dobrem poświęcanym, a dobrem ratowanym. Jest ona oparta o obiektywną
i rzeczywistą wartość rzeczy. Istnieją trzy sytuacje, w których zachowania człowieka w ramach stanu wyższej konieczności będą zgodne z zasadą proporcjonalności.
· Dobro poświęcone ma wartość mniejszą niż dobro ratowane
· Gdy ratuje się jedno z dóbr o wartości równej
· Poświęca się dobro o wartości nieco większej a ratuje się dobro
o wartości nieco mniejszej. Potocznie mówi się, że różnica wartości dóbr nie jest oczywista, tzn. nie jest widoczna na pierwszy rzut oka.
Niekiedy trudno będzie ustalić wartość dóbr i stwierdzić, które z nich ma mniejszą lub większą wartość. Panuje pogląd, że decydujące znaczenie powinien mieć system ocen prawodawcy rekonstruowany na podstawie całego porządku prawnego. Dla wartościowania dóbr pewne wskazania wynikać mogą z wysokości i rodzaju sankcji karnych grożących za naruszenie lub narażenie dobra. Stąd niektórzy próbują ustalić tabelę rang dóbr chronionych prawnokarnie. Biorąc pod uwagę systematykę k. k. życie i zdrowie człowieka to dobra o wartości większej od dóbr materialnych, stąd dla ratowania zdrowia i życia można poświęcić dobra materialne o największej wartości. SN uznał, że życie każdego człowieka niezależnie od wieku, stanu zdrowia, poziomu wiedzy, kultury, stanu rodzinnego, jest wartością naczelną i podlega jednakowej ochronie prawnej.
Kodeks karny z 1997 roku odrzucił koncepcję jednolitego stanu wyższej konieczności i wprowadził dwie odmiany: 1) art. 26 §1 i po 2) art. 26 §2. To rozróżnienie wynika z uwzględnienia zasady proporcjonalności,
a w szczególności z relacji wartości pomiędzy dobrem poświęconym, a dobrem ratowanym (art. 26) prowadzi do wyłączenia odpowiedzialności, bo działanie opisane w tym przepisie wyłącza bezprawność (dobro ratowane ma wyższą wartość niż dobro poświęcone). Art. 26 §2 to przypadek stanu wyższej konieczności wyłączający winę (ratowanie jednego z dóbr o równej wartości lub uratowane zostaje dobro o wartości nieco mniejszej).
Niekiedy organy procesowe mają do rozstrzygnięcia dylemat wynikający
z oceny stanów faktycznych, które literalnie odpowiadają przedmiotowym
i podmiotowym znamionom stanu wyższej konieczności. Jest tak np. gdy dochodzi do kradzieży, czy przywłaszczenia z rzeczywistej biedy, do przywłaszczenia lokalu przez osobę bezdomną. Wyjątkowy charakter stanu wyższej konieczności oznacza, że nie może on być rozumiany jako sposób niwelowania dysproporcji majątkowych między poszczególnymi osobami. Kradzież z nędzy nie stanowi podstawy do uznania stanu wyższej konieczności, lecz jedynie płaszczyznę rozważań do uznania danego przypadku za przypadek mniejszej wagi.
4) Wyłączenia à zasada ta oznacza, że pewne osoby z uwagi na swoje obowiązki zawodowe lub społeczne w pewnych sytuacjach nie mogą powoływać się na przepisy o stanie wyższej konieczności. Zasadę wyłączenia statuuje art. 26 §4. Mówi on o szczególnym obowiązku narażania się na niebezpieczeństwo osobiste nawet za cenę utraty życia, zdrowia. Ratownik kąpieliska nie może zasłaniać się niebezpieczeństwem utraty życia, gdy nie ratuje osoby, która tonie. Wyłączenie dotyczy jedynie przypadków wynikających z art. 26 §2. Np. ochroniarz J. Kulczyka musi dla ratowania życia Kulczyka narażać swoje życie, czy zdrowie. Natomiast, gdy sprawca rozboju dąży do kradzieży samochodu należącego do J. Kulczyka ochroniarz nie musi już narażać swojego życia, czy zdrowia.
Kolizja obowiązków (wyrażona w art. 26 §5) jest to sytuacja\, w której tylko jeden
z obowiązków ciążących na sprawcy może być spełniony. Kolizja obowiązków dotyczy kolizji określonych dóbr prawnych. W takiej sytuacji sprawca winien preferować wykonanie obowiązku dotyczącego bardziej preferowanego dobra prawnego. Zgodnie z art. 26 §5 do przypadków kolizji obowiązków należy stosować odpowiednio przepisy o stanie wyższej konieczności. Cały problem z art. 26 §5 powstaje, gdy kolizja obowiązków dotyczy dóbr
o równej wartości. Kogo ma ratować lekarz, gdy jednocześnie pod jego opieką znajdzie się dwóch ciężko rannych i nie ma możliwości zorganizowania ratunku dla obu?
Przekroczenie granic stanu wyższej konieczności opisane jest w art. 26 §3. Przekroczenie analogicznie do przekroczenia granic obrony koniecznej może skutkować:
1. normalną odpowiedzialnością karną
2. nadzwyczajnym złagodzeniem kary
3. odstąpieniem od wymierzenia kary.
Przekroczenie natomiast ma miejsce wtedy, gdy zachowanie sprawcy było niezgodne
z zasadą bezpośredniości, subsydiarności, proporcjonalności. Ze struktury przepisu art. 26 wynika natomiast, że przekroczenia granic stanu wyższej konieczności nie ma w przypadku zasady wyłączenia, co oznacza, że sprawca w takim przypadku podlega normalnej odpowiedzialności karnej.
8.OSZUSTWO
9. NIEPOCZYTALNOŚĆ Przyczyny niepoczytalności to:
1. Choroba psychiczna à określenie i klasyfikacja chorób psychicznych wywołuje u psychiatrów sporo kontrowersji. Mianem choroby psychicznej określa się zaburzenia psychiczne, charakteryzujące się zmianami chorobowymi w zakresie myślenia, świadomości, woli i uczuć. Blisko chorób psychicznych są psychopatie i nerwice. Psychopatie polegają na stanie patologicznego rozwoju osobowości w zakresie popędów i uczuć, ale nie są traktowane jako choroby psychiczne. Nerwice prowadzą również do zaburzeń emocjonalnych i ich objawy kliniczne są podobne do objawów chorób psychicznych, jednakże nerwic nie traktuje się jako chorób psychicznych.
2. Upośledzenie umysłowe à polega na zahamowanym lub niepełnym rozwoju umysłowym i ten zaburzony umysłowy rozwój wyraża się głównie w upośledzeniu możliwości poznawczych, upośledzeniu w zakresie mowy, motoryki oraz upośledzenie możliwości społecznego współżycia. Poziom upośledzenia umysłowego mierzy się za pomocą wystandaryzowanych testów inteligencji. Może przyjąć postać lekką, umiarkowaną, znaczną i głęboką.
3. Inne zaburzenia czynności psychicznych à uważa się, że mogą one mieć przyczyny, czy charakter patologiczne, jak i niepatologiczne i stanowią one uzupełnienie powodów dla których sprawca zostanie uznany za niepoczytalnego. Są to np. odurzenie senne, hipnoza, okres dojrzewania, skrajne przemęczenie itp.
Skutki niepoczytalności:
Niepoczytalna jest osoba, która nie mogła z powodu wyżej wskazanych przyczyn rozpoznać znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. Niemożność rozpoznania znaczenia czynu oznacza nierozpoznawalność faktycznej sfery zdarzenia. Np. brak możliwości skojarzenia, że wykręcenie śrub w szynach doprowadzi do katastrofy. Niemożność kierowania swym postępowaniem oznacza niemożność społecznie adekwatnego zachowania w stosunku do wcześniej prawidłowo rozpoznanego znaczenia czynu. W stosunku do sprawców niepoczytalnych nie orzeka się kar. W art. 93 i następnych Kodeksu karnego przewiduje się jedynie w stosunku do takich sprawców stosowanie środków zabezpieczających. Niekiedy stosowanie tych środków jest obligatoryjne, a podstawowym środkiem jest umieszczenie w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym. Czas pobytu w zakładzie nigdy nie zostaje z góry określony przez sąd, a zwolnienie z tego zakładu jest decyzją sądu, która występuje wtedy, gdy dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest już konieczne.
Poczytalność ograniczona (§2). Jej przyczyny są identyczne, jak przyczyny niepoczytalności. Trudno jest wskazać i ustalić konkretnie stopień ograniczenia poczytalności. Uważa się, że ten stopień ograniczania poczytalności powinien być znaczny.
(art. 31 §3 k. k.) à Wina a odpowiedzialność sprawców działających w stanie nietrzeźwości lub odurzenia. W artykule tym została uregulowana odpowiedzialność sprawców, którzy wprowadzili się w stan nietrzeźwości albo odurzenia i u których ten stan wyłączył lub ograniczył poczytalność. Ten przepis wyłącza możliwość uchylenia się tych osób od odpowiedzialności karnej. Faktyczna niepoczytalność w takim przypadku nie może stać się podstawą wyłączenia odpowiedzialności karnej. Każde inne rozwiązanie nie znalazłoby społecznej akceptacji. W takim jednak przypadku istnieje konflikt między zasadą ochrony społecznej każącą chronić przed czynami popełnionymi np. przez nietrzeźwego sprawcę, a zasadą pełnej indywidualizacji winy, której w przypadku nietrzeźwego kierowcy ustalić się nie da.
W polskim prawie karnym obowiązuje metoda psychiatryczno- psychologiczna (mieszana).
Element metody psychiatrycznej:
badane są przyczyny niepoczytalności; mogą to być:
1. choroby psychiczne (psychozy) => oznaczają zaburzenia psychiczne, których cechą charakterystyczną są patologiczne zmiany funkcji psychicznych z objawami takimi jak: zaburzenia świadomości, urojenia czy zmiany nastroju; np.: schizofrenia, paranoja (obłęd), psychoza maniakalno- depresyjna (cyklofrenia)
2. upośledzenie umysłowe (oligofrenia) => oznacza istotne obniżenie sprawności umysłowej powstałe z różnych przyczyn- niedorozwój umysłowy ( najczęściej spowodowany uszkodzeniem mózgu w okresie życia płodowego lub o charakterze genetycznym), a także stany, w których na skutek doznanych urazów (np. wypadku) doszło do zaniku niektórych funkcji mózgu
3. inne zakłócenia czynności psychicznych => grupa niejednorodna, obejmująca zaburzenia spowodowane np. wysoką gorączką, zatruciem organizmu, skrajnym przemęczeniem czy zapaleniem opon mózgowych
Element metody psychologicznej:
odnosi się do skutków niepoczytalności => sprawca nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia (ktoś nie wie co robi, nie rozpoznaje związku przyczynowo skutkowego lub ktoś nie rozpoznaje ocen swoich poczynań) lub pokierować swoim postępowaniem (zakłócenia sfery woli np. narkoman „na głodzie”)
Aby mówić o niepoczytalności muszą wystąpić łącznie cztery przesłanki:
1. konieczne jest stwierdzenie, iż sprawca cierpiał w chwili popełnienia czynu na chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub inne zakłócenie czynności psychicznych
2. stwierdzenie defektów w sferze świadomości (brak rozpoznania czynu) lub woli (brak możliwości pokierowania swoim postępowaniem0
3. ustalenie, że defekty występowały w czasie popełnienia czynu
4. związek przyczynowy
Osobą uznaną za niepoczytalną może być osoba zdrowa psychicznie (działała np. pod wpływem szoku powypadkowego), a także osoba chora psychicznie może być uznana za poczytalną w chwili popełnienia czynu ( np. remisja choroby).
PRZESTĘPSTWA PRZECIW MIENIU
Mieniem jest wszystko, co ma wartość majątkową, dającą się wyrazić w pieniądzu, a jeżeli tak, to również pieniądze.
W przypadku przestępstw przeciwko mieniu przedmiotem ochrony jest właśnie ta ogólnie sformułowana wartość, czyli mienie, wyrażające się w różnych prawach podmiotowych (własność, posiadanie oraz inne prawa majątkowa)
W zależności od podmiotu uprawnień dotyczących mienia dobro to (prawne - przedmiot ochrony) ma bądź charakter ogólono-społeczny (mienie należące do państwa, do jednostki samorządu terytorialnego albo do spółdzielni, czy innych podmiotów cywilno-prawnych, w szczególności osób fizycznych).
Przedmiotem czynu (czynności wykonawczej - obiektem, na który skierowane jest działanie sprawcy, może być rzecz lub mienie).
Rzeczą jest przedmiot materialny - art. 45 KC.
W tym ujęciu pojęcie rzeczy występuje np. w definicji kradzieży. W niektórych przepisach ustawa określa jakie rzeczy mogą być przedmiotem czynu np. art. 289 - może być tylko pojazd mechaniczny a przedmiotem paserstwa - art. 291 może być tylko rzecz uzyskana za pomocą czynu zabronionego.
Przez mienie jako przedmiot czynu należy rozumieć nie tylko rzeczy lecz również wszelkiego rodzaju prawa majątkowego o charakterze rzeczowym lub obligacyjnym, czyli jakiekolwiek usługi, świadczenia, zyski lub użytki.
W tym ujęciu mienie występuje jako przedmiot czynu takich przestępstw jak np. wymuszenie rozbójnicze - art. 282, oszustwo - art. 286.
Prawo polskie przewiduje też wykroczenia przeciwko mieniu, kradzież, paserstwo.
Jako wykroczenia - jeżeli wartość rzeczy nie przekracza 250 zł.
KRADZIEŻ - art. 278
Działanie sprawcy polega na zaborze w celu przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej.
Przez zabór rozumieć należy wyjęcie rzeczy spod władztwa osoby nim władającej i objęcie go we własne władanie.
Chodzi tu o faktyczne władztwo nad to rzeczą. Ponieważ atakowane zaborem władztwo nad tą samą rzeczą jest stosunkiem faktycznym a nie prawnym, możliwe jest dokonanie zaboru rzeczy będącej we władztwie osoby, która do tego nie ma tytułu własności.
Jest to przestępstwo materialne.
W myśl przyjętej tzw. teorii zawładnięcia jest ono dokonane z chwilą objęcia rzeczy. Przez sprawcę w faktyczne władanie.
Przedmiotem czynu jest rzecz. Ta rzecz musi być:
1) ruchoma
2) przedstawiać wartość majątkową
3) cudza
Przez rzecz ruchomą należy rozumieć przedmiot fizyczny, który daje się przenieść z miejsca na miejsce, a także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniający do otrzymywania sumy pieniężnej albo zawierającej obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenia uczestnictwa w spółce - art. 115 §9.
ZABÓJSTWO-typ podstawowy
polega na umyślnym pozbawieniu życia człowieka. Strona przedmiotowa - zachowanie się sprawcy określone terminem „zabija” - może polegać zarówno na działaniu jak i zaniechaniu.
Przedmiotem czynu jest człowiek, a ściślej jego organizm
Człowiekiem jest istota żywa zrodzona przez kobietę chociażby w układzie anatomicznym i fizjologicznym odbiegała od cech normalnych ludzi (ochrona potworków)
Kwestia początku życia:
Jako początek życia człowieka przyjęto moment, w którym płód staje się człowiekiem:
- moment samodzielnego oddychania własnymi płucami (tzw. kryterium fizjologiczne)
- moment oddzielenia się płodu od ciała matki (tzw. kryterium przestrzenne)
- moment początku procesu porodowego tj. pierwszych bólów porodowych (tzw. kryterium położnicze)
- moment osiągnięcia przez płód zdolności do życia poza organizmem matki
Przyjęcie kryterium zależy od światopoglądu lub wyznaczonej religii. Jest to przestępstwo materialne - jego skutkiem jest śmierć człowieka.
Chodzi o śmierć biologiczną, czyli o nieodwracalne ustanie czynności mózgu, a nie o śmierć kliniczną, czyli o ustanie krążenia i oddechu, które mogą być przywrócone drogą reanimacji.
Decydujące znaczenie ma ustalenie związku przyczynowego między czynem a skutkiem.
Czyn sprawcy musi być istotną przyczyną śmiertelnego skutku, a sprawca skutek ten obejmował swoim zamiarem zarówno bezpośrednim jak i ewentualnym.
Zabójstwo z działania jest przestępstwem powszechnym zaś z zaniechania jest przestępstwem indywidualnym dlatego, że może je popełnić osoba (tylko) na której ciąży szczególny obowiązek przeciwdziałania śmierci ofiary.
Zamiar = świadomość + wola
typ kwalifikowany
jeżeli zostało popełnione
a) ze szczególnym okrucieństwem
b) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem
c) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie
d) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych
Ad b)
Nie ogranicza się tylko do zakładników, ale odnosi się też do innych osób
Ten kto jednym czynem zabija więcej iż jedną osobę lub już wcześniej był skazany prawomocnie za zabójstwo podlega karze przewidzianej za zabójstwo typu kwalifikowanego
Typ uprzywilejowany
a) Zabójstwo w afekcie - art. 148 §4
Podstawą uprzywilejowania jest silne wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami, pod których wpływem sprawca popełnia zabójstwo
Silne wzburzenie rozumieć należy - swoisty stan psychiki będący relacją na pewne zjawisko i polegający na tym, że czynniki emocjonalne wybijają się na plan pierwszy i wpływają na ograniczenie czynnika intelektualnego, tj. funkcji rozumu.
Stan ten nie jest stanem patologicznym psychiki. Jest on stanem fizjologicznym tzn. że przewaga czynników emocjonalnych nie wynika z zakłóceń czynności psychicznych.
Musi być usprawiedliwiony okolicznościami.
Ocena, że silne wzburzenie było usprawiedliwione okolicznościami powinna być oparta na przesłankach etycznych i zasadach współżycia społecznego.
Art. 149 - dzieciobójstwo
Jest to zabójstwo typu uprzywilejowanego ze względu na zmniejszoną winę sprawcy.
Zachowanie się sprawcy może polegać na działaniu i na zaniechaniu.
Przedmiotem czynu jest nowonarodzone dziecko, jest to przestępstwo materialne - skutkiem śmierć człowieka.
Powinno być popełnione w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu.
Okres porodu - obejmuje nie tylko sam poród, lecz również pewien krótki odcinek czasu po porodzie w którym występują dalsze objawy porodowe i poporodowe.
Wpływ przebiegu porodu - oznacza, że przeżycia związane z porodem, które mogą deformować oceny są tym czynnikiem, który zadecydował o popełnieniu czynu. Chodzi tu o zakłócenie równowagi psychicznej wywołane porodem, jak również wpływ czynników o charakterze społecznym, np. wpływ, relacja otoczenia na urodzenie dziecka nieślubnego.
Przestępstwo:
Właściwe - decyduje o bycie, wiedza że jest np. zagrożony nie ma odpowiednika w trybie podstawowym
Niewłaściwe - ma odpowiednik w przepisach
Podmiotem tego przestępstwa jest matka ofiary zabójstwa, jest to więc przestępstwo indywidualne, jego uprzywilejowanie oparte jest na okoliczności ściśle osobistej, dlatego inne osoby, np. podżegacze odpowiadają z art. 148.
Jest to przestępstwo indywidualne niewłaściwe, dlatego, że ma odpowiednik w trybie podstawowym.
Jest to przestępstwo umyślne, cum doli eventuali cum doli directi.
Art. 150 zabójstwo automatyczne
Uprzywilejowane ze względu na zmniejszoną winę sprawcy
Zabójstwo to musi mieć miejsce w szczególnych okolicznościach:
- sprawca musi działać na żądanie ofiary i pod wpływem współczucia dla niej
Żądanie - musi być świadomym, stanowczym aktem woli pochodzącym od osoby poczytalnej.
Współczucie - jako motywacja działania sprawcy może być wywołane różnymi okolicznościami: np. wielkie cierpienia fizyczne człowieka w nieuleczalnej chorobie lub w czasie agonii.
Nie chodzi tu o cierpienia psychiczne, spowodowane np. zawodem miłosnym.
Podmiotem tego przestępstwa może być każdy.
Jest to przestępstwo umyślne.
Art. 150 - uwaga!
ZABÓJSTWO I FORMY KLASYFIKOWANE
typ kwalifikowany
jeżeli zostało popełnione
a) ze szczególnym okrucieństwem
b) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem
c) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie
d) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych
Ad b)
Nie ogranicza się tylko do zakładników, ale odnosi się też do innych osób
Ten kto jednym czynem zabija więcej iż jedną osobę lub już wcześniej był skazany prawomocnie za zabójstwo podlega karze przewidzianej za zabójstwo typu kwalifikowanego
12.ZABÓJSTWO I FORMY UPRZYWILEJOWANE
Typ uprzywilejowany
a) Zabójstwo w afekcie - art. 148 §4
Podstawą uprzywilejowania jest silne wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami, pod których wpływem sprawca popełnia zabójstwo
Silne wzburzenie rozumieć należy - swoisty stan psychiki będący relacją na pewne zjawisko i polegający na tym, że czynniki emocjonalne wybijają się na plan pierwszy i wpływają na ograniczenie czynnika intelektualnego, tj. funkcji rozumu.
Stan ten nie jest stanem patologicznym psychiki. Jest on stanem fizjologicznym tzn. że przewaga czynników emocjonalnych nie wynika z zakłóceń czynności psychicznych.
Musi być usprawiedliwiony okolicznościami.
Ocena, że silne wzburzenie było usprawiedliwione okolicznościami powinna być oparta na przesłankach etycznych i zasadach współżycia społecznego
NADZWYCZAJNE ZŁAGODZENIE KARY
Nadzwyczajne złagodzenie kary zgodnie z art. 60 §6 polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, albo na wymierzeniu kary innego rodzaju. Jest to urzeczywistnienie zasady humanitaryzmu z art. 3 i zasady indywidualizacji kary. Podstawy nadzwyczajnego złagodzenia kary są szersze w porównaniu do przepisów kodeksu z 1969 roku. Poza k. k. nadzwyczajne złagodzenie kary znajduje się też w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich z 1982 roku. Elementy składowe to:
1. Przesłanki nadzwyczajnego złagodzenia kary
2. Sposoby nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Ad. 1.
a) wypadki przewidziane w ustawie, np. art. 10 §3, 14 §2.
b) W stosunku do młodocianego, gdy przemawiają za tym względy wymienione w art. 54. Chodzi tu o względy wychowawcze. Powodem stosowania tu nadzwyczajnego złagodzenie kary nie jest młody wiek sprawcy, a pewne szczególne okoliczności, które sąd ma wziąć pod uwagę karząc osobę młodocianą.
c) W szczególnie uzasadnionych wypadkach kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa:
i. Pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona lub uzgodniono sposób naprawienia szkody
ii. Ze względu na postawę sprawcy zwłaszcza, gdy czynił starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie
iii. Dotyczy sprawców przestępstwa nieumyślnego, jeżeli on sam albo jego najbliżsi ponieśli poważny uszczerbek w związku z przestępstwem. Poważny uszczerbek może dotyczyć zarówno zdrowia jak i mienia. Oznacza ciężki uszczerbek na zdrowiu, a nawet taki, który powoduje naruszenie czynności narządów ciała lub rozstrój zdrowia przekraczający siedem dni. Jeśli chodzi o uszczerbek majątkowy to sugeruje się, aby dla jego ceny kierować się treścią art. 115 §5, gdzie mowa jest o mieniu znacznej wartości. Dwustukrotna wartość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.
d) Art. 60 §4 jest to podstawa, która odnosi się do sprawców, którzy:
i. Złożyli wyjaśnienia w swojej sprawie
ii. Ujawnili i przedstawili organom ścigania istotne i nie znane dotychczas temu organowi okoliczności. To oznacza, że nastąpiło przekazanie informacji, których organy ścigania bez pomocy sprawcy nie posiadały
iii. Przestępstwo, o którym sprawca informuje jest zagrożone karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności, a sam sprawca udziału w tym przestępstwie nie brał.
Nadzwyczajne złagodzenie kary może nastąpić po sporządzeniu wniosku przez prokuratora. Powyższe podstawy są podstawami fakultatywnego złagodzenia kary.
e) Obligatoryjne nadzwyczajne złagodzenie kary występuje w art. 60 §3 k. k., w art. 250a §4, art. 299 §8 k. k. oraz w art. 13 i 94 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z 26.10. 1982r. Obligatoryjne nadzwyczajne złagodzenie kary wymaga spełnienia następujących warunków:
· Współdziałanie z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa
· Sprawca ujawnia informacje dotyczące osób uczestniczących w przestępstwie
· Ujawnienie następuje przed organem powołanym do ścigania przestępstw
· Ujawnienie musi dotyczyć istotnych okoliczności
· Pobudki jakimi kieruje się sprawca są nieistotne.
Ad. 2. Sposoby nadzwyczajnego złagodzenia kary są uzależnione od tego, jaka jest ustawowa wysokość kary.
a) Jeżeli przestępstwo jest zbrodnią sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia. Np. art. 148 §1 - nadzwyczajne złagodzenie kary 2 lata i 8 miesięcy do 7 lat 11 miesięcy.
b) Jeżeli czyn jest występkiem zagrożonym karą pozbawienia wolności nie niższą od roku sąd wymierza grzywnę, ograniczenie wolności, albo pozbawienie wolności. Dla takich występków kara pozbawienia wolności będzie wynosiła od jednego miesiąca do 11 miesięcy, lub od jednego miesiąca do jednego roku i 11 miesięcy.
c) Czyn stanowi występek i dolna granica ustawowego zagrożenia karą pozbawienia wolności jest niższa od roku. Sąd orzeka grzywnę lub karę ograniczenia wolności.
d) Art. 60 §7 à czyn jest zagrożony alternatywnie karami grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności i wtedy nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środków karnych.
OBRONA KONIECZNA
SPRAWSTWO KIEROWNICZE I POLECAJĄCE ORAZ WSPÓŁSPRAWSTWO
REALNY ZBIEG PRZESTĘPSTW
WARUNKOWE UMORZENIE POSTĘPOWANIA
ROZBÓJ
KRADZIEŻ Z WŁAMANIEM
BÓJKA I POBICIE
ZABÓJSTWO I AFEKCIE I EUTANATYCZNE
CIAG PRZESTĘPSTW
UMYŚLNE PASERSTWO
WYPADEK KOMUNIKACYJNY
OBRONA KONIECZNA TO PRAWO BEZWZGLĘDNE!!!! |
a) zamach
b) OBRONA
|
|
|
|
Problem odpowiedzialności w przypadku współdziałania przestępnego w k. k. z 1997r. rozwiązany został, podobnie jak w kodeksach z lat 1932 i 1969. Twórcą tej koncepcji był prof. J. Makarewicz. Istotą tej koncepcji jest traktowanie podżegania i pomocnictwa jako szczególnych postaci zjawiskowych i oznacza to w praktyce, że przestępstwo może być popełnione w formie zjawiskowej jednosprawstwa, czy współsprawstwa, czy też podżegania czy pomocnictwa. Koncepcja ta oznacza uznanie podżegania i pomocnictwa za samodzielne formy. Nie jest w związku z tym tak, że osoby współdziałające ze sprawcą bezpośrednim biorą udział w popełnieniu cudzego przestępstwa.
Przepisy k. k. z 1997 roku są przykładem rozwiązania prowadzącego do oddzielenia odpowiedzialności podżegacza lub pomocnika od odpowiedzialności sprawcy bezpośredniego. Ten typ rozwiązań świadczy o nieakcesoryjności odpowiedzialności karnej.
Ad. 1.) Sprawstwo pojedyncze ma miejsce wtedy, gdy podmiot czynu wykonuje czyn sam i sam swoim zachowaniem wyczerpuje znamiona ustawowe czynu. W przypadku przestępstw indywidualnych podmiot musi posiadać wymagane przez ustawę kwalifikacje. Nie przeszkadza w mówieniu o sprawstwie pojedynczym, gdy w dokonaniu czynu będzie brał udział sprawca kierowniczy, polecający, podżegacz, czy pomocnik.
Ad. 2.) Współsprawstwo w dokonaniu czynu zabronionego oznacza wspólne wykonanie czynu oparte na porozumieniu. Cechą charakterystyczną odpowiedzialności współsprawców jest to, że każdy z nich odpowiada tak, jakby sam wykonał czyn w całości, niezależnie od odpowiedzialności pozostałych współsprawców.
Współsprawstwo prowadzi zatem do rozszerzenia zakresu odpowiedzialności karnej. Szczególnie to poszerzenie jest widoczne na gruncie przepisów mówiących o przestępstwach złożonych. Np. takich jak rozbój - przy przestępstwie rozboju, jeżeli jeden ze współsprawców dopuszcza się kradzieży, a drugi doprowadza pokrzywdzonego do stany nieprzytomności to nie odpowiadają oni jeden za kradzież a drugi za przestępstwo przeciwko zdrowiu, ale za przestępstwo z art. 280.
Istotą jest tu współdziałanie oparte na porozumieniu, a porozumienie to oznacza, że każdy ze współsprawców obejmuje swym zamiarem realizację całości znamion czynu. Z tego powodu można przypisać każdemu ze współsprawców popełnionego czynu, w którym wypełnił jedynie część ustawowych znamion. Porozumienie spajające zachowania sprawców może nastąpić przed jak i w trakcie wykonywania czynu. Ustawa nie stawia żadnych warunków dotyczących porozumienia.
W teorii prawa karnego wyróżnia się wiele odmian współsprawstwa:
1) sprawstwo koincydentalne (in. równoległe) à polega na tym, że dwie lub więcej osób podejmuje w tym samym czasie i miejscu zachowania przestępcze, ale działań tych osób nie łączy porozumienie. Osoby te działają niezależnie.
2) Współsprawstwo przy przestępstwach nieumyślnych à problem rozważany w teorii wielokrotnie. Nie ma zgodnej koncepcji.
3) Wielosprawstwo à jest to przypadek współsprawstwa, w którym czyny współsprawców samoistnie wypełniają wszystkie ustawowe znamiona czynu zabronionego.
4) Współsprawstwo właściwe à realizacja wszystkich ustawowych znamion czynu następuje wskutek złożenia się czynów współsprawców.
5) Współsprawstwo sukcesywne à polega na tym, że w trakcie wykonywania przez jednego sprawcę czynu zabronionego przyłącza się do niego drugi sprawca i odtąd wspólnie i w porozumieniu wykonują czyn. Przyjmuje się, że spóźniony współsprawca nie odpowiada za to co jego wspólnik uczynił wcześniej, przy założeniu, że nie było między sprawcami porozumienia w sprawie takiego sposobu dokonania czynu.
6) Współsprawstwo konieczne à w niektórych przestępstwach wymaga się pewnej minimalnej liczby sprawców. Na ogół taka sytuacja występuje w typie kwalifikowanym, np. art. 197§3.
Ad. 3.) Sprawstwo kierownicze polega na tym, że odpowiedzialności karnej podlega osoba, która w ramach współdziałania przestępczego kierowała wykonaniem czynu przestępczego przez inną osobę. Jest to kolejna postać sprawstwa rozszerzająca granice odpowiedzialności karnej. Sprawca kierowniczy to osoba, która ma możliwość faktycznego kierowania dokonaniem przestępstwa. Od tego sprawcy zależy rozpoczęcie i prowadzenie, ewentualnie przerwanie bezprawnej akcji. To jest osoba, która decyduje o tym kiedy i jakie przestępstwo zostaje popełnione, kto bierze w nim udział i w jaki sposób. Na ogół jest tak, że sprawca kierowniczy nie bierze udziału w dokonaniu samego czynu. Sprawca kierowniczy odpowiada w granicach swojego zamiaru i nie powinien odpowiadać za tak zwany eksces sprawcy bezpośredniego czyli sytuację, w której ten sprawca bezpośredni przekracza granicę ustalonego ze sprawcą kierowniczym czynu.
Ad. 4.) Sprawstwo polecające jest oparte o wykorzystanie uzależnienia innej osoby. Z pozoru można sądzić, że ta postać mieści się czy to w sprawstwie kierowniczym, czy też podżeganiu (nakłanianiu do dokonania czynu zabronionego). Uzależnienie innej osoby od siebie może wynikać ze stosunku pomiędzy przełożonym, a osobą podwładną i ten stosunek zależności może mieć swoje formalne podstawy np. w wojsku., policji, administracji, czy w zakładzie pracy, jak i też ten stosunek zależności może mieć charakter nieformalny. W praktyce może się zdarzyć, że nałożą się na siebie dwie formy sprawstwa: kierownicze i polecające. Ten, który poleca może być jednocześnie osobą która kieruje. Forma wydanego polecenia nie jest istotna, ważne jest jedynie, aby wola polecającego była jednoznacznie zamanifestowana i jednoznacznie czytelna.
Wieloczynowy zbieg przestępstw (art.85 k. k.).
Polega na tym, że jeden sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny wyrok za którekolwiek z tych przestępstw. W takiej sytuacji sąd wymierza karę łączną na podstawie kar orzeczonych za poszczególne przestępstwa, pod warunkiem, że wymierzono za te przestępstwa kary tego samego rodzaju, albo takie, które mogą podlegać łączeniu. Z punktu widzenia realnego zbiegu istotna jest data popełnienia przez sprawcę ostatniego z przestępstw i data pierwszego, chociażby nieprawomocnego wyroku. Realny zbieg może mieć charakter jednorodny, to znaczy będzie się składał z takich samych przestępstw, te przestępstwa mogą być popełnione w różnych formach. Realny zbieg może mieć też charakter różnorodny. Każdy chociażby nieprawomocny wyrok przerywa realny zbieg. Jeżeli jakieś przestępstwo zostaje ujawnione po wydaniu już uprawomocnionego wyroku, kara łączna sprzed ujawnienia traci swoją moc, a sąd musi wymierzyć nową karę łączną, orzekaną na podstawie odpowiedniej ilości kar. Ślad kary łącznej à druga kara łączna nie może być niższa od pierwotnie wymierzonej.
Art. 86 - 90 à podstawowe zasady wymiaru kary łącznej.
1. Kara łączna nie może być wyższa od sumy kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa.
2. Kara łączna nie może przekraczać 540 stawek dziennych grzywny, osiemnastu miesięcy kary ograniczenia wolności, lub 15 lat pozbawienia wolności.
3. Kara łączna nie może być niższa od najwyższej z kar orzeczonych za najniższe przestępstwa. Przepisy zawarte w art. 86 - 90 określają nadto pewne szczególne zasady dotyczące łączenia kar pozbawienia wolności orzeczonej za któreś ze zbiegających się przestępstw z karą ograniczenia wolności za inne zbiegające się przestępstwo.
Art. 569 k. p. k. à wyrok łączny à jeżeli sytuacja dotyczy sprawcy skazanego przez różne sądy na ogół sąd orzekający jako ostatni stwierdza wyrok łączny.
Wyrok łączny dotyczy przypadku, gdy zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej, to znaczy przestępstwa pozostają w realnym zbiegu. W stosunku do osoby prawomocnie skazanej wyrokami różnych sądów. Wtedy na wniosek skazanego sąd, który jako ostatni wydał wyrok skazujący, lub sąd najwyższej instancji spośród tych orzekających wymierzy karę łączną w wyroku łącznym.
Jest to warunkowe zwolnienie sprawcy od ponoszenia kary. Inaczej mówiąc jest to kontrolowana przez sąd wolność sprawcy.
Przesłanki Warunkowego Umorzenia Postępowania:
1. wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne - w k. k. w art. 1 §2 mowa jest o znikomym stopniu społecznej szkodliwości i w takim przypadku czynowi brak niezbędnej cechy dla stania się przestępstwem. Przy ustalaniu stopnia winy (zawinienia) należy brać pod uwagę elementy strony podmiotowej czynu, czyli jego umyślność i nieumyślność, a także jego przesłanki, których zaistnienie przesądza zarzucalność. Ważny jest też rodzaj zamiaru, nadto motywacje zachowania sprawcy, natomiast w przypadku nieumyślności stopień wymaganej ostrożności, a także możliwość przewidzenia popełnienia czynu
2. okoliczności popełnienia nie budzą wątpliwości - decyzja o WUP odnosi się do konkretnego czynu, na ogół orzeczenie o warunkowym umorzeniu wydawane jest bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Nie oznacza to, że podejrzany musi się przyznać do popełnienia czynu
3. Sprawca nie był karany za przestępstwo umyślne
4. Właściwości i warunki osobiste sprawcy, a w szczególności jego dotychczasowy sposób życia. Ta przesłanka łączy się w szczególności z pozytywną prognozą oznaczającą, że uzasadnione jest przypuszczenie przestrzegania przez sprawcę porządku prawnego.
przestępstwo nie może być zagrożone karą przekraczającą 3 lata
W sytuacji, gdy dojdzie do pojednania pokrzywdzonego ze sprawcą oraz sprawca naprawił szkodę lub uzgodniono sposób jej naprawienia WUP możliwe jest w przypadku przestępstwa zagrożonego karą do lat 5.
Zgodnie z art. 67 okres próby wynosi od 1 do 2 lat. Początek to uprawomocnienie się tego orzeczenia. Umorzenie postępowania może być połączone z oddaniem sprawcy pod dozór. Ma to zapewniać skuteczną kontrolę zachowania sprawcy w trakcie próby, z drugiej strony ma to stanowić możliwość korzystania z pomocy w okresie próby.
Podstawową formą dozoru jest dozór kuratora, mogą go też wykonywać osoby godne zaufania, lub instytucje, czy stowarzyszenia. Obok dozoru decyzja o WUP może:
1. zobowiązać sprawcę do naprawienia szkody w całości lub części. O sposobie naprawienia decyduje sąd.
2. może być nałożone świadczenie pieniężne [art. 39 pkt 7, atr. 49]
3. zakazać prowadzenia pojazdów mechanicznych
1. zobowiązać do informowania sądów o przebiegu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub innych środków odurzających, poddania się leczeniu.
Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego może mieć charakter:
1. obligatoryjny - [art. 68 §1] jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany.
Decyzja o podjęciu może być powzięta najpóźniej w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Ten okres jest niezbędny, aby sąd, który warunkowo umorzył postępowanie mógł uzyskać informację o przestępstwie, czy innym zachowaniu sprawcy będącym podstawą podjęcia postępowania, które to jednak zachowania muszą być popełnione wyłącznie w okresie próby. Popełnione przestępstwa w ciągu tych 6 miesięcy po zakończeniu próby nie daje już prawa do podjęcia postępowania, także i w takim przypadku postępowanie warunkowo umorzone przekształci się w postępowanie umorzone bezwarunkowo.
Podstawą obligatoryjnego podjęcia postępowania jest popełnienie przez sprawcę w okresie próby umyślnego przestępstwa. Za to przestępstwo sprawca musiał zostać prawomocnie skazany i dopiero z chwilą prawomocnego skazania sąd podejmuje decyzję o podjęciu postępowania, ponieważ może ją podjąć w okresie próby, lub okresie 6 miesięcy od jej zakończenia. To prawomocne skazanie musi nastąpić przed upływem tych sześciu miesięcy.
1. fakultatywny - [art. 68 §2]. Podstawami takiego podjęcia warunkowego umorzenia postępowania są:
a. rażące naruszenie porządku prawnego przez sprawcę w okresie próby, co znaczy, że w szczególności popełnił inne przestępstwa a także narusza porządek ukształtowany przez przepisy prawa karnego, ale też prawa administracyjnego, czy prawa cywilnego. To naruszenie musi mieć charakter RAŻĄCY!!!
b. uchylanie się od dozoru przez sprawcę
c. niewykonywanie nałożonych obowiązków lub orzeczonego środka karnego
d. niewykonywanie zawartej z pokrzywdzonym ugody
Bójką jest starcie się co najmniej 3 osób wzajemnie zadających sobie uderzenia.
Pobiciem zaś jest uderzanie przez co najmniej 2 osoby jednej lub więcej osób.
W bójce wszyscy jej uczestnicy występują w roli zarówno atakujących jak i broniących się.
W pobiciu zaś występuje podział ról na atakujących i pokrzywdzonego.
POSTAĆ PODSTAWOWA BÓJKI art. 158 §1
Zachowanie sprawcy polega na braniu udziału w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienia ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu.
Udział w bójce lub pobiciu polega na wszelkim aktywnym zachowaniu się, nawet gdy udział ten ma postać podżegania lub pomocnictwa (np. wręczenie noża)
Jest to przestępstwo materialne, powszechne i umyślne (powszechne - „kto”)
Postacie kwalifikowane: art. 158 §2 i §3
Uczestnik tej bójki lub pobicia odpowiada za kwalifikowane przestępstwo jeżeli:
1) następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka
2) następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka
Są to przestępstwa kwalifikowane przez następstwo (umyślno-nieumyślne - art. 9 §3)
UŻYCIE NIEBEZPIECZNEGO PRZEDMIOTU W BÓJCE LUB POBICIU - art. 159
Sposób popełnienia polega na użyciu w bójce lub pobiciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu (OSN, doktryna - przez przedmiot niebezpieczny należy rozumieć każdy środek, który ze względu na swe właściwości i sposób użycia nadaje się do spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci człowieka).
Posiadanie niebezpiecznego przedmiotu nie wystarcza do odpowiedzialności z art. 159, musi on być użyty.
Jest to przestępstwo formalne, zostaje dokonane z chwilą użycia niebezpiecznego przedmiotu, niezależnie czy stworzyło to faktyczne niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia człowieka.
Jest to druga z instytucji wyłonionych z przestępstwa ciągłego. Ciąg przestępstw stanowi odmianę realnego zbiegu przestępstw. Ta odmiana oprócz charakteryzujących ją przesłanek prowadzi do innego skutku w zakresie wymiaru kary. O ile realny zbieg kończy się orzeczeniem kary łącznej, o tyle ciąg przestępstw prowadzi do orzeczenia kary w wysokości górnego ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.Przesłanki (art.91 §1):
1. tożsamość kwalifikacji każdego z przestępstw
2. podobny sposób popełnienia każdego z tych przestępstw
3. krótkie odstępy czasu pomiędzy poszczególnymi przestępstwami
4. brak wyroku, chociażby nieprawomocnego, co do któregokolwiek z tych przestępstw.
Dla istnienia ciągu muszą być spełnione wszystkie warunki.
Ad. 1. Uznaje się, że ma ona zbyt ortodoksyjny charakter, gdyż oznacza, że na ciąg przestępstw mogą się jedynie składać zachowania mające tożsamą kwalifikację prawną. Przepis przesądza, że w przypadku ciągu przestępstw podstawę kwalifikacji prawnej każdego z zachowań składających się na konstrukcję musi stanowić ten sam ustawowy zestaw znamion Art.91 §1 zawiera więc warunek identyczności podstawy kwalifikacji prawnej. Wyklucza zatem możliwość łączenia w jeden ciąg przypadków gdzie poszczególne przestępstwa wyczerpują znamiona typu podstawowego, inne typu kwalifikowanego, a inne uprzywilejowanego. Ta tożsamość kwalifikacji oznacza, że te przestępstwa muszą mieć tę samą stronę podmiotową.
Ciąg przestępstw nie zachodzi w przypadku popełnienia przez sprawcę, przestępstw w różnych formach zjawiskowych, jak i stadialnych (w przypadku tych ostatnich zdania są podzielone).
Nie ma też ciągu przestępstw, gdy jeden z czynów kwalifikowany jest na podstawie jednego przepisu części szczególnej, a inny na podstawie kilku przepisów.
Ad. 2. Popełnienie przestępstw w podobny sposób oznacza ich zrealizowanie w sposób bardzo do siebie zbliżony, prawie jednakowy. To określenie ma charakteryzować zachowanie sprawcy. Np.: jeżeli jedno z włamań do samochodu zostanie dokonane przez użycie podrobionego klucza, a drugie przez wybicie szyby, to nie można mówić o podobnym sposobie działania.
Ad. 3. Dla ciągu przestępstw konieczne jest istnienie więzi między poszczególnymi przestępstwami. Może ono być różnie oceniane w przypadku różnego typu przestępstw. Zbyt długi okres wyklucza istnienie związku pomiędzy poszczególnymi przestępstwami. W orzecznictwie sądów po 1997 roku ten odstęp maksymalnie uznano za istniejący, gdy nie przekraczał kilku miesięcy.
Jeżeli spełnione są przesłanki sąd musi uznać i zastosować instytucję ciągu przestępstw. Następstwem ciągu przestępstw jest wymierzenie kary do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonej o połowę.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
8442
8442
8442
8442
8442
więcej podobnych podstron