Finanse-koło

1. Akcje i obligacje- Marta

Akcja

• tytuł własności do ułamkowej części spółki akcyjnej

• wyraża wniesiony wkład i prawa członkowskie w spółce

• jest papierem wartościowym, który może podlegać obrotowi.

• jej nabywca zwany jest akcjonariuszem.

Pierwszym podmiotem w historii, który wyemitował akcje była Holenderska Kompania Wschodnioindyjska w 1606 r.

Jedną z pierwszych akcji emitowanych na ziemiach polskich była akcja dywidendowa Kompanii Manufaktur Wełnianych wydana w Warszawie w 1768 r.

Dokument akcji

Akcja powinna być sporządzona na piśmie i zawierać następujące dane:

• nazwę, siedzibę i adres spółki,

• oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru,

• datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji,

• wartość nominalną, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji,

• wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych,

• ograniczenia co do rozporządzania akcją,

• postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki,

• podpis zarządu i pieczęć spółki

Wartość (cena) akcji:

• Nominalna

• Emisyjna

• Rynkowa

Emisja

Emisja akcji jest to podwyższenie kapitału własnego przez spółkę akcyjną , polegające na wyemitowaniu nowych akcji

Rodzaje emisji:

• emisja założycielska

• następne emisje

• emisja publiczna akcji

• emisja prywatna

Uprawnienia akcjonariusza

• Prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki

• Prawo poboru

• Prawo do dywidendy

• Prawo do udziału w podziale majątku są w przypadku jej likwidacji

Prawo mniejszości

Rodzaje akcji

ze względu na sposób przenoszenia własności:

• imienne

związane z określoną osobą fizyczną lub prawną wpisaną w dokumencie akcji

realizacja praw z akcji imiennych w stosunku do spółki akcyjnej może mieć miejsce tylko przy zgodności wpisu do księgi akcyjnej

• na okaziciela

za akcjonariusza uznaje się ich posiadacza

prawa z akcji przysługują każdemu, kto je posiada

akcjonariusz może żądać zmiany akcji na okaziciela na akcje imienne, jeżeli ustawa lub statut nie stanowią inaczej

ze względu na formę pokrycia:

• gotówkowe

w przeciwieństwie do akcji aportowych, akcje gotówkowe pokrywane są w formie wkładu pieniężnego

• aportowe

obejmowane w zamian za wkłady niepieniężne - takie jak:

rzeczy ruchome ,nieruchomości ,wierzytelności,patenty

• przedmiotem aportu nie mogą być:

prawo niezbywalne ,świadczenie pracy i usług.

ze względu na uprawnienia akcjonariuszy:

• uprzywilejowane

Wszystkie akcje, będące uprzywilejowanymi muszą być imienne. Z ich posiadaniem związane są dodatkowe uprawnienia. Uprzywilejowanie może dotyczyć:

• wysokości dywidendy wypłacanej na jedną akcję ,

• liczby głosów na walnym zgromadzeniu przypadających na jedną akcję

• prawa do majątku likwidowanej spółki.

Do akcji uprzywilejowanych należą także akcje złote. Często przysługują one osobom szczególnie zasłużonym dla spółki

• zwykłe

Są podstawą obrotu giełdowego. Z racji ich posiadania akcjonariuszowi nie przysługują żadne dodatkowe lub szczególne uprawnienia.

Inwestycje w akcje:

Zalety:

•  duża zyskowność w długim okresie czasu

• prawo do uzyskania dywidendy

•  możliwość wpływu na losy spółki w przypadku posiadania dużej liczby akcji

•  duża płynność

Wady:

• konieczność ciągłego śledzenia i analizowania notowań giełdowych

• możliwość straty zainwestowanego kapitału w przypadku likwidacji spółki

• bardzo duże ryzyko finansowe

•  zmienny dochód

• stosunkowo wysokie koszty związane z obrotem akcji

Obligacja:

• jest papierem wartościowym

• jest formą pożyczki udzielanej przez nabywcę obligacji ich emitentowi

• jest przedmiotem obrotu giełdowego lub pozagiełdowego w okresie pomiędzy datą emisji a datą wykupu

• jest papierem dłużnym, narzędziem kredytu dla jej emitenta.

Historia obligacji

• Instrument ten rozpowszechnił się zwłaszcza w XVIII i XIX w rozmaitej postaci (skrypty dłużne, pożyczki rządowe itp.)

• Na ziemiach polskich do roku 1918 emitowane były głównie obligacje przedsiębiorstw oraz rządowe papiery państw-zaborców. Po odzyskaniu niepodległości, w okresie XX-lecia międzywojennego, rozpoczęto emisję polskich obligacji skarbowych

Dokument obligacji:

Każda obligacja powinna zawierać, podstawowe informacje, do których należą:

• podstawa prawnej emisji (uchwała właściwych władz o emisji obligacji),

• nazwa (firma) emitenta,

• nazwa obligacji i cel jej wyemitowania,

• wartość nominalna,

• data, od której nalicza się oprocentowanie oraz jego wysokości,

• zakres i forma zabezpieczenia albo informacja o jego braku,

• data i miejsce wystawienia obligacji.

Wartość obligacji

Wartość obligacji (cena), podobnie jak każdego instrumentu finansowego, zależy od popytu i podaży na obligacje.

Obligacja posiada:

• wartość nominalną

• wartość emisyjną

• wartość rynkową

Najważniejszym czynnikiem kształtującym wartość obligacji jest poziom stóp procentowych.

• stopa procentowa rośnie -> wartość obligacji maleje

• stopa procentowa maleje -> wartość obligacji rośnie

Emisja obligacji

Emisja obligacji jest jedną z form pozyskania środków finansowych przez przedsiębiorstwa, związki samorządowe ale także przez państwo

Nabywca obligacji w zamian za udzieloną emitentowi obligacji pożyczkę, ma prawo do:

w przypadku świadczenia pieniężnego - zwrotu, w ściśle określonym terminie, pożyczonej kwoty wraz z należnymi odsetkami,

w przypadku świadczenia niepieniężnego - przyznania mu pewnych praw

W Polsce emisję i obrót obligacjami regulują różne akty prawne. Najważniejsze z nich to:

• 1. Ustawa z dnia 29 czerwca 1995r. o obligacjach (wraz z późniejszymi zmianami).

• 2. Ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi z dnia 21 sierpnia 1997r. (wraz z późniejszymi zmianami i nowelizacją).

• 3. Zarządzenia Ministra Finansów o emisji obligacji skarbowych.

Notowania obligacji

Obligacje są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych na rynku powszechnym i blokowym oraz przez Centralną Tabelę Ofert. Obrót nimi prowadzony jest również na rynku międzybankowym (nieregulowanym). Za ewidencję i rozliczenie transakcji na obligacjach odpowiada Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW).

Podział obligacji

Ze względu na sposób oprocentowania:

• o stałym oprocentowaniu

• o zmiennym oprocentowaniu

• indeksowane

• o kuponie zerowym

Ze względu na emitenta obligacji:

• Skarbowe

• Przedsiębiorstw

• Gminne

Ze względu na termin wykupu:

• krótkoterminowe, termin wykupu do 1 roku,

• średnioterminowe, termin wykupu od 1 do 5 lat,

• długoterminowe, termin wykupu powyżej 5 lat.

Ze względu na zabezpieczenie wierzytelności:

• zabezpieczone

• częściowo zabezpieczone,

• niezabezpieczone,

Ze względu na miejsce emisji:

• obligacje krajowe

• obligacje zagraniczne

Ze względu na posiadacza obligacji:

• imienne

• na okaziciela

Aktualnie dostępne obligacje skarbowe

• 2-letnie o stałym oprocentowaniu

• 3-letnie o zmiennej stopie procentowej

• 4-letnie indeksowane

• 1o-letnie emerytalne indeksowane

Inwestycje w obligacje

Pytania:

1. Jak się nazywa nabywca akcji a jak obligacji?

2. Czy miasto stołeczne Warszawa może emitować obligacje?

3. Wymień 2 uprawnienia akcjonariusza

2. Aprecjacja, deprecjacja, rewaluacja, denominacja. istoty i przykłady

Czym jest kurs walutowy?

Kurs walutowy jest niczym innym jak ceną danej waluty, wyrażanej w innych walutach. Kurs walutowy związany jest bezpośrednio
z międzynarodową polityką pieniężną
i finansową. Na podstawie takiego kursu istnieje możliwość oceny stanu i poziom rozwoju gospodarki danego państwa.

Rynek dewizowy

Wszystkie osoby i instytucje wymieniające waluty oraz zespół zasad, w oparciu o które zawierane są transakcje walutowe, jak również całokształt infrastruktury i czynności prowadzących do zawarcia transakcji.

Dewizy

Papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawiane
w walutach obcych.

Aprecjacja

To wzrost kursu rynkowego danej waluty. Oznacza zmianę wartości wewnętrznej pieniądza (czyli siły nabywczej mierzonej ilością dóbr, jaką można nabyć za jednostkę pieniężną), a także wartości zewnętrznej (czyli kursu walutowego).

Przyczynami aprecjacji są wzrost atrakcyjności dóbr produkowanych w kraju w handlu międzynarodowym, wzrost inwestycji zagranicznych w kraju, względnie wysoka stopa oprocentowania obligacji rządowych, bonów skarbowych i innych papierów wartościowych
w kraju.

Skutki pozytywne

• zwiększenie siły nabywczej waluty

• napływ kapitału zagranicznego

• zmniejszenie obciążeń wynikających z obsługi zadłużenia zagranicznego

• ochrona przed tzw. „importem inflacji”

Skutki negatywne

• zmniejszenie konkurencyjności eksportu

• stymulowanie importu (a co za tym idzie: pogarszający się bilans w handlu zagranicznym)

• malejąca wartość eksportu wyrażona w walucie krajowej

Deprecjacja

To spadek wartości pieniądza rozumiany jako zmniejszenie się siły nabywczej danej waluty albo zniżkowy trend kursu danej waluty na rynku dewizowym.

Przyczyną deprecjacji pieniądza może być inflacja, która prowadzi do realnej nadwartości kursu, a w rezultacie do jego zniżkowej ewolucji na rynku walutowym i wywołanego tym ruchem wtórnego wzmocnienia inflacji.

Skutki pozytywne

• poprawienie konkurencyjności eksportu

• obniżka kosztów pracy

Skutki negatywne

• wzrost kosztów obsługi zadłużenia zagranicznego

• zwiększenie presji inflacyjnej

• zubożenie społeczeństwa

Aprecjacja i deprecjacja odnoszą się jedynie do systemu płynnych kursów walutowych, gdzie zmiany ceny (a więc wartości) waluty są wynikiem kształtowania się popytu i podaży.

Rewaluacja

W systemie stałego kursu walutowego to podwyższenie przez władze monetarne urzędowego kursu waluty krajowej
w stosunku do walut obcych.

Jest przeciwieństwem dewaluacji (czyli obniżenia kursu), a w systemie płynnego kursu walutowego jej odpowiednikiem jest aprecjacja.

Przeprowadzając rewaluację władze państwowe wypełniają zobowiązanie do obrony kursu waluty. Sam proces jest zależny od sytuacji na rynku międzynarodowym i stanu rezerw dewizowych.

Bank centralny skupuje nadwyżki rezerw dewizowych wzmacniając podaż pieniądza, co
z kolei prowadzi do inflacji. Rewaluacja temu zapobiega podnosząc kurs walutowy do odpowiedniego poziomu i hamując nadmierny przyrost dewiz.

Denominacja

To reforma pieniężna polegająca na wycofaniu znaków pieniężnych znajdujących się
w obiegu i zastąpieniu ich znakami pieniężnymi o niższym nominale, przy równoczesnej zmianie niskich cen.

Denominacja ekwiwalentna

Występuje wówczas, gdy gotówkowe zasoby pieniężne są wymieniane, a wkłady bankowe przeliczne w tej samej proporcji, co ceny i płace.

Denominacja nieekwiwalentna

Występuje wówczas, gdy wymianie podlega tylko część zasobów pieniężnych bądź też, gdy wymiana lub przeliczenie zasobów pieniężnych następuje w mniej korzystnej dla ich posiadacza relacji, niż wynika to z przyjętej stopy denominacji.

Cechy denominacji

cele ekonomiczne i pozaekonomiczne

ustalona z wyprzedzeniem lub wprowadzona z dnia na dzień

natychmiastowe lub odroczone uzyskanie mocy prawnej

wymiana waluty w krótkim lub długim okresie czasu

Denominacje w Polsce

1924r.

ustawa o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej z dnia 11 stycznia

zmieniana nazwy jednostki pieniężnej
z „marki polskiej” na „złoty”

Denominacje w Polsce, cd.

1950r. - denominacja nieekwiwalentna

ustawa z dnia 28 października

przeliczenie cen, płac i najważniejszych rodzajów zobowiązań w stosunku 100:3

wymiana obiegających znaków pieniężnych NBP na nowe w stosunku 100:1

Denominacje w Polsce, cd.

1995r. - denominacja ekwiwalentna

ustawa z dnia 7 lipca 1994r.

przeliczenie płac, cen, emerytur w relacji
10 000:1

okres dwuwalutowości do końca 1997r., możliwość wymiany do końca 2010r.

nominały banknotów: 10 zł, 20 zł, 50 zł,
100 zł, 200zł

Niektóre denominacje na świecie

Niemcy, 1923, marka niemiecka - w proporcji 1 000 000 000 000:1 (bilion)

Rosja, 1947, zamiana „starego” rubla
na „nowego” w proporcji 10:1, potem także
w 1961 i 1998

Francja, 1960, wprowadzenie „ciężkiego” franka o wartości równej 100 starych franków

Białoruś, 2000, rubel białoruski - w proporcji 1 000:1

Rzut oka na liczby

Kurs EUR/PLN 1993-2011

Kurs USD/PLN 1993-2011

Kurs CHF/PLN 1993-2011

Kurs GBP/PLN 1993-2011

Kurs JPY (100) /PLN 1993-2011

Aprecjacja? Deprecjacja?

26.02.03: 1EUR = 4,1793PLN

23.06.03: 1EUR = 4,4167 PLN

deprecjacja PLN wobec EUR:

(4,1793-4,4167)/4,4167 = -0,5375=-5,38%

aprecjacja EUR wobec PLN:

(4,4167-4,1793)/4,1793 = 0,05680=5,68%

Aprecjacja? Deprecjacja?

26.02.03: 1PLN = 0,2393 EU

13.06.06: 1PLN = 0,2264 EU

deprecjacja PLN wobec EUR:

(0,2264-0,2393)/ 0,2393 = -0,0538 = -5,38%

aprecjacja EUR wobec PLN:

(0,2393-0,2264)/ 0,2264 = 0,05680 = 5,68%

Przedsiębiorstwo polskie importuje towary
o wartości 100 USD.

Kurs PLN spada: z 1 USD = 2,80 PLN
do 1USD = 3 PLN.

Koszt transakcji przed deprecjacją:

100 USD × 2,80 PLN = 280 PLN.

Po deprecjacji:

100 USD × 3 PLN = 300 PLN

Pytania

Jaka jest różnica między aprecjacją a deprecjacją?

Jaka jest różnica między aprecjacją a rewaluacją?

Czym jest denominacja i kiedy miała ona miejsce w Polsce?

Które ze zjawisk, aprecjacja czy deprecjacja, jest bardziej sprzyjające wyjazdom i zakupom zagranicznym?

Wykres przedstawia kurs PLN/GBP od 2000r. Wskaż okres aprecjacji i deprecjacji.

Dziękuję za obejrzenie mojej prezentacji.

3. Bank centralny i jego funkcje

• GENEZA BANKU CENTRALNEGO

Bank centralny to instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego

Banki emisyjne Banki centralne

• ROLE BANKU CENTRALNEGO

• Podmiot polityki gospodarczej

• Bank skarbu państwa

• Bank Banków

• FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO

• emisja pieniądza

• rozliczenia banków komercyjnych

• bank skarbu państwa

• kredytodawca ostatniej instancji

• zarządzanie rezerwami dewizowymi kraju

• nadzorowanie banków komercyjnych

• kierowanie polityką pieniężną

• INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ

• stopy procentowe

• rezerwa obowiązkowa

• operacje kredytowo-depozytowe

• operacje otwartego rynku

• BANK CENRALNY -BANK KOMERCYJNY

Klientami banku centralnego są przede wszystkim banki komercyjne

Cel banku centralnego nie obejmuje komercyjnego działania czyli np. maksymalizacji zysków

Bank centralny nie może zbankrutować w razie potrzeby może dodrukować pieniądze

• NARODOWY BANK POLSKI

NBP to centralny bank Rzeczypospolitej Polskiej

Obszar działania- terytorium RP

Siedziba -Warszawa

Regulacje prawne:

• Konstytucja RP

• Ustawa o NBP

• Ustawa Prawo Bankowe

• Rys historyczny

Bank Polski 1828r. - likwidacja 1886r.

1924 r. powstał Bank Polski SA

1939 r. Bank Emisyjny powołany przez władze niemieckie

1945r. Likwidacja Banku Emisyjnego i Banku Polskiego SA

• Organy NBP Prezes NBP, Rada polityki pieniężnej, zarząd NBP

• Prezes NBP:

• Powoływany przez sejm na wniosek Prezydenta RP na 6 letnią kadencję

• przełożony wszystkich pracowników NBP,

• przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej i Zarządowi NBP,

• reprezentuje NBP na zewnątrz

• reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej

• Rada Polityki Pieniężnej

• ukształtowała się w dniu 17 lutego 1998 r.

• skład Rady:

przewodniczący - Prezes NBP,

9 członków, powoływanych w równej liczbie przez: Prezydenta RP, Sejm i Senat na 6 lat

• ustala :

wysokość stóp procentowych NBP

zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków

Zasady operacji otwartego rynku

• Zarząd NBP

• kieruje działalnością NBP

• realizuje uchwały Rady Polityki Pieniężnej

• podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.

• Skład: przewodniczący - prezes NBP

oraz od 6 do 8 członków Zarządu, w tym dwóch wiceprezesów NBP.

• Bank Anglii

1694 r. Początkowo instytucja prywatna potem Znacjonalizowany, Odpowiedzialny za politykę pieniężną.Jedyny uprawniony do emisji funtów szterlingów

• System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych (FED)

Pierwszy i Drugi Bank Stanów Zjednoczonych (20 lat, 20% własnością Skarbu Państwa)

Utworzenie FED 1913 r.

• Polska wobec kryzysu

Światowy kryzys finansowy w 2008 r. jak na skalę zjawiska w niewielkim stopniu dotknął polski system bankowy

Jako jedyny kraj Europy Środkowo-Wschodniej

Polska odnotowała wzrost PKB w I połowie 2009

• Działania antykryzysowe przykłady

• Odpowiednie umowy z ESBC i bankiem szwajcarskim

• Ograniczenie ryzyka płynności sektora bankowego m.in. poszerzenie zakresu zabezpieczeń transakcji z bankiem centralnym oraz przedterminowy wykup obligacji NBP

• obniżeniu podstawowych stóp procentowych NBP oraz obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej (cel- przeciwdziałanie nadmiernemu obniżeniu aktywności gospodarczej)

• PYTANIA

1. Aktualnie stanowisko Prezesa NBP obejmuje : Marek Belka

2.Utworzenie Europejskiego Systemu Banków Centralnych zostało ustanowione w : Traktacie z Maastricht

3. Od którego roku NBP nieustannie wykonuje czynności Banku Centralnego :

1. 1945

2. 1989

3. 1909

4. Wymień 2 przykładowe funkcje banku centralnego.

5.Wymień organy NBP.

4. Polski dług publiczny, Geneza i struktura.

• 1. Różnica między deficytem budżetowym, a długiem publicznym

• Finanse publiczne obejmują oprócz budżetu rządowego, budżety samorządów oraz różnego rodzaju funduszy pozabudżetowych, z których największy jest FUS. Na dług publiczny składają się więc długi rządu, samorządów i FUS-u.

• Deficyt budżetowy to z kolei różnica pomiędzy wydatkami a dochodami rządu w konkretnym roku.

• 2.Podstawy prawne regulujące problem zadłużenia państwa w Polsce

Zasady dotyczące państwowego długu publicznego są uregulowane w aktach prawnych o różnej randze:

1) w Konstytucji RP (Rozdział X - Finanse Publiczne),

2) w ustawie z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych,

3) w aktach wykonawczych do ustawy o finansach publicznych.

• Regulacje zawarte w Konstytucji RP

• 1. Bezwzględny zakaz zaciągania pożyczek lub udzielania gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto (art. 216 ust. 5).

• Regulacje zawarte w Konstytucji RP

• 2. Zakaz zwiększania wydatków lub ograniczania dochodów planowanych przez Radę Ministrów, których skutkiem byłoby ustalenie przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej (art. 220 ust. 1).

• Regulacje zawarte w Konstytucji RP

• 3. Przyznanie wyłącznie Radzie Ministrów inicjatywy ustawodawczej w zakresie ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo (art. 221).

• 4. Zakaz pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązań w Narodowym Banku Polskim (art. 220 ust. 2).

• Regulacje zawarte w Konstytucji RP

• 5. Uznanie, że materia ustawowa obejmuje:

• zasady i tryb emisji papierów wartościowych przez Skarb Państwa (art. 216 ust. 2),

• zasady i tryb zaciągania pożyczek oraz udzielania gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo (art. 216 ust. 4),

• sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego (art. 216 ust. 5).

• 3.Geneza polskiego długu publicznego

• Stan niskiego zadłużenia zagranicznego utrzymywał się do roku 1971 - czasu zastąpienia Władysława Gomułki (znanego z niechęci do zaciągania kredytów) - przez Edwarda Gierka.

• Kolejne przyczyny narastania zobowiązań

• Okres przypadający na rządy E. Gierka charakteryzował się zwiększeniem handlu zagranicznego z Zachodem i rosnącą konsumpcją

• Kolejne przyczyny narastania zobowiązań

• Złe gospodarowanie otrzymywanymi kredytami

• Zaburzona proporcja między inwestycjami a konsumpcją

• Łatwość z jaka w tamtym okresie przyznawano kredyty krajom socjalistycznym; zadłużanie w:

• MFW

• IDA

• IFC

• Banku Światowym

• Próba odnalezienia kompromisu z wierzycielami

• Odrzucenie koncepcji repudiacji

• Przystąpienie do rozmów - Klub Paryski i Klub Londyński (początek lat 80-tych - kryzys gospodarczy)

• 1981 podpisanie umów restrukturyzacji polskiego długu zarówno publicznego jak i prywatnego

• 4. Dług publiczny dziś

• Porównanie lat rządów E. Gierka (rok 1980) - koniec roku 2009:

• 1980 - zadłużenie 23 mld $; PKB - 245 mld $; zadłużenie - 9,8% PKB

• Koniec 2009 - zadłużenie - 280 mld $; PKB - 680 mld $; zadłużenie - 40% PKB

• Wykorzystanie kredytów - porównanie roku 1980 - czasy obecne

• 1980 - 80% długu zostaje wpompowane w inwestycje, m.in. na 570 nowych fabryk

• 2009 - dług po prostu przeznaczamy na konsumpcje i obsługę bierzącego zadłużenia

• Skąd tak duża różnica długu na przestrzeni 30-40 lat

• Nieumiejętne zadłużanie państwa

• Narastanie płatności z tytułu obsługi zobowiązań

• Przekazywanie „piłeczki”

• 5.1. Struktura zadłużenia Polski około lat 90-tych

I)W walutach wymienialnych

• Struktura podmiotowa zadłużenia Polski w walutach wymienialnych

• Struktura terminowa zadłużenia Polski w walutach wymienialnych

• Struktura walutowa zadłużenia Polski w walutach wymienialnych

• Struktura geograficzna zadłużenia Polski w walutach wymienialnych

• II)Struktura zadłużenia Polski w walutach niewymienialnych

• Wymienialność waluty

• Rubel transferowy RBT

• Struktura terminowa zadłużenia Polski w walutach niewymienialnych 1987-89

• Struktura podmiotowa zadłużenia Polski w walutach niewymienialnych 1987-89

• 5.2.Struktura długu dziś

• Dług publiczny a PKB 2008-2014

• Koszty obsługi długu krajowego a PKB 2008-2014

• Dług zagraniczny w długu SP 2008-2014

• Licznik długu publicznego

• http://www.dlugpubliczny.org.pl/pl

• skrzyżowanie Alei Jerozolimskich i ulicy Marszałkowskiej

• Obecnie dług wynosi ponad 760 mld pln

• 6.Możliwości opanowania rosnącego długu

• Przykłady do naśladowania

• Chile, Turcja, Bułgaria i RPA jako wzór dla Polski

• Cięcia wydatków, wzrost PKB i (niekoniecznie) wzrost podatków drogą do likwidacji zadłużenia

• 7.Pytania

1. Czym różni się deficyt budżetowy od długu publicznego (głównie chodzi o czas oddziaływania)?

2. Jakiej części rocznego PKB nie może przekroczyć poziom zadłużenia wg. Konstytucji:

• ¾

• 3/5

• 1/3

Jakie wydarzenie rozpoczęło kłopoty polskich finansów publicznych:

• Mianowanie na I Sekretarza E. Gierka

• Mianowanie na I Sekretarza W. Gomułki

• Śmierć Elvisa Presleya

• Pytania (ciąg dalszy)

4. Który z międzynarodowych klubów zrzeszał inwestorów publicznych, a który prywatnych?

5. W którym roku podpisano pierwszą umowę o restrukturyzacji polskiego długu:

• 1990

• 1981

• 1980

6. Jak popularnie nazywa się kapitalizacja odsetek z odsetek, która występuje w przypadku zaniechania obsługi długu (termin mocno związany z dywanami :] )?

7. Jaki dług według kryterium miejsca emisji dominuje współcześnie w finansach Polski?

5. Formy banków w Polsce i podstawy prawne ich funkcjonowania
Pierwsze operacje bankowe były przeprowadzane już w starożytności. Tzw. domy bankowe istniały
w Babilonie, antycznej Grecji i Rzymie.

Miały one za zadanie ułatwiać obrót pieniędzmi. Funkcjonowały wykorzystując jako produkt weksle
i kredyty.


• Nazwa bank pochodzi od włoskiego słowa „banko” oznaczającego kontuar, ławkę.
  
  
  Bank- przedsiębiorstwo usługowe, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności.
  
  Pierwszy bank,
  we współczesnym tego słowa znaczeniu, powstał w 1407 roku w Genui.

• Jednym z klientów tego banku był Krzysztof Kolumb.

• Pierwsze banki w Polsce powstały w XVI wieku. Od tego momentu ich liczba systematycznie rosła.
  
  Ten dynamiczny progres został brutalnie zastopowany przez rozbiory.

• Odzyskanie niepodległości w 1918 roku to początek nowego etapu dla bankowości w Polsce.
  Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa pełniąca funkcję banku emisyjnego, zostaje przekształcona w 1924 roku w Bank Polski.

• W 1945 roku w miejsce Banku Polskiego został powołany Narodowy Bank Polski.
  Do końca lat 80-tych zajmował się on działalnością ogólnobankową.
  
  Był monopolistą w dziedzinie emisji pieniądza, ale także udzielania kredytu i gromadzenia oszczędności.
  
  Teraz NBP zajmuje się tylko emisją pieniądza i polityką monetarną państwa.

• 1. Ustawa z dnia 21 lipca 2006 roku o nadzorze nad rynkiem finansowym.
  
  2. Ustawa z dnia 12 września 2002 roku o elektronicznych instrumentach płatniczych.
  
  3. Ustawa z dnia 27 lipca 2002 roku. Prawo dewizowe.

• Podstawy prawne funkcjonowania banków w Polsce:

• 4.Ustawa z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim.
  5.Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku. Prawo bankowe.
  6. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o Narodowym banku Polskim.
  7. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych.
  8. Ustawa z dnia 14 czerwca 1996 roku o łączeniu
  i grupowaniu niektórych banków w formie spółki akcyjnej.
  9. Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.
  10. Ustawa z dnia 3 lutego 1993 roku o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków oraz o zmianie niektórych ustaw.

• Banki mogą być klasyfikowane
  według różnych kryteriów

• Bank państwowy- utworzony przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. Właścicielem jest Skarb Państwa.
  Bank Gospodarstwa Krajowego z siedzibą w Warszawie.

• Banki spółdzielcze- są spółdzielniami, które prowadzą działalność bankową. Podstawą prawną ich organizacji jest prawo spółdzielcze.

• Banki w formie spółek akcyjnych- najpopularniejsza forma organizacyjna w Polsce
  i na świecie. Funkcje nadzoru pełni rada banku.

• Bank centralny- jest to instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie całego systemu bankowego.

• Banki komercyjne- dążą do zaspokojenia potrzeb w zakresie usług bankowych świadczonych osobom fizycznym i podmiotom gospodarczym przy jednoczesnym nastawieniu na osiąganie zysku.

• Pytania:

1. Gdzie i kiedy powstał pierwszy bank?

2. Dlaczego w XVIII wieku rozwój bankowości w Polsce został zahamowany?

3. W którym roku został powołany NBP?

4. Przedstaw podział banków ze względu na formę prawą.

5. Wymień podstawowe formy banków w Polsce.

6. Podaj przykłady banków komercyjnych i państwowych.

6. Funkcjonowanie grup finansowych

Grupa finansowa to zespół różnych instytucji finansowych działających wspólnie.

Po co tworzy się grupy finansowe?

• Potrzebne duże zaplecze finansowe

• Zasoby ludzkie

• Renoma i prestiż

• Bezpieczeństwo

• Wielozadaniowość

Jak powstaje grupa finansowa? Instytucja sektora bankowego+ inna instytucja finansowa

Konglomerat finansowy

• pośrednictwo/obsługa płatności

• działalność ubezpieczeniową

• bankowość korporacyjną i usług w zakresie papierów wartościowych

• zarządzanie aktywami

• doradztwo i sprzedaż produktów inwestycyjnych klientom detalicznym

Powstanie

Fuzja instytucji różnych segmentów finansowych wewnątrz jednego kraju lub poza granicami krajów

Możliwe formy organizacyjne

• banku uniwersalnego

• dominującej spółki matki

• spółki holdingowej

Warunki do spełnienia

• Przynajmniej jeden podmiot regulowany

• Na czele grupy podmiot z sektora finansowego

• Przynajmniej jeden podmiot z grupy działa w sektorze ubezpieczeniowym i przynajmniej jeden w sektorze bankowym (ew. usług inwestycyjnych)

Plusy

• powiększenie efektywności przedsiębiorstwa finansowego 

• możliwość dywersyfikacji działalności

• łatwość zarządzania (wspólna centrala)

• wzrost kapitału związanego z marką instytucji finansowej

• straty na jednym z rynków mogą kompensować przychody z innych rynków

Zjawisko

„insider-trading”

Holding

Jest to zgrupowanie, połączenie spółek.

W skład holdingu muszą wchodzić co najmniej 2 podmioty, z których jeden jest podmiotem dominującym, drugi natomiast podmiotem zależnym.

• Podstawa prawna

Ustawa Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r.

• Niezbędnym elementem każdego z holdingów jest bank, jest on podstawą w tworzeniu grup holdingowych.

• Holding finansowy

Grupa, w której podmiotem dominującym jest instytucja finansowa. W skład grupy wchodzą w większości banki, instytucje kredytowe bądź finansowe.

• Holding mieszany

Pierwotnym podmiotem jest instytucja niebędąca bankiem. Przynajmniej jednym z podmiotów zależnych musi być bank krajowy, zagraniczny lub instytucja kredytowa.

• Holding bankowy

• Krajowy-Podmiotem dominującym jest bank krajowy

• Zagraniczny-Podmiotem dominującym jest bank zagraniczny

Typowe pakiety łączonych usług finansowych

• finansowanie zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych

• finansowanie ratalnej sprzedaży samochodu

• gromadzenie dorobku materialnego

Dodatkowe założenia

• Lojalność klienta

• Występowanie korzyści skali i zakresu działania

Millennium Bank

• Millennium Leasing

• Millennium Dom Maklerski

• Millennium Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych

Bank stanowi centrum Grupy Banku Millennium

Aegon

• Produkty emerytalne

• Oszczędności

• Inwestycje

• Działalność bankowa

Działalność AEGON skupia się na ubezpieczeniach na życie oraz produktach emerytalnych

• Grupa finansowa ORIX

• ubezpieczenia na życie (ORIX Life Insurance Corporation)

• depozyty (ORIX Trust and Banking Corporation)

• biuro maklerskie (ORIX Securities Corporation)

• doradztwo ubezpieczeniowe (PFS Division of ORIX)

• karty kredytowe (ORIX Credit Corporation).

Grupa ING

• ING Bank Śląski

• ING Otwarty Fundusz Emerytalny

• Fundusze inwestycyjne

• Towarzystwo Ubezpieczeń na życie

• Dom maklerski ING Securities

• Leasing

Grupa ING jest obecna we wszystkich dziedzinach usług finansowych.

• Grupa Nordea

• Nordea Bank Polska

• Nordea Polska Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie S.A.

• Nordea Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A. 

• Nordea Finance

• Pytania

1. Podział holdingu bankowego

2. Czym jest grupa finansowa?

3. W jakim kraju powstała grupa Orix?

4. Jak powstaje konglomerat finansowy?

5. Ile z pięciu założeń musi spełniać grupa, by mogła być nazywana konglomeratem finansowym?

7. FUZJE BANKÓW

• Fuzja

Fuzja (z j. ang. mergers) ma miejsce wtedy, kiedy dwa (lub więcej) podmioty, początkowo autonomiczne, w wyniku umowy łączą się tworząc nową spółkę. Cechą fuzji jest zasadniczo zgodne, dobrowolne działanie partnerów, często podobnej wielkości. W wyniku fuzji może powstać nowy podmiot, bądź też jedno przedsiębiorstwo zostaje przyłączone do drugiego.

• Przejęcie

Przejęcie (z j. ang. acquisitions) to zaś nabycie co najmniej 50% wartości kapitałów spółki lub takiej ich wartości, która zapewnia przewagę decyzyjną. Przejęcie może spowodować zniknięcie nabywanego przedsiębiorstwa.

• Klasyfikacja M&A

fuzje horyzontalne(poziome)

fuzje wertykalne (pionowe) 1) fuzja pionowa w górę (upstream) 2) w dół (downstream)

fuzje konglomeratów

fuzja o charakterze dywersyfikacji powiązanej

fuzje koncentracyjne

• Inny sposób klasyfikacji:

fuzje i przejęcie przyjazne

przejęcia wrogie

• Historia fuzji i przejęć

Fuzje i przejęcia nie są zjawiskiem nowym. Pierwsze procesy konsolidacji na rynkach sięgają końca XIX wieku i od tamtej pory ich intensywność zmieniała się w czasie dość znacznie.

• Fala I (przełom XIX i XX wieku)

Jej okres przypada na dekadę od około 1895 roku do 1905 w USA. Okres ten charakteryzował obraz gospodarki zbliżonej do modelu wolnej konkurencji.Wtedy to w celu zdobycia lepszej pozycji rynkowej, jednostki gospodarcze decydowały się na przejęcia lub połączenia się z pomiotami z tej samej lub pokrewnej branży, czyli nabycia poziome. Pierwsza w historii fala fuzji i przejęć została zatrzymana przez regulacje Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych. W szczególności wpływ na to miały dwa rozporządzenia - ustawa Shermana oraz ustawa Claytona

• Fala II (1920-1929)

Fala II przypada na okres pomiędzy I Wojną Światową, a Wielkim Kryzysem z końca lat 20 XX wieku. W okresie tym przedsiębiorstwa konsolidowały się, co doprowadziło do powstania wielu oligopoli. Procesy te były także napędzane przez dobrą koniunkturę na rynku kapitałowym. Druga fala zakończyła się wraz z krachem na giełdzie i zapoczątkowanym kryzysem gospodarczym.

• Fala III ( lata 50' do 1970)

Cechą charakterystyczną dla tego okresu, była bardzo duża liczba przejęć, których głównym motywem była chęć dywersyfikacji działalności. Firmy wchodziły na nowe rynki produktowe i geograficzne, nie związane z ich podstawową działalnością. Pozwoliło im to na zwiększenie wartości firm oraz odniesienie korzyści z tytułu zmniejszonej zmienności przychodów. III fala skończyła się wraz z nastaniem kryzysu na rynku finansowym w 1970 roku.

• Fala IV (lata 80' XX wieku)

Czwarta fala fuzji i przejęć rozpoczęła się na początku lat 80' XX wieku, po tym jak rynki finansowe powróciły na ścieżkę wzrostu po kryzysie lat 70'. Odrodzenie na światowym rynku fuzji i przejęć, było spowodowane zmianami w prawie antymonopolowym, deregulacją sektora usług finansowych oraz postępującym rozwojem technologicznym. Podobnie jak w przypadku poprzednich faz, faza IV zakończyła się wraz z kryzysem giełdowym w 1987r.

• Fala V (1993-2000)

Fala V była stymulowana w głównej mierze przez tendencje globalizacyjne w gospodarce światowej, innowacje technologiczne oraz wzrost koniunktury na rynkach finansowych. Firmy zaczęły uważać przejęcia jako posunięcia strategiczne. Widać także powrót do koncentracji uwagi na zasadniczej działalności, co oznaczało wyprzedawanie wydzielonych części przedsiębiorstw z tą działalnością niezwiązanych.

• Teraźniejszy rynek fuzji i przejęć (od 2003 roku)

Po kryzysie początku milenium rynek fuzji i przejęć zaczął się odradzać. Za branżę, która ulegała największym procesom konsolidacyjnym należy uznać sektor finansowy - 35% transakcji było inicjowanych przez firmy tej gałęzi gospodarki. Oprócz tego był to okres kiedy przedsiębiorstwa preferowały łączyć się w ramach tej samej branży. W następnych latach, kryzys gospodarczy, który spowodował „spustoszenie” na globalnym rynku finansowym spowodował spadek ilości, a co za tym idzie i wartości transakcji.

• Motywy fuzji

Motywy endogeniczne 1) motywy techniczne i organizacyjne 2) motywy menadżerskie

motywy inwestycyjno-rynkowe 1) motywy finansowe 2) motywy rynkowe i marketingowe

• Przykłady fuzji w sektorze bankowym:

Dnia 3 października 2007 r. Komisja Nadzoru Bankowego wyraziła zgodę na podział Banku BPH SA i przyłączenie jego wydzielonej części do Banku Pekao SA. Tym samym 30 listopada 2007r. mogła dokonać się fuzja prawna Banków Pekao SA i BPH SA.

• Co powstało?

Wynikiem integracji Pekao S.A. z BPH S.A. było powstanie nowego Pekao S.A. powiększonego o część banku BPH S.A. oraz powstanie mini-BPH, który został utworzony z pozostałej części nie wcielonej do Pekao S.A. Był to proces wieloetapowy, czasochłonny i wiązał się również z innymi działaniami, które pośrednio wpłynęły na ostateczny wynik.

Oprócz skutków dotyczących struktury nowego Pekao S.A. po fuzji nastąpiły również konsekwencje związane z personelem oraz liczbą klientów. Zakładano przejście do Pekao S.A. około tysiąca pracowników BPH S.A. Rady Nadzorcze zobowiązały się do zagwarantowania zatrudnienia pracownikom, którzy pracowali w oddziałach włączonych do Pekao S.A. Pracownicy obawiali się, że po przejściu do nowego banku, nastąpi redukcja etatów ze względu na dublowanie się stanowisk.

Według szacunków do Pekao S.A. przeszło 70% klientów BPH S.A., czyli około miliona osób. Tym, którzy chcieli przenieść się z powrotem do starego banku lub do innego były proponowane na przykład mniejsze prowizje.

Akcjonariusze BPH S.A. nie do końca mogli sklasyfikować fuzję jako proces przeprowadzony w odpowiedni sposób. Jedna akcja przed połączeniem kosztowała w granicach 900 zł, natomiast po - około 100 zł. W wyniku tego inwestorom przyznano w 2007 roku rekompensaty w formie papierów wartościowych banku Pekao S.A.

Połączenie obu banków skutkowało rozwojem i ogólnym wzrostem Banku Pekao S.A., który przejął część Banku BPH S.A., a także spadkiem wskaźników finansowych dla tego drugiego. Można stwierdzić, że fuzja pozytywnie wpłynęła na Pekao S.A., natomiast znacznie obniżyła udział i znaczenie na polskim rynku Banku BPH S.A. W efekcie nasilenia kryzysu występującego na międzynarodowym rynku finansowym, wyniki z 2008 roku nie są dokładnym odzwierciedleniem możliwych do uzyskania rezultatów fuzji.

Podsumowując połączenie, analitycy doszli do wniosku, że przewidywane wyniki po połączeniu były zbyt optymistyczne. W wyniku integracji banków nastąpił spadek zysku na akcję z 3,22 zł (II kwartał 2007 roku) do 3,16 zł (2008 rok). Mimo tego, ze Pekao S.A. osiągnął o prawie 55% lepszy wynik w II kwartale 2008 roku niż w tym samym okresie w poprzednim roku, to ceny jego akcji obniżyły się. Synergia w opisywanym przypadku także nie została osiągnięta. Wyniki (II kwartał 2008 roku) połączonego Pekao S.A. z BPH S.A. były o 8% mniejsze niż w sumie obie spółki zarobiły w tym samym okresie poprzedniego roku

• Korzyści dla klientów:

Pierwszą korzyścią jaka wystąpiła i była osiągalna dla wszystkich klientów Pekao S.A. było zwiększenie liczby bezpłatnych bankomatów (największa sieć bankomatów w Polsce - 2 855), a także dostęp do większej ilości funduszy inwestycyjnych oraz nowe oferty kredytowe dla małych i średnich przedsiębiorstw.

• Napotkane problemy:

Kłopot powstał w momencie odnawiania lokat lub kredytów. Pomimo wcześniejszych zapewnień, że opłaty za zaciągnięty kredyt pozostają takie same, odnowienie ich następowało według tabeli opłat Pekao S.A. Co niekoniecznie było korzystne dla klientów, z tego powodu, że Pekao S.A. jest bankiem droższym niż BPH S.A. pod względem opłat i prowadzenia rachunku bankowego. Następnym problemem były kredyty walutowe. Bank BPH S.A. oferował je swoim klientom, natomiast bank Pekao S.A. nie miał takich w ofercie.

Inny problem pojawiał się podczas przenoszenia informacji o klientach -mieli wtedy oni ograniczony dostęp do usług.

Po fuzji banków, do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów trafiło dużo listów i skarg dotyczących informowania nowych klientów Pekao S.A. o połączeniu, jego konsekwencjach i możliwościach. Dnia 1 listopada 2008 roku UOKiK wydał decyzję negatywną. Podczas połączenia nie doszło do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów

• Raiffeisen Bank przejmuje Polbank

Kwota transakcji, 490 milionów euro, nie robi wielkiego wrażenia. Natomiast efekt tej fuzji - tak. Z milionem klientów połączony bank, z 87-proc. udziałem Raiffeisena, będzie szósty w kraju pod względem wartości aktywów (ponad 48 mld zł), dystansując m.in. Citi Handlowy i Bank Millennium. Jeśli zaś chodzi o wielkość akcji kredytowej, znajdzie się nawet na czwartym miejscu, o krok od podium.

Raiffeisen i Polbank są bankami o podobnym potencjale. Banki prowadzą działalność skierowaną do różnych grup klientów. Raiffeisen Bank obsługuje klientów zamożniejszych oraz firmy. Polbank EFG kieruje swoja ofertę głównie do biedniejszego klienta, jest bardziej detaliczny.

Klienci obydwu banków mogą zyskać na fuzji swoich banków. Klienci Raiffeisen zyskać mogą na dostępności do banku. Polbank ma około 350 placówek gdy Raiffeisen tylko 123. Po fuzji klienci Polbanku trafią pod nadzór polskiej Komisji Nadzoru Finansowego. Połączenie banków spowoduje zmniejszenie kosztów i wpłynie na konkurencyjność oferty. Zjednoczony bank dysponować będzie również większym potencjałem.

Według ekspertów pierwsze efekty synergii z fuzji Raiffeisena i Polbanku spodziewane są w 2012 r., kiedy wynieść mają 30 mln euro. Od 2013 roku szacowane efekty synergii powinny przynosić około 60 mln euro rocznie. Szacowane koszty integracji obu banków w latach 2012-2013 mają sięgnąć 90 mln euro.

Zwieńczeniem transakcji będzie połączenie działalności RBPL i Polbank EFG. Najbardziej prawdopodobnym terminem sfinalizowania transakcji jest IV kwartał 2011 r.

Centrala AIG w Nowym Jorku oraz centrala grupy Santander w Madrycie dogadały się w sprawie połączenia swych spółek-córek w Polsce. Fuzja wynika z uwarunkowań globalnych - amerykański gigant finansowy został boleśnie doświadczony przez światowy kryzys gospodarczy i krach na rynku nieruchomości w USA. Na skutek nagromadzenia złych długów stanął na krawędzi bankructwa. A uratowany przez amerykański rząd - a więc de facto znacjonalizowany - musi teraz wyprzedawać swoje biznesy na całym świecie, aby podreperować finanse.

• Bazylea III

Bazylea 3 to pakiet planowanych regulacji sektora finansowego. Ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa banków. Zakłada m.in. podniesienie wymogów kapitałowych oraz zaostrzenie oceny ryzyka. Nowe regulacje miałyby obowiązywać stopniowo od 2013 roku.

• Pytania

1. Podaj motywy fuzji.

2. Podaj przykłady fuzji.

3. Podaj jeden ze sposobów klasyfikacji fuzji i przejęć.

4. Na przełomie jakiego wieku rozpoczęły się pierwsze procesy konsolidacyjne?

5. Jakie mogą być skutki fuzji w sektorze bankowym?

8. GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE S.A.

Wprowadzenie

• Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest najważniejszą instytucją wtórnego rynku papierów wartościowych w Polsce

• GPW powstała w kwietniu 1991 roku. Przy jej tworzeniu jako wzór przyjęto giełdę w Lyonie

Wprowadzenie

• GPW w Warszawie jest spółką akcyjną, której akcjonariuszami są banki, domy maklerskie i Skarb Państwa

• Obrót na GPW odbywa się zgodnie z wymogami przepisów a wszystkie notowane papiery zostały wcześniej dopuszczone do publicznego obrotu przez KNF

Historia GPW

• Pierwsza giełda papierów wartościowych została otwarta w Warszawie 12 maja 1817

• 12 IV 1991 - Minister Przekształceń Własnościowych i Minister Finansów podpisali akt założycielski GPW

• 16 IV 1991 -odbyła się pierwsza sesja giełdowa

• 10 X 1994 - formalne przyjęcie do Światowej Federacji Giełd

• 15 VII 1997- wprowadzenie do notowań ciągłych akcje pierwszych pięciu spółek

• 16 I 1998- uruchomiono rynek instrumentów pochodnych

• 17 XI 2000- nowy system giełdowy Warset

• 22 IX 2003- debiut opcji na WIG20

Struktura organizacyjna: Walne Zgromadzenie, Rada Giełdy, Zarząd giełdy

Skład Rady i Zarządu Giełdy

Rada Giełdy

Leszek Pawłowicz-prezes,Marek Wierzbowski- wcp ,Maria Dobrowolska, Tomasz Zganiacz, Mateusz Rodzynkiewicz , Maria Sierpińska, Sebastian Skuza, Paweł Graniewski

Zarząd Giełdy

Ludwik Sobolewski-prezes, Lidia Adamska, Beata Jarosz, Adam Maciejewski

DEBIUT 2010 ROKU

• 2 marca 2011 w Sali Notowań warszawskiej giełdy zostały wręczone BYKI i NIEDŹWIEDZIE

• Nagroda przyznawana przez ,,Parkiet”

• GPW otrzymała nagrodę w kategorii debiut roku

• Statuetkę odebrał Ludwik Sobolewski

Sukcesy GPW

• Nagroda miesięcznika ,,Euromoney”

• Uhonorowanie nagrodą World Finance 2011

• Nagroda przyznana przez ,,Parkiet”

• III miejsce w rankingu Giełdowa Spółka Roku

• I miejsce w kategorii sukces roku

• GPW na drugim miejscu w Europie pod względem liczby i wartości IPO 2010r.

• ,,New York Times” opublikował artykuł o rosnącej roli giełdy

Rekordy Giełdowe

• 13 maja 2010-największe obroty w historii giełdy

• 4 marca 2011-rekord na opcjach WIG20

• Wolumen obrotu wyniósł 10.909 opcji

• Po raz pierwszy dzienny wolumen przekracza poziom 10000 opcji

Na opcjach WIG20 działa 4 animatorów rynku

• Dom Maklerski PKOBP SA

• RAIFFEISEN CENTROBANK AG

• Dom maklerski IDM SA

• UNICREDIT BANK AG

Rynki Notowań

Akcje spółek giełdy warszawskiej notowane są na rynkach :

• Podstawowym

• Równoległym

Rynki Notowań

Szkoła Giełdowa

• Program edukacyjny organizowany przez GPW

• Wykładowcy to pracownicy naukowi oraz specjaliści z instytucji rynku kapitałowego

• Szkoła funkcjonuje 11 lat

• Zorganizowana ok. 800 kursów

• Szkołę Giełdową ukończyło ponad 22 tys. słuchaczy

Systemy notowań

Papiery wartościowe na warszawskiej giełdzie notowane są w ramach następujących systemów notowań:

* system notowań ciągłych

* system notowań jednolitych z dwukrotnym określeniem kursów

Indeksy GPW w Warszawie

Ceny akcji odzwierciedlane są poprzez indeksy :

WIGdiv- nowy indeks giełdowy

WIG-podstawowy indeks giełdowy

WIG20- indeks 20 najsłynniejszych spółek

mWIG40 i sWIG80-indeksy kolejnych 40 i 80 spółek giełdowych

WIG PL- indeks spółek krajowych

WIGbanki, WIGinformatyka, itp.- indeksy branżowe

Spółki z indeksu WIG20

Akcje GPW na giełdzie

• na giełdzie od listopada 2010

• liczba wyemitowanych akcji -41972000

• wartość rynkowa (mln zł)-1972,68

• Data i kurs debiutu-9.11.2010 54,00

• Max historyczny 54,00(9.11.2010)

• Min historyczny 47,00( 02.03.2010)

System notujący

• Systemem transakcyjnym warszawskiej giełdy jest system WARSET

• Pełna automatyzacja przekazywania zleceń

• W każdym systemie notowań WARSET-u jednostką transakcyjną jest jeden instrument finansowy

• Publikowanie w fazie przed otwarciem TKO

System giełdowy WARSET

GWARANTUJE

* równe traktowanie wszystkich inwestorów:

1. Instytucjonalnych i indywidualnych

2. Krajowych i zagranicznych

ZAPEWNIA

1. Dostęp do rynku i informacji giełdowych

2. Wykonywanie prawie natychmiastowe i automatyczne zleceń

Analizy i statystyki

• Liczba spółek GPW - stan na 9 marca 2011

Analizy i statystyki

• Kapitalizacja (mln zł)- stan na 9 marca 2011 r.

Dawne siedziby giełdy

Aktualna siedziba giełdy

Pytania

1.Kiedy powstała GPW w Warszawie?

1. 11.II.1900r b)12.IV.1991r c)18.V.1991r. d)18.X.1994r.

2. Z ilu członków składa się Rada Giełdy?

1. 12 b)5 c)6 d)20

Pytania

3. Kto jest obecnym prezesem GPW?

1. Ludwik Sobolewski b)Wiesław Rozłucki c)Aleksander Grasz d)Edmund Kaliszewski

4. Kiedy nastąpił debiut akcji GPW na giełdzie?

1. 15.X.2009r b)15.XI.2009r c)1.XII.2009r d)9.XI.2010r

5. Ile wynosił kurs debiutu akcji GPW?

1. 38zł b)40zł c)46zł d)54zł

9. INSTRUMENTY FINANSOWE

• Definicja

Instrument finansowy jest to kontrakt zawierany między dwiema stronami określający zależność finansową, w której obie strony pozostają.

Regulacje Prawne

• Ustawa o Rachunkowości

• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi

Definicja inst. finansowych wg ustawy o Rachunkowości

• Kontrakty, na podstawie których powstają aktywa finansowe u jednej ze stron i zobowiązania finansowe albo instrumenty kapitałowe u drugiej ze stron. Wymagane jest aby z kontraktu zawartego między dwiema stronami wynikały skutki gospodarcze, bez względu na to, czy wykonanie praw lub zobowiązań ma charakter bezwarunkowy czy warunkowy.

Podział według ustawy o obrocie instrumentami finansowymi

• Papiery wartościowe:

np. akcje, obligacje, listy zastawne, kwity depozytowe

• Instrument finansowe nie będące papierami wartościowymi:

np. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward

Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi reguluje:

a) zasady, tryb i warunki podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie obrotu papierami wartościowymi i innymi instrumentami finansowymi

b) prawa i obowiązki podmiotów uczestniczących w tym obrocie,

c) wykonywanie nadzoru.

Podstawowe cechy instrumentów finansowych:

Kryterium czasu:

• Krótkoterminowe

(o początkowym terminie zapadalności do 1 roku)

• Średnioterminowe

(o początkowym terminie zapadalności od 1 roku do 5 lat)

• Długoterminowe

(o początkowym terminie zapadalności powyżej lat 5)

Trzy typy instrumentów finansowych:

• instrumenty dłużne (wierzycielskie)

• instrumenty udziałowe (własnościowe)

• instrumenty pochodne (terminowe)

Instrumenty o charakterze wierzycielskim / instrumenty dłużne

• obligacje

• depozyty bankowe

• renty finansowe

• kredyty hipoteczne

• listy zastawne

• weksle, czeki

• Obligacje

Obligacja-papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

Obligacje możemy podzielić ze względu na:

• Rodzaj emitenta

• Okres do wykupu

• Wartość nominalna i oprocentowanie obligacji

• Opcje dodatkowe

• Poziom ryzyka inwestycyjnego

Emitentami obligacji mogą być:

• Skarb Państwa - obligacje skarbowe.

• Gminy bądź miasta - obligacje komunalne.

• Przedsiębiorstwa prywatne - obligacje korporacyjne

Zalety Obligacji

• pewność lokaty w przypadku obligacji skarbowych

• możliwość wycofania się z inwestycji w dowolnym momencie (sprzedaż na giełdzie bez utraty oprocentowania)

• możliwość stałego śledzenia wartości swoich inwestycji

• możliwość uzyskiwania kredytów pod zastaw obligacji

Depozyt bankowy

• Depozyt bankowy jest to kwota pieniężna ulokowana w banku na czas nieoznaczony "na żądanie" (a'vista) lub na czas oznaczony (lokaty terminowe). Banki mogą dysponować zdeponowanymi środkami , udzielając na ich podstawie kredytów, a deponentom płacą odsetki

Renta finansowa

• Renta finansowa jest umową, na mocy której jej posiadacz otrzymuje okresowe świadczenie pieniężne, zgodnie z przyjętym harmonogramem

Kredyt hipoteczny

• Przyszły właściciel nieruchomości sprzedaje hipotekę swego domu aby uzyskać gotówkę niezbędną do nabycia nieruchomości, zobowiązując się do dokonywania okresowych płatności na rzecz posiadacza hipoteki

Instrumenty o charakterze własnościowym (udziału w majątku)

• akcje

• certyfikaty inwestycyjne

• świadectwa udziałowe

Akcje

• Akcje - najważniejszy element rynku kapitałowego. Akcja jest papierem wartościowym potwierdzającym udział w kapitale akcyjnym spółki, stanowiącym jednocześnie uosobienie praw i obowiązków jej posiadacza - akcjonariusza.

Cechy akcji

• wartość nominalna - wartość kapitału akcyjnego spółki przypadająca na jedną akcję

• wartość emisyjna - cena po jakiej akcja jest sprzedana przez emitenta jej pierwszemu właścicielowi

• wartość księgowa - wartość aktywów netto spółki przypadająca na jedną akcję

• wartość rynkowa - cena akcji na rynku (powstaje w wyniku spotkania się popytu z podażą)

Instrumenty pochodne:

• kontrakty forwards

• kontrakty futures

• kontrakty wymiany - swapy

• opcje

• warranty

Kontrakty forwards i futures

Kontrakty forward, futures są umowami w których sprzedający zobowiązując się dostarczyć a kupujący odebrać w przyszłości przedmiot kontraktu.

Swap

• SWAP - jest to umowa pomiędzy dwoma stronami, które zobowiązują się do dokonania przyszłych płatności według ściśle określonych zasad

Opcja

• Opcja jest to umowa dająca jej posiadaczowi prawo do wykonania określonej czynności w określonym momencie lub przedziale czasu.

Podział inwestycji finansowych:

• Instrumenty transferu kapitału- jedna strona przekazuje kapitał drugiej stronie w zamian za inne korzyści

• Instrumenty transferu ryzyka- przekazaniu ryzyka drugiej stronie kontraktu

• Instrumenty hybrydowe- łączą w sobie cechy instrumentów udziałowych oraz pochodnych

Pytania do Prezentacji

• Kiedy została wydana ustawa o Obrocie Instrumentami finansowymi?

• Jakie są 4 cechy instrumentów finansowych?

• Ile wynosi początkowy termin zapadalności dla kryterium średnioterminowego?

• Jakie są dwie zalety zakupu obligacji?

• Podaj 2 przykłady instrumentów pochodnych.

10. KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO:

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) jest to centralny organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem finansowym. Powstała ona 19 września 2006 r.

Etapy budowy zintegrowanego nadzoru nad rynkiem finansowym:

• Rok 2002- rozpoczęcie procesu tworzenia zintegrowanego nadzoru nad rynkiem finansowym

• Zlikwidowano wówczas wyspecjalizowane organy nadzoru: Państwowy Urząd Ubezpieczeń i Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi i utworzono Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych

• Integracja obejmuje nadzór nad rynkiem kapitałowym i Komisją Papierów Wartościowych i Giełd oraz KNUiFE zostały zastąpione Komisją Nadzoru Finansowego

• w 2008 r. KNF przejmuje także nadzór nad bankami i instytucjami pieniądza elektronicznego

KNF powstała z:

- Komisji Papierów Wartościowych i Giełd

-Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych

-Komisji Nadzoru Bankowego

Komisja może:

1. Wydawać i uchylać zezwolenia

2. Nadawać decyzje rygoru natychmiastowej wykonalności

3. Wydawać nakazy lub zakazy różnych działań

4. Wystąpić do właściwego organu instytucji kredytowej z wnioskiem o odwołanie np..prezesa odpowiedzialnego za stwierdzenie nieprawidłowości

5. Ograniczyć zakres działalności oddziału instytucji kredytowej lub jej jednostek organizacyjnych

6. Nakładać kary pieniężne na osoby kierujące oddziałem

7. Nakładać kary finansowe

8. Zalecić podjęcie środków koniecznych do przywrócenia płynności płatniczej lub osiągnięcia i przestrzegania norm płynności i innych norm dopuszczalnego ryzyka

Zadania KNF:

• nadzór nad rynkiem finansowym

• rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności

• prawidłowe funkcjonowaniu rynku finansowego

• działania edukacyjne i informacyjne w zakresie funkcjonowania rynku finansowego

• udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym

• wykonywanie innych zadań określonych ustawami

W Urzędzie Komisji wyodrębnione są następujące jednostki:

1.Pion Nadzoru Rynku Kapitałowego (PNK)

2.Pion Nadzoru Ubezpieczeniowego (PNU)

3.Pion Nadzoru emerytalnego (PNE)

4.Pion Polityki Rozwoju Rynku Finansowego i Polityki Międzysektorowej (PPM)

5.Pion Organizacyjny (POR)

6.Gabinet Komisji (GKO)

7.Pion Prawno - Legislacyjny (PPL)

1. kiedy powstała knf 19 września 2006

2.Kto jest przewodniczącym knf? Stanisław Kluza

3. Co nie wchodzi w skład knf? ZUS

4.Które posiedzenie knf miało miejsce 18 lutego 2011 r. 122

5.Banco Santander wykupi akcje: BZ WBK

11. PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH. STAWKI PODATKU W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ

1. Regulacja Prawna

• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

•  ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne

2. Podmiot opodatkowania:

Podmiotem opodatkowania jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód

3. Przedmiot opodatkowania:

Podstawą opodatkowania jest suma dochodów z poszczególnych źródeł przychodów.

4. Źródła przychodów:

• Stosunek służbowy, stosunek pracy, spółdzielczy stosunek pracy, praca nakładcza, emerytura, renta

• Działalność dokonywana osobiście

• Pozarolnicza działalność gospodarcza

• Działy specjalne produkcji rolnej

• Najem, podnajem, dzierżawa i inne umowy o podobnym charakterze

• Kapitały pieniężne i prawa majątkowe

• Odpłatne zbycie

• Nieruchomości lub ich części

• Spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu

• Prawa wieczystego użytkowania gruntów

• Inne

• Inne źródła

5. Zwolnienia i ulgi od podatku dochodowego:

• Odszkodowania lub zadośćuczynienia

• Renty inwalidzkie

• Ulga uczniowska

• Ulgi budowlane

• Składki zdrowotne (7,75%)

• Wygrane z kasynach

• Zasiłki pogrzebowe

• Ulga aktywizacyjna

• Ulga prorodzinna

• itp.

6. Zwolnienia i ulgi od dochodu:

• Ulga na wynajem

• Ulga odsetkowa

• Składki ZUS

• Darowizny

• Rehabilitacyjna

• Na Internet

• Ulga na nowe technologie

• itp.

7. Wyróżniamy dwa obowiązki podatkowe:

• Nieograniczony

• Ograniczony

8. Sposoby obliczania podatku:

• Według skali podatkowej ( do 85528 zł 18% minus kwota zmniejszającan556,02) (ponad 85528 zł 14 839,02 zł + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł)

Kwota wolna od podatku, kwota zmniejszająca podatek:

Zmniejszająca podatek: miesięczna (46,33 zł) i roczna (556,02)

Dochód niepowodujący obowiązku zapłaty podatku 3091 zł

• Podatek liniowy 19%

• Karta podatkowa

• Podatek tonażowy

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

• 3% - handel, gastronomia

• 5,5% - działalność wytwórcza, budowlana

• 8,5% - sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%

• 17% - wynajem samochodów, usługi parkingowe

• 20% - wolne zawody

9. Do kiedy się rozliczamy??

Do końca kwietnia (skala podatkowa, podatek liniowy) W tym roku do 2 maja

Do końca stycznia (ryczałt ewidencjonowany, karta podatkowa) W tym roku do 31 stycznia

10. Jak możemy się rozliczać??

• bezpośrednio w urzędzie skarbowym

• formą elektroniczną

• pocztą

• w polskim urzędzie konsularnym

• w dowództwie jednostki wojskowej

• u kapitana statku - członkowie załogi statku morskiego

• w zakładzie karnym - osoby pozbawione wolności

11. Najczęstsze błędy:

• Brak podpisu pod deklaracją

• Błędy w ulgach (podwyższamy lub obniżamy kwotę)

• Nieprawidłowy numer identyfikacji podatkowej

• Mylenie adresu zamieszkania z adresem zameldowania

• I wiele innych

12. Przywilej łącznego opodatkowania dochodu - Preferencyjne rozliczenie

z przywileju tego mogą korzystać: małżeństwa, małoletni, podatnicy, którym zmarł małżonek w trakcie roku podatkowego

18. Pytania:

1. Jakie wyróżniamy 2 obowiązki podatkowe?

2. Ile procent wynosi podatek liniowy?

3. Z łącznego opodatkowania nie mogą korzystać małżeństwa, gdy:

1. posiadają wspólność majątkową

2. pozostają w małżeństwie przez cały rok podatkowy

3. Jeden z małżonków korzysta ze zryczałtowanej formy opodatkowania

4. Uzupełnij zdanie:

Państwo UE , które ma najwyższy podatek to…. i wynosi on ….

5. Do kiedy mamy obowiązek rozliczenia się?

12. Podatek dochodowy od osób prawnych. Stawki podatku dochodowego od osób prawnych w UE

Podatek dochodowy od osób prawnych

jest podatkiem bezpośrednim obciążającym dochody uzyskiwane przez osoby prawne

ang. CIT - Corporate Income Tax - podatek od dochodów spółek (przedsiębiorstw)

podstawowym aktem prawnym, który reguluje podatek CIT, jest ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych

podatek dochodowy od osób prawnych kiedyś głównym źródłem budżetu państwa, dziś stanowi dochód budżetu państwa, ale gminom i województwom przysługuje udział we wpływach z tego podatku

ustawy podatkowe wprowadzają przedmiot zwolnienia, wyłączenia, odliczenia od dochodu lub podatku oraz limitują niektóre koszty

Płatnicy podatku dochodowego :

• osoby prawne

• spółki kapitałowe w organizacji

• jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej

Do jednostek organizacyjnych nieposiadający osobowości prawnej traktowanych na równi z osobami prawnymi i w sprawach podatkowych zalicza się:

gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,

przedsiębiorstwa zagranicznych osób prawnych,

spółki niemające osobowości prawnej z siedzibą lub zarządem w innym państwie.

Osoby prawne zwolnione od podatku dochodowego: NBP, ARR, ARMiMR, Agencje Nieruchomości rolnych, skarb państwa,

fundusze celowe, inwestycyjne i emerytalne utworzone i działające na podstawie odrębnych ustaw,

jednostki samorządu terytorialnego w zakresie dochodów określonych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego

przedsiębiorstwa międzynarodowe utworzone przez organ administracji państwowej wspólnie z innymi państwami na podstawie porozumienia

Zwolnienia z opodatkowania

Ustawodawca zwalnia od opodatkowania niektóre rodzaje dochodów ( art.17 ustawy). Są to m.in.:

• dochody kościelnych osób prawnych

• Dochody NFZ

• dochody związków zawodowych i partii politycznych wydatkowane na cele statutowe w roku podatkowym

• dochody funduszy inwestycyjnych

• dochody podatników, z wyłączeniem przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni oraz spółek, których celem statutowym jest działalność naukowa, oświatowa

Przedmiot a podstawa opodatkowania

Przedmiotem opodatkowania osób prawnych jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty.

Dochód= suma przychodów - koszty ich uzyskania

Podstawę opodatkowania stanowi dochód po odliczeniu darowizn przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego, darowizn na cele kultu religijnego, bankach w wysokości 20 proc. kwoty umorzonych kredytów w związku z realizacją programu restrukturyzacji zakwalifikowanych do straconych kredytów i zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

Odliczenia od podstawy opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych

Rozliczenia straty z lat ubiegłych

W rozumieniu ustawy podatkowej strata występuje wtedy, kiedy koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów w roku podatkowym.

Jeżeli podatnik poniesie stratę w roku podatkowym to może o wysokość tej straty obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekraczać 50% kwoty tej straty.

Stawki podatku

• Charakter liniowy

• określony procentowo lub kwotowo wskaźnik służący obliczeniu należnej kwoty podatku od podstawy opodatkowania

• 10% przychodów z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych oraz reklamowych

• 19% od dochodu na zasadach ogólnych

• 20% przychody z tytułu praw autorskich, do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych
  

Stawki podatkowe od osób prawnych w poszczególnych państwach Unii Europejskiej

Dokumentacja i ewidencja podatkowa

Wszystkie elementy tworzące podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym, a więc przychody, koszty uzyskania przychodów i odliczenia od dochodu przewidziane w ustawie podatkowej, a także odliczenia od podatku powinny być odpowiednio udokumentowane i zapisane we właściwej ewidencji. Osoby prawne prowadzą w tym celu księgi rachunkowe na podstawie ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości oraz ewidencję podatkową wynikającą z przepisów ustaw i rozporządzeń adresowanych do podatników

Odpowiedzialność za niezapłacone podatki:

• egzekucyjną

• karną

• odsetkową

1.Wymień 2 Osoby prawne zwolnione z CIT.

2. Wymień po 2 przykłady dokumentacji i ewidencji podatkowej.

3. W którym kraju UE jest najwyższa stawka podatkowa CIT?

4. Czy stawka podatku dochodowego w Polsce jest korzystna dla osób prawnych w porównaniu z innymi krajami UE?

13. PODSTAWOWE CZYNNOŚCI BANKOWE:

1. Definicja

A) na gruncie regulacji prawnych:

Art.5 pr. bank.:

„1. Czynnościami bankowymi są:

- przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,

- prowadzenie innych rachunków bankowych,

- udzielanie kredytów,

- udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,

- emitowanie bankowych papierów wartościowych,

- przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,

- wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,

- wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.

2. Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki:

- udzielanie pożyczek pieniężnych,

- operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty,

- wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,

- terminowe operacje finansowe,

- nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

- przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,

- prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,

- udzielanie i potwierdzanie poręczeń,

- wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,

- pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.”

B) „w naukach ekonomicznych”:

„ Stosunki umowne, jakie łączą bank z klientem,
w których bank oferuje swoje usługi,
a klient jest usługobiorcą” - W.L. Jaworski

2. Cechy czynności bankowych

- operacje te z reguły są skierowane na zewnątrz i odnoszą się do sfery stosunków

bank inny podmiot;

- bank dokonuje ich w interesie własnym (lokaty międzybankowe)bądź w interesie innych osób;

- mogą przybrać postać operacji pieniężnych lub niepieniężnych;

- mają zróżnicowaną strukturę, ponieważ obejmują z reguły kilka powiązanych ze sobą w określony sposób czynności;

- są dokonywane przez bank.

3. Klasyfikacje czynności bankowych

A) Z punktu widzenia banku:

• bierne (pasywne) -> stanowią przedmiot konkurencji międzybankowej

• czynne (aktywne)

• pośredniczące (usługowe/komisowe)

• inne świadczone przez bank

Bierne (pasywne)

działania służące zgromadzeniu środków
pieniężnych przez bank, a w konsekwencji zwiększeniu sumy środków znajdujących się w jego dyspozycji.

Źródła:

- Rachunki bankowe

- Lokaty innych banków

- Własne papiery wartościowe

Czynne (aktywne)

działania instytucji bankowej podejmowane na
jej własny rachunek i jej własne ryzyko dla zyskownego wykorzystania zgromadzonych środków.

Źródła: Kredyty i Inwestycje

Pośredniczące (Usługowe)

operacje dokonywane na zlecenie, rachunek i ryzyko klienta.

Źródła:

- Rachunki bankowe

- Rozliczenia pieniężne

Inne

- udostępnianie skrytek sejfowych,

- przechowywanie przedmiotów i papierów
wartościowych,

- usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych

B) z punktu widzenia klienta

• Finansujące

polegają na natychmiastowym lub późniejszym zwiększeniu środków płatniczych klienta wraz z należącymi do nich czynnościami.

Źródła:

- udzielanie kredytów,

- udzielanie gwarancji bankowych,

• Depozytowe

umożliwiają klientowi lokowanie w banku czasowo wolnych środków z należącymi do nich czynnościami.

Źródła:

- wkłady a vista

- wkłady terminowe

• Usługi związane z obsługą obrotu płatniczego
  realizują zlecenia klienta wykonania operacji płatniczych, rozrachunkowych na rachunkach bankowych i operacji inicjowanych przez dany bank.

• Usługi różne

- konsultacyjno-doradcze,

- dostarczanie informacji,

- pośrednictwo na rynku kapitałowym

C) ze względu na podmiot inicjujący operacje
bankowe: własne, obce, zlecone

D) wg. zakresu terytorialnego: krajowe, zagraniczne

E) ze względu na formę rozliczeń: gotówkowe, bezgotówkowe

4. Charakterystyka

A) rachunek bankowy - zapis stanu należności między dwoma podmiotami, z których jeden jest bankiem.

- Otwarcie następuje na podstawie umowy pomiędzy jego posiadaczem a bankiem

- Bank zobowiązany jest do realizacji dyspozycji płatniczych zleconych przez posiadacza rachunku bez zbędnej zwłoki.

- O przebiegu księgowań klient informowany jest za pomocą wyciągu z rachunku bankowego.

- Bank zobowiązany jest do zachowania tajemnicy bankowej.

- Bank odpowiada za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem takiej dyspozycji.

- Umowa odpłatna.

Rodzaje rachunków bankowych :

- rachunek lokaty terminowej,
- rachunek oszczędnościowy,
- rachunek bieżący,
- rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy.

• Rachunek lokaty terminowej

służy do przechowywania nadwyżek finansowych przez okres wynikający z umowy z bankiem, zachęca do tego wyższe oprocentowanie w stosunku do rachunków bieżących.

• Rachunek oszczędnościowy

rachunek otwierany na zlecenie klienta w celu przechowywania na nim pewnej kwoty przez określony czas.
Rachunki tego typu są wyżej oprocentowane niż rachunki bieżące.
Wyróżnia go wysokie oprocentowanie oraz elastyczność - wypłata części lub całości pieniędzy przed terminem nie oznacza utraty odsetek.

• rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy

to rachunek na którym gromadzone są środki pieniężne klienta banku. Klient dokonuje wpłat na rachunek w formie gotówkowej lub bezgotówkowej (przelew), może również zlecać dokonywanie stałych płatności (czynsz, rachunek telefoniczny, raty kredytu).
Nie może być stosowany do rozliczeń gospodarczych.

B) Kredyt - umowa pomiędzy bankiem, a kredytobiorcą. Bank zobowiązuje się udostępnić określoną kwotę na określony cel oraz czas a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kredyt zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zwrócić pobraną kwotę wraz z należnym bankowi wynagrodzeniem w postaci prowizji i odsetek.

Podział kredytów bankowych :

Według przedmiotu:
- gospodarczy :
- obrotowy
- inwestycyjny


- dla osób fizycznych:

- mieszkaniowy
- konsumpcyjny
- samochodowy

• Według okresu kredytowania:

- kredyty krótkoterminowe do 1 roku,
- kredyty średnioterminowe 1-3 lat,
- kredyty długoterminowe powyżej 3 lat.

• Ranking kredytów bez wymogu posiadania wkładu własnego
  luty 2011

C) Pożyczka - operacja polegająca na udzieleniu przez osobę fizyczną lub instytucję określonej kwoty środków pieniężnych lub określonych przedmiotów do dyspozycji pożyczkobiorcy, na czas oznaczony lub nieoznaczony.

• Różnice między kredytem a pożyczką :

Kredyt: udzielany przez banki, forma pisemna, pieniądze, przekazanie do czasowej dyspozycji, prowizja

Pożyczka: udzielany przez dowolną osobę/ instytucję, dowolna forma; pieniądze, rzeczy oznaczone co do gatunku, przeniesienie własności, możliwy brak prowizji

D) Rozliczenia pieniężne -świadome i zgodne
z prawem przemieszczanie środków pieniężnych między podmiotami gospodarczymi, instytucjami, osobami fizycznymi. Rozliczenia pieniężne mogą być przeprowadzane w formie gotówkowej bądź bezgotówkowej.

Do form gotówkowych rozliczeń zaliczamy: wpłaty i wypłaty.

Do form bezgotówkowych zaliczamy: polecenie przelewu, polecenie zapłaty, akredytywę, czeki, weksle, karty płatnicze.

E) Udostępnianie skrytek sejfowych :
Rozmiar dla każdego - mamy do wyboru kilka wielkości skrytek bankowych - każdy znajdzie coś najbardziej odpowiadającego potrzebom

Bezpieczeństwo - dostęp do skrytki może mieć tylko jej właściciel lub jego pełnomocnik - wszelkie kosztowności są więc absolutnie bezpieczne

Pewnie i solidnie - skrytki mają odpowiednio mocną konstrukcję, znajdują się w specjalnie zbudowanych i chronionych pomieszczeniach banku, co dodatkowo zwiększa bezpieczeństwo depozytów

Koszt najmu skrytek sejfowych:

• miesięcznie 24,00 zł

• rocznie 240,00 zł

Pytania:

• 1. Kto może udzielać kredytów, a kto pożyczek ?

• 2. Klasyfikacja czynności bankowych z punktu widzenia banku. ( 4 )

• 3. Jak długo powinien trwać okres kredytowania, aby można go zaliczyć do kredytów średnioterminowych ?

• 4. Co powinna zawierać umowa o kredyt?

• 5. Czy ROR może być stosowany do rozliczeń gospodarczych ?

13. CREDIT RATING:

• Definicja

Proces oceny i klasyfikacji ryzyka inwestycyjnego, zakończony przyznaniem oceny wiarygodności finansowej, w efekcie którego uzyskuje się wystandaryzowanie ryzyka inwestycyjnego na rynku finansowym.

• Ocena wiarygodności finansowej podmiotu

• Zdolność kredytowa podmiotu

• Standing finansowy podmiotu

• Bieżąca ocena zdolności kredytowej podmiotu

• Ocena jakości inwestycyjnej danej emisji

Mechanizm transmisji credit ratingu:

1. obniżenie oceny credit ratingu, wyższe ryzyko, wyższy koszt pozyskania obsługi i kapitału

2. podwyższenie oceny credit ratingu, niższe ryzyko, niższy koszt pozyskania obsługi i kapitału

• Klasyfikacja

Podmiot- organizacje międzynarodowe, rządy i banki centralne, agencje rządowe, jednostki samorządowe, przedsiębiorstwa, banki, firmy ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne

Przedmiot- ogólna wiarygodność finansowa, obligacje, bony krótkoterminowe, transakcje swap, akcje uprzywilejowane, sekurytyzacje, gwarancje finansowe, polisy ubezpieczeniowe, projekty finansowe

płatność za ocenę- nieopłacony, opłacony

termin- długoterminowy, krótkoterminowy

częstotliwość- ciągły, jednorazowy

jawność- publiczny, prywatny

• SYSTEM OCEN CREDIT RATINGU

ZNACZENIE SYMBOLI

• WYSOKA JAKOŚĆ: AAA, AA

• ŚREDNIA JAKOŚĆ: A, BBB, poziom spekulacyjny BB, B

• NISKA JAKOŚĆ: CCC, CC, C, D

• AGENCJE CREDIT RATINGU 1) o krajowym zasięgu działania 2) o globalnym zasięgu działania

• definicja

Firma zajmująca się oceną wiarygodności kredytowej podmiotów pożyczających pieniądze: spółek, funduszy, banków, organizacji i rządów państw, a także oceną samych instrumentów dłużnych.

W 2000 r. Basel Comittee on Banking Supervision oszacował liczbę agencji na 150 !

• Moody's Investors Service

• W 1900 r. John Moody zakłada firmę John Moody & Company

• W 1970 roku agencja Moody's rozpoczęła praktyki pobierania opłat od emitentów jak i inwestorów za usługi ratingowych. Uzasadnieniem tej zmiany był i jest fakt, że zwiększenie zakresu i stopnia skomplikowania rynków kapitałowych spowodował konieczność zatrudnienia dużej ilości osób oraz zakup skomplikowanych programów ekonometrycznych.

Standard & Poor's

• Powstała w 1941 r. w wyniku połączenia się dwóch firm

• Do 1966 r. była niezależną spółką, jej akcje były notowane na giełdzie

• Została wykupiona przez firmę wydawniczą The McGraw-Hill

• Obecnie akcje S&P's są notowane na giełdzie

• Spółka jest aktywna w zakresie przejęć, a także joint ventures

Fitch Ratings

• Znajduje się pod kontrolą francuskiej firmy inwestycyjnej FIMALAC(1992 r.)

• Została założona w 1913 r. przez Johna Knowlesa Fitcha

• W 1978 r. powstała brytyjska agencja IBCA Limited( specjalizacja banki)

• W wyniku licznych przejęć pozycja Fitch umocniła się

Credit rating w Polsce

• Początek datuje się na 1995 r.

• Bank Depozytowo-Kredytowy z Lublina (agencja Moody's „Ba3”)

• Przykłady podmiotów, którym credit rating został cofnięty:

Polska Telefonia Cyfrowa, Netia, EM Blachownia, Elektrownia Turów

ZALETY

• Rozwój rynku finansowego

• Standaryzacja ryzyka inwestycyjnego

• Rozwój rynku dłużnych papierów wartościowych

• Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa

• Ograniczenia chaosu informacyjnego

• Upowszechnienie transakcji międzynarodowych

• Wzrost wolumenu transakcji

Korzyści dla inwestora

- obniżenie kosztów (mniej analiz)

- ułatwienie wyceny wartości firmy

Ułatwienie dokonywania inwestycji podmiotom- inwestorom przez ograniczanie analiz tylko do akceptowanych poziomów ryzyka

Korzyści dla emitenta

• Obniżenie kosztu pozyskania kapitału podmiotom posiadającym Credit rating

• Ułatwienie dostępu do kapitału na światowym rynku

• Niezależne potwierdzenie sytuacji finansowej podmiotu przed akcjonariuszami i pożyczkodawcami

PYTANIA

1. Wymień pierwszą agencję credit ratingu na świecie.

2. Jak można podzielić agencje ze względu na zasięg działania?

3. Jakie podmioty w Polsce posiadają najczęściej credit rating (banki, miasta czy firmy)?

4. Wymień jedną z korzyści dla inwestora z posiadania credit ratingu.

5. W jakich przypadkach firma decyduje się na jednorazowy credit rating?

14. RYNEK PIENIĘŻNY I KAPITAŁOWY- STRUKTURA I KLASYFIKACJA

Rynek finansowy

1. Najważniejszy element gospodarki rynkowej

2. Proces wymiany aktywów finansowych

3. Pozyskuje się kapitał, handluje aktywami i ustala się ich ceny

4. Udział państwa w rynku finansowym

5. Narzędzia polityki makroekonomicznej

Rama prawna

1. Ustawa z dn. 29 lipca 2005r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym

- art. 1, art. 3, art. 4.

2. Ustawa o obrocie instrumentami z dn. 29 lipca 2005 r.

- art. 1, art. 2

3. Ustawa z dn. 29 lipca 2005r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzenia instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych

- art. 1, art. 4

Rynek finansowy:

• rynek pieniężny

• rynek depozytowo- kredytowy

• rynek kapitałowy

• rynek walutowy

• rynek instrumentów pochodnych

Trzy podstawowe rodzaje instrumentów finansowych

instrumenty dłużne (wierzycielskie)

instrumenty udziałowe (własnościowe)

instrumenty pochodne (terminowe)

RYNEK PIENIĘŻNY

Instrumenty dłużne na okres do 52 tygodni. Krótkoterminowe nadwyżki pieniądza Podmioty mające nadmiar kapitału oferują go tym, którzy zgłaszają popyt na pieniądz. Zarządzanie płynnością Operacje otwartego rynku Zapewnia ciągłość w regulowaniu zobowiązań

Podział rynku pieniężnego wg kryterium: powszechności zawieranych transakcji finansowych :

-zamknięty( tzw. międzybankowy)

-otwarty ( rynek emisji i obrotu różnych instrumentów dłużnych podmiotów niebankowych)

Podział rynku pieniężnego wg kryterium:
liczby kontrahentów dokonujących transakcji

-hurtowy( rynek lokat międzybankowych i krótkoterminowych dłużnych papierów wartościowych)

-detaliczny(rynek operacji bankowych z klientem)

STRUKTURA RYNKU PIENIĘŻNEGO

• MIĘDZYBANKOWY -prowadzone na nim operacje instrumentami finansowymi są zastrzeżone wyłącznie dla banków komercyjnych i banku centralnego

• DETALICZNY RYNEK BANKOWY - rynek lokat krótkoterminowych i kredytów bankowych różnych podmiotów gosp.: gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, sektora publicznego i niebankowych instytucji finansowych

• RYNEK KRÓTKOTERMINOWYCH BONÓW LOKACYJNYCH -rynek weksli i innych papierów wartościowych emitowanych przez niebankowe podmioty gosp.

• RYNEK WALUTOWY- segment rynku pieniężnego, na którym dominują banki komercyjne wykonujące na nim operacje walutą obcą i dewizami

Rynek kapitałowy

Rynek kapitałów średnio- i długoterminowych

Inwestorzy a emitenci

przejrzystość - jasne reguły, zasady zawierania transakcji na rynku kapitałowym,

efektywność

płynność

Rynek kapitałowy

-rynek giełdowy i pozagiełdowy

-rynek pierwotny i wtórny

-rynek publiczny i niepubliczny

Na rynku kapitałowym obowiązują 3 bardzo ważne zasady!

1. Równy i powszechny dostęp do informacji.

2. Centralizacja obrotu.

3. Dematerializacja papierów wartościowych.

Różnice między rynkiem pieniężnym a rynkiem kapitałowym

• Krótkookresowe inwestycje na rynku pieniężnym i długookresowe na rynku kapitałowym

• liczba uczestników (więcej kap.),

• ryzyko transakcji (większe kap.),

• wysoki stopień dochodowości rynku kapitałowego

• dużo wyższe wahania stóp na runku kapitałowym

Inwestowanie krótko- i długoterminowe

• Inwestowanie ≠ „zarabianie”

• Rezygnacja z teraźniejszej konsumpcji

• Przeznaczanie pewnej sumy, aby mieć więcej, ale z ryzykiem ich utraty

• Krótkoterminowe inwestycje = kilka tygodni, kilka miesięcy

• Długoterminowe inwestycje = kilka-kilkadziesiąt lat, przyszła emerytura.

Ocena ryzyka jest bardzo istotna przy podejmowaniu decyzji o wyborze inwestycji. Jednocześnie jest to skomplikowane zadanie.

Pytania

1. Na którym rynku inwestujemy krótkookresowo a na którym długookresowo??

2. Kto nadzoruje rynek finansowy??

A) Banki B) KNF C) Emitenci

3. Czy inwestowanie to to samo co zarabianie??

4. Czy Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie podlega pod rynek giełdowy??

5. Czy państwa starają się wpływać na sytuację gospodarczą swojego kraju?? Jeśli tak to w jaki sposób??

15. Produkty strukturyzowane a bezpieczeństwo zainwestowanego kapitału

Zarys historyczny

Produkty strukturyzowane są dostępne w Polsce od roku 2000, natomiast szczególnie

intensywny rozwój jest obserwowany w ostatnich pięciu latach. W tym

czasie systematycznie rośnie liczba produktów wprowadzanych na krajowy rynek,

zwiększa się również znacząco wartość sprzedaży. Kryzys finansowy i gospodarczy

lat 2008-2009 tylko w nieznacznym stopniu spowolnił zarysowane

wcześniej tendencje.




Definicja

Przyjmuje się, że usługa finansowa musi spełniać cztery poniższe warunki, aby

można ją było nazwać produktem strukturyzowanym:

 ochrona kapitału (pełna lub częściowa),

 ustalony czas trwania inwestycji,

 stopa zwrotu oparta na z góry określonej formule,

 wbudowany instrument pochodny.

Produkt strukturyzowany jest złożeniem dwóch instrumentów finansowych. Jednym z nich jest zwykły depozyt bankowy lub obligacja. Drugim instrumentem jest tzw. opcja. Opcja jest zaliczana do instrumentów pochodnych i daje posiadaczowi prawo do uzyskania pewnego dochodu, będącego różnicą między wartością rynkową pewnego indeksu a wartością ustaloną w kontrakcie.

Dochód z produktu

Dochód z części stałej (depozyt bankowy lub obligacja) + dochód z części zmiennej (opcja) składa się na dochód z produktu strukturyzowanego.

Podział produktów

Podział produktów strukturyzowanych wg kryterium poziomu zabezpieczenia zainwestowanego kapitału

• Pełne zabezpieczenie (100% zabezpieczenie), (inwestując np. 1000zł mamy pewność, że na koniec trwania tego produktu otrzymamy tyle ile zainwestowaliśmy czyli 1000zł)

• Częściowe zabezpieczenie (np.80%-owe zabezpieczenie),( inwestując np. 1000zł mamy pewność, że na koniec trwania tego produktu otrzymamy 800zł)

• Warunkowe zabezpieczenie

• Brak zabezpieczenia

Podział produktów strukturyzowanych wg rodzaju indeksu podstawowego, od którego zależny jest produkt strukturyzowany:

• Cena akcji

• Indeks giełdowy

• Indeks cen nieruchomości

• Cena surowca

• Kurs walutowy

• Cena energii elektrycznej

• (to są tylko przykłady! Produkt może być także zależny od zmiany temperatury itd.)

Formy produktów

Formy produktów ustrukturyzowanych:

• Rachunek bankowy (lokata strukturyzowana)

• Certyfi kat depozytowy

• Ubezpieczenie na życie i dożycie (produkt ubezpieczeniowy)

• Ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK)

• Fundusz inwestycyjny (FIZ)

• Zagraniczny fundusz inwestycyjny

• Obligacja

• Certyfikat strukturyzowany

Spośród produktów strukturyzowanych wprowadzonych na krajowy rynek do

końca I półrocza 2010 r. największy udział miały produkty w formie ubezpieczenia

na życie i dożycie (49%) oraz rachunki bankowe (30%). Popularność innych

form była wyraźnie mniejsza.

Budowa produktów

Przykład:
Kwotę 100.000 złotych dzielimy na dwie części: 97.500 PLN oraz 2.500 PLN. Za pierwszą część kupujemy obligację zerokuponową, a za pozostałą, opcję kupna (call) na WIG20 . Jeżeli akcje podrożeją i WIG20 wzrośnie, opcja zyska na wartości. W dniu wykupu przychód z inwestycji będzie stanowić wartość nominalna obligacji powiększona o wartość wewnętrzną opcji. W sytuacji przeciwnej, gdyby WIG20 spadł, wówczas opcja stanie się bezwartościowa. W tym przypadku przychodem będzie tylko kwota równa wartości nominalnej obligacji, czyli zainwestowanego kapitału 100.000 PLN.

(Inwestor czyli my idziemy do instytucji finansowej i wpłacamy w tym przykładzie 100 000zł. Instytucja finansowa dzieli nam zainwestowany kapitał na dwie części:

• Za jedną kupuje (tu) obligacje. Ta część jest odpowiedzialna za to by wypracować taką kwotą, aby w sumie otrzymać to co zainwestowaliśmy czyli w tym przypadku 100 000zł

• Za drugą opcję (tu) call. Dochód z tej części jest jedną niewiadomą. Zależy to od zachowania się aktywa bazowego.







W poprzednim przykładzie kwota była podzielona na dwie części ale tak naprawdę dzieli się ją na trzy, ponieważ dochodzi oczywiście marża, która na nas nie pracuje.

Tu m.in. znajdziecie wyjaśnienie pojęć:

okres subskrypcji - okres, w którym można dokonać zapisu na lokatę strukturyzowaną

aktywo bazowe - nazwa akcji, indeksu giełdowego, koszyka akcji, surowca, towaru, waluty lub innego instrumentu finansowego, od którego zmian wartości zależy oprocentowanie lokaty.

wskaźnik partycypacji - parametr określający stopień uczestnictwa w zmianie ceny aktywa bazowego dla danej lokaty.

Podsumowanie

W okresie objętym analizą (produkty ustrukturyzowane 2000-2010) przeciętna stopa zwrotu dla klienta z inwestycji w produkty strukturyzowane wyniosła 3,31% w skali roku i była niższa od przeciętnej stopy zwrotu z lokat terminowych (4,30%).

Około 45% produktów strukturyzowanych przyniosło stopę zwrotu jedynie na poziomie stopy gwarantowanej. Najwyższą stopę zwrotu przyniosły produkty, których data zapadalności przypadała na rok 2007.

Stopy zwrotu były szczególnie niskie dla produktów wyemitowanych w latach 2006 i 2007, czyli w okresie poprzedzającym kryzys finansowy.

Przeciętna marża zrealizowana przez instytucje finansowe na lokacie ustrukturyzowanej wyniosła w badanym okresie 2,17% (dla 138 przeanalizowanych produktów strukturyzowanych) i była wyższa od przeciętnej marży na depozytach terminowych.

Warto wiedzieć, co oznaczają terminy: „emitent” oraz „dystrybutor”.

Dystrybutor to instytucja, która bezpośrednio oferuje dany produkt klientowi. Zgodnie z przyjętą tu konwencją jako „emitenta” traktujemy każdorazowo podmiot, który jest stroną umowy inkorporującej ekonomiczną treść instrumentu. W przypadku lokat (rachunków bankowych) „emitentem” jest zatem bank, w przypadku produktów ubezpieczeniowych (ubezpieczeń na życie i dożycie) - zakład ubezpieczeń na życie, w przypadku obligacji - podmiot, który je emituje. Powiązania pomiędzy „emitentem” i dystrybutorem oraz ich wzajemne relacje na etapie.

Pytania

1. Z jakich dwóch części składa się produkt strukturyzwowany?

2. Czym może być aktywo bazowe?

3. Co to jest okres subskrypcji?

4. Czy na produktach strukturyzowanych z pełnym zabezpieczeniem (ze 100% ochroną kapitału) można ponieść stratę? Jeżeli tak to jak/pod jakim względem?

5. Czy zainwestowa-łabyś/łbyś w produkt strukturyzowany? Uzasadnij.

16. SEKURYTYZACJA:

• Sekurytyzacja - rodzaj innowacji finansowej w sprzedaży aktywów, polegającej na scalaniu aktywów finansowych podobnego rodzaju i emitowaniu ich na podstawie papierów wartościowych.

Historia sekurytyzacji

• Stany Zjednoczone 1970r. - pierwsze tego typu transakcje dotyczące wyłącznie kredytów hipotecznych

• Europa - po raz pierwszy w 1987r. w Wielkiej Brytanii dotyczyła również kredytów hipotecznych

• Początek lat dziewięćdziesiątych - sekurytyzacja innych rodzajów aktywów

Rodzaje sekurytyzacji

• Sekurytyzacja pierwotna

Aktywa banku nie zostają wyprowadzone z jego bilansu, przez co zmianie nie ulega suma bilansowa banku. Oznacza to, że bank przekazuje inwestorom wierzytelności jedynie w postaci należności płynących z sekurytyzowanych aktywów - odsetki i prowizje, a nie raty kapitałowe. Zmianom nie ulegają także relacje bank - kredytobiorca, gdyż nie następuje cesja wierzytelności, których rzeczywistym właścicielem nadal pozostaje bank.

• Sekurytyzacja wtórna

• wydzielenie z bilansu inicjatora procesu - puli aktywów

• sprzedaż aktywów niezależnej spółce celowej SPV, która wyemituje specyficzne papiery wartościowe ABS zabezpieczone na nabytych aktywach

• SPV płacąc z góry za przyszłe płatności “kupuje” ryzyko niezrealizowania przez kredytobiorców warunków umów

• SPV przenosi finansowanie ryzyka kredytowego na gwaranta przez emisję papierów dłużnych w transzach o różnym stopniu podporządkowania lub przez wykorzystanie pochodnych kredytowych

• Sekurytyzacja syntetyczna

Inicjator nie pozyskuje zazwyczaj finansowania, lecz jedynie pozbywa się ryzyka związanego z daną pulą wierzytelności. W tym celu zawiera z podmiotem emisyjnym umowę swapa kredytowego, która de facto ubezpiecza inicjatora przed ewentualnym ryzykiem naruszenia przez dłużnika pierwotnego postanowień umowy, z której wynikają dane wierzytelności. Podmiot emisyjny przyjmuje to ryzyko na siebie, w zamian za co inicjator zobowiązany jest do dokonywania regularnych wpłat na rachunek podmiotu emisyjnego.

Podmioty Sekurytyzacji

• Aranżer

• banki - z tytułu posiadanych wierzytelności pochodzących z kredytów i pożyczek

• firmy leasingowe - z tytułu posiadanych wierzytelności pochodzących z umów leasingowych

• przedsiębiorstwa - z tytułu posiadanych należności handlowych, eksportowych

• Sektor publiczny może wykorzystywać sekurytyzację w procesach restrukturyzacji sektora finansowego oraz w branżowych programach naprawczych

• Spółka celowa (SPV)

Jest podmiotem realizującym program sekurytyzacji. Spółka powołana tylko i wyłącznie na potrzeby programu. Pozwala oddzielić wszystkie zdarzenia związane z emisją papierów wartościowych od aranżera. SPV jest swoistym buforem pomiędzy aranżerem - firmą pozyskującą kapitał, a rynkiem finansowym - inwestorami lokującymi wolne środki w papiery wartościowe emitowane przez SPV.

• Inwestorzy

Ostateczni nabywcy wyemitowanych papierów wartościowych, którymi mogą być instytucje finansowe, takie jak fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, fundusze emerytalne, inwestorzy prywatni, jak również same banki.

• Doradca inicjatora

Jeden z najbardziej aktywnych uczestników procesu sekurytyzacji, gdyż do jego zadań należy zaplanowanie, zorganizowanie i stworzenie struktury procesu sekurytyzacji. Zajmuje się on również powołaniem spółki celowej i/lub przejęciem jej akcji, aby zapewnić dodatkową niezależność SPV od inicjatora. Rolę doradcy najczęściej pełni bank inwestycyjny lub kancelaria prawnicza.

• Agencja ratingowa

Ocenia ryzyko inwestycyjne, a tym samym określa bezpieczeństwo lokowania przez inwestorów kapitału w dany instrument finansowy. Wysoka ocena ratingowa zmniejsza ryzyko inwestora i poprawia atrakcyjność danego waloru.

Mechanizm sekurytyzacji aktywów

• Wyodrębnienie przez aranżera (podmiot gospodarczy zamierzający pozyskać kapitały) pakietu jednorodnych aktywów finansowych, które znajdują się w jego posiadaniu

• Aktywa są sprzedawane specjalnie w tym celu stworzonemu przedsiębiorstwu, funduszowi lub innemu podmiotowi będącemu wyodrębnioną prawnie jednostką (special purpose vehicle - SPV)

• SPV (spółka celowa, emitent) aby zdobyć kapitały służące do zapłaty za zakupione wierzytelności, emituje papiery wartościowe na rynku kapitałowym

Sekurytyzowane aktywa

Idealne aktywa powinny charakteryzować się:

• pewnością, że należności zostaną spłacone

• tym, że wpływy ze spłaty należności są w pełni przewidywalne

Wniosek: Papiery wartościowe oparte o takie aktywa byłyby niemal pozbawione ryzyka kredytowego

Warunki jakie powinny spełniać aktywa nie spełniające tych cech:

1. wpływy pieniężne z poszczególnych aktywów następują zgodnie z wcześniej nałożonym schematem

2. poszczególne należności odznaczają się niskim ryzykiem braku spłaty

3. zbiór aktywów odpowiednio duży

4. dane z przeszłości pozwalające na stosunkowo pewną prognozę strumieni płatności z sekurytyzowanych aktywów

Najczęściej sekurytyzowane aktywa:

• kredyty hipoteczne

• należności z tytułu opłat czynszowych

• linie kredytowe pod zastaw hipoteki

• kredyty o obniżonej jakości

• kredyty dla krajów rozwijających się

• kredyty dla przedsiębiorstw

• kredyty konsumenckie

• pożyczki na zakup samochodów

Korzyści sekurytyzacji

• Sekurytyzacja aktywów jest alternatywnym sposobem umożliwiającym przedsiębiorstwom i instytucjom finansowym na pozyskanie kapitału

• Inicjator może pozyskać finansowanie i pozbyć się ryzyka związanego aktywami; z kolei inwestorzy otrzymują możliwość inwestowania w aktywa, w które, ze względu na ich specyfikę, normalnie inwestować by nie mogli.

• W przypadku banków motywem skorzystania z sekurytyzacji może być między innymi chęć poprawy różnego rodzaju wskaźników finansowych. Sekurytyzacja aktywów bankowych może umożliwić bankom na przykład poprawę wskaźników adekwatności kapitałowej oraz poprawę struktury bilansu (dzięki sprzedaży tzw. złych kredytów). Mechanizmy sekurytyzacyjne pozwalają także na bardziej efektywne zarządzanie ryzykiem oraz mogą wpływać na wzrost płynności banku. Dzięki sekurytyzacji możliwe jest również bardziej efektywne zarządzanie limitem koncentracji wierzytelności. 

• Ryzyko związane z aktywami

• ryzyko kredytowe - polega na niebezpieczeństwie, że dłużnik w ogóle nie spłaci całości lub części swoich zobowiązań

• ryzyko płynności - spłata zobowiązań następuje z opóźnieniem, co zagraża terminowej spłacie wierzytelności inwestorów

• ryzyko reinwestycji - istniejący odstęp czasu pomiędzy wpływem należności od dłużników a wypłatą odsetek lub raty kapitałowej nabywcom papierów wartościowych, w którym środki są inwestowane; kiedy stopy procentowe obniżą się, występuje niebezpieczeństwo, że z powodu obniżonych dochodów finansowych fundusze potrzebne na zaspokojenie roszczeń inwestorów okażą się niewystarczające

Sekurytyzacja wierzytelności bankowych

• sprzedaż wierzytelności wynikających z kredytów zagrożonych

• główny cel - uwolnienie banku od złych aktywów

• sekurytyzacja prowadzona zgodnie z prawem bankowym

• bank może zawrzeć umowę z towarzystwem funduszy inwestycyjnych zarządzającym funduszem sekurytyzacyjnym

• nabywcą oferowanych przez bank aktywów jest sekurytyzacyjny funduszy inwestycyjny, który przeprowadza emisję certyfikatów inwestycyjnych

• certyfikaty są nabywane przez inwestorów, którzy stają się uczestnikami funduszu

Przeprowadzone programy

• URTICA Zaopatrzenie Farmaceutyczne SA

• Wrocławska spółka będąca czołowym dostawcą zaopatrzenia dla szpitali.

• Program rozpoczęto w lipcu 1999 r.

• Przedmiotem sekurytyzacji w ramach programu były wierzytelności hurtowni leków URTICA wobec Zakładów Opieki Zdrowotnej (ZOZ), które powstały na bazie dostaw środków farmaceutycznych i materiałów medycznych.

• Były to zarówno należności przedawnione (obciążone odsetkami karnymi), jak i należności bieżące.

• Rolę spółki celowej (SPV) pełniła utworzona jedynie dla potrzeb sekurytyzacji spółka URTICA FINANSE S.A., która wyemitowała krótkoterminowe papiery wartościowe, których spłata zabezpieczona była nabytymi wierzytelnościami.

• Limit programu sekurytyzacji, czyli górny poziom zadłużenia z tytułu wyemitowanych papierów wynosił 50 mln zł.

• Sekurytyzacja należności Pekao Leasing Sp. z o. o.

• Sekurytyzacja należności BSW S.A.

• Pytania

1. Co to jest sekurytyzacja?

2. Wymień 3 najczęściej sekurytyzowane aktywa.

3. Czy ocena ratingowa jest ważna w procesie sekurytyzacji?

4. Z czym wiąże się ryzyko sekurytyzacji?

5. Wymień korzyści sekurytyzacji.

17. Dochody jednostek samorządu terytorialnego.

Czym jest samorząd terytorialny?

• forma administracji publicznej i organizacji społecznej

• kontrola państwa w aspekcie działania zgodnego z prawem

• realizacja i finansowanie potrzeb publicznych na danym terytorium

• działanie z mocy prawa, niezależnie od rządu, na własną odpowiedzialność

Krótka historia samorządu terytorialnego w Polsce

Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, powstała w czasie transformacji ustrojowej nadała osobowość prawną gminą, które stały się podstawową jednostką samorządu terytorialnego. Dwustopniowy podział administracyjny.

Konstytucja z 17.10.1992r. podkreśliła charakter samorządu terytorialnego jako formy organizacji lokalnego życia publicznego dla zaspokajania podstawowych potrzeb mieszkańców.

Konstytucji RP z 02.04.1997r. -zawarto szerokie regulacje prawne dotyczące samorządu terytorialnego.

Dnia 01.01.1999 weszła w życie reforma opracowana w ustawie z dnia 24.07.1998r. o wprowadzeniu trójstopniowego podziału terytorium państwa. Jednostkami samorządu stało się: 16 województw, 373 powiaty, 2489 gmin.

Obecnie (stan na 01.01.2011) Polska dzieli się na 16 województw, 379 powiatów i 2479 gminy.

Trzy wspólnoty samorządowe

• Województwo wladza stanowiąca: sejmik województwa + kontrola

• władza wykonawcza: zarząd województwa, marszałek na czele

• Powiat miasto na prawach powiatu/ powiat który nie jest miastem na prawach powiatu

• władza stanowiąca: rada powiatu + kontrola

• władza wykonawcza: zarząd powiatu, starosta na czele

• Gmina wiejska/ miejsko-wiejska/ wiejska

władza stanowiąca: rada gminy+ kontrola

władza wykonawcza: wójt( burmistrz, prezydent miasta)

Budżet jednostek samorządu terytorialnego

• roczny plan dochodów i wydatków

• źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenie nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego

• powinien być uchwalony do końca roku poprzedzającego rok budżetowy

• za jego wykonanie odpowiadają organy władzy wykonawczej

Przykłady działań samorządu terytorialnego: szkoły, odśnieżanie, policja, szpitale

Akty prawne dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego:

• Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z 13.11.2003r. (13.05.2010r. ogłoszono akt ujednolicony)

• Ustawa o finansach publicznych z 27.08.2009r.

Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego(wg ustawy):

Dochody własne

-udziały w podatkach dochodowych od osób fizycznych i osób prawnych

-podatki lokalne i opłaty (tylko gminy)

-spadki, zapisy, darowizny

-odsetki od udzielanych pożyczek

-odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych

-dochody z kar pieniężnych i grzywien

-dochody z majątku

Z innych źródeł:

-subwencja ogólna

-dotacje celowe

-środki z budżetu innych jst

-środki z budżetu UE

-fundusze celowe

Udział w podatkach dochodowych:

1. od osób fizycznych: gmina (39,34%), powiat (10,25%), województwo(1,6%)

2. od osób prawnych: gmina (6,71%), powiat(1,4%), województwo(14,75%)

Dochody podatkowe na 1 mieszkańca w gminach w 2011r.

• najbogatsza: Kleszczów 33 455, 43zł

• najbiedniejsza Łukowica 258, 73zł

• Warszawa 2 722,43zł

• Toruń 1 313,87zł

• średnio 1180zł

Dochody podatkowe na 1 mieszkańca w powiatach w 2011r.

najbogatszy: Warszawa 512zł; najbiedniejszy: chełmski 47,31zl; m. Toruń 205,90zł; toruński 99,18zł; warszawski zachodni: 353,33zł

Dochody podatkowe na 1 mieszkańca w województwach w 2011r.

• najbogatsze: mazowieckie 327zł

• najbiedniejsze: warm.- mazur. 62,53zł

• kuj. -pom. 95,10zł

• ogólnie 138,60zł

Podatki lokalne (tylko gminy): leśny, od czynności cywilno-prawnych, rolny, od spadków i darowizn, od srodków transportowych, od działalności gospodarczej osób fizycznych. od nieruchomosci

Do dochodów gmin zalicza się też wpływy z opłat: skarbowej, targowej, miejscowej (pot. opłata klimatyczna), od posiadania psów, eksploatacyjnej

Podatki i opłaty lokalne dla Torunia w 2011r.

-opłata skarbowa+ podatek od czynności cywilnoprawnych 15 080 000zł

-opłata za posiadanie psa 80000zł

-opłata targowa 1 550 000zł

-opłata eksploatacyjna 32 000zł

-podatek od nieruchomości 92 000 000zł

-podatek rolny i leśny 92 000zł

- podatek od działalności gosp. osób fizycznych 500 000zł

-podatek od spadków i darowizn 1 950 000zł

Subwencja ogólna

Subwencja ogólna jest podstawową, nieodpłatną i bezzwrotną pomocą finansową dla jednostek samorządu terytorialnego z budżetu państwa.

• Gmina: oświatowa, wykonawcza (podstawowa i uzupełniajaca), równoważąca

• Powiat: oświatowa, wyrównawcza(podstawowa i uzupelniajaca), równoważąca

• Województwo: oświatowa, wyrównawcza(podstawowa i uzupelniajaca), równoważąca

Dotacje celowe :

• usuwanie skutków powodzi i innych klęsk żywiołowych

• zadania realizowane na mocy porozumienia z organami administracji rządowej

• dofinansowanie zadań wlasnych

• usuwanie zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego

• realizacja zadań wynikających z umów międzynarodowych

• zadania określone ustawami

Pytania:

Kto jest odpowiedzialny za wykonanie budżetu w gminie, powiecie i województwie?

Która jednostka samorządowa może liczyć na największe wpływy z PIT?

Budżet którego samorządu jest zasilany przez podatki i opłaty lokalne?

Dokonaj podziału subwencji dla poszczególnych jst

Czy władze samorządów, które nie otrzymały części uzupełniającej subwencji wyrównawczej powinny być z tego powodu zmartwione? Odpowiedź uzasadnij

odpowiedzi

1. Władza wykonawcza 2. Gmina 3. Gmina 4. Gmina: oświatowa, wyrównawcza, równoważąca,

powiat: oświatowa, wyrównawcza, równoważąca województwo: oświatowa, wyrównawcza, regionalna w każdym z przypadków część wyrównawcza dzieli się na kwotę podstawową i uzupełniającą 5. Nie, bo to oznacza ze dana jednostka samorządu terytorialnego na tak duże dochody, że nie potrzebuje pomocy w postaci części uzupełniającej subwencji wyrównawczej, która przeznaczona jest dla tych najbiedniejszych jednostek.

18. Budżet państwa- dochody i wydatki:

Budżet państwa

Jest to roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów na okres roku kalendarzowego, czyli tzw. „roku budżetowego”.

** „budżet” łac. bulga - skórzany mieszek do zbierania dochodów.

Funkcje budżetu państwa

• EKONOMICZNE :

REDYSTRYBUCYJNA

• zmniejszenie nadmiernych różnic w wysokości dochodów różnych grup społecznych

• tworzenie warunków bezpieczeństwa socjalnego dla grup najuboższych

FISKALNA (skarbowa)

• gromadzenie dochodów pochodzących głównie z podatków, które umożliwiają utrzymywanie aparatu państwowego i realizację określonych zadań

ALOKACYJNA

• budżetu ma na celu dokonanie właściwej alokacji czyli rozmieszczenia zasobów czynników produkcji w gospodarce.

STABILIZACYJNA

• oddziaływanie dochodów i wydatków budżetów państwa na życie gospodarcze i społeczne

BODŹCOWA

• polega na wykorzystaniu stosunków ekonomicznych budżetu z różnymi podmiotami gospodarczymi zwłaszcza - przedsiębiorstw do wywołania u nich określonych zachowań.

• POLITYCZNE:

DEMOKRATYCZNA

• Polega na zainteresowaniu społeczeństwa opracowywaniem i wykonywaniem budżetu.

USTROJOWA

• Określa uprawnienia władzy ustawodawczej i wykonawczej w sprawach budżetowych

• EKONOMICZNO-POLITYCZNE:

PLANOWANIA

• zestawienia dochodów i wydatków budżetowych

KONTROLNO-KOORDYNACYJNA

• polega na porównywaniu zaplanowanych dochodów i wydatków ze stanem faktycznym

• podejmowaniu ewentualnych środków zaradczych

ADMINISTRACYJNA

• zmiana zakresu działania organów państwowych, związaną z tym redukcję sił pracujących przez przegrupowanie

• reorganizacja urzędów przez zmianę zasad ich postępowania

ZASADY BUDŻETOWE -zasady zapewniające prawidłowe funkcjonowanie gospodarki budżetowej państwa

1. Równowagi budżetowej

2. Roczności

3. Zupełności (powszechności)

4. Realności

5. Jawności

6. Gospodarności (racjonalności)

Zasady budżetowe:

1. Zasada równowagi budżetowej: dochody powinny pokrywać wydatki

2. Zasada roczności budżetu Plan dochodów i wydatków budżetowych obejmuje okres jednego roku.

3. Zasada zupełności(powszechności): Budżet obejmuje wszystkie dochody i wydatki państwa

4.Zasada realności: Maksymalna precyzja w planowaniu dochodów i wydatków

5.Zasada jawności: Budżet państwa powinien być podany do publicznej wiadomości

6. Zasada gospodarności (racjonalności) : Wymaga racjonalnego, a więc i oszczędnego wydatkowania środków budżetowych.

Ustawa budżetowa

Jeden z najważniejszych aktów prawnych w państwie, określający jego roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki zwane budżetem państwa.

Przygotowanie budżetu państwa

Dochody budżetowe

To środki pieniężne pobierane od podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych przez państwo lub przez odrębny organ samorządu terytorialnego w celu realizacji wydatków zapewniających wypełnienie zadań państwowych.

Klasyfikacja dochodów budżetowych

- Kryterium ekonomiczne- czyli wg źródeł pochodzenia

• podatki

• opłaty

• cła

• obowiązujące wpłaty z zysków przedsiębiorstw państwowych

• zyski z NBP, wpłaty z NBP

• dochody ze sprzedaży najmu, dzierżawy składników majątkowych państwa

• pieniężne darowizny, spadki i zapisy na rzecz skarbu panstwa

B) Kryterium prawne

• bezzwrotne i przymusowe; zwrotne i dobrowolne

• odpłatne; nieodpłatne

• zasadnicze; uboczne

C) Kryterium organizacyjne

• dochody budżetu panstwa; dochody budżetu gminy

Dominują:

• dochody podatkowe gmin,

• dochody z opłat,

• dochody z tytułu udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa,

• subwencje oświatowe,

• dochody z pożyczek i kredytów,

• wpływy z emisji papierów wartościowych,

• inne wpływy należne gminom na podstawie odrębnych przepisów.

Wydatki budżetowe

To środki pieniężne pochodzące z budżetu przeznaczone na finansowanie zadań państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz związków publicznoprawnych.

Klasyfikacja wydatków budżetowych

A) Kryterium ekonomiczne : wydatki nabywcze i wydatki redystrybucyjne(transfery)

B) Kryterium z punktu widzenia zadań realizowanych przez podmiot publiczno-prawny : działalnośc niezbędna dla funkcjonowania państwa; wydatki socjalno- kulturowe, wydatki na gospodarkę w celu zapewnienia równomiernego wzrostu gospodarczego; wydatki na obsługę długu publicznego

C) Kryterium ze względu na konieczność ponoszenia wydatków : wydatki konieczne i wydatki pożądane

D) Kryterium ze względu na charakter ponoszonych wydatków: charakter inwestycyjny

Od czego zależy poziom wydatków publicznych?

1) Zakresu finansowania przez państwo zadań publicznych, udział podmiotów sektora prywatnego w realizacji zadań publicznych,

2) Zakresu finansowania przez państwo usług społecznych, np. publicznej opieki zdrowotnej,

3) Skali ingerencji państwa w procesy gospodarcze,

4) Wydajności fiskalnej państwa mierzonej stopniem redystrybucji dochodów.

Sprawozdanie operatywne z wykonania budżetu państwa za okres styczeń - luty 2011 r.

Podstawowe informacje dotyczące wykonania budżetu państwa w okresie styczeń - luty 2011r. zostały przedstawione poniżej:

dochody wyniosły 42.019.630 tys. zł,

wydatki wyniosły  56.428.805 tys. zł,

deficyt wyniósł 14.409.175 tys. zł.

Szacunkowe dane o wykonaniu budżetu państwa za okres styczeń - grudzień 2010 r.

W okresie styczeń - grudzień 2010 r. oszacowano:

dochody budżetu państwa na kwotę:  250.302,4 mln zł,

wydatki budżetu państwa na kwotę: 294.893,7 mln zł,

deficyt budżetu państwa na kwotę:  44.591,3 mln zł

~pytania…

1. Która z zasad budżetowych mówi, że budżet obejmuje wszystkie dochody i wydatki państwa?

1. Zupełności (powszechności),b) Równowagi budżetowej c)Realności

2. Która z zasad budżetowych wymaga oszczędnego wydatkowania środków budżetowych?

1. Jawności b) Równowagi budżetowej c) Gospodarności (racjonalności)

3) Kto uchwala ustawę budżetową?

1. Minister Finansów b) Rada Ministrów c)Sejm

4) Wymień 3 rodzaje dochodów budżetu państwa.

5) Wymień 3 rodzaje wydatków budżetu państwa.

---