Wiadomości ogólne

Układem rozrządu silnika nazywany jest mechanizm sterujący doprowadzeniem do cylindra świeżego ładunku i odprowadzeniem do kanałów wylotowych gazów spalinowych. W silnikach spalinowych stosuje się:

• rozrząd zaworowy w silnikach czterosuwowych,

• rozrząd tłokowy w silnikach dwusuwowych,

• rozrząd tłokowo-zaworowy w silnikach dwusuwowych.

W pojazdach samochodowych są stosowane silniki czterosuwowe, dlatego opisany zostanie tylko rozrząd zaworowy.

Znane są następujące rodzaje rozrządu zaworowego:

• górnozaworowy,

• dolnozaworowy,

• mieszany.

We współczesnych silnikach samochodowych jest stosowany rozrząd g ó r ­n o z a w o r o w y i dlatego tylko on będzie omawiany. Rozrząd górnozaworowy charakteryzuje się umieszczeniem zaworów w głowicy silnika. Podstawowy po­dział górnozaworowego układu rozrządu dotyczy umieszczenia wału rozrządu.

W układzie typu OHV (rys. 6.71a) wałek rozrządu l jest umieszczony w kadłubie. Krzywka wałka rozrządu działa na popychacz 2. Popychacz w tym układzie przekazuje napęd z wałka rozrządu na laskę popychacza 3, która górnym końcem działa na dźwigienkę zaworową 4, powodując jej obrót wokół osi mocowanej w głowicy. Dźwigienka przenosi przemieszczenie laski popychacza na zawór 5, powodując jego otwarcie.

W układzie typu OHC (rys. 6.71b,c) wałek rozrządu l jest umieszczony w głowicy. Napęd zaworów od wałka może być przekazywany bezpośrednio poprzez popychacz 2 (rys. 6.71c) lub przez dźwigienkę 4 (rys. 6.71b). W przypad­ku napędu dźwigniowego krzywka wałka rozrządu działa na popychacz 2, który przenosi napęd na dźwigienkę 4, powodując jej obrót wokół osi. Dźwigienka działając na zawór 5 powoduje jego otwarcie. Odmianą układu OHC jest układ DOHC z dwoma wałkami rozrządu w głowicy.

Do napędu wałka rozrządu od wału korbowego jest stosowana jedna z przekła­dni:

• zębata,

• łańcuchowa,

• pasowa z paskiem zębatym.

W układzie rozrządu może być zastosowanych dwa, trzy, cztery lub pięć zaworów na cylinder (rys 6.72).

Rys. 6.72. Układy zaworów przypadające na jeden cylinder D - zawór dolotowy, W - zawór wylotowy

2 Zaletami układu górnozaworowego w silniku są:

• możliwość stosowania zwartych komór spalania i uzyskiwania wysokich stopni

sprężania,

• małe opory przepływu ładunku 'wpływające na zwiększenie współczynnika

napełnienia,

• uproszczony odlew kadłuba silnika,

• możliwość stosowania mokrych tulei cylindrowych,

• ułatwiony dostęp do zaworów,

• możliwość stosowania więcej niż dwóch zaworów na cylinder.

Układ rozrządu w ostatnich latach uległ znacznym przemianom, mającym na celu polepszenie pracy tego układu. Współczesne silniki czterosuwowe mają układy OHC lub DOHC. Powszechne stało się stosowanie więcej niż dwóch zaworów na cylinder. Rewolucją dla układu rozrządu może stać się w przyszłości układ bezwałkowy z elektromagnetycznym napędem zaworów.

---