156 rewolucja francuska - główne etapy
REWOLUCJA BURŻUAZYJNA
rozruchy w mieście wywołane przez biedotę
28 04 1789 formalne powstanie na przedmieściu Saint - Antoine
tłum niszczy manufaktury
walka z wojskami królewskimi
kilkuset zabitych i rannych
przejaw zdecydowanej chęci walki z istniejącym stanem rzeczy
2. REWOLTA UPRZYWILEJOWANYCH
XVIII wiek koniec walki z feudalizmem
na tronie Ludwik XV - beznadzieja
monarchia absolutna to przeżytek
potrzebny byłby chyba geniusz - król
nim nie jest Ludwik XVI
słaby
ograniczony
Maria Antonina - żona - nie lubiana bardzo
afera naszyjnika
kompromitacja monarchy
przegrana w wojnie siedmioletniej
pozbawienie kolonii
słabość militarna
deficyt budżetowy
Turgot usiłuje zmniejszyć wydatki dworu
nie podoba się to szlachcie ani Marii Antoninie
Turgot zdymisjonowany => Necker
on chce pożyczki - nie wychodzi
de Brienne
La Fayette widzi konieczność zwołania stanów generalnych by nałożyć na wszystkich podatek
parlament unieważnia zapis króla o podatku gruntowym
za to zostaje wygnany do Troyes
wzburzenie po odmowie pomocy dla Holandii
siłowe rozbicie opozycji
reformy procesu karnego spotykają się z oburzeniem
lud widzi w nich samowolę
rozruchy
ogólny sprzeciw m.in. duchowieństwo - wszyscy są przeciwni dworowi
REWOLUCJA ARYSTOKRATYCZNA
wykazanie ze król bez pieniędzy ma związane ręce
tylko przy pomocy deficytu można atakować absolutyzm królewski
król nie może liczyć na wojsko
Ludwik XVI jest zbyt mało energiczny by narzucić ludowi swa wole
punkt wyjścia dla opozycji burżuazyjnej
ponowne powołanie Neckera
cofa poprzednie reformy
zapożycza się w bankach na 82 mln liwrów
nie udaje się zmuszenie klas wyższych do płacenia podatków
konieczność zwołania stanów Generalnych
nie wiadomo za bardzo jak - ostano w 1614
szlachta i kler chce by było tak samo jak w 1614
sprzeciw mieszczaństwa - za mało ich przedstawicieli
żądanie by liczba deputowanych stanu III była 2 x większa
zgodzono się na żądania burżuazji
24 01 1789 ogłoszenie zwołania stanów generalnych na 1 maja do Wersalu
porażka dyplomatyczna Francji 1788
3. STANY GENERALNE. UTWORZENIE KONSTYTUANTY
wybory do SG w atmosferze ogólnego podniecenia
doniosłość chwili, która może zadecydować o zmianie ustroju
państwo przechodzi poważny kryzys społeczny
zachwianie się gospodarki
regulamin wyborów do SG
szlachta i kler wybiera delegatów bezpośrednio na swoich zebraniach wyborczych
stan III obowiązuje głosowanie pośrednie
dwustopniowe na wsi i trzy stopniowe w mieście
wyborcy dają wybranym przez siebie deputowanym wykazy swych skarg, potrzeb i życzeń
propaganda Ludwika Filipa, loży masońskich
domaganie się ograniczenia absolutyzmu
sprawiedliwych podatków
wolności słowa
skasowania cenzury
konstytucji
ograniczenia władzy biskupów
skasowania bezużytecznych klasztorów
ograniczenia sum pieniędzy wysyłanych do Rzymu
W sumie wybrano
270 przedstawicieli stanu szlacheckiego
291 duchownych
578 stan trzeci
ani jednego chłopa ani proletariusza
adwokaci, prawnicy
5 V uroczyste otwarcie stanów generalnych
wśród burżuazji tendencja do wspólnego obradowania
na wniosek Seyes's zaproszono dwa pozostałe stany do wspólnego obradowania
szlachta odmawia
kler się waha
17 Czerwca - III stan nie może sam tworzyć, SG więc ogłasza się Zgromadzeniem Narodowym
najwyższa władza ustawodawcza
ograniczono władzę królewską
wprowadzono parlament na wzór angielskiego bez zgody króla
król wraca i ogłasza datę Zgromadzenia na 22 06
pod pretekstem remontu zamknięta sala stanu III
stan III nic nie wie, ale zmienia miejsce na budynek przeznaczony do gry w piłkę
„Zgromadzenie Narodowe jest wszędzie tam, gdzie zgromadzeni są jego członkowie”
przysięga, że nie oddziela się od ZN
będą się zbierać wszędzie dopóki nie zostanie uchwalona konstytucja
akt wyraźnie rewolucyjny
ZN funkcja parlamentu
prawo zmiany dotychczasowego ustroju
Ludwik XVI żadnej zdecydowanej reakcji
przekłada SG na 23 czerwca
22 czerwca dołącza się do stanu III duchowieństwo
ZN to już nie tylko przedstawiciele jednego stanu
król otwiera SG i nakazuje utrzymanie sposobu obradowania każdy stan oddzielnie
po wyjściu króla ZN obraduje
wniosek o nietykalności członków ZN
przesądzenie sprawy ustroju politycznego
miał się zacząć okres monarchii konstytucyjnej
„Nie chcą się rozejść? Dobrze, niech zostaną”
błąd monarchy
król nie chce przejąć inicjatywy w zmianie ustroju politycznego
pod wpływem otoczenia próbuje się cofnąć
szlachta i wyższe duchowieństwo musi się połączyć z ZN
9 07 1789 - ZN = ZGROMADZENIE NARODOWE KONSTYTUCYJNE
jego zadaniem ma być opracowywanie w zgodzie z królem nowych zasad
4. REWOLUCJA LUDOWA W PARYŻU
ustępstwo króla dla stanu III porażką
otoczenie króla zdecydowane jest odwołać te reformy
król zaczyna ściągać wojsko pod Wersal
wzburzenie ludu
król dymisjonuje Neckera
wywołuje to panikę wśród burżuazji
obawia się ona powrotu do starego porządku
Kamil Desmoulins „Do broni!”
na placu Vendonne tłum zaczyna atakować kawalerię
żołnierze szablami otwierają sobie przejście
napady na piekarnie, bo lud jest przekonany, że będzie wojna domowa
np. klasztor lazyrysów, bo myśleli ze oni przechowują zboże
wypadki te przeraziły burżuazję
obawiają się anarchii i rabunków
wyborcy paryscy tworzą stały komitet, który ma utrzymywać porządek w stolicy
obawiają się też spisku arystokratycznego
ludność się uzbraja
plan ataku na Pałac Inwalidów i Bastylię - przypuszczano, że tam jest broń
z Inwalidami łatwo
Bastylia - więzienie
ludzie, którzy nie podobali się królowi
125 żołnierzy broni
rewolucjoniści otwierają ogień
walka
przyciągnięto armaty z placu Inwalidów
załoga nie przygotowana do oblężenia
kapitulacja pod warunkiem wypuszczenia cało całej załogi
ale tłum atakuje, zabija 6 obrońców
potem obnoszą po mieście ich głowy
burzenie Bastylii
kamienie do innych miast francuskich
- wypadki te zaniepokoiły burżuazje
- boi się ona zarówno interwencji króla jak i anarchii
Stały komitet wybiera na mera Paryża Bailly'ego
gwardie narodową dostaje La Fayette
płonna obawa odwetu
Ludwik XVI nie dowierzał wojsku
liczył się tez z obrona Paryżan
mianuje z powrotem Neckera
wyznacza jednak w tajemnicy na wypadek gdyby został pozbawiony władzy regenta, swego brata
w tajemnicy także protestuje przeciw temu, co się działo 15 07
oficjalnie jednak aprobuje obie nominacje
wyjeżdża do Paryża
przypina do kapelusza kokardę niebiesko czerwoną
la Fayette daje w środek biały kolor - królewski -zgoda króla z narodem
5. REWOLUCJA MUNICYPIALNA I CHŁOPSKA. ZNIESIENIE PRZYWILEJÓW FEUDALNYCH
-entuzjastyczne powitanie króla w Paryżu
nie jest to wyjaśnienie sytuacji
wielu arystokratów opuszcza Francję
wszyscy rewolucjoniści nadal obawiają się spisku
obawa ta przez cały czas rewolucji
dlatego tez burżuazja musi kontynuować sojusz z ludem
rewolucja muncypialna
prawie we wszystkich miastach francuskich burzono cytadele
usuwano dotychczasowych urzędników
zajmowano arsenały, koszary
powoływano ludzi popularnych wśród burżuazji
wyłaniano stałe komitety
tworzono oddziały gwardii narodowej
władza królewska w miastach przestaje istnieć
przestano płacić podatki na rzecz państwa
poszczególne miasta stają się zupełnie niezależne
rewolucja agrarna
ludność wiejska pokłada nadzieje w nowych władzach
nieurodzaj roku poprzedniego, ostra zima
odmawiano uiszczania powinności feudalnych i płacenia dziesięcin
wieś zaczyna się zbroić
obawia się, że arystokracja posłuży się biedakami i włóczęgami w walce z wsią
nastrój Wielkiego Strachu przed arystokratami i rozbójnikami
napady na zamki i dwory
niszczenie archiwów pańskich
palenie dworów
antagonizmy pomiędzy burżuazja i wsią
zamach na zasadę własności prywatnej
milicje miejskie i gwardie narodowe zaczynają tłumić chłopską rewoltę
powstają sądy nadzwyczajne karzące chłopów
brak szans na złagodzenie ruchu chłopskiego
ryzykowne tłumienie zbrojne- -posądzenie o związek z królem i arystokracją
projekt zrzeczenia się przez szlachtę praw feudalnych - ks. d'Aiguillon
uprzedza go Jan bez Ziemi
ogromne poparcie i zapał
4/5 VIII 1789 kilkanaście decyzji antyfeudalnych
zniesiono ostatecznie niewolę chłopów
zniesiono sądownictwo senioralne
zniesiono usługi osobiste chłopów
zniesiono prawo pańskie do polowania na chłopskich gruntach
zniesiono przywileje podatkowe szlachty
wielkie zwycięstwo burżuazji
równość prawna wszystkich obywateli
6. DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA. STRONNICTWA POLITYCZNE WE FRANCJI 1789 - 1791
od początku dyskusja o konstytucji
uchwalona zostaje specjalna komisja
4 - 11 08 uchwały o charakterze konstytucji
20 08 obrady nad wstępem do niej
chcą jak najszybciej opracować ten wstęp z obawy przed powrotem do starego porządku
idą za wzorem USA
26 sierpnia 1789 Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela
wzorowana na Deklaracji Praw z USA
atmosfera oświecenia
dyktowane przez walcząca o swe prawa burżuazję
pragnie głosić prawa naturalne i niezbywalne człowieka
wolność
własność
braterstwo
opieranie się uciskowi
suwerenność ludu
równość obywateli wobec prawa
tolerancja religijna
wolność słowa i prasy
udział wszystkich w uchwalaniu praw i podatków
odpowiedzialność urzędników
17 paragraf „własność prywatna jest prawem nienaruszalnym i świętym, przeto nikt nie może być jej pozbawiony, jeśli nie wymaga tego w sposób widoczny konieczność publiczna i pod warunkiem wypłaconego uprzednio sprawiedliwego odszkodowania
akt zgonu starego reżimu
ale tylko politycznego
likwiduje ostatecznie nierówność stanową
nadal ucisk ekonomiczny
król nie chce akceptować
bez jego akceptacji nie mogą stać się prawem obowiązującym
powoduje to irytację ZN
coraz cięższa sytuacja ekonomiczna Francji
rosnący upadek władzy państwowej
Ludwik obwinia o wszystko ZN
jest skłonny użyć siły wojskowej
na bankiecie depczą trójkolorowe flagi
wzburzenie ludu
projekt wyprowadzenia króla ze stolicy
plotka o braku chleba
manifestacja kobiet
tłum atakuje Wersalu
ograbienie kas miejskich
dołączają do nich uzbrojeni mężczyźni przebrani za kobiety
przekonanie, że wojsko nie będzie walczyło z kobietami
król nie zdążył uciec
tłum pod Wersalem chce chleba i zaakceptowania Deklaracji
przybywa La Fayette z wojskiem
6 X rano tłum kobiet wtargnął do pałacu
król musi zastosować się do woli ludu
szczęśliwy tłum prowadzi króla do Paryża
staje się on „jeńcem miasta”
wydaje się, że burżuazja utrwali swe rządy
ZN to jednak trzy różne stany
prawica zgromadzenia
arystokracja i duchowieństwo
przeciwni są ograniczeniu władzy królewskiej
nie chcą kompromisu z burżuazja
zgadzają się na równość wszystkich obywateli
chce zachować jak najwięcej wszystkich swych przywilejów
Maury straszy ZN radykalizmem mas ludowych
monarchiści
przyjaciele konstytucji monarchistycznej
„anglicy”
chcą wprowadzić we Francji ustrój podobny do angielskiego
monarchia konstytucyjna
konstytucjonaliści
zwolennicy ustroju amerykańskiego
nie chcą go wprowadzić bez istotnych zmian
mówią o prawach ludu
domagają się zniesienia niewolnictwa murzynów
skasowania tytułów szlacheckich
przeciwni równemu prawu wyborczemu
Noailles, Talleyrand
lamethani/ triumwirat
demokratyczna
monarcha tylko reprezentacyjna
równe prawo wyborcze
stopniowo coraz bardziej zbliżają się do konstytucjonalistów
bracia Lameth, Du Port, Barnave
druga grupa lewicy
różni się od triumwiratu tylko większą konsekwencją
Buzot, Robespierre
moc oddziaływania klubów politycznych i prasy
Kluby francuskie
na wzór analogicznych angielskich
nie możliwa publiczna dyskusja polityczna
zbierano się w salonach arystokratów
liczne zebrania
tylko ludzie zaproszeni przez gospodarza
w czasach SG deputowani dyskutowali w kawiarniach
klub Bretoński
deputowani z Bretonii
wolnomularze
tworzą komitet jeszcze przed SG
początkowo w kawiarniach
tajemnica obowiązywała członków
Bailly, Robespierre, Mirabeau
\/ \/ \/ \/
Stowarzyszenie Rewolucji
po przeniesieni ZN do Paryża
tylko deputowani
zebrania w refektarzu w klasztorze dominikanów (jakobinów)
\/ \/ \/ \/
Stowarzyszenie Przyjaciół Konstytucji 1790
biblioteka klasztorna => kościół
mnisi już dawno usunięci
\/ \/ \/ \/
Stowarzyszenie Jakobinów Przyjaciół Wolności i Równości
płaca składki
podlegają regulaminowi
tworzą filie
klub bretoński daleki był od radykalizmu i skupiał wiele osób
1790 opuszczają go mniej radykalni członkowie i zakładają własne Stowarzyszenie Roku 1789
najbardziej umiarkowani zakładają własny klub
miejsce spotkań w klasztorze cystersów
feuillanci
organizowane są potkania międzyklubowe
m.in. w klasztorze franciszkanów ( Kordylierów)
tam utworzono Stowarzyszenie Przyjaciół Praw Człowieka i Obywatela - Klub Kordylierów
czuwanie nad przestrzeganiem praw człowieka
ujawnianie zamachów na wolność opinii publicznej
Danton i Marat
niewielka opłata
ludność drobnomieszczańska
znika cenzura królewska i kościelna dotycząca prasy
krótko dzienniki
raczej pamflety
traktaty polityczne
ulotki
7. KONSTYTUCJA 1791
kryzys finansowy
prawie nikt nie płaci podatków
groźba bankructwa
konieczność sięgania po dobra kościelne
ogół katolików o księży nie widzi pożytku z dóbr kościelnych
w konstytuancie z reguły katolicy
odsunięcie szlachty od rządów w kościele
uznanie dóbr kościelnych za własność narodu
w zamian za to pensie dla duchowieństwa
teraz wyższe duchowieństwo staje się gotowe do ofiar - m.in. udziela pozyczek
za późno
asygnaty - bony, które można wymienić na ziemię kościelną
powstaje klasa średniozamożnego chłopstwa
wywołuje to niechęć do rewolucji w kołach kościelnych w Europie
konieczność utrzymywania duchowieństwa
państwo znosi wszelkie zakony, w których składa się śluby
uchwalenie ustawy cywilnej o duchowieństwie
ograniczenie liczby biskupów do 83
na proboszcza po 5 latach bycia księdzem
na biskupa - 15 probostwa
zatwierdzał to metropolita
pensje dla biskupów
obowiązek złożenia przysięgi na ustawę cywilna
niezgoda kleru
ustawa wchodzi w życie
żaden dotychczasowych biskupów nie chce święcić tych nowych
wszystko ratuje biskup Talleyrand
ZN ustanawia ograniczenia dla księży niechcących się podporządkować
ta ustawa zraża ostatecznie Ludwika XVI
liczy na pomoc zewnętrzną, np. na Hiszpanię
projekt ucieczki
stojący na czele armii Boullie ma wysłać kilka oddziałów po Paryż
król ma się do nich przedostać
w ten sposób zdobędzie wolność i wkroczy do Paryża
nie udane
króla zatrzymano
internowany i pilnie strzeżony w swym pałacu
ZN zawiesza go w czynnościach
ogromne wzburzenie Paryżan
kordelierzy postulują republikę, Marat dyktaturę
burżuazja boi się radykalizmu
kordelierzy organizują demonstrację na polu marsowym
burżuazja wysyła tam wojsko -zabici + ranni
„rzeź na Polu Marcowym”
przestrach wśród republikanów
Lamenthanie do prawicy
król sankcjonuje konstytucję
znaczna część ZN chce utrzymania monarchii
prestiż wśród krajów europejskich
autorytet dla mas plebejskich
król już nie jest zagrożeniem dla nikogo
całkowita zmiana ustroju we Francji
14 09 1791 król sankcjonuje konstytucję
jej wstępem Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela
na tekst konstytucji maja wpływ bieżące wypadki
walka z monarchią
obawa przed siłą mas ludowych
wcielenie ideologii Oświecenia
próba zastosowania pomysłów myślicieli
wzorem konstytucja USA
spełnia najważniejsze postulaty burżuazji
nieograniczone możliwości swobodnego bogacenia się
uwalnia od krępującego ucisku państwa
zabezpiecza przed żądaniami robotników i ludu
zakaz tworzenia tajnych organizacji przez robotników
zakaz strajków
prawdziwymi obywatelami są właściciele
podział obywateli wg stanu majątkowego
bierni
nie mają własności
pozbawieni praw wyborczych
czynni
ci, którzy ukończyli 25 lat
płaca podatki bezpośrednie w wysokości, co najmniej trzydniowych zarobków
nie są w stanie zależności służebnej
wybierają elektorów
elektorowie
posiadacze ziemi lub drogich mieszkań
ok.50 000 osób
maja prawo wybierania proboszczów, biskupów, sędziów, deputowanych,
wybieralni
odpowiedni cenzus majątkowy
arystokracja pieniądza
Francją znów ma rządzić wąska elita
odrzucenie projektu o uwolnieniu Murzynów
obawiają się podrożenia towarów kolonialnych
znosi dawny historyczny podział kraju na prowincje
nowy podział na 83 departamenty
one na dystrykty
te na kantony z gmin
na czele każdego oprócz kantonu rada i organ wykonawczy
całkowita decentralizacja władzy państwowej
44 tys. autonomicznych republik
władza prawodawcza -jednoizbowe Zgromadzenie Prawodawcze
754 deputowanych
wybierane na dwa lata
władza wykonawcza do króla
6 ministrów odpowiedzialnych przed zgromadzeniem
8. ZGROMADZENIE PRAWODAWCZE. POCZĄTEK WOJNY Z AUSTRIĄ
konstytuanta podejmuje ustawę, że żaden z jej członków nie może piastować mandatu ZP
Robespierre twierdził, że w ten sposób wykaże neutralność i bezinteresowność
a za to teraz w ZP zupełnie „zieloni” ludzie
twórcy konstytucji nie maja wpływu nad wprowadzeniem jej w życie
ZP = legislatywa
grupa decydująca to 264 feuillantów
136 jakobini
niektórzy z nich skrajny radykalizm
Chabot, Couthon, Basire
rej wodzą Brissotyści => rolandyści => żyrondyści
wszyscy najlepsi mówcy lewicy
przewodzi im formalnie Brissot
wyrocznia poglądowa Condorcet
Manon Roland de la Platiere
brak wyraźnie określonego programu politycznego
reprezentanci średniego mieszczaństwa
starają się ograniczyć rolę Paryża
dążą do uchwycenia władzy w swoje ręce
atakują króla, religię, niezaprzysiężone duchowieństwo
nie orientują się w sytuacji Francji
niezależni
najliczniejsi
centrum
monarchiści
interesowni
obok ZP także dwór królewski, rada miejska Paryża
kluby hołdują ideom republikańskim
chcą usunięcia króla i wprowadzenia w życie równości
zamiana „pan” na „obywatel”
z pośród jakobinów i koldelierów wyróżniają się aktywnością sankiulioci
sklepikarze
równość polityczna
pomoc państwa dla biednych
nie są przeciwnikami własności prywatnej
w Paryżu rewolucyjne nastroje
władze w kraju sprawuje bogata burżuazja
ciężka sytuacja ekonomiczna mas ludowych
spadek wartości asygnat
inflacja
drożyzna
feuillanci widzą rozwiązanie w wzmocnieniu władzy królewskiej i rządu
La Fayette liczy na wojnę z cesarzem
myśli, że obejmie główne dowództwo
korzystając ze stanu wojennego powstrzyma lewicę
żyrondyści wiedzą, że mogą dojść do władzy tylko po obaleniu króla
surowe dekrety przeciwko emigrantom
żyrondyści prą do wojny
„nowa krucjata”
przekonani ze wojsko nie będzie bić narodu z tak szczytnymi celami
wojny pragnie tez król
chce klęski Francji
tylko Robespierre nie chce wojny
pretekstem do wojny sprawa emigrantów francuskich
uciekli z FR dwaj bracia królewscy, szlachta i duchowieństwo
najbliżej ich w pobliżu granicy fr - austr. - Trewia
utworzenie organizacji pretendującej do tytułu rządu francuskiego
ultimatum króla do elektora treswiego na żądanie żyrondystów
chcą usunięcia emigrantów francuskich
zgoda króla na utworzenie armii mającej strzec tej granicy
liczą na to, że elektor zwróci się o pomoc do cesarza
cesarz odrzuci ultimatom
to będzie oznaczało wojnę
Leopold II nie chce wojny
obiecuje pomoc w razie ataku FR, jeśli elektor usunie emigrantów
przygotowuje się do wojny zawierając przymierze z Prusami
zwleka z jej rozpoczęciem
żyrondyści wymuszają na królu dymisję rządu feuillantów
powstaje nowy - żyrondystów - Roland
ministrem wojny intrygant - Dumouriez
liczy, że łatwo zostanie zwycięzcą
przywróci władze w imieniu króla
w jego imieniu będzie rządzić
Dumouriez i żyrondyści są przekonani, że Prusy nie wezmą udziału w tej wojnie
25 03 1972 - ultimatum FR domagające się
wyjaśnienia umów z innymi państwami
zaprzestania zbrojeń
grożą wojna w razie domowy
syn Leopolda II -Franciszek II nie jest jeszcze cesarzem tylko królem Czech i Węgier
nie odpowiada na ultimatum
Zgromadzenie prawodawcze ogłasza wypowiedzenie wojny
pod adresem króla
cesarzem stał się 12 07
jakobini odsuwają się od żyrondystów
żyrondyści sądzą, że dzięki wojnie utrzymają i umocnią władzę
„wojna pałacom, pokój chatom”
,
co do wojny to nie wiadomo, kto za nią ponosi odpowiedzialność?
Francja nie została napadnięta, bo ona pierwsza wypowiedziała wojnę
Leopold ani Franciszek wojny nie chcieli
żyrondyści o tym nie wiedzieli i nie przewidywali pomocy Prus
prędzej czy później musiało dojść do konfliktu pomiędzy feudalna Europą a rewolucyjna FR
starcie się dwóch ustrojów
wojna właściwie nie leżała w interesach burżuazji francuskiej
interes kraju bardziej rozumieją Talleyrand i Robespierre - przeciwnicy wojny
Prusy niechętnie wojnę
niepokoi go wzrost Rosji
ale obrona członków Rzeszy...
9. WOJNA AUSTRII I PRUS Z FRANCJĄ. DRUGA REWOLUCJA FRANCUSKA
od IV 1792 dzieje wewnętrzne zależne od losów wojny
pomyłka żyrondystów, co do łatwej wygranej
radykalna zmiana oblicza rewolucji
nie udało im się stworzyć koalicji antyaustriackiej
chcieli do niej wciągnąć WB
ona pragnie jednak klęski FR
do wojny przystąpiły Prusy
za to Austria ma się wycofać z wojny tureckiej
to osłabi sojusz AUST - ROS
zgoda Wiednia na udział Prus w rozbiorze Polski
nie przejmowana się w Berlinie francuska propaganda
armia francuska zupełnie nie jest przygotowana do wojny
korpus oficerski ze szlachty, która w większości nie chce zwycięstwa
część z nich od razu dezerteruje
żołnierze nie ufają oficerom
Marat wzywa żołnierzy by mordowali oficerów jako wrogów rewolucji
ogół żołnierzy mundury niebieskie
ochotnicy i gwardia narodowa czerwone
wojsko przypomina raczej niekarne bandy
Dumouriez zaczyna ofensywę na północy
30 04 1792 pierwsze spotkanie z armia AUST
żołnierze francuscy uciekają
mordują swego dowódcę, który pragnie zatrzymać odwrót
armia La Fayette zaczyna się wycofywać
armia nadreńska pozostaje bezczynna
rząd pruski obawia się, że AUST za dużo zyska
6 07 1792 wypowiada FR wojnę
targuje się o udział w zdobyczy
przygnębienie żyrondystów
oświadczenie oficerów o niemożności przeprowadzenia akcji odwetowej
niepowodzenia na froncie chwieją pozycja żyrondystów
próbują zrzucić odpowiedzialność na zdrajców
księży niezaprzysiężonych
król odmawia zgody na rozwiązanie swej gwardii
żyrondyści wykorzystują wrzenie mas ludowych
manifestacja przeciwko królowi
oburzenie burżuazji
propozycja ucieczki króla
nie dochodzi do niej, bo król mu nie ufa
porażka feuillantów
zwycięstwo odnoszą przywódcy mas ludowych
głównie jakobini
nie sięgają po władze, bo strach przed inwazją
uchwała żyrondystów „la partie en danger”
ogłoszenie stanu wojennego
wezwanie do broni wszystkich obywateli
ogromny zapał wśród miejskich mas ludowych
podsycanie przez jakobinów
zdrajcy to intryganci z ZP i król
przybywają gwardziści z „Marsylianką” na ustach
przeciw królowi też zebrania sekcji Paryża
żyrondyści próbują porozumieć się z królem
Ludwik XVI odrzuca szansę ratowania swego tronu
klęska ma być pewniejsza kiedy szerzy się anarchia
płaci w sekrecie agitatorom
powszechne przekonanie ze odpowiedzialność za klęski na froncie ponoszą zdrajcy
ZP posądzono o brak energii
większość Paryża domaga się usunięcia monarchy
zapowiada się powstanie ludowe
zapobiega temu wiadomość o manifeście księcia brunszwickiego
Karol Wilhelm Ferdynand
jeszcze przed rokiem proponowany na króla Francji
obejmuje dowództwo połączonych wojsk PR - AUST
Austriacy powoli posuwają się za Francuzami
nie chcą się zbytnio angażować
obawiają się że król pruski w ostatnim momencie odmówi udziału w wojnie
25 07 armia środkowa - pruska - nad granica FR
z tej okazji ta odezwa
sprzymierzeni monarchowie mają na celu tylko szczęście FR
nie chcą mieszać się do jej spraw wewnętrznych
chcą jedynie uwolnić króla
„Miasto Paryż i wszyscy jego mieszkańcy bez różnicy winni natychmiast i bez zwłoki ukorzyć się przed królem
za wszystko co się dzieje odpowiedzialni głową przed sądem wojennym ZP w władze departamentowe
„gdyby zamek Tuileries został siłą zdobyty lub atakowany, gdyby Ich Królewskim Mościom wyrządzono najmniejszy gwałt lub zniewagę... to wywrą zemstę przykładną i na zawsze pamiętną, wydając Paryż egzekucji wojennej i na całkowite zniszczenie, a buntowników którzy tym zamachom są winni - na zasłużoną karę śmierci”
sądzi że przyspieszy koniec wojny
fatalny błąd przesądzający losy króla i wojny
3 08 Petion w imieniu 47 sekcji Paryża wniosek w ZP o detronizacje króla
ultimatum z terminem do 9 08
królowi radzono ucieczkę ale domówił
wierzy w gwardię i monarchistyczne ZP
9 08 tłumne zebranie sekcji wybiera nowy powstańczy zarząd miejski
Mandat i Roeder organizują obronę
Mandat zamordowany przez Dantona
dowództwo gwardii obejmuje Santerre
10 08 tłumy gwardzistów i chłopów otaczają Tuieries
król chroni się do ZP
zamek stawia opór, ale w końcu upadł
tłum wpada do środka i morduje kilkuset obrońców
zastraszone ZP zawiesza króla w czynnościach
aż do momentu kiedy nowy rząd postanowi co z nim uczynić
powołano Radę Wykonawczą - m.in. Danton
do nowego parlamentu - ZGROMADZENIA NARODOWEGO - maja prawo wybierać deputowanych wszyscy pracujący
król aresztowany i uwięziony w pałacu Luksemburskim => Temple
Danton ma właściwie dyktatorska władzę
musi liczyć się z nową radą Paryża - m.in. Robespierre
powstanie to nazywane jest druga rewolucją
obala władzę królewską i rządy burżuazji
przekreśla burżuazyjna konstytucję
wprowadza republikę demokratyczną
próby protestów zduszone
zwycięzcy w Paryżu mają świadomość że,mogą utrzymać władzę tylko siłą
komisarze z nieograniczoną władzą wysyłani na prowincję
aresztowania i kary
komitety nadzoru
konfiskaty
śledzenie arystokratów i księży
15 08 ZP uchwala że rodziny emigrantów stają się zakładnikami
odpowiedzialnymi za czyny emigrantów
stworzenie Nadzwyczajnego Trybunału Kryminalnego
postanowienie uwięzienia wszystkich księży
odebrano akta stanu cywilnego
zakazano noszenia sutann i habitów
konfiskata dzwonów na bron
„pierwszy terror rewolucyjny”
Marat twierdzi że zbyt łagodny
19 08 wojska Pruskie przekraczają granicę
spychają armię Dumoureiza w stronę Paryża
kapitulacja twierdzy Longwy
ministrowie i większość Rady Wykonawczej mówią o konieczności przeniesienia się do Tours
przeciwstawia się temu Danton i żyrondyści
chcą w ten sposób łatwiej złamać Komunę Paryską
objąć z powrotem władze
zrzucić wszystko na komunę i lewice jakobinów
lud Paryża wierzy w zwycięstwo
klęski na froncie przypisuje zdrajcom
Marat nawołuje do wymordowania ich - wg Dantona 30 000
1 09 plotka o kapitulacji Verdun
miasto ogarnia psychoza strachu przed zdrajcami -spiskowcami
2 - 5 09 masowe mordy
uzbrojone bandy po więzieniach
ok. 1400 wymordowanych w samym Paryżu
10 -12 tys. we Francji
ZP zastraszone bezczynne
rosnąca niechęć w EU po masakrze wrześniowej
pretekst dla rządów do krytyki tych wydarzeń
i rosyjska motywacja walki z Polakami
wybory do trzeciego parlamentu rewolucyjnego KONWENTU
atmosfera strachu przed przyznawaniem się do przekonań monarchistycznych
większość narodu nie bierze w nich udziału
zmiana na froncie
- powolne wojska AU - PR
wojnę wypowiada też król Sardynii
nieufność wzajemna PR AUTR
miały być równe armie a było 42/30 tys.
wroga postawa ludności francuskiej
chłopi boją się powrotu feudalizmu
uciążliwy deszcz
Dumoriez chce wkroczyć do Belgii by odciągnąć uwagę do Paryża
RW każe mu bronić zalesionego pasma Argonów
PR AUST przedzierają się przez nie
Dumouriez na południe łączy się z Kellermanem
stanowisko pod Valmy
wolna droga do Paryża ale cała armia francuska za plecami
król pruski wydaje rozkaz strzelania
na widok gotowych do walki Francuzów daje rozkaz do odwrotu
nie chcą długiej i ciężkiej wojny
PR nie chcą się angażować
obawiają się pominięcia przez Katarzynę II w dzieleniu Polski
potyczka pod Valmy dzięki legendzie urasta do zwycięskiej dla Francji bitwy
moralne zwycięstwo Francuzów
pierwsi stawili czoło najlepszej armii w EU
zmuszają ich i AUSTR do odwrotu
mogą przeprowadzić ofensywę
Sabaudia, Nicea, Bazylea
zwołanie w Chambery ZN sabaudzkie
przyłączenie krainy do FR
później Nicea też
z Bazylei republikę Raurację też do FR
Spira, Wormacja, Moguncja
w tej ostatniej utworzono TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ WOLNOŚCI I RÓWNOŚCI
oparcie granicy o Ren
decydujące zwycięstwa Dumourieza na płn. - wsch.
sam nie bardzo ich pragnął
na korzyść jakobinów działały
Lille, Jemappes
zajmuje całą Belgię
Jakobini wyzyskują zwycięstwo z 10 08 1792
niszczą przeciwników
10. UPADEK MONARCHII WE FRANCJI. POCZĄTEK pierwszej koalicji
zwycięstwo jakobinów w wyborach wrześniowych 1792
zwycięstwo wojsk fr na froncie
przesądza to losy monarchii
strach przed ujawnianiem pro monarchistycznych poglądów
200 - 300 w konwencie
udział publiczności - gwizdy, krzyki
prawica Konwentu - żyrondyści
160
brak oparcia w samym Paryżu
wyparci przez jakobinów
reprezentowali interesy średniego mieszczaństwa
bronili autonomii prowincji
zarzucano im że dążą do przemiany FR w federację miast
lewica - jakobini
nazywani górą lub góralami od górnych ławek
nie stanowią jednolitej grupy
wielu karierowiczów i awanturników
obok ludzi oddanych FR
Danton, Marat, Robespierre
triumwirowie
centrum
najliczniejsze
„równina“ lub „bagno“
umiarkowani
zmienne poglądy
Sieyes
pierwsza kwestia - król i ustrój polityczny we Francji
jakobin D'Herbois 21 09 wniosek o zniesienie monarchii
jakobini domagają się śmierci króla
żyrondyści detronizacji
sprawę Ludwika pogarsza znalezienie korespondencji z wrogami kraju
król wypiera się wszystkiego
jakobini żądają głowy królewskiej
„monarchia jest wieczystą zbrodnią i każdy ma prawo przeciwko niej powstać... Nie można panować i być bez winy... Każdy król jest uzurpatorem i buntownikiem”
obrońcy króla powołują się na zapis konstytucyjny
poza tym nie może szkodzić, bo jest uwięziony
Robespierre wysuwa argument bezpieczeństwa republiki
„Ludwik musi umrzec, ponieważ kraj musi żyć”
żyrondyści chcą wyroku poprzez referendum
górale się nie zgadzaja bo boją się uniewinnienia króla
„Ludwik Capet” winien zamachu na wolność narodu
wyrok nie będzie przedstawiony do zaakceptowania narodowi
16 01 najdłuższe posiedzenie
36 h bez przerwy
za wyrokiem śmierci 387
przeciw 334
21 01 wykonanie wyroku
rodzina królewska nadal w więzieniu
brat króla ogłasza się regentem za małoletniego uwięzionego Ludwika XVII
nikt się tym nie przejmuje
śmierć Ludwika - przepaść pomiędzy monarchistami, katolikami a rewolucją
zerwanie z dawną świetnością FR
terror i wojna
ogromne wrażenie ścięcia króla
wcześniej już w Anglii
łamał konstytucję
ale skazanie króla bez precedensu
każdy monarcha uchodził za pomazańca boskiego
osobę świętą i nietykalną
był właścicielem kraju
nabożeństwa żałobne i manifestacje
zohydzić królobójców
w WB tłumy domagają się wypowiedzenia wojny królobójcom
24 01 1793 wypowiada wojnę
pretekst
obawiają się FR po Jemappes i wtargnięciu Fr do Belgii
nie chce hegemonii FR
nie tylko uniknięcie niebezpieczeństwa inwazji
ekonomiczny
handel z EU przez belgijski port
powiązanie banków
obrona prawa publicznego w EU
porozumienie z państwami wschodnimi
one właśnie gwałcą to prawo „rozbierając” Polskę
„Ale los Polski nie zagraża angielskiej potędze morskiej” Trevelyan
nie wiedząc o tym Konwent wypowiada wojnę WB 1 02 za posunięcia antyfrancuskie
najbardziej przejmuje się brat króla - Karol IV hiszpański
poseł hiszpański w Paryżu próbuje interwencji w Konwencie
próbuje przekupić posłów
nie dopuścić do egzekucji
przystępuje do wojny
nie ze względu na śmierć króla
łączył ją z FR „pakt familijny”
dzięki niemu mogła się przeciwstawić WB
zagrażała na morzu hiszpańskiemu monopolowi handlu z Am. Płd.
w czasie wojny H - WB konstytuanta odmawia pomocy
Hiszpania musi ustąpić wobec zadań WB
FR wypowiada wojnę
Holandii
Państwu Kościelnemu
do koalicji antyfrancuskiej też Neapol, Portugalia
caryca odmawia
przyrzeka rządowi angielskiemu swe poparcie polityczne
zabroniła handlu z FR
tępi wszelkie przejawy wolnościowe
wszystkie państwa EU oprócz Danii, Szwecji, Szwajcarii i Turcji przeciw FR
3 x większa flota od FR
duże „zapasy” ludności
wydaje się że Francja zostanie zmuszona do kapitulacji
warunkiem przywrócenie dawnego ustroju
brak wspólnego celu w tej wojnie
hasło ogólne walka z rewolucją i obrona kultury EU
każde ma swój własny cel
często kłócący się z celami innych
WB nie tyle zmiana rządów co wyrzucenie FR z Belgii
chodzi w istocie o częściowy rozbiór FR
żadne państwo nie chce poświecić wszystkich sił
WB nie chce prowadzić wojny lądowej
opłaca
król Pruski zbyt zajęty sprawami w PL
sejm grodzieński zgadza się na zabór rosyjski
bierny opór co do zadań pruskich
22/23 09 dopiero zgoda
Toruń i Gdańsk były skłonne stawić zbrojny opór
Austria tez związana sprawa polską
brak pewności że PR wywiążą się ze swych przyrzeczeń
najszczerszej przejęto się wojna w Hiszpanii
propaganda duchowieństwa
wiosna i lato 1793 sukcesy koalicji
AUSTR bije Dumourieza pod Neerwinden
Dumouriez pertraktacje z wrogami by samemu przywrócić porządek w Paryżu
zdemaskowany ucieka
Austriacy zajmują Belgię
Anglicy Dunkierkę
FR wyparci znad Renu, z Sabaudii i Nicei
od południa HIS i PORT
Tulon opanowany przez monarchistów poddaje się Anglikom
na płn. - zach. powstanie chłopskie
3
uchwalona przez Legislatywę wojnę chłopi przyjmują niechętnie
pobór do wojska
oderwanie od rodziny
złe traktowanie
dezercje
prześladowanie księży niezaprzysiężonych
wrzenie i rozruchy
momentami otwarte powstanie
najsilniejsze w Wandei
lesisty i bagnisty teren
ułatwia to walkę
10 03 1793
rozbijanie gwardzistów
aresztowanie i mordowanie urzędników
i księży zaprzysiężonych
rozszerza się na Bretanię i sięga po Normandię
w Paryżu obawa że pochłonie całą FR
„obrona religii i monarchii
ludzie prości i szlachta dowództwem
tyraliera
świetne wykorzystanie terenu
ale brak zgody
po zwycięskich potyczkach rozchodzą się do domów
wrzenie też w miastach
spadek wartości asygnat
drożyzna
niskie zarobki
brak dowozu żywności
podsycane przez monarchistów
11. DYKTATURA JAKOBINÓW
1793/94 najcięższy dla FRANCJI
powstanie chłopskie
bunt miast
wróg zewnętrzny
kryzys gospodarczy
inflacja
rząd musi rekwirować zboże
karty żywnościowe - nie wszyscy maja do nich prawo
nie wystarczające do zaspokojenia potrzeb
brak dowozu żywności
obawiano się powstania
sankiulioci - wściekli - domagają się wprowadzenia cen maksymalnych i odebrania majątku bogaczom
pod ich naciskiem Konwent zgadza się na swobodne używanie prawa własności
przymusowy kurs asygnat
maksymalne ceny zboża
wybuchy rozruchów głodowych
26 07 uchwała przeciwko spekulantom
11 09 ustalono znowu ceny maksymalne na zboże
29 09 ogólny cennik na żywność
rozgoryczenie mas ludowych siłą rewolucji
korzystają z tego poszczególne grupy w walce między sobą
rządy rewolucyjne kierują rozgoryczenie na zdrajców wewnętrznych
przypisywano im ogromna role w trudnościach wewnętrznych
kryzys ekonomiczny
wszyscy, którzy nie aprobują kroków konwentu i jakobinów
strach przed klęską i obietnicami księcia brunszwickiego
i białymi
atmosferę strachu podtrzymują
jakobińskie pisma
innych już nie ma
stowarzyszenia jakobińskie na prowincji
jakobini z Paryża
nie stanowią jednolitej partii politycznej
nie maja zwartej organizacji
nie maja programu społecznego
prawo do własności uważają za nienaruszalne
tylko na wskutek nacisku tłumu godzą się na ustępstwa
masy ludowe pchają ich do walki z żyrondystami
żyrondyści
nie są monarchistami i katolikami
starają się powstrzymać rewolucję
chcą ograniczyć rolę Paryża przez przeniesienie stolicy
federaliści
żaden z żyrondystów nie został wybrany do Komitetu Ocalenia Publicznego
od 1793 właściwie rząd FR
RW prowizoryczna i bez znaczenia
7 członków centrum
prawdziwym przywódcą Danton
żyrondyści grożą „Gdyby doszło do znieważenie konwentu, to oświadczam w imieniu FR, że Paryż będzie zburzony tak, iż na brzegach Sekwany trzeba się bezie dopytywać, w którym stał miejscu”
jakobini decydują się na zamach stanu
2 06 1793 gwardia narodowa z Henriotem otacza konwent
domaga się wydania 22 zdrajców
przerażony konwent zezwala na aresztowanie 29 swych członków
wszystkich przywódców żyrondystów
przejęcie władzy przez jakobinów
Konwent 3 06 opracowuje nowe prawodawstwo cywilne
dyskusja nad nowa konstytucją
24 06 druga konstytucja
konstytucja roku I
wstępem - nowa DPCziO - 33 pkt.
dużo bardziej demokratyczna
państwo ma obowiązek zapewnić oświatę wszystkim swoim obywatelom
państwo powinno pomagać biednym
dąć prace bezrobotnym
środki utrzymania dla tych, którzy nie mogą pracować
nie ma podziału na obywateli czynnych i biernych
powszechne prawo wyborcze do 21 roku życia
władza prawodawcza - Ciało Prawodawcze
wybierane, co roku
uchwały maja moc po wyrażeniu zgody przez referendum ludowe
najwyższa władza wykonawcza - Rada Wykonawcza
24 członków
po uchwaleniu projektu odwołanie się do referendum
wyraża zgodę
10 08 ogłoszenie
petycje ludowe
domagają się jej zawieszenia
uczyniono to
pozostała martwą litera
jakobini chcą zjednać sobie opinię publiczną
żadna z konstytucji nie do zastosowania
jakobini wola wzmocnić rząd centralny i zaostrzyć przymus
żyrondyści rzucają hasło do marszu na Paryż
13 07 D'Armont zamordowała Marata sztyletem
istotne znaczenie ma Komitet Ocalenia Publicznego
jego członkiem zostaje Robespierre - głowa
Danton odmawia swego udziału - błąd
najwyższa władza w sprawach wojny, pokoju, zwalczania kontrrewolucji
mianował generałów i ministrów
KOMITET BEZPIECZENSTWA POWSZECHNEGO
zreorganizowany 14 09
kierował tajna policja i wyszukiwaniem wrogów rewolucji
formalnie zależy od KOC
ale dochodzi między nimi do starć
przestępców politycznych sądzi w trybie przyspieszonym Trybunał Rewolucyjny w Paryżu
na prowincji komitety centralne
przedstawiciele maja nieograniczona władzę
stosowanie metody terroru
surowe akranie faktycznych i domniemanych wrogów rewolucji
17 09 - prawo o podejrzanych
księża
szlachta
emigranci i ich rodziny
sympatycy federacji i monarchy
każdy obywatel powinien mieć świadectwo pozytywnego stosunku do republiki
podejrzanym go nie dawano
śmierć Marii Antoniny, Filipa Egalite, siostra króla Elżbieta, 21 żyrondystów
kaci - Carrier, Lebon, Feron
gilotyna, rozstrzeliwanie, topienie więźniów
4 m-ce - 4000 ludzi dead
3
po zdobyciu zbuntowanego Lyonu decyzja o zniszczeniu go
nazwa ma być wykreślona z listy miast republiki
na ruinach kolumna
burzenie zaczyna Couthon
wyroki śmierci
ludzi do ślepych ulic i strzelanie z armat
Fouche naraził się Robespierrowi i zaniechano burzenia
wprowadzenie kalendarza republikańskiego
nowe nazwy miesięcy
miesiące dzielone na dekady
1 dzien. roku - 22 09 1792
zdecydowana walka z kościołem
niszczenie obrazów i rzeźb religijnych
demolowano wnętrza kościołów
od księży wymagano wyrzeczenia się ich godności i wiary
antyreligijne maskarady w katedrze paryskiej
uroczystość ku czci Rozumu
niszczenie grobów królewskich
gwałtowna dechrystianizacja prowadzona przez hebertystów niepokoi umiarkowany odłam jakobinów
w konwencie jednak występuje przeciw niej tylko Gregoire
dechrystianizacja zraża do konwentu
prowokatorzy i obcy agenci
główni inicjatorzy terroru pragną chwycić władze w swoje ręce
przywódcy sankiuliotów mogą pociągnąć za sobą masy
Danton atakuje hebertystów za dechrystianizację
podejrzane stosunki pieniężne z obcymi krajami - Robespierre
opanowany przez hebertystów Klub Kordylierów - próba powstania ludowego
nie powiodło się, bo masy zrażone do nich
aresztowanie czołowych hebertystów
24 03 zgilotynowano ich
KK przestaje istnieć
u władzy tylko 2 stronnictwa jakobińskie
Danton
Robespierre
Danton
główny przeciwnik hebertystów
dalszy terror nie potrzebny
występuje w interesie chłopów i zamożnej burżuazji
domaga się zniesienia do maksimum cen na środki żywnościowe
skasowania utrudnień dla handlu i przemysłu
nie jest to przyjmowane życzliwie przez masy
Robespierre
może łatwo obalić rywala
posądza go o pozostawanie na usługach GB
aresztowany Danton
16 germinalia ( 5 04 1794) zgilotynowany
wraz z nim 13 innych wrogów republiki
dyktatorem Robespierre
pod wpływem Rousseau, że państwo bez religii istnieć nie może
trzeba utrzymać religię
w kościele widzi jednak podporę kontrrewolucji
dekret w konwencie
Lud francuski uznaje istnienie Najwyższej Istoty
nieśmiertelności duży ludzkiej
w dziedzinie socjalnej interesy drobnego mieszczaństwa i chłopów
utrzymano środki przeciw bogaceniu
rekwizycje
maksimum cen
tłumiono próby strajków
na wsi praca przymusowa chłopów bezrolnych
rewolucja nie została zakończona
zagrażają jej nadal monarchistyczne elementy
skorumpowanie fałszywych rewolucjonistów
kontynuacja terroru konieczna
dekrety konwentu zawiesiły działalność sądów rewolucyjnych na prowincji
odmowa oskarżonemu prawa do obrońców
trybunał rewolucyjny może odbywać się bez świadków
dwa wyroki - uniewinnienie lub kara śmierci
każdego można pociągnąć
1376 wyroków śmierci podczas 9 tygodni
Wielki Terror
opozycja
katolików nie zadowala kult Najwyższej Istoty
uważają go za antyreligijny
racjonaliści i ateusze także go zwalczają
burżuazja FR przeciwna jest kontynuowaniu restrykcji w dziedzinie handlu i przemysłu
chce korzystać ze zwycięstw na froncie
eksploatować nowo podbite kraje
do opozycji hebertyści i dantoniści
spekulanci
8 thermidora roku II Robespierre zapowiada zdemaskowanie kolejnego spisku
konieczność usunięcia zdrajców
opozycja nie ma zbyt wiele czasu
w nocy nachodzi domy „bagna” i straszy Robespierrem
„bagno” zgadza się na obalenie dyktatury pod warunkiem zaprzestania terroru
9 thermidora nie dopuszczono do głosu Saint - Juste'a i Robespierra
aresztowanie Robespierra i innych
niektóre sekcje chwytają za broń
Komuna wysyła oddział wojska, który uwalnia aresztowanych
Robespierre panem sytuacji, ale nie umie jej wykorzystać
brak wodza i brak planu działania
konwent pozbawia praw obywatelskich wszystkich powstańców i zwolnionych
10 thermidora odziały konwentu opanowują ratusz i ponownie aresztują Robespierra
następnego dnia zostają zgilotynowani - 29 07
potem giną inni jakobini
zwycięzcy -temidorianie
zakończenie okresu rewolucji demokratycznej
władza znów dla burżuazji
40