Organizacja pracy Zakładu Radioterapii

Co jest jedną z najważniejszych zasad współczesnej radioterapii?

Ciągłość napromieniania, Podanie zaplanowanej dawki w zaplanowanym czasie, ma być przestrzegany całkowity czas leczenia (bez względu na frakcjonowanie), oszacowanie liczby populacji, którą trzeba leczyć,

Jak wygląda wyposażenie zakładu radioterapii?

Minimum 2 akceleratory, modelarnia i symulator, gabinety badań, CT, klinicysta, patolog, fizycy,

Do czego zobowiązany jest Zakład Radioterapii względem pracowników?

Zorganizowanie stałej kontroli dozymetrycznej, BHP, postępowanie w razie awarii radiacyjnej, badania okresowe, adaptacja pomieszczeń, możliwość podwyższania kwalifikacji.

Współpraca lekarza z technikiem radioterapii?

Wymień miejsca, w których dochodzi do współpracy lekarza z technikiem radioterapii,

Modelarnia

Symulator

Tomografia Komputerowa

Pracownia planowania leczenia

Aparaty terapeutyczne

Dozymetria

Sprawdzanie poprawności napromieniania

Na czym polega współpraca lekarza z technikiem radioterapii na aparacie terapeutycznym?

Wpisanie do systemu

Pierwsze napromienianie z lekarzem

Wykonanie zdjęć portalowych i weryfikacja - on line

Dozymetria in vivo - narządy krytyczne

Kolejne portale sprawdzające w trakcie

leczenia i ich porównanie z obrazami z symulatora

Na czym polega współpraca lekarza z technikiem na symulatorze?

Symulacja wstępna - określenie bloku tkanek do napromieniania (3D)

Symulacje z planem I - etapów (3D)

Symulacje kolejnych etapów z planów (3D)

Weryfikacja w przypadku niezgodności planu i obrazów z aparatu

Symulacje ostateczne prostych radykalnych technik i paliacji

Rola modelarni w Zakładzie Radioterapii,

Pozycjonowanie chorych, dokładnie ułożenie, wykonanie: maski z orfitu, bolusów i innych urządzeń unieruchamiających chorego.

Jakie są podstawowe metody leczenia w onkologii i ich udział w leczeniu?

(chirurgia 60%, Radioterapia -40-50%, chemioterapia - 20%)

Metody ochrony tkanek i narządów zdrowych podczas radioterapii.

Osłony, kolimatory, MLC, dobór dawki aparatów ilość techniki, ilość pól,

Wymień 3 najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn i jakie są czynniki ryzyka zachorowania na te nowotwory.

Kobiety: rak piersi, płuca, jelita

Mężczyźni: płuca, prostata, jelito grube

W których nowotworach w Polsce najczęściej stosowana jest radioterapia?

Płuc i kl.p., piersi, narządów rozrodczych, głowy i szyi

Czy w Polsce jest dostateczna liczba aparatury megavoltowej do radioterapii w porównaniu do innych krajów Europy Zachodniej?

ogólnie 2 razy mniej niż potrzeby

2 x mniej niż w Niemczech i Holandii

3 razy mniej niż we Francji

6 razy mniej niż w Szwecji

Leczenie Paliatywne

1. Na czym polega opieka paliatywna jako działanie wielodyscyplinarne?

Poprawia jakość życia u pacjentów i ich rodzin objętych problemem związanym z chorobami ograniczającymi życie przez zapobieganie i łagodzenie cierpienia = wczesna identyfikacja, właściwa ocena, leczenie bólu i objawów zarówno fizycznych, psychosocjalnych oraz duchowych, wielodyscyplinarne bo taką osobą powinni zająć się wykwalifikowane pielęgniarki, psycholodzy, rodzina i przyjaciele, radiolodzy i terapeuci, duchowni, pracownicy socjalni,

2. Co to jest hospicjum i ile jest ich w Polsce?

Hospicja są organizacjami, które wyrosły z troski o zaspokojenie potrzeb umierających, gdzie leczy się ich paliatywnie. ok.300.

3. Najważniejsze różnice pomiędzy radioterapią radykalną i paliatywną.

- Radykalna: cel - wyleczenie chorego, leczenie jest długie 5-6 tyg. 5% ciężkich powikłań.

- Paliatywne cel - poprawa komfortu przeżycia, zmniejsza objawy, jest krótkie, nie może dawać powikłań

4. Jakie są wskazania do radioterapii paliatywnej i jakie dawki?

Wskazania: bóle (najczęściej z przerzutów w kośću i innych tkankach) przerzuty w kośćcu zwłaszcza osteolityczne zagrażające złamaniem, zaburzenia oddechowe spowodowane wzrostem nowotworu w klp, objawy neurologiczne przy przerzutach do mózgu i kanału kręgowego, krwawiące guzy nowotworowe. Dawki: mózg: 30Gy/g/ 10 frakcji, 20Gy/g/ 5 frakcji; kręgosłup 30Gy/max/10 fr. lub 20Gy/max/5 fr.; cała miednica 25Gy/g/10 fr.; połowa miednicy 30Gy/g/10 fr.; staw biodrowy 20Gy/g/5 fr.; kości długie 20Gy/g/5 fr. lub 12Gy/g/2 fr. lub 8Gy/g/1 fr.; żebra 12Gy/ 90% / 2 fr. lub 8 Gy / 90% / 1 fr.;

5. Co może być przyczyną jeśli u chorego z rozpoznaną chorobą nowotworową stwierdza się osłabienie kończyn dolnych i trudności z chodzeniem? Jakie powinno się wykonać badanie? przerzut do kręgosłupa - ucisk rdzenia. Badanie neurologiczne i Rtg i MR kręgosłupa

Nowotwory płuc i śródpiersia

80% nowotworów uwarunkowanych jest czynnikami środowiska - wymień jakimi? dym papierosowy,dieta wysokotłuszczowa, ekspozycja zawodowa, zanieczyszczenie środowiska

Wymień nowotwory tytoniozależne nowotwory złośliwe jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, płuca, pęcherza moczowego, trzustki, nerki

Definicja śródpiersia i najważniejsze leżące w niej narządy. Przestrzeń pomiędzy prawym i lewym płucem od tylnej powierzchni mostka do kręgosłupa: płuca, oskrzela, aorta, ŻGA, pień płucny,+ wężły chłonne,

Najczęstsze guzy śródpiersia? Torbiel skórzasta, torbiel celomiczna, grasiczak, nerwiako-włókniak, sarcoidosis, ziarnica złośliwa, mięsak limfatyczny, przerzuty nowotworowe.

Jak wykryć raka płuca?badanie przedmiotowe i podmiotowe, 1objaw kaszel>3tyg, krwioplucie, Kaszel, Infekcje, temperatura, Duszność, Krwioplucie, Osłabienie, Chudnięcie, Chrypka, Zespół ŻGA, do wykrycia w RTG >1cm, CT>3mm

Jaki odsetek raków płuc we wczesnym stopniu rozpoznajemy w Polsce i dlaczego? (15%) W których nowotworach płuc leczeniem z wybory powinno być leczenie operacyjne, a którym radioterapia? Rak Niedrobnokomórkowy Płuc(NRP) operacyjnie a w stopniu II +RT, III i IV RT; Rak drobnokomórkowy płuc-nie operacyjny

Jakie dawki stosujemy w radioterapii raka płuca?

Radioterapia radykalna NRP: Uzupełniająca po chirurgii w I i II stopniu- 56 Gy / 28 frakcji po 2 Gy 5 x w tygodniu; Radiochemioterapia w stopniu III -66 Gy / 33 frakcje po 2 Gy 5 x w tygodniu; w RDP

klasycznie 1.8 Gy dziennie do 54 Gy 30 frakcji / 6 tygodni; Metodą hiperfrakcjonacji 1.5 Gy 2 x dziennie co 6 godzin do 45 Gy 30 frakcji / 3 tygodnie; Profilaktyczne RT mózgu: 2.5 Gy do 25 Gy / 10 frakcji / 2 tygodnie;

Rak jelita grubego i kanału odbytu

Czy radioterapia ma znaczenie w raku okrężnicy czy raku odbytnicy i dlaczego?

W okrężnicy-nie z powodu odczynów z jelita cienkiego, a w w odbytnicy ma duże znaczenie przed i pooperacyjna a także w nieoperacyjnym raku (brak odczynu, lub mały)

Rak kanału odbytu można wyleczyć tylko operacyjnie co łączy się z kalectwem nieotrzymania stolca gdyż usuwany jest zwieracz odbytu, czy jest to zawsze prawda? Nie. leczenie operacyjnie w wypadku niepowodzenia leczenia skojarzonego, lub nawrotu po leczeniu skojarzonym

Nowotwory piersi

Czy wszystkie guzki w piersi są nowotworami złośliwymi? Nie, często występują zmiany włoknisto-torbielowate,które są zmianami łagodnymi

Jaka jest różnica pomiędzy rakiem, a mięsakiem piersi?

Rak piersi: pochodzi ze struktur nabłonkowych gruczołu piersiowego, szerzy się min. naczyniami limfatycznymi

Mięsak: pochodzi ze struktur łącznotkankowych gruczołu piersiowego, szerzy się głównie naczyniami krwionośnymi

Wymień znane Ci czynniki ryzyka piersi: Rak sutka w wywiadzie,U krewnych, szczególnie obustronny w pierwszym stopniu pokrewieństwa, Wiek > 50 lat, Bezdzietność, Późna pierwsza donoszona ciąża, Wczesna pierwsza i późna ostatnia miesiączka, Otyłość, Nadmiar tłuszczów zwierzęcych w diecie , Długotrwałe stosowanie egzogennych hormonów płciowych, Promieniowanie jonizujące, Nietypowa hyperplazja wewnątrzprzewodowa

Jakie znasz podstawowe badanie radiologiczne piersi? Mammografia i USG,

Jaki jest leczenie raka piersi i od czego jest uzależnione? Operacja: a)mastektomia radykalna z lymfangiektomią, b)Leczenie oszczędzające tzw. BCT + procedura węzła wartowniczego Radioterapia pooperacyjna: Leczenie systemowe a)chemioterapia przed lub pooperacyjna, b)hormonoterapia; Leczenie uzależnione od stopnia zaawansowania:

Co możesz powiedzieć o planowaniu i radykalnej radioterapii raka piersi: Celem jest wyleczenie objawów, Planowanie: symulator z TK, Niskie dawki frakcyjne od 2 do 2.7Gy ,Napromienianie długie: 4-6 tygodni 5 x w tygodniu. Wskazania:po chirurgicznym leczeniu oszczędzającym gruczoł piersiowy ,w rakach pierwotnie operacyjnych jako uzupełnienie po mastektomii, w rakach pierwotnie nieoperacyjnych jako uzupełnienie po chemioterapii indukcyjnej i mastektomii , w nawrotach lokoregionalnych nieoperacyjnych lub operacyjnych po ich nieradykalnym wycięciu

Co to jest rak in situ? w stadium in situ czyli 1 st. wg Clarka, Rak in situ - nieinwazyjny, ograniczony do nabłonka w miejscu powstania. W tym stadium nie szerzy się i nie jest groźny dla życia.

Co to jest Mastectomia i BCT? Operacja: mastektomia radykalna z lymfangiektomią-Leczenie oszczędzające tzw. BCT + procedura węzła wartowniczego,

Jakie stosowane są metody ochrony tkanek zdrowych i narządów krytycznych w radioterapii raka piersi? Jakie dawki stosowane są w radioterapii pooperacyjnej raka piersi? skręt głowicy, kolimatora, MLC, osłony; fotony X o energii: 4; 6 MeV lub 60Co, gruczoł piersiowy:2 pola styczne technika izocentryczna:50 gy /25 fr. / 5 tyg.; 42.5 gy/17 fr./ 3.5 tyg. “boost” : elektrony lub brachyterapia - hdr, regionalne węzły chłonne

Jakie rodzaje promieniowania stosowane są w radioterapii poperacyjnej fotony X o energii: 4;6 MeV lub 60Co, elektrony o różnych energiach TK

Co to jest bolus, a co to jest boost? Bolus jest to uformowana nakładka na usuniętą pierś z wosku pszczelego i parafiny mają za zadanie zwiększenie napromienianej objętości i wyciągnięcie dawki na skóre. boost napromienianie zmniejszonego pola.

Co to jest nawrót lokoregionalny? NLR nazywamy ponowne wystąpienie raka w obrębie ściany klatki piersiowej po mastektomii i / lub terenie okolicznych węzłów chłonnych zależy od: pierwotnego zaawansowania nowotworu; złośliwości histopatologicznej nowotworu; leczenia uzupełniającego

Pytania

Co to jest leczenie radykalne w onkologii oraz leczenie skojarzone?

- Leczenie radykalne: Stosowanie różnych metod terapii nowotworów prowadzące do całkowitego i trwałego wyeliminowania nowotworu z ustroju

- Leczenie skojarzone: Stosowanie różnych metod terapii nowotworów z uwzględnieniem działań niepożądanych każdej z nich prowadzące do uzyskania trwałego wyleczenia.

Omów przyczyny niepowodzeń radioterapii w leczeniu nowotworów

-Promienioczułość nowotworu

-Błędy techniczne

-Wadliwe określenie obszaru objętego napromienianiem

-Toksyczność leczenia

Omów przesłanki przemawiające za stosowaniem leczenia skojarzonego: Niezależne zabijanie, Poprawa indeksu terapeutycznego - zwiększenie sumaryczne efektu w tkance nowotworowej niż w tkankach zdrowych; ↑prawdopodobieństwa wyleczenia miejscowego ↓ryzyka wystąpienia przerzutów odległych.

Omów wskazania do uzupełniającej radioterapii w nowotworach głowy i szyi

-Niewystarczający margines chirurgiczny

-Naciekanie rozproszonymi ogniskami

-Niskie zróżnicowanie nowotworu

-Pojedynczy przerzut w węźle chłonnym

Omów przesłanki teoretyczne przemawiające za stosowaniem leczenia skojarzonego radio i chemioterapii

Współdziałanie przestrzenne

- Zniszczenie mikroprzerzutów - CTH ( ważna przeciwnowotworowa aktywność cytostatyku

- Zniszczenie ogniska pierwotnego - RTH

- Niezależne zabijanie-Połączenie dwóch metod zabija więcej komórek nowotworowych niż stosowanie ich osobno

- Warunkiem stosowania jest aktywność przeciw nowotworowa i akceptowalna toksyczność

- Zwiększenie efektu radioterapii - efekt promieniouczuląjacy

- Poprawa indeksu terapeutycznego

Wymień przynajmniej 3 leki o właściwościach promieniouczulających, który z nich jest najczęściej stosowany?: Leki o właściwościach promieniouczulajacych: Cysplatyna, doksorubicyna, bleomycyna, fluorouracul, taxol, taxoter. Ich działania wyrażone jest modyfikacją krzywej przeżycia napromienianych komórek

Omów przynajmniej 3 potencjalne mechanizmy współdziałania cytostatyków i napromieniania.

Modyfikacja krzywej przeżycia

Zahamowanie uszkodzeń subletalnych i letalnych ( DDP, CDDP, MTC)

Toksyczność zależna od hipoksji (DDP,MTC, tirapazamina)

Toksyczność zależna od fazy cyklu

Zahamowanie depopulacji

Zwiększenie utlenowania guza

Nasilenie apoptozy (DDP)

Zwiększenie wrażliwości na RTH uzyskiwania stosując lek przed, w trakcie i po RTH

W zależności od modelu doświadczalnego są różnice w skuteczności skojarzonego leczenia

Omów strategie stosowania równoczesnej radio i chemioterapii.

Chemioterapia indukcyjna- przed RTH:

Zmniejszenie masy guza,

Lepsze utlenowanie,

Większa wrażliwość na RT,

Hipotetyczne zniszczenie mikroprzerzutów,

Wczesna ocena efektu CT;

Wady:

Opóźnienie rozpoczęcia RT,

Nasilenie wczesnych i późnych odczynów popromiennych,

Pobudzenie repopulacji komórek nowotworowych;

Chemioterapia adjuwantowa

Zniszczenie hipotetycznych mikroprzerzutów zlokalizowanych poza polem napromieniania

Wady

Repopulacja komórek chemioopornych

Zmnijeszenie dawek należych

Równoczesna radiochemioterapia

Najlepsze warunki dla wykorzystania interakcji obu metod

Nasilenie działań niepożądanych

Omów narządy krytyczne przy leczeniu radioterapią raków przełyku. Serce50Gy, Rdzeń kręgowy, Płuca 20Gy, Krtań<65Gy, Wątroba30Gy, Tarczyca, Nabłonkowe narządy krytyczne ograniczają dawkę.

Która metoda terapeutyczna jest leczeniem z wyboru w przypadku raków przełyku w odcinku piersiowym we wczesnym zaawansowaniu? Radykalne leczenie chirurgiczne- usunięcie zmiany nowotworowej wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi

Chirurgia

Która metoda terapeutyczna jest leczeniem z wyboru w przypadku raków żołądka we wczesnym zaawansowaniu? chirurgia

Wymień narządy krytyczne w przypadku stosowania radioterapii jako leczenia uzupełniającego w rakach żołądka: Wątroba,Rdzeń kręgowy, Nerki, Jelito cienkie

Wymień najczęstszy nowotwór OUN: Zapadalność na złośliwe glejaki i oponiaki wzrasta z wiekiem; Rdzeniaki płodowe, PNET, gwiaździaki włosowatokomórkowe, wyściółczaki, występują głównie u dzieci; Przerzuty nowotworowe są najczęstszymi nowotworami OUN, występują 2x częściej niż pierwotne nowotwory OUN

Wymień ogólne zasady leczenia chirurgicznego guzów mózgów: Makroskopowe usunięcie guza i Uzyskanie efektu cytoredukcyjnego i rozpoznania histopatologicznego;

Co to jest stereotaktyczna radiochirurgia? Stereotaktyczna radiochirurgia (SRCH) lub steroetaktyczna radioterapia frakcjonowana (SRF) umożliwia napromienianie ściśle określonej i niewielkiej objętości tkanki nerwowej - maksymalna średnica zmiany 3,5-4 cm i Dawka frakcyjna w SRCH wynosi od kilku do dwudziestu Gy; Dawka frakcyjna w SRF 5-7 Gy; Wiązka terapeutyczna jest formowana przy pomocy kolimatorów kołowych lub kolimatora mikrolistkowego; stereotaktyczna radiochirurgia metoda z zastosowaniem ramy stereotaktycznej(obręcz dokręcana do głowy) →duża dawka ogniskowana w małej objętości.

Wyjaśnij znaczenie: GTV, CTV, PTV -

GTV (gross tumour volume) - obszar uwidocznionego guza nowotworowego

CTV (clinical target volume) - Obszar subklinicznego szerzenia nowotworu

PTV (planning target volume) - objętość planowana do napromieniania, CTV + margines uwzględniający ruchomość oddechową i błędy pozycjonowania

Jakie postępowanie terapeutyczne jest metodą z wyboru w ziarnicy złośliwej w zaawansowaniu CS I bez objawów ogólnych? Ograniczone zajęcie węzłów chłonnych górnego pietra szyi powyżej chrząstki

RTHპ obie okolice szyjno-nadobojczykowe: technika dwóch pól przeciwległych, dawka całkowita 40-44Gy( przy cth 30-36 Gy)

Frakcjonowanie : 2Gy/24 godź, 5 x w tygodniu

Ograniczone zajęcie jednej okolicy pachwinowej

pole płaszczowe podprzeponowe

Dawka całkowita 30-35 Gy

Frakcjonowanie: 1,5-1,8 Gy

II etap: boost 5-10 Gy, do dawki 40-45 Gy, frakcjonowanie 2Gy przez 5 dni w tyg

Jakie postępowanie terapeutyczne jest metodą z wyboru w ziarnicy złośliwej w zaawansowaniu CS III/IV?- Leczenie chemioterapią- Radioterapia techniką pól wydzielonych na zmiany rezydualne lub w przypadku pierwotnie dużej masy guza

Jakie postępowanie terapeutyczne jest metodą z wyboru w chłoniakach ostrych i podostrych w zaawansowaniu CS I?: CHOP x4 i napromienianie 30-40Gy

Jakie postępowanie terapeutyczne jest metodą z wybory w białaczkach limfoblastycznych?: w Ostrych: Leczenie :polichemioterapia, Do rozważenia przeszczep szpiku; w przewlekłych: Leczenie w zależności od objawów - chemioterapia najczęściej Chlorambucylem u osób w dobrym stanie ogólnym bez obciążeń w wywiadzie wielolejkowe

Dane epidemiologiczne nowotworów u dzieci

Najczęstrze nowotwory u dzieci

Czynniki ryzyka białaczek u dzieci

Objawy nasuwające podejrzenie białaczki

Fizyka

1 Proszę wyliczyć akcesoria i elementy konstrukcyjne megawoltowych aparatów terapeutycznych służące do formowania kształtu pola napromieniania (kolimacji wiązki promieniowania) z uwzględnieniem rodzaju promieniowania:

*kolimator główny - fotony, elektrony

*kolimatory kołowe, tubusy, bloki i osłony indywidualne, trymery do obcinania brzegów wiązki, wielolistkowy - dla promieniowania X

2 Proszę wyliczyć akcesoria i elementy konstrukcyjne megawoltowych aparatów terapeutycznych służące do modyfikacji rozkładu dawki w pojedyńczych polach napromieniania

*kliny: fizyczne wylewane na tacy

*kliny dynamiczne

*kliny wielolistkowe

3 Proszę wyliczyć najczęściej stosowane źródła promieniowania stosowane w teleradioterapii z uwzględnieniem rodzaju emitowanego promieniowania oraz przybliżonego zakresu stosowanych energii.

4 Jakie źródła oraz rodzaje promieniowania są rzadziej stosowane w teleradioterapii.

-aparat rtg (historia) terapia kontaktowa X-ray 100-300kV,

-bomby Co 1,25MeV prom γ,

-akceleratory liniowe, elektrony, fotony 4-30MeV,

-reaktory jądrowe prom neutronowe i protonowe

5 Proszę wyliczyć najczęściej stosowane źródła promieniowania stosowane w brachyterapii z uwzględnieniem rodzaju emitowanego promieniowania oraz przybliżonego zakresu stosowanych energii. 137 Cez(γ), 192 Iryd(γ), 125 Jod(γ), Co 60(γ), Stront 90(Beta), 103 Pallad, Fosfor32,

6 Proszę wyliczyć geometryczne parametry planu teleradioterapii niezbędne do poprawnego napromieniania pacjenta.

-sposoby kolimacji: MLC, micro MLC, wymiary pól,

-kąt skrętu głowicy, kąt skrętu stołu,

-pozycja IZO, SSD

-rozmiary pól; kąty głowicy, kolimatora; punkty wejścia wiązek (punkty wytatuowane, markery, główne i boczne); pozycja; przesunięcia względem punktów wytatuowanych; kat stołu; jeśli jest SSD -to tez musi być podane a jak pytanie o gantry to - kąt głowicy, kąt kolimatora

7 Proszę wyliczyć dozymetryczne parametry plany teleradioterapii niezbędne do poprawnego napromieniania pacjenta.

-liczba pól

-rodzaj promieniowania

-energia promieniowania

-liczba jednostek monitorowych

-czas napromieniania

-akcesoria (kliny, kolimatory wielolistkowe, kompensatory, osłony, MLC, .)

8 Proszę wyliczyć jakie informacje zawiera badanie tomografii komputerowej pacjenta niezbędne do zaplanowania teleradioterapii 3D oraz obliczenia rozkłądu dawki w komputerowym systemie planowania leczenia.

-pozycje struktur kostnych i elementów anatomicznych, geometria struktur

-narządy krytyczne

-gęstość tkanek (elektronowe)

-pozycje znaczników

9 Proszę wymienić jakich danych dozymetrycznych o wiązkach fotonowych wymagają systemy planowania leczenia w celu poprawnego zdefiniowania modelu obliczeniowego dla aparatu terapeutycznego.

profile spadku dawki w człowieku wraz z głębokością

profile spadku w wodzie

geometrie kalibracji aparatu

tabela wydajności aparatu

pochłanianie wiązki przez ciało

10 Proszę wymienić cechy budowy oraz właściwości dozymetryczne różniące kliny dynamiczne od klinów fizycznych.

Kliny fizyczne

-zbudowane ze stali

-utwardzają wiązkę odfiltrowywują o niskiej energi

-sztaba metalu, który wsuwa się pod źródło wiązki, -niezależne akcesoria

kliny dynamiczne

*zbudowane ze stopu Wolframu

*funkcje szczęki kolimatora głównego

*nie zmieniają widma energetycznego wiązki

11 Proszę wymienić opcje normalizacji rozkładów dawki dla wybranego systemu planowania leczenia. Normalizacja: w izocentrum, W polu referencyjnym, W danym punkcie targetu, W maksymalnej dawce, W minimalnej dawce, Do zadanej wiązki

Brachyterapia

1 wymień kilka pierwiastków w brachyterapii, 226Rad, 137 Cez, 192 Iryd, 125 Jod, 103 Pallad, 131 Jod, 106 Ruten

2 co to jest „afterloading” to technika następowego ładowania- technika polega na tym że w jamach ciała umieszczane są aplikatury bez źródeł radioaktywnych, ale z odpowiednimi prowadnicami(rurki z metalu lib/i plastiku) do których potem wprowadza się zdalnie źródło radioaktywne= lepsza ochrona personelu, optymalizacja dawki, unikanie błędów, krótszy czas leczenia.

3 co oznacza niska moc dawki a co wysoka a)niskie moce dawki LDR 0,4-2 Gy/h (aplikacja kilka dni), b)średnie moce dawki MDR 2-12Gy/h (aplikacja kilka-klkanaście godzin), c) wysokie moce dawki HDR>12Gy/h (liczone w minutach) Aplikacje są albo ciągłe, albo w kilku frakcjach.

4 metody leczenia w brachyterapii a) brachyterapia kontaktowa -0,5-1cm od skóry) rak skóry, gałki ocznej) b) brachyterapia śródtkankowa (guczoły: piersiowy, krokowy), c) b. śródjamowa (narządy rodne, rak płuca); d) b.śródoperacyjna, e) b. śródnaczyniowa→przeciwdziałanie restenozie; Terapia jodowa-drogą krwi-rak tarczycy.

5 Proszę wymień narządy krytyczne pęcherz moczowy, odbytnica, pochwa, srom.

jakie są rodzaje procedur w radioterapii

Radykalna cel - wyleczenie chorego, leczenie jest długie 5-6 tyg. 5% ciężkich powikłań

Paliatywne cel - poprawa komfortu przeżycia, zmniejsza objawy, jest krótkie, nie może dawać powikłań

7, jakie wskazania do brachyterapii raka piersi BCT - podwyższenie dawki w loży, zaawansowanie zmiany, wznowy miejscowe

8, Wskazania do brachyterapii śródoskrzelowej w leczeniu radykalnym - podwyższenie dawki, w paliacji - udrożnienie oskrzela, gdy gaz je zamyka, zapobieganie krwiopluciu, duszności i niedodmie

Rak skóry

stany przed rakowe skóra pergaminowa, dermatozy, blizny

Obraz kliniczny raka podstawnokomórkowego skóry. Najczęstsza postać, pół złośliwy 75%, nie przerzutuje, miejscowo się rozwija w formie owrzodzeń (wałowate brzegi.) wyprysk kontaktowy

Obraz kliniczny raka kolczystokomórkowego skóry. Jest to rak inwazyjny, na podłożu stanów przedrukowych, umiejscawia się w skórze twarzy, rąk, owrzodzenie z wałowatym brzegiem. Przerzuty są rzadkie, ale wystepują (5-10%) rzadko drogą krwi do płuc.

Czerniak skóry- czynniki ryzyka: - historia rodzinna, zachorowania w przeszłości
- zmieniajace sie znamiona atypowe, narażeni albinosi, ci ze skłonnością do oparzeń słonecznych i UVB- jasna skóra, jasne włosy, niebieskie oczy - skłonność do oparzeń słonecznych
- oparzenie słoneczne w dziecinstwie lub młodości, - zmiany wrodzone, UV, prom.jonizujące, stany zapalne, rasa biała, typ celtycki, duża liczba znamion skórnych,

Objawy nasuwające podejrzenie czerniaka skóry: (system ABCD) asymetria, nieregularny brzeg, ciemny niejednolity kolor, duży rozmiar>1cm, (system glasgow) 1-zmiana rozmiaru, 2-kształtu, 3-koloru, 4-stan zapalny, 5-sączenie, owrzodzenie, krwawienie, 6-zmiana czucia, 7-rozmiar>7mm.

Leczenie czeniaka skóry leczenie czerniaka chirurgia z wyboru, biopsja węzła wartowniczego, usunięcie zmiany, ewentualnie radioterapia.

Wskazania do radioterapii w czerniaku skóry - dyskwalifikacja chorego do zabiegu operacyjnego
- brak zgody chorego na zabieg operacyjny
- jako leczenie uzupełniające w przypadku zabiegu nieradykalnego
- wznowa miejscowa, przerzuty do węzłów chłonnych, pojedyńcze przerzuty do kości, skóry, tkanki podskórnej, pojedyńcze przerzuty do narządów wewnętrznych i mózgu
- paliatywnie przeciwbólowo przy przerzutach do kości, rdzenia kęgowego, naciekania nerwów, w celu zahamowania krwawienia z guza
- w wybranych, mało zaawansowanych przypadkach czerniaków gałki ocznej alternatywnie do zabiegu operacyjnego

Najważniejsze niekorzystne czynniki rokownicze dla raka skóry: rozsiew ogólnoustrojowy, przerzuty do węzłów chłonnych, większa grubość nacieków(>4mm), wyższy (III-IV) poziom naciekania skóry, płeć męska, umiejscowienie: grzbiet, kark, barki, skóra głowy, postać kliniczna: czerniak guzowaty i owrzodzenie.

Dawki frakcyjne i całkowite w czerniaku skóry- dawki frakcyjne w leczeniu 2Gy, 8Gy, 4-8Gy, klasyczne 54 Gy, fr.200cGy

Pytania z wykładów Szutkowskiego- na przykładzie raka krtani (najważniejsze: znać objawy, algorytm diagnostyczny, leczenie i rokowanie, bez zagłębiania w szczegóły)

Objawy kliniczne raka krtani:

-WCZESNE: Zaburzenia połykania, Bóle uszu

-PÓŹNE, Duszność, Powiększone węzły chłonne, Spadek wagi ciała

Sposoby leczenia wczesnego raka głośni w stopniu T1, T2

Algorytm diagnostyczny w raku nosogardła

Objawy kliniczne raka nosogardła

-WCZESNE: Niedosłuch, Krwawienie z nosa, Niedrożność nosa, Powiększone węzły chłonne,

-PÓŹNE: Bóle głowy, Niedowład nerwów czaszkowych, Szczękościsk, Spadek wagi ciała,

Sposoby leczenia: najczęściej skojarzone, a jako uzupełniające radioterapia,

*LECZENIE CHIRURGICZNE: Ogniska pierwotnego, Limfangiectomia

*RADIOTERAPIA: -Radykalna: konwencjonalna, przyśpieszona, hyperfrakcjonacja, MIRT, -Paliatywna

*CHEMIOTERAPIA: CISPLATYNA Neoadjuwantowa, Równoczasowa (radiochemioterapia), Adjuwantowa

*LECZENIE NAWROTÓW CHOROBY: Chirurgiczne, Radioterapia

*LECZENIE WSPOMAGAJĄCE: Tracheotomia, Gastrostomia, Próchnicy zębów, Odczynów popromiennych

Onkologia pediatryczna

1. 2 przyczyna zgonów u dzieci, 1000rocznie

2. najczęstsze nowotwory wieku dziecięcego 1 białaczki 30%, 2,guzy OUN 20%, 3,chłoniaki 15%

3. czynniki ryzyka białaczek wady genetyczne, promieniowanie jonizujące

4. objawy nasuwające podejrzenie białaczki osłabienie, gorączki, krwawienia z bon, bladość powłok, powiekszone węzły, wątroba, trombocytopenia, niedokrwistość, niedojrzałe krwinki w rozmazie.

5. objawy ziarnicy powiększone niesymetryczne węzły (80% szyjno-nadobojczykowe), 30-40% objawy ogólne : gorączka, utrata wagi, 10% wagi w ciągu 6miesięcy, poty nocne, świąd skóry

Radiobiologia

Fazy cyklu komórkowego, za co która odpowiada

cykl komórkowy ma kilka następujących po sobie faz. w G1-następuje przygotowanie komórki do biosyntezy DNA, w S-dochodzi do biosyntezy DNA i podwojenia materiału genetycznego, w G2- następuje przygotowanie komórki do podziału mitotycznego, a M-dochodzi do jej podziału i powstania 2 komórek potomnych. Część komórek może czasowo lun na stałe opuścić cykl, przechodząc z fazy G1 do G0 (wtedy się nie dzielą.

Krzywa przeżycia

-Krzywe przeżycia w napromienianiu frakcjonowanym,

-Krzywa przeżycia komórek ssaków - krzywa Pucka 1956,->

Efekt tlenowy i współczynnik wzmożenia tlenowego: hipoksja komórek nowotworowych: odpowiedź komórek jest mniejsza w czasie hipoksji- są mało czułe na napromienianie, gdy komórki są mało natlenowane. Hipoksyczne komórki ssaków są ok. 3 razy mniej promieniowrażliwe niż komórki dobrze utlenowane. Zwiększenie liczby uszkodzeń przez oddziaływanie z niesparowanymi elektronami na zewnętrznych powłokach wolnych rodników i tworzenie bardziej stabilnych nadtlenków WWT=Do w hipoksji/ Do w powietrzu; dla uzyskania tego samego efektu biologicznego

Cztery „R” radioterapii

*redistribution - Wrażliwość komórek zmienia się w czasie przechodzenia przez cykl podziałowy. Po napromienianiu - selektywna śmierć komórek we wrażliwych fazach cyklu - przechodzenie komórek z opornych faz do wrażliwych = częściowa synchronizacja, Komórki nowotworowe - różna szybkość od jednej mitozy do drugiej. Różnice w szybkości podziałów powodują wczesną redystrybucję częściowo zsynchronizowanych komórek w kierunku populacji asynchronicznej (pozytywny efekt wykorzystywany w klinice)

*regeneration - Przyspieszony odrost guza rozpoczyna się w trakcie konwencjonalnie stosowanej radioterapii - przykłady:czas występowania wznowy, przyspieszona repopulacja jest stymulowana leczeniem,

*reoxygenation - Hipoksyczne komórki ssaków są ok. 3 razy mniej promieniowrażliwe niż komórki dobrze utlenowane. zmniejszenie populacji komórek bez ubytku naczyń - wzrost gęstości unaczynienia, ubytek komórek utlenowanych zmniejszenie odległości od naczyń uprzednio hipoksycznych komórek, spadek zapotrzebowania na tlen umierających komórek, cykliczne zmiany przepływu krwi spowodowane krążeniem obocznym, ameboidalna migracja komórek nowotworowych

*repair- Naprawa uszkodzeń subletalnych - wzrost przeżywalności komórek po wydłużeniu przerwy między dwoma frakcjami, Jeżeli dawka 2 Gy redukuje przeżywalność o 50% to dwie dawki po 2 Gy redukują 50% z 50%.SLDR - dotyczy napraw w przerwach między frakcjami. PLDR - uszkodzenia potencjalnie letalne - po działaniu dawek jednorazowych

Odczyny popromienne

Co to są odczyny popromienne-podczas napromieniania występują odczyny popromienne wczesne (ostre) lub późne, które charakteryzują się zespołem subiektywnych objawów odczuwanych przez chorego jak i obiektywnych zmian w tkankach, znajdujących się w obszarze napromieniania.

Wymień znane ci skale w rejestracji odczynów popromiennych: Skala Stanleya Discha.

3 znane odczyny popromienne wczesne i późne u napromienianych w obrębie głowy i szyi: intensywność rumienia, zapalenie błony śluzowej-naloty włóknika, dysfagia, późne: teleangiektazje, obrzęk tk, podskórnej i krtani, zwłóknienie tkanki podskórnej, zwieńczenie i zmleczenie i owrzodzenia błony śluzowej,

Co to jest dysfagia: Zaburzenia połykania lub całkowita niemożność połykania (afagia) to objawy kliniczne świadczące o najprzeróżniejszych schorzeniach rozgrywających się w górnym odcinku przewodu pokarmowego, począwszy od jamy ustnej, a skończywszy na wpuście żołądka. Jako odczyn popromienny: 1=niewielki dyskomfort podczas połykania bez wpływu na diete., 2-trudności przy połykaniu->miękkie pokarmy, 3-tylko płyny, 4-trudności przy przyjmowaniu płynów.

Pytania które podawal p.Krzys na ostatnich zajeciach

W jaki sposób tworzone sa pola w MIRT (terapii o modulowanej intensywności dawki)?

Listki MLC (maja inna tutaj funkcje niż niż w zwyklej terapii, to co normalnie jest zasłonięte -jest odsloniete?); terapia step-and-shoot(STATYCZNA), oraz terapia dynamiczna

Czego uzywa się do rozkładu dawki w MIRT?

Detektory filmowe -rozklad dawki przy pomocy filmow (chodzi o te rozne niebieskie, zolte filmy które nam kiedys pokazywal)

Jaki jest podstawowy parametr odtwarzalności pozycji w IMRT? Przede wszystkim maska, dobre unieruchomienie

Od czego zalezy powodzenie MIRT?

DOKLADNA maska, dokładne ułożenie

ZGODNOŚĆ PLANU

Pytania które on CZASEM podawał w czasie zajęć w ciągu roku (ze niby w tym stylu mogły by się pojawić)

Czy technik jest w stanie ustawić dawkę na akceleratorze?

Nie, może jedynie ustawić liczbę jednostek monitorowych. (Nie zna dawki, jaka zostaje podana pacjentowi, planujący leczenie ustawia tak pola i ustala licz. j.m. by uzyskać dana dawkę, technik może jedynie przeczytać sobie w karcie jaka potencjalnie ma pacjent dostać dawkę )

Przykładowy histogram (dawki dla targetu) dla dobrego planu leczenia.

100% objętości znajduje się w dawce 90j.m.?

rysunek?

Klin dynamiczny

Nie potrzebuje informacji o klinach (o profilach klinów), bo to tylko ruszające się szczeki, wystarczy profil dla pola otwartego

Ile jednostek monitorowych(j.m.) potrzeba na 1Gy?

-dla każdej energii to się robi

-dla małych pól jest to 120j.m.

-dla pola 10x10 mamy równo 100j.m. => jest to pole, do którego się kalibruje - dla każdej energii to się robi

W jakiej formie przekazujemy informacje o pacjencie do systemu planowania leczenia? Odp:CT

Dlaczego CT a nie MR? Bo system potrzebuje informacji o gęstości elektronowej

Dlaczego gęstości elektronowej a nie protonowej? Bo oddziaływania, jonizacja, efekt Comptona -to wszystko dotyczy elektronów

Jakich informacji o akceleratorze potrzebuje system? -Informacje o profilach dawki; -informacje o geometrii akceleratora

Potrzebne sa systemowi planowania leczenia dane:

Dozymetryczne o samej wiązce

Dane geometryczne o samym akceleratorze np. jakiej wielkości szczeki itd., czy da rade położyć oslony, czy SA to kliny dynamiczne czy statyczne, odległość kolimatora od źródła (im dalej szczeki kolimatora od źródła tym mniej kształt pola promieniowania rozmyty)

Po co te systemy, na co pozwalaja? pozwalają na wykorzystanie akcesoriow i symulacje dawki w wiazce poprzez modyfikacje wiazki

[Digital reconstracted radiogram -tego typu obrazy sluza do porównania symulacji z planem]

Jakie dane wyjściowe uzyskujemy podczas…… w systemie planowania leczenia typu np. Cadplan?

Odległość miedzy gornym koncem drucika w wycinarce a styropianem musi być taka sama jak odległość miedzy takim blokiem a źródłem promieniowania w lampie.

Czym się rozni klin dynamiczny od fizycznego?

Sposobem realizacji => fizyczny-kawalek metalu, dynamiczny-szczeki

Klin fizyczny zmienia widmo pola, dynamiczny NIE modyfikuje widma pola

Różna definicja kąta =>w fizycznym jest to styczna do izodozy, w dynamicznym-sieczna przez izodoze [na głębokości 10 cm ]

Dodawanie kolejnych pol powoduje lepszy rozklad dawki zmianie oraz mniejsze szkody w organizmie

a

6

10

---