ZWIĄZKI AKTYWNE BĘDĄCE SKŁADNIKAMI KOSMETYKÓW:

1. WITAMINY

2. PRODUKTY POCHODZENIA ROŚLINNEGO

3. PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO

I. WITAMINY - związki organiczne o zróżnicowanej budowie, w odpowiedniej ilości (hipowitaminoza i hiperwitaminoza) niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Działanie witamin można ująć w kilku punktach:

1. są istotne w pielęgnacji skóry

2. hamują proces starzenia się skóry bez negatywnego ingerowania w procesy fizjologiczne

3. ich działanie warunkowane jest wieloma czynnikami (np. środowisko, pH wodnych roztworów)

4. w kosmetykach wystepują w formie roztworów wodnych lub tłuszczowych

( witaminy rozpuszczalne w wodzie: z grupy B, C, H, PP i rozpuszczalne

w tłuszczach: A, D, E, F, K.)

5.mają działanie ogólnoustrojowe ( po przyjęciu doustnym) i działanie miejscowe
(po zastosowaniu zewnętrznym preparatów kosmetycznych zawierających witaminy).

II. Substancje czynne pochodzenia roślinnego mogą mieć różne pochodzenie:

1. produkty pierwotnej przemiany materii roślin ( będące materiałem budulcowym
   i zródłem energii): cukry, kwasy organiczne, estry kasów tłuszczowych, aminokwasy, białka, enzymy;

2. produkty wtórnej przemiany materii roślin: niektóre glikozydy, terpeny, sterole, saponiny, olejki lotne, żywice, balsamy, garbniki, alkaloidy.

Substancje czynne pochodzenia roślinnego mające zastosowanie w kosmetyce to: alantonina, aminokwasy, cytokiny, białka ( keratyna, elastyna, kolagen), mukopolisacharydy - kwas hialuronowy, ASC III, antocyjany, antybiotyki, azuleny, balsamy, ceramidy, chlorofil, cytokiny, cukry ( proste i złożone, skrobia , glukany), ekstrakty roślinne ( alkohole, glikole, estry kwasów tłuszczowych), elastyna, enzymy
( zymaza, pepsyna), koenzymy, dysmutazy, estry kwasów tłuszczowych, fitohormony, fitosterole, fosfolipidy, flawonoidy, pyknogenole, garbniki, glikozydy ( saponiny), kwasy owocowe ( AHA, α-hydroksykwasy), lecytyna, mikroelementy ( miedź, mangan, molibden, cynk, kobalt, jod, fluor), nienasycone kwasy tłuszczowe(NKT, NNKT, GLA), olejki eteryczne, pektyny, sterole, śluzy, woski ( naturalne, mikrokrystaliczne, syntetyczne), żywice ( sosnowa, benzoesowa, olibanum, damara, bursztyn)

4. Substancje czynne pochodzenia zwierzęcego:

- hormony,

- embrioblasty,

- kolagen,

- lanolina,

- melatonina

- placenta.

Nazwa witaminy	Postać chemiczna	Źródła	Składnik kosmetyków	Znaczenie
Witamina A Witamina A1, retinol β-karoten (prowitamina A) witamina A2 ( 3,4- dehydroretinol) retynina	- (C20H29OH), jasnożółty olej, - ( C20H29OH) - ( C20H30O) alkohol diterpenowy z pięcioma sprzężonymi wiązaniami podwójnymi - (C20H27OH) -inne formy : forma aldehydowa forma kwasowa i jej sole oraz palmitynian witaminy A	tran, mleko, żółtko, masło marchew, szpinak, rzeżucha - olej ryb słodkowodnych - wyodrebniona z rodopsyny - purpury wzrokowej	kremy odżywcze, regeneracyjne, toniki, mleczka, maseczki, żele Poza estrami witaminy A stosuje się w kosmetyce kwas retynowy ( tretioninę), który wykazuje znacznie większą trwałość i ma własciwości keratolityczne. Jego dopuszczalne stężenie wynosi 0,001%. Stosuje się go w preparatach o właściwościach regenerujących, ochronnych, w leczeniu zaburzeń regeneracyjnych ( nadmierne rogowacnie i łuszczenie się skóry)	Regeneruje naskórek, włosy, paznokcie, przyczynia się do podwyższenia bariery ochronnej skóry i pogrubienia naskórka. Warunkuje prawidłowy wzrost, rozwój i funkcjonowanie komórek naskórka, przewodu pokarmowego i oddechowego. Jej niedobór może powodować trudne gojenie się ran i zakłócać prawidłowe funkcjonowanie gruczołów łojowych, co prowadzi do takich objawów jak: - przesuszenie - marszczenie się - nadmierne rogowacenie - złuszczanie naskórka, - łupież
Witamina B1	tiamina	Owoce dzikiej róży, otręby zbożowe, mniszek lekarski, drożdże, nasiona owoców strączkowych	W kosmetykach nie jest stosowana w formie wolnej lecz w postaci B-kompleksu z kiełków zbóż w maseczkach, kremach, tonikach do pielęgnacji skóry i włosów.	Potrzebna do właściwego spalania cukrów, umożliwia sprawne działanie układu nerwowego, poprawia sprawność umysłową
Witamina B2	ryboflawina	Drożdże, owoce dzikiej róży, mniszek lekarski	W preparatach do pielęgnacji cery tradzikowej, jamy ustnej i włosów.	niezbędna do przemiany pożywienia w energię oraz odnowy tkanek organizmu
Witamina B5	Kwas pantotenowy	Drozdże, chleb razowy, mleko, jaja, rośliny strączkowe	W kosmetyce stosowany jest pantoteinian wapnia w formie 0,05-0,5 procentowych roztworów wodnych i wodno-etanolowych, jest składnikiem preparatów łagodzących stany zapalne i podrażnienia skóry i paznokci, preparatach na porost włosów.	Potrzebna do właściwego wzrostu włosów, pomaga utrzymać jędrność i elastyczność skóry, ułatwia organizmowi zwalczać stany zapalne.Ważna we wszystkich przemianach metabolicznych
Witamina B6	pirydoksyna	Kiełki pszenicy, ziemniaki, drożdże, tłuste ryby, warzywa, banany, płatki owsiane, brązowy ryż,	W kosmetykach wystepuje w formie palmitynianu pirydoksyny w kremach odżywczych, regenerujących, przeciwzmarszczkowych, stosuje się ją w leczeniu trądziku.	Zapewnia właściwe funkcjonowanie układu nerwowego, zmniejsza mdłości, zatrzymuje wodę w organizmie, pomaga zachować zdrowy wygląd skóry
Witamina B12	kobalamina	Spirulina, wątroba wieprzowa, tłuste ryby, ryby o białym mięsie, kurczaki, sery, mięso jagnięce, jajka, kiełki lucerny		Konieczna do właściwego funkcjonowania wszystkich komórek, regeneruje czerwone ciałka krwi, wspomaga pracę mózgu, zwalcza uczucie zmęczenia, działa antystresowo, odgrywa rolę w syntezie DNA
Witamina B15 Witamina B9 folacyna, witamina M, witamina Bc	Kwas panganowy Kwas foliowy	Drożdże, soja, otręby, zarodki pszenne, zielone warzywa- szpinak, sałata, natka pietruszki	Dodaje się go do kremów, maseczek regenerujących, przeciwzmarszczkowych, poprawiających elastyczność skóry. Kosmetyki z kwasem foliowym przeznaczone są dla kobiet po 30 roku życia do każdego rodzaju cery skłonnej do zmarszczek i zniszczonych ekspozycją słoneczną.	Wydłuża życie komórek zwłaszcza w zanieczyszczonym środowisku. Reguluje różne procesy metaboliczne w organizmie, działa jako koenzym- przenoszenie reszt jednowęglowych. W syntezie puryn, piryminidyn. Niektórych aminokwasów, procesie podziału komórek, uczestniczy z wit B12 w regulacji tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek. Najnowsze badania wskazują na aktywność kwasu foliowego w leczeniu miażdżycy, zapobieganiu pasożytom jelitowym, działaniu detoksykacyjnym na substancje trujące zawarte w żywności. Opóźnia wystapienie siwizny i wpływa na zdrowy wygląd skóry. Badania wskazują, że kwas foliowy ułatwia wzrost i przedłuża życie komórkom skóry młodym jak i starszym.
Witamina PP (witamina B3)	niacyna amid kwasu nikotynowego	Drożdże, śledzie, wątroba, warzywa, owoce, orzechy, jaja, mleko, czarne porzeczki, poziomki, żurawiny, owoce dzikiej róży, liście szałwi	W kosmetykach do pielęgnacji skóry ze skłonnościami do dermatoz i w preparatach przeciw wypadaniu włosów.	Pełni rolę w przemianie materii, usuwa toksyczne substancje z organizmu, wspomaga układ odpornościowy, reguluje wilgotność i złuszczanie się skóry, Eliminuje stany zapalne skóry
Witamina H (witamina B7)	Biotyna, witamina skóry, koenzym R	Soja, nerki, twaróg, banany, grzyby, orzechy, jaja	Stosuje się ją w kosmetykach do pielegnacji skóry i włosów - emulsje, odżywki. W leczeniu trądzika, czyraczności łysienia, łamliwości paznokci biotynę stosuje się wewnętrznie 10-15 mg. Ma zastosowanie w kosmetykach do miniliftingu razem z witaminą A i E. W liposomach do usuwania depigmentacji skóry i nawilżania.	działa antyłojotokowo, przyczynia się do wytwarzania keratyny, zwalcza o likwiduje zmarszczki, poprawia kontury skóry, nawilża ją, usuwa worki pod oczami, zmniejsza rozszerzone pory, rozjaśnia przebarwienia skóry, stosuje się ją do pielęgnacji cery suchej, zwiotczałej, przedwcześnie starzejącej się.
Witamina C	Kwas askorbinowy, mikronizowany kwas askorbinowy, zamknięty w strukturach liposomów fosforan i palmitynian kwasu askorbinowego	Glóg, cytrusy, czrna porzeczka, owoce dzikiej rózy, pietruszka i inne	- nie rozpuszcza się w tluszczach, więc nie może wnikać do ceramidów cementu międzykomórkowego - formy stosowane w kosmetykach, rozpuszczalne w tłuszczach, wnikające głęboko w skórę stosowana jest w kremach i maseczkach	Posiada właściwości antyoksydacyjne, ma działanie ogólnoustrojowe, niezbędna do przebiegu wielu procesów metabolicznych Stosuje się ją w zapobieganiu infekcjom i zapaleniom, przy zaburzeniach miesiączki, w leczeniu hemoroidów, żylaków, krwotoków z nosa.Działa wybielająco na skórę(inhibitor dla melaniny), wpływa na prawidłowy rozwój tkanki łącznej (w tym kolagenu), kostnej i zębiny.
Witamina D	kalcyferol	Tran, ryby	Z uwagi na możliwość wywołania hiperwitaminozy witamina ta rzadko stosowana jest w kosmetykach - kremy odchudzające, preparaty przeciwko łysieniu, paradontozie, łamliwości paznokci, łojotokowi.	Wpływa na prawidłowy rozwój kośćca, zębów, utrzymuje odpowiedni poziom wapnia i fosforu we krwi, przyspiesza metabolizm, zwiększa napięcie naskórka, zapewnia szybsze ziarninowanie (zabliźnianie ) skóry
Witamina E	grupa witamin E, tokoferole- połączenia wywodzące się z układu chromanu, poszczególne tokoferole (α, β, γ, δ)różnią się między sobą liczbą i rozmieszceniem podstawników metylowych w pierścieniu aromatycznym. Najbardziej czynny bilogicznie jest α-tokoferol Octan α- tokoferolu z uwagi na zablokowanie grupy fenolowej nie posiada właściwości antyoksydacyjnych, ale w odróżnieniu do tokoferolu jest mniej wrażliwy na wpływ światła, powietrza i temperatury	Oleje ekstrahowane z kiełkujących ziaren pszenicy i kukurydzy	Zastosowanie w formie octanu α- tokoferolu w preparatach do skóry starzejącej się, w kremach odżywczych i regenerujących, preparatach kąpielowych. Kremy odżywcze, oleje, preparaty do kąpieli	Biologiczny antyutleniacz dla wit. A i C ( zapewnia ochronę wrażliwym składnikom kosmetyków).Poprawia nawilżenie i sprężystość skóry.Wbudowując się w cement międzykomórkowy naskórka i w błony jego komórek hamuje procesy starzenia się skóry.Zmniejsza wrażliwość na promieniowanie. Tokoferole przy miejscowym zastosowaniu poprawiają ukrwienie skóry, wzmacniają tkankę łaczną i polepszją wykorzystanie tlenu w komórkach. Przyjmuje się, ale nie zostało to dostatecznie potwierdzone, że: Tokoferole wspomagaja gojenie się ran, opóźniają proces starzenia się , łagodzą ukaszenia pszczół, wspomagają leczenie łojotokowego zapalenia skóry i tradziku.
Witamina K K1 K2	Filochinon ( C31H46O)- filochinon (C41H56O)	Szpinak, kapusta lucerna,kalafior, mączka rybna	W kosmetykach dla skóry z problemami naczynkowymi. Powoduje łatwiejsze wchłanianie wylewów podskórnych, zapobiega krwawieniom z pękniętych naczynek.	Odpowiada za krzepliwość krwi.
Witamina F	Mieszanina istotnych dla organizmu wielonienasyconych kwasów tłuszczowych(EFA - essential fatty acids , NNKT - niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, najbardziej czynne biologicznie składniki mieszanin: Kwas linolowy i linolenowy.	Źródłem kwasu γ-linolenowego są nasiona ogórecznika lekarskiego, czarnej porzeczki, wiesiołka Źródła witaminy F : oleje lniany, sojowy, arachidowy, oliwkowy i tran rybi.	W formie czystych kwasów lub ich estrów w kremach odżywczych, regenerujących, płynach do włosów, preparatach dermatologicznych regulujących czynności gruczołów skóry.	Kwasy arachidowy i linolenowe istotne w syntezie prostaglandyn - regulatorów wielu procesów i reakcji enzymatycznych. Nienasycone kwasy tłuszczowe elementy struktury lipidów komórkowych. Nienasycone kwasy tłuszczowe występują obficie w lipidach skóry, tkance podskórnej, ich brak prowadzi do zaburzeń procesu keratynizacj, nadmiernego złuszczania się i wzrostu przepuszczalności naskórka. W przypadku bladej zwiędłej skóry, łamliwych włosach i paznokciach korzystne działanie występuje przy zewnętrznym zastosowaniu witaminy F.

II. PRODUKTY CZYNNE POCHODZENIA ROŚLINNEGO:

MIKROELEMENTY - składniki śladowe niezbędne do prawidłowego rozwoju

i funkcjonowania organizmu, stanowią składniki układów enzymatycznych, najważniejsze z nich to:

1. miedź - bierze udział w syntezie hemoglobiny

2. mangan - brak powoduje niedokrwistość i zahamowanie wzrostu

3. molibden - aktywuje niektóre enzymy

4. cynk - bierze udział w przemianie białek, cukrów, kwasów nukleinowych, jest składnikiem 18. enzymów, jego brak powoduje upośledzenie odczuć smakowych

5. kobalt - bierze udział w procesach krwiotwórczych

6. jod - brak powoduje niedoczynność tarczycy

7. fluor - niezbędny przy powstawaniu szkliwa zębów

Istotne jest odróżnienie działania mikroelementów przy zewnętrznym stosowaniu - nałożeniu z kosmetykiem i podaniu doustnym.Cynk hamując aktywność α-5- reduktazy przy zastosowaniu zewnętrznym leczy trądzik.

Źródłem mikroelementów do celów kosmetycznych są :sól morska, plankton, muł Morza Martwego i rosliny: pokrzywa, skrzyp, rdest, algi. Mikroelementy występują w nich
w dużych ilościach w postaci kompleksów metaloorganicznych i z polisacharydami.

WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH SUBSTANCJI CZYNNYCH POCHODZENIA ROŚLINNEGO:

Nazwa substancji czynnej	Charakter chemiczny	Występowanie	Działanie
Alantoina		Kiełki zbóż, łupiny kasztanów, korzeń żywokostu Może być otrzymywana syntetycznie	Przyspiesza ziarninowanie uszkodzonej tkanki Składnik maści i zasypek w leczeniu trudno gojących się ran Działa kojąco, łagodzi podrażnienia i występuje w preparatach przeciwtrądzikowych, płynach do kąpieli, dezodorantach, preparatach do opalania
Aminokwasy	α - aminokwasy, podstawowe elementy budowy białek , aminokwasy wchodzące w skład naturalnego czynnika nawilżającego- NMF ( 40% seryna, 14% cytrulina, 12% alanina, 4-9% treonina a także prolina, ornityna,asparagina, glicyna, leucyna, walina, histydyna, lizyna	W kosmetykach stosuje się je z liposomami, jako cząstkami transportujacymi oraz w mieszaninach z mleczanem sodu i piroglutanianem sodu	Działają nawilżająco i zwiększają nawilżające działanie innych składników w skórze
Cytokiny Interferon	Substancje białkowe ( glikoproteidy)	W preparatach kosmetycznych pełnią funkcje: 1. regenerującą , 2.ujędrniająco-nawilżającą ( intensywne nawilżenie i uelastycznienie skóry, odmłodzenie, spłycenie zmarszczek) 3. obronną - oddziałują na system immunologiczny skóry, podwyższając jej odporność na stany zapalne, podrażnienia i alergie - wytwarzają go zainfekowane komórki w celu uaktywnienia komórek zdrowych do obrony przed zakażeniem	Działanie miejscowe, obecne w skórze cytokiny odpowiedzialne są za syntezę kolagenu i elastyny, odnowę naskórka, procesy starzenia się i obumierania komórek Biorą udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego, są przekaźnikami informacji między komórkami, powodują rozmnażanie, wzrost, kierują komórki odpornościowe ( limfocy) do miejsc zakażonych, większość cytokin to czynniki wzrostu. „Kaskada cytokinowa”- cytokiny powodują wydzielanie innych cytokin.Podanie cytokin powoduje opóźnienie procesów starzenia się przyspieszając degenerację komórek sąsiadujących, z których pobierane są substancje odżywcze na rzecz komórki odmładzanej Roślinne odpowiedniki cytokin są bezpieczniejsze ale też powinny być stosowane pod kontrolą
Elastyna	Skleroproteina, włókna rozciągliwe do 150%, zbudowane w 90% z 5 aminokwasów: leucyny, glicyny, izoleucyny, proliny, waliny	Hydrolizaty elastyny - doskonałe preparaty nawilżające
Keratyna	Białko zbudowane z dużej ilości cysteiny	Występuje w zrogowaciałym naskórku, paznokciach, włosach Hydrolizat keratyny-włos w płynie, składnik szamponów, odżywek do regeneracji włosów po farbowaniu i trwałej ondulacji.
Hydroksyprolina			Pobudza fibroblasty do produkcji kolagenu III.
Antocyjany	Glikozydy, zwiazki pochodne glukozy, Znane glikozydy : cyjanina, malwina	Są rozpuszczone w soku komórkowym kwiatów i owoców, nadając im barwę fioletową, ciemnoniebieską, czerwoną, różową Stosuje się je w kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji i regeneracji cery zanieczyszczonej oraz uszkodzonej przez promieniowanie UV.	Mają działanie przeciwrodnikowe Uelastyczniają naczynia krwionośne, poprawiają wzrok i wiążą metale ciężkie. Ich działanie antyrodnikowe związane jest z ich udziałem w reakcjach redoks zachodzących w organizmie.Antocyjany wykazują podobną aktywność biologiczną podobną do flawonoidów.
Antybiotyki		Wytwarzane są przez mikroorganizmy: pleśnie, grzyby W kosmetyce stosuje się je w postaci wyciągów z ziół lub świeżych roślin : łopianu, babki, chmielu, jaskółczego ziela, kocanki, jałowca	Działają bakteriobójczo, bakteriostatycznie
Azuleny		Występują głównie w kwiatach rumianku i krwawnika	Mają działanie przecwzapalne, bakteriobójcze, bakteriostatyczne, przeciwalergiczne, zmniejszające obrzęki
Balsamy peruwiańsi tolutański styraksowy kopaiwa ladanum	Naturalne wydzieliny roślin i drzew podzwrotnikowych	Używany w kosmetykach do pielęgnacji ciała i w przemyśle perfumeryjnym b. styraksowy - używany do produkcji szminek, pudrów, lotionów utrwalacz zapachów stosowany w przemyśle perfumeryjnym b.kopaiwa - stosowany w preparatach do pielęgnacji włosów	b. peruwianski - działa aseptycznie, przeciwzapalnie, ma zapach waniliowy b. tolutański- wybiela, odkaża, wygładza skórę b. ladanum - stosowany jako środek zapachowy przypominający ambrę i jako fiksator
Ceramidy	lipidy	Są też produkowane ceramidy	Spajają komórki naskórka, ceramidy chronią skórę przed słońcem, wiatrem, skażeniem środowiska, mają wpływ na wchłanianie i wydzielanie skórne
Chlorofil	Ma emoglobiny	Wystepuje w kosmetykach do pielęgnacji cery przetłuszczającej się , szarej, zmęczonej	Poprawia ukrwienie skóry, wpływa na lepsze jej dotlenienie i odżywienie
Cukry	Sacharydy -substancje zbudowane z węgla i wodoru, tlenu	Kosmetyki naturalne złożone są z cukrów prostych -monosacharydów Żele, emulsje do maseczek kosmetycznych, kremów, maści - cukry złożone Zasypki, pudry - podstawą jest skrobia	Właściwości odżywiające i przeciw chorobom skóry
Glukany	Przykładem jest karboksymetyloglukan (CMG)		Aktywator wewnątrzkomórkowych systemów neutralizujących wolne rodniki CMG aktywuje enzym ferrytynę - ferroproteid i siarkowy trójpeptyd - glutation, biorący udział w reakcjach redox wymiatając wolne rodniki
Ekstrakty roślinne	Wyciągi roślin na bazie rozpuszczalnika ( alkohole, glikole, estry kwasów tłuszczowych lub trójglicerydów kwasów tłuszczowych)		Działanie tonizujące, łagodzące, zmiękczające, ściągające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, nawilżające.
Elastyna	Białko budujące włókna spreżyste skóry	Po 45 roku życia zawartość elastyny w skórze maleje, powodując jej wiotczenie Stosowana w kremach do cery dojrzałej	Decyduje o elastyczności skóry, rozciągliwości i młodym wyglądzie.Ma dzaiałanie silnie nawilżające, uelastyczniające naskórek
Enzymy 1.Zymaza 2.pepsyna	Substancje białkowe, biokatalizatory metabolizmu tkanek - występuje w drożdżach	W skórze występuje bardzo dużo enzymów warunkujących jej prawidłowe funkcjonowanie W czystej postaci w kosmetykach wykorzystywane są bardzo rzadko. - drożdże stosowane są do zabiegów kosmetycznych ( okłady, maseczki) - zawierają ją niektóre płyny do płukania ust	Działają selektywnie - katalizuje przemianę cukrów prostych ( np.glukozy w alkohol i dwutlenek węgla). - katalizuje hydrolizę białek, co sprzyja usuwaniu resztek pokarmu z przestrzeni międzyzębowych
Koenzymy koenzym Q10	Niebiałkowe części enzymów, np. barwniki typu cheminy, witaminy, kwasy nukleinowe, metale- miedź - przenośnik elektronów w łańcuchu oddechowym organizmu, jego rola związana jest z odwracalną redukcją i utlenianiem układu chinonowego	Koenzym Q10 - składnik mitochondriów, spełnia ważną funkcję fizjologiczną w przenoszeniu elektronów Preparaty kosmetyczne zawierające Q10 chronią skórę przed zanieczyszczeniami środowiska i wolnymi rodnikami, zwiększają zdolności obronne naskórka i pobudzają regenerację skóry	Decydują o typie reakcji katalizowanej przez enzymy Spełniają rolę w procesach biologicznych redoks - wspomaga wytwarzanie i gromadzenie energii w komórkach, choni je przed niedotlenieniem, pobudza metabolizm i regenerację
Dysmutazy Superoksydysmutaza(SOD)	Enzymy neutralizujące wolne rodniki - katalizuje reakcję rodników nadtlenkowych w tlen cząsteczkowy i nadtlenek wodoru	- stosowana w kosmetykach z witaminą E - w kosmetykach stosuje się też superphycodysmutazę (SPD) otrzymywaną z alg	Chroni skórę przed agresywnymi wolnymi rodnikami
Estry kwasów tłuszczowych	Produkty reakcji wyższych kwasów tłuszczowych (WKT) i gliceryny - tłuszcze	Tłuszcze, oleje stanowią bazę dla kosmetyków	Nie ulegają szybkiemu jełczeniu, maja dobre właściwości natłuszczające, ochronne, są dobrze tolerowane przez skórę.Nie powodują zaczopowania gruczołów łojowych Nadają się do pielęgnacji każdego rodzaju cery
Fitihormony Fitoestrogeny ( auksyny, gibereliny, cytokininy, kwas abcysynowy)	Hormony roślinne	Kremy odżywcze, maseczki kosmetyczne, płyny do pielegnacji cery Źródłem fitohormonów są: koper, szyszki chmielowe, bazie wierzby, kiełki pszenicy, ryż, kukurydza Występują w olejach: palmowym, z awokado, w dużych ilościach nasion strączkowych ,np. soi	Maja wpływ na wzrost, rozmnażanie i wiele czynności życiowych roślin Niektóre z nich wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń hormonalnych w organizmie człowieka z uwagi na ich podobieństwo do hormonów ludzkich.
Fitosterole	Mają zbliżona budowę do steroli	Występują w cemencie międzykomórkowym naskórka Stanowią też cenny surowiec kosmetyczny	Wzmacniają barierę lipidową naskórka, hamują utratę wody
Fosfolipidy: lecytyna	Są elementem budulcowym błon komórkowych, związki złożone z glicerolu, kwasów tłuszczowych, kwasu fosforowego i grupy funkcyjnej nadającej im charakterystyczne właściwości. - zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe ( linolenowy i linolowy)	Surowce w produkcji liposomów Pozyskiwana z żółtka jaj kurzych, nasion pszenicy, soi.	Rozmiękcza skórę i ułatwia wchłanianie czynnych składników preparatów kosmetycznych
Flawonoidy	Zróżnicowana budowa chemiczna, najczęściej wystepują w postaci glikozydów	Uzyskuje się je : z ziela ruty, fiołka trójbarwnego, gryki, rdestu ptasiego, skrzypu, kwiatostanu głogu, lisci brzozy, kwiatu bzu czarnego, owoców cytrusowych i arniki	Wykazują wielostronną aktywność biologiczną, nieznaczną toksyczność, są grupą substancji poprawiających kondycję naczyń krwionośnych. Mają działanie uszczelniające, uelastyczniające naczynia krwionośne i przeciwobrzekowe
Pyknogenole	Mieszanina biologicznie czynnych flawonoidów z grupy hiocjanidyny	Surowcem do pozyskiwania pyknogenoli są : kora sosny kanadyjskiej, pestki winogron Stosuje się je w kosmetykach opóźniających procesy starzenia, chroniących skórę i preparaty kosmetyczne przed wolnymi rodnikami.	Maja bardzo silne działanie przeciwutleniające i przeciwnowotworowe
Garbniki	Związki o złożonym składzie chemicznym	Garbniki do pielegnacji włosów pozyskiwane są z: Kory dębu, wierzby, kasztanowca, kory i liści oczaru wirinijskiego, liści orzecha włoskiego i szałwi Mają zastosowanie w produkcji preparatów kąpielowych, szamponów przeciwłupieżowych, lotionów, mydeł leczniczych, kremów, maseczek do pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej, balsamów i kremów przeznaczonych do masaży pojędrniających ciało	Wykazują zdolność trwałego łączenia się z proteinami. Stosowane zewnętrznie działają ściągająco, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, przeciwwysiękowo, hamują drobne krwawienia i jednocześnie likwidują ból, uczucie pieczenia i swędzenia ( niwelują skutki ukońszeń owadów). Garbniki wiążą się z białkami jadów owadzich, neutralizując je i wywołując efekt znieczulenia.Wpływają na uszczelnianie ścianek włosowatych i zjawisko neutralizacji histaminy odpowiedzialnej za wywoływanie zmian uczuleniowych
Glikozydy: Saponiny Kwas glicyrryzynowy	- substancje organiczne , głównie pochodzenia roślinnego, trójterpenowe glikozydy lub hydroksylowe pochodne skwalenu połączone z resztą cukrową. Saponina trójterpenowa	Glikozydy flawonoidowe - źródłem są ziele bratka dzikiego, kwiaty bzu czarnego - stosuje się je do produkcji szamponów, płynów do kąpieli, pieniących past do zębów, kremów, żeli, mydeł do golenia i mydeł stosowanych w zwalczaniu cellulitisu Surowcami roślinnymi do uzyskiwania saponin są: korzeń mydlnicy, naparstnicy, kwiaty i korzenie pierwiosnka, kwiat dziewanny, owoce kasztanowca, bluszcz pospolity, lukrecja gładka, korzeń żeń- szenia Pozyskuje się ją z korzenia lukrecji.W surowcu wystepuje, jako sól sodowa lub wapniowa - glicyryzyna, tez przeciwzapalna	Napary z tych ziół działają dezynfekcyjnie, ściagająco, wybielająco cerę - wykazują zdolność obniżania napiecia powierzchniowego fazy wodnej, ułatwiają wchłanianie przez skórę i błony śluzowe innych trudno rozpuszczalnych związków, poprawiają wchłnialność kosmetyków mają działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, przeciwbakteryjne, uszczelniają naczynia włosowate - substancja przeciwzapalna, ma budowę i działanie zbliżone do hydrokortyzonu - podobieństwo działania glicyryzyny do hormonów kortykosteroidowych wykorzystano do powiększania biustu.
Kwasy owocowe (AHA, α-hydroksykwasy): Kwas glikolowy Kwas mlekowy Kwas jabłkowy		Wystepują w różnych owocach , warzywach, trzcinie cukrowej i kwaśnym mleku - wystepuje w soku trzciny cukrowj, syntetyczny stosowany do peelingu	Pomagają w usuwaniu warst martwych komórek nagromadzonych na powierzchni skóry, wykazują działanie złuszczające, wygładzające, rozjaśniające. AHA stymulują proces odnowy skóry, mają działanie nawilżające, są nośnikami innych trudno wchłanialnych składników preparatów kosmetycznych
Lecytyna	Mieszanina lipidów	Cenny surowiec kosmetyczny

SUBSTANCJE CZYNNE POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO

HORMONY:

Produkowane przez gruczoły dokrewne ( przysadka mózgowa, tarczyca, kora nadnerczy, niektóre tkanki)

W skórze występuje wiele hormonów sterydowych odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowego funkcjonowania i równowagi biologicznej skóry i jej przydatków.

Stosowanie hormonów w kosmetyce zostało zabronione w latach siedmdziesiątych.

Obecnie w niektórych preparatach stosuje się stilbestrol - związek syntetyczny
o działaniu podobnym do estradiolu.

Embrioblasty - wyciągi z komórek embrionów zwierzęcych. Przygotowany przez zmielenie a następnie rozpuszczenie w soli fizjologicznej roztwór komórek embrionlnych jest poddawany naświetlaniu promieniami UV, by uszkodzic komórki i wyzwolić z nich witaminy, aminokwasy, sole mineralne, cząstki biostymulujące.

Kolagen - podstawowe bialko tkanki łącznej występujące w połączeniu z innymi białkami strukturalnymi - elastyną i mukopolisacharydami.

Nadaje skórze odpowiednią elastyczność i napięcie i podtrzymuje wyższe warstwy skóry, łączy naskórek ze skórą właściwą . W kosmetyce stosuje się kolagen III w postaci liposomów lub przy udziale aktywnego czynnika ASCIII pobudzającego syntezę kolgenu III.Pomaga odbudować strukturę podporową skóry, poprawiając elastyczność, napiecie skóry, zwiększając stopień nawilżenia tkanki łącznej skóry i spłycenie zmarszczek.

Lanolina- jest wydzieliną gruczołów owiec o składzie chemicznym podobnym do sebum

Melatonina - hormon młodości, wyodrębniona z szyszynki mózgowej cieląt, likwiduje toksyczne wolne rodniki, aktywizuje enzymy przeciwutleniające opóźniając procesy starzenia.

Dwukrotnie wiekszą ma skuteczność od witaminy E.Poziom melatoniny w organizmie maleje z wiekiem. W medycynie melatoninę stosuje się :

- w leczeniu zaćmy

- chorób nowotworoych

- chorób układu krążenia,

- AIDS

W kosmetyce stosowany jest zewnętrznie , w dawce naskórkowej 0,1 mg, w postaci kremów, toników, hydrożeli.

Melatonina łatwo przenika przez naskórek, docierając do skóry właściwej i naczyń krwionośnych, do krwioobiegu. Melatonina odtwarza sprawność układu immunologicznego.

Stosowanie melatoniy w preparatach kosmetycznych powinno być bardzo ostrożne a według niektórych zabronione.

Placenta - wyciąg z łożyska zwierząt, zaiera witaminy: A, C, B_2, B_12, kwas foliowy, biotynę, aminokwasy, enzymy, oligoelementy.

Wpływa na przyspieszenie metabolizmu komórkowego, przyspiesza gojenie się ran i owrzodzeń skóry, podnosząc odporność organizmu.W kosmetyce stosuje się w produkcji preparatów do pielegnacji skóry odwodnionej i starzejącej się.

---