OPRACOWANIE PYTAŃ

1. Istota mechanizmu rynkowego (popyt, podaż, równowaga rynkowa)?

RYNEK

• miejsce na ogół instytucjonalnie zorganizowane, gdzie sprzedający i kupujący dokonują transakcji wymiany czynników produkcji (zasobów) oraz wytworzonych dóbr;

• ogół transakcji kupna i sprzedaży dokonujących się w sposób dobrowolny i ciągły, w wyniku których zostają określone ceny nominalne oraz ilości nabywanych i sprzedawanych towarów (usług).

Mechanizm rynkowy to ogół wzajemnych zależności pomiędzy popytem, podażą i cenami wszystkich rynkowych dóbr i usług oraz procesów dostosowawczych między nimi --> [Author:O] , których działanie prowadzi do równowagi rynkowej. Jest regulatorem produkcji, tzn. poziom i zmiany cen rynkowych są dla producentów sygnałem do zmian wielkości produkcji poszczególnych dóbr. W ten sposób mechanizm rynkowy wpływa na rozmiary i strukturę asortymentową produkcji, dostosowując ją do potrzeb nabywców.

Popyt - jest to ilość dobra, jaką nabywcy są w stanie kupić po określonej cenie i w określonym czasie.

Prawo popytu - wraz ze wzrostem ceny produktu, ceteris paribus (Cp), spada ilość popytu na dany produkt, a wraz ze spadkiem ceny ilość popytu rośnie.

Podaż - jest to ilość produktów oferowanych na rynku po danej cenie w danym okresie. Podstawowym czynnikiem wpływającym na podaż jest cena.

Prawo podaż - wzrost ceny rynkowej prowadzi, Cp, do wzrostu oferowanych ilości danego dobra, spadek ceny prowadzi do zmniejszenia ilości podaży.

Równowaga rynkowa zachodzi wtedy, gdy popyt jest równy podaży, czyli wszystkie oferowane są nabywane przez konsumentów.

Możliwe są 3 sytuacje, tj.:

• ilość popytu < ilość podaży (Q_D<Q_S) - nadwyżka; Jeżeli cena prowadzi do nierównowagi, to by zbyć nadwyżki ceny muszą zostać obniżone. mechanizm rynkowy prowadzi do tego, że wypadają z rynku producenci, których ceny nie pokrywają kosztów wytworzenia.

• ilość popytu > ilość podaży (Q_D>Q_S)-niedobór; W trakcie dostosowywania się ceny popytu i podaży odbywa się selekcja konsumentów

• ilość popytu = ilość podaży (Q_D=Q_S)- równowaga

2. Elastyczność (definicja, przykłady)?

Elastyczność popytu - jest to stosunek procentowej zmiany wielkości popytu do procentowej zmiany czynnika wpływającego na popyt. Wyróżnia się elastyczność:

1. cenową - jest to stosunek względnej zmiany popytu na dane dobro do względnej zmiany ceny tego dobra, elastyczność cenowa może przybierać wartości od zera do nieskończoności, tzn. jeśli

|Ep|=∞ ⇒ popyt doskonale elastyczny

|Ep|>1 ⇒ popyt stosunkowo elastyczny (elastyczny) np. obniżka ceny o 5% spowoduje wzrost popytu o 10% czyli siła reakcji jest większa, a współczynnik równa się 2.

|Ep|=1 ⇒ elastyczność jednostkowa (wzorcowa) np. cena rośnie o 2%, to popyt spada o 2%

|Ep|<1 ⇒ popyt stosunkowo nieelastyczny (nieelastyczny) - procentowa zmiana popytu jest mniejsza niż procentowa zmiana ceny np. obniżka ceny o 5% spowoduje wzrost popytu o 2% to wsp. elast. równa się 0,4. Popyt nieelastyczny występuje dla żywności

|Ep|=0 ⇒ popyt doskonale nieelastyczny (sztywny) np. sól, chleb, lekarstwa

2. dochodową - stosunek procentowej zmiany popytu na dane dobro do procentowej zmiany dochodu

E_I<0 dla dóbr podrzędnych

E_I>0 dla dóbr normalnych

E_I=0 popyt jest sztywny i nie reaguje na zmianę dochodu

E_I>1 popyt jest wysoce elastyczny dla dóbr wyższego rzędu (luksusowe)

E_I w przedziale od 0 do 1 dla dóbr podstawowych

3. mieszaną - stosunek procentowej zmiany wielkości popytu na dane dobro do procentowej zmiany ceny drugiego dobra; elastyczność mieszana dotyczy dóbr komplementarnych i substytucyjnych

E_C>0 dla dóbr substytucyjnych

E_C<0 dla dóbr komplementarnych

E_C=0 dla dóbr niezależnych (np. telewizor i skarpetki)

Elastyczność cenowa podaży - jest to stosunek procentowej zmiany wielkości podaży danego dobra do procentowej zmiany ceny tego dobra. Może przybierać wartości od zera do nieskończoności tzn., jeśli:

E_S=0 ⇒ podaż doskonale nieelastyczna, krzywa podaży jest pionowa, np. dzieła sztuki, mieszkania w krótkim okresie

E_S=∞ ⇒ podaż doskonale elastyczna, przy pewnej cenie podaż przybiera dowolne rozmiary np. piasek (krzywa podaży jest pozioma)

E_S=1 ⇒ podaż wzorcowa, zmiana podaży jest taka sama jak zmiana ceny

E_S>1 ⇒ podaż elastyczna względem ceny, procentowa zmiana podaży jest większa od procentowej zmiany ceny, krzywa podaży przecina oś rzędnych

E_S<1 ⇒ podaż nieelastyczna, procentowa zmiana podaży jest mniejsza od procentowej zmiany ceny, krzywa podaży jest nietypowa, ma nachylenie pozytywne, przecina oś odciętych

3. Czynniki wpływające na popyt konsumenta?

• Cena - to wartość towaru wyrażona w pieniądzu.

Wywołuje 2 efekty tj. dochodowy -przy nie zmienionych dochodach i równoczesnym wzroście cen możemy kupić mniej produktów, czyli maleje siła nabywcza naszego dochodu; substytucyjny - jeżeli cena rozważanego dobra rośnie to kupujemy go mniej, gdyż staje się ono relatywnie droższe, zastępujemy je innymi, relatywnie tańszymi.

• Dochody - wraz ze wzrostem dochodów popyt na dobra konsumpcyjne rośnie, na ogół zależność między dochodem, a popytem jest zależnością dodatnią, na niektóre produkty popyt spada wraz ze wzrostem dochodów.

• Ceny dóbr komplementarnych np. samochód i benzyna

• Ceny dóbr substytucyjnych

• Substytuty - dwa dobra są substytutami, jeżeli zmiana ceny (wzrost, spadek) na jeden z produktów, przy niezmienionej cenie drugiego, przesuwa popyt konsumentów w kierunku dobra tańszego. Klasycznym przykładem jest masło i margaryna.

• Dobro komplementarne - dwa dobra są komplementarne, jeżeli wzrost (spadek) ceny danego dobra wywołuje spadek (wzrost) popytu na drugie dobro. Wzrost (spadek) ceny mieszkań wpływa na spadek (wzrost) popytu na meble, sprzęt gosp. domowego itp.

• Zmiany cen dóbr komplementarnych i substytucyjnych

• Czynniki demograficzne tj. płeć, wiek, wykształcenie, liczba konsumentów, pozycja społeczno-zawodowa

• Moda, postęp cywilizacyjny

• Gusty i preferencje - każdy z kupujących posiada własne gusty lub preferencje odnoszące się do kupowanych dóbr. Każdy z nas posiada ulubiony kolor i chętniej kupuje tą odzież. Pojawiają się tzw. modne kolory. Wywiera to znaczny wpływ na gusty i preferencje kupujących odzież właśnie w kolorach modnych. W rezultacie popyt rynkowy na modną odzież przesuwa się w górę.

Efekty związane z popytem (odmienne zachowania konsumentów):

• Efekt snobizmu występuje wówczas, gdy wielkość popytu na dane dobro zgłaszana przez konsumenta zmienia się w odwrotny sposób w porównaniu do zmian wielkości popytu pozostałych konsumentów.

• Efekt Veblena mówi o tym, że im większa cena danego dobra tym większy popyt na to dobro.

• Giffena - wraz ze wzrostem cen podstawowych artykułów żywnościowych rośnie popyt ze strony najuboższych grup ludności

• Naśladownictwa - popyt indywidualny zmienia się w takim samym kierunku w jakim zmienia się popyt większości (efekt owczego pędu lub efekt przyłączenia się do większości)

4) Produktywność przeciętna i krańcowa (pojęcie i interpretacja)?

Produkt całkowity to całkowita wielkość produkcji wytworzonej w jednostce czasu.

Produktywność przeciętna (AP) - jest to ilość produktu całkowitego przypadająca na jednostkę czynnika wytwórczego.

Interpretacja: (czyli np. ile wyprodukowanych krzeseł przypada na jednego pracownika).

Produktywność krańcowa (MP) - jest to stosunek przyrostu wielkości produkcji całkowitej do przyrostu zatrudnienia o 1 jednostkę.

Interpretacja: (czyli np. o ile więcej krzeseł wyprodukuje zakład jeśli zatrudni dodatkowego pracownika).

II III

PRODUKT

I TP

NAKŁAD

PRODUKT

AP

NAKŁAD

MP

x₁ x₂ x₃

ETAP I : nakład czynnika zmiennego rośnie od zera do takiej wielkości, dla której PP jest maksymalny. Produkt przeciętny rośnie.

ETAP II : stanowi go taki przedział nakładu czynnika zmiennego, w ramach którego PP spada; również PM spada, lecz pozostaje ciągle dodatni.- w tym przedziale znajdzie się racjonalny producent

ETAP III : PP ciągle spada; PM przybiera wartości ujemne - spada również PC.

5) Kategorie kosztów (rodzaje, definicje)?

Koszty - wyrażona w pieniądzu wartość nakładów (praca, kapitał) zużyta w celu wytworzenia określonego produktu lub usługi.

Rodzaje:

A) koszty w krótkim okresie:

• całkowite koszty stałe - są ponoszone przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości, koszty te występują nawet wtedy, gdy produkcja wynosi zero (ochrona majątku, konserwacja, dzierżawa lokal i gruntów, amortyzacja budynków fabrycznych, płace kierownictwa).

• całkowite koszty zmienne związane z wykorzystaniem w procesie produkcji czynników zmiennych, których ilości wzrastają lub zmniejszają się w zależności od rozmiarów produkcji. Tempo wzrostu jest nierównomierne, początkowo rośnie wolniej następnie po przekroczeniu pewnego poziomu zaczyna rosnąć szybciej. Koszty zmienne obejmują płace pracowników zatrudnionych przy produkcji, materiały, majątek ruchomy i zaopatrzenie biurowe. Przykład produkcyjnych kosztów zmiennych stanowią koszty materiałów bezpośrednich i energii. Przykłady pozaprodukcyjnych kosztów zmiennych to marża handlowa, która zmienia się wraz z wartością sprzedaży i koszt paliwa, zależny od ilości przejechanych kilometrów.

• koszty całkowite - stanowią sumę kosztów stałych i kosztów zmiennych przy każdym poziomie produkcji, krzywa kosztów całkowitych zaczyna się w początku krzywej kosztów stałych całkowitych.

• przeciętne koszty stałe - (koszt stały jednostkowy) podzielenie kosztów: stałego całkowitego przez wielkość produkcji koszt stały przeciętny zmniejsza się nieustannie wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji, oznacza to, że na każdy produkt przypada coraz mniej całkowitych kosztów stałych

• przeciętne koszty zmienne to stosunek kosztu zmiennego całkowitego do wielkości produkcji. Koszt zmienny przeciętny zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, a następnie po przekroczeniu pewnej wielkości zaczyna rosnąć

• przeciętne koszty całkowite - podzielenie kosztu całkowitego przez jednostkę produkcji (wykres w stosunku do ostatniego jest przesunięty w górę)

• koszty marginalne (krańcowe) - jest to koszt ponoszony w związku z produkcją dodatkowej jednostki dobra.

B) koszty w długim okresie:

• długookresowe koszty całkowite

• długookresowe koszty

• długookresowe koszty marginalne

6. Formy działalności gospodarczej (rodzaje, ogólna charakterystyka)?

Przedsiębiorstwo - to jednostka gospodarcza, działająca na własne ryzyko, posiadająca wyodrębnione zasoby ludzkie, rzeczowe i finansowe użytkowania w celu realizacji określonych zadań. Przedsiębiorstwo to podstawowa forma działalności.

Cechy przedsiębiorstwa:

• odrębność prawna - przedsiębiorstwo ma prawo do nabywania praw i zaciągania zobowiązań oraz ponosi odpowiedzialność za wyrządzone szkody zarówno osobą fizycznym jak i prawnym

• odrębność ekonomiczna - przedsiębiorstwo rozwija swój majątek wyłącznie z swojego wypracowanego zysku, koszty pokrywa z osiągniętych przychodów, samodzielnie ustala wynik finansowy i sporządza sprawozdawczość finansową oraz prowadzi rachunkowość

• odrębność organizacyjna - przedsiębiorstwo ma własne kierownictwo i strukturę organizacyjną

• odrębność techniczno - produkcyjna - przedsiębiorstwo dysponuje posiadanymi środkami produkcji, realizuje proces produkcyjny lub jego część

• odrębność terytorialna - przedsiębiorstwo korzysta z wydzielonego terytorium

Podział przedsiębiorstw:

1. ze względu na wielkość:

• mikro - w których przedsiębiorca co najmniej w jednym z ostatnich 2 lat obrotowych:

• zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników

• osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro

• małe - w których przedsiębiorca co najmniej w jednym z ostatnich 2 lat obrotowych:

• zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników

• osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro

• średnie - w których przedsiębiorca co najmniej w jednym z ostatnich 2 lat obrotowych:

• zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników

• osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro

spółki osobowe i kapitałowe (podział ze względu na formę organizacyjno-prawną, do tego dochodzą jeszcze osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) --> [Author:O]

Cecha	Spółki kapitałowe	Spółki osobowe
Osobowość prawna	posiadają	nie posiadają
Struktura organizacyjna	posiadają organy określone prawem	jest dowolna
Majątek	stanowi własność spółki	stanowi współwłasność wspólników
Prowadzenie spraw spółki i reprezentowanie	należy do zarządu	należy do wspólników (komplementariusze)
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki	odpowiada spółka, nie odpowiadają wspólnicy i akcjonariusze	odpowiadają wspólnicy całym swoim majątkiem

Podział ze względu na formę własności

1. przedsiębiorstwo państwowe - przedsiębiorstwo, którego wyłącznym właścicielem jest państwo, a ściślej rzecz biorąc Skarb Państwa. Jest osobą prawną, może zostać przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa w drodze komercjalizacji, która jest zazwyczaj etapem poprzedzającym prywatyzację.

2. przedsiębiorstwo prywatne

3. komunalne - to wyodrębniona jednostka użyteczności publicznej powołana do życia w celu zaspokojenia potrzeb lokalnej społeczności.

4. spółdzielnie - podmiot gospodarczy czyli osoba prawna prowadząca przedsiębiorstwo, ustanowiona na zasadach prawa spółdzielczego, odmiennego nieco od prawa spółek handlowych; posiada majątek odrębny od majątku członków, - cel: usprawnienie dochodu wszystkich członków, - osiąganie zysku nie jest celem samym w sobie, - spółdzielnia odpowiada jako twór prawny, całym majątkiem, a członkowie tylko do wysokości swoich udziałów, - majątek spółdzielni to społeczna własność, jest niepodzielny i należy do wszystkich członków, - o nadwyżkach i ich przeznaczeniu decydują członkowie

7) Inflacja (istota, przyczyny, skutki)?

Inflacja jest zjawiskiem gospodarczym przejawiającym się trwałym wzrostem ogólnego poziomu cen w określonym czasie

Przyczyny inflacji:

• niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych, który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży np. embargo na import ropy naftowej. Inflacja taka nazywa się inflacją kosztową.

• wzrost zagregowanego popytu w gospodarce. Inflacja taka nazywa się inflacją popytową.

Skutki inflacji:

• powoduje wiele negatywnych skutków ekonomicznych: względne zmniejszenie się dochodów osób, których nominalne dochody są stałe; konsumentom łatwiej jest porównywać ceny oferowane przez różnych sprzedawców, gdy inflacja jest niska; warunkach wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty dojazdu do bankomatu

• negatywne oddziaływanie na gospodarkę zależy od skali inflacji i długości utrzymywania się zjawisk inflacyjnych, najbardziej niebezpieczna jest inflacja nieoczekiwana (występuje nieoczekiwanie i ma zmienną skalę wzrostu)

• efekty inflacji są wysoce nieprzewidywalne, inflacja bowiem zniekształca istniejący układ dochodów i aktywów dokonując losowej redystrybucji dochodów

• w dłuższym okresie czasu inflacja zjawiska nieantycypowanego staje się zjawiskiem antycypowanym czyli czynniki zaczynają się do niej dostosowywać

8) Bezrobocie (pojęcie, rodzaje)?

Bezrobocie to zasoby siły roboczej pomniejszone o zatrudnionych. Bezrobocie oznacza taką sytuację na rynku pracy, kiedy nie wszyscy zdolni do pracy, ale chcący pracować znajdują zatrudnienie.

Rodzaje:

• frykcyjne - związane z przemieszczaniem siły roboczej w układzie przestrzennym pionowym i poziomym

• dobrowolne - „nie chcę, nie pracuję”, pozostawanie bez pracy osób, które nie podejmują pracy, bo obowiązujące na rynku pracy stawki płacy są ich zdaniem zbyt niskie

• przymusowe - chcę, ale nie mogę, tzn. pozostawanie bez pracy osób, które podjęłyby prace za obowiązującą na rynku stawkę, ale nie ma dla nich wolnych miejsc pracy

• sezonowe - jest jedną z form bezrobocia strukturalnego; wynika z sezonowości zapotrzebowania na określony rodzaj pracy; np. rośnie na zimę, gdy zamierają prace budowlane

• długookresowe - rodzaj bezrobocia, który obejmuje osoby pozostające bez pracy przez 6 do 12 miesięcy

• chroniczne (długotrwałe) - to podrodzaj bezrobocia długookresowego. Bezrobocie chroniczne dotyczy ludzi, którzy pozostają bez pracy przynajmniej 12 miesięcy

• strukturalne - powstaje, gdy struktura zapotrzebowania przedsiębiorstw na pracę nie odpowiada jej podaży

• bezrobocie koniunkturalne (cykliczne) - występuje wtedy, kiedy łączny popyt na pracę jest niski. Wynika to ze spadku koniunktury w gospodarce. Gdy obniżają się globalne wydatki i spada produkt to bezrobocie rośnie praktycznie wszędzie

• naturalne - frykcyjne łącznie z strukturalnym

• technologiczne - jest odmianą bezrobocia strukturalnego; związane jest z postępem technologicznym; towarzyszy wprowadzaniu innowacji technicznych dających znaczne oszczędności pracy żywej.

• nieefektywnego popytu - powstaje jako wynik niedostatecznego popytu na dobra, które mogą być wytworzone przy pełnym wykorzystaniu siły roboczej

• płacowe lub klasyczne

9) PKB, dochód narodowy?

Produkt krajowy brutto - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

PKB w cenach rynkowych jest miarą produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.

PKB w cenach bazowych jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich.

PKB nominalne jest obliczane wg bieżącej wartości pieniądza. PKB realne jest obliczane wg realnej wartości pieniądza, czyli uwzględnia inflację (w cenach stałych z wybranego roku bazowego).

Produkt Narodowy Brutto (dochód narodowy brutto) - jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynnik produkcji. PNB jest równy PKB skorygowanemu o dochody netto z tytułu własności za granicą.

Dochód narodowy - są to wszystkie dochody otrzymywane przez gospodarstwa domowe, na które to dochody składają się płace, renty, odsetki i zyski.

Dochód narodowy to produkt narodowy netto - miernik efektów rocznej działalności gospodarczej, obliczany poprzez odjęcie amortyzacji od produktu narodowego brutto.

PNB nominalny mierzy się w cenach bieżących, tj. takich, które istniały w okresie, gdy osiągano składające się na PNB dochody.

PNB realny ( PNB w cenach stałych) koryguje nominalny PNB o skutki inflacji i wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie, najczęściej określanym jako rok bazowy lub podstawowy.

10) Funkcje Banku Centralnego?

Bank Centralny spełnia funkcje bankiera w stosunku do banków komercyjnych oraz odpowiada za ustalenie poziomu stóp procentowych.

• Bank emisyjny - wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych, określa wielkość emisji oraz moment wprowadzenia pieniądza gotówkowego do obiegu, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu

• Bank banków:

• NBP organizuje system rozliczeń pieniężnych

• prowadzi bieżące rachunki międzybankowe

• sprawuje kontrolę nad działalnością banków komercyjnych (przestrzeganie przepisów prawa bankowego)

• centralny bank państwa - prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze

• inne działania:

• zarządzanie rezerwami dewizowymi

• działalność statystyczno - analityczna

• działania na rzecz systemu płatniczego

• kształtuje zasady rozliczeń pieniężnych w gospodarce

• dba o płynność i bezpieczeństwo finansowe systemu płatniczego

11) Podatki (pojęcie, rodzaje)?

Podatek - to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o charakterze powszechnym, nakładane z mocy prawa przez państwo lub inne organy władzy publicznej na osoby prawne i fizyczne.

Rodzaje:

1. wg przedmiotu opodatkowania:

• podatki przychodowe - opierają się na cechach świadczących o osiąganych dochodach (wartości) i jeśli np. rozpatrując podatek gruntowy, to jego kwota jest wyznaczana na podstawie ilości i jakości gruntu, a nie na podstawie rzeczywistych dochodów otrzymanych dzięki posiadaniu tego gruntu, np. podatek rolny, podatek leśny

• podatki dochodowe - mają charakter osobisty, czyli naliczane są od nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, np. podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od wzrostu wynagrodzeń

• podatki majątkowe - są bardzo zróżnicowane i mają za zadanie uzupełniać podatki dochodowe, np. podatki od posiadania majątku (podatek od nieruchomości, dywidendy), podatki od przyrostu majątkowego (podatek od spadków i darowizn), podatki od obrotu majątkiem (opłata skarbowa od czynności cywilnoprawnych)

• podatki od wydatków konsumpcyjnych - płacone są w momencie płacenia za kupowane dobro lub usługę, np. podatki od wydatków (podatek od towarów i usług VAT, podatek akcyzowy, podatek od gier)

2. wg stosunku przedmiotu opodatkowania do źródła podatku:

• podatki pośrednie - są jednym ze składników cen produktów i są płacone w momencie dokonywania zakupów, np. podatki od obrotu majątkiem i wydatków

• podatki bezpośrednie - opodatkowaniu podlegają dochody podatnika oraz posiadany przez niego majątek, np. podatki przychodowe i dochodowe oraz majątkowe

3. wg podziału dochodów podatkowych:

• podatki państwowe np. podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od gier, podatek od wzrostu wynagrodzeń, dywidenda

• podatki samorządowe np. podatek rolny, podatek leśny, podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych, podatek od posiadania psów, podatek od spadków i darowizn

• podatki wspólne stanowią: podatek dochodowy od osób fizycznych, którego 85% przypada budżetowi państwa, a 15% gminom, oraz podatek dochodowy od osób prawnych, którego 95% przypada budżetowi państwa, a 5% gminom

Zależność między stopą opodatkowania a dochodami budżetu opisuje krzywa A. Laffera. Po przekroczeniu pewnej granicy dalszy wzrost stóp opodatkowania jest nieskuteczny, bo zamiast do wzrostu prowadzi do spadku dochodów.

1. Polityka fiskalna (cele, instrumenty)?

Polityka fiskalna to zbiór decyzji podejmowanych przez rząd dotyczących opodatkowania i wydatków.

Polityka fiskalna jest rodzajem polityki gospodarczej, na którą składają się wydatki rządów, podatki i transfery oddziałujące na poziom zagregowanych wydatków w gospodarce.

Ekspansywna polityka fiskalna to wysokie wydatki państwa lub niskie podatki lub oba składniki jednocześnie. Restrykcyjna polityka fiskalna oznacza niskie wydatki państwa lub wysokie podatki lub oba składniki jednocześnie. Najczęściej w celu zachowania równowagi ekspansywna polityka fiskalna wymaga twardej restrykcyjnej polityki pieniężnej i odwrotnie.

Cele:

• redystrybucja dochodów

• stabilizacja gospodarki - wykorzystywanie dochodów i wydatków budżetu państwa do pobudzania lub hamowania aktywności gospodarki odpowiednio do potrzeb wynikających z przebiegu cyklu gospodarczego

Instrumenty:

• wyróżnia się możliwość bezpośredniego i pośredniego oddziaływania narzędzi polityki fiskalnej na gospodarkę

• możliwość bezpośredniego oddziaływania można podzielić na 2 grupy:

• po stronie dochodów budżetowych: podatki bezpośrednie - dochody od osób fizycznych i prawnych, ulgi i zwolnienia podatkowe, skale podatkowe; podatki pośrednie - VAT, akcyzowy, importowy

• po stronie wydatków budżetowych: dotacje na finansowanie bieżących zadań gospodarczych, wydatki gospodarcze bieżące w sferze budżetowej, wydatki majątkowe

• możliwości pośrednie:

• finansowanie różnic stop oprocentowania kredytów

• dekapitalizowanie banków komercyjnych

• udzielanie poręczeń i gwarancji

• dofinansowywanie inwestycji publicznych

• zamówienia publiczne

13) Polityka monetarna (cele, instrumenty)?

Polityka monetarna to zbiór decyzji władz monetarnych dotyczących ilości pieniądza. Polega na regulowaniu stopy wzrostu podaży pieniądza w celu wspierania rozwoju gospodarczego oraz stabilizacji poziomu produkcji (cen) i zatrudnienia.

Cele polityki monetarnej:

• regulowanie podaży pieniądza - dostosowywanie jej do poziomu przewidywanej aktywności gospodarczej oraz nieuniknionego wzrostu cen za pomocą:

• bazy monetarnej (pieniądza wielkiej mocy), która obejmuje gotówkę znajdującą się w obiegu oraz rezerwy gotówkowe banków komercyjnych; jej wielkość wpływa na podaż pieniądza poprzez mnożnik kreacji pieniądza, którego wielkość zależy od współczynnika rezerw banków komercyjnych oraz od stosunku ilości gotówki do ilości depozytów;

• podaż pieniądza = wskaźnik kreacji pieniądza * baza monetarna;

• stopy procentowej polegającej na ustalaniu stopy procentowej i dostarczaniu odpowiedniej ilości pieniądza w formie kredytów dla banków komercyjnych;

• operowanie zmianami stopy procentowej - określanie "ceny" kapitału; stopa procentowa pełni funkcję wskaźnika-informatora o polityce pieniężnej państwa oraz funkcję bodźca (wpływa na zachowania przedsiębiorstw i gospodarstw domowych);

• oddziaływanie na kurs walutowy (stabilizacja).

Instrumenty polityki monetarnej:

• stopa dyskontowa - określanie stopy procentowej stosowanej przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym;

• operacje otwartego rynku - działania polegające na kupowaniu i sprzedawaniu przez bank centralny publicznych papierów wartościowych i wywieraniu w ten sposób wpływu na rezerwy gotówkowe banków komercyjnych;

• rezerwy obowiązkowe - część rezerw, która nie może być wykorzystywana przez banki komercyjne do udzielania pożyczek (wyraża się ją w procentach wartości depozytów złożonych w danym banku)

Polityka pieniężna (monetarna) może być:

• ekspansywna (miękka) polityka pieniężna - zwiększanie podaży pieniądza (obniżanie stopy dyskontowej, zakupy na otwartym rynku, obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych).

• restrykcyjna (twarda) polityka pieniężna - zmniejszanie podaży pieniądza (podwyższanie stopy dyskontowej, sprzedaż na otwartym rynku, podwyższanie poziomu rezerw obowiązkowych).

• selektywna polityka kredytowa polega na modyfikowaniu zachowania instytucji kredytowych celem ułatwienia pewnym obszarom gospodarki dostęp do kredytów (kredyty preferencyjne, gwarancje kredytowe, racjonowanie kredytów).

14) Funkcje handlu zagranicznego w gospodarce? --> [Author:JS]

Handel zagraniczny - jest to wymiana towarów i usług pomiędzy krajem a jego otoczeniem.

Eksport - wywóz towarów i usług za granicę.

Import - przywóz towarów i usług z zagranicy.

Eksport + Import = Obroty handlu zagranicznego

Eksport - Import = Saldo handlu zagranicznego.

Wyróżniamy 2 funkcje handlu zagranicznego:

• funkcja efektywnościowa:

• wykorzystanie przewagi danego kraju pod względem kosztów absolutnych, jak i względnych, co umożliwia zwiększenie łącznej produkcji i konsumpcji,

• zwiększenie rozmiarów produkcji, co wpływa na obniżenie jednostkowych kosztów (efekt skali),

• koncentrację środków na wybranych dziedzinach (szybszy postęp techniczny),

• rozszerzenie asortymentu towarów,

• zaostrzenie konkurencji

• funkcja zasobotwórcza - handel zagraniczny przyczynia się do poprawy efektywności w gospodarce, im więcej efektu na jednostkę nakładu tym sytuacja jest lepsza. Handel zagraniczny wpływa zarówno na globalne rozmiary produktu krajowego brutto, jak i na wartość jego poszczególnych składników, produkcji, inwestycji, akumulacji i konsumpcji. Oddziałując na stopę inwestycji i pośrednio na tempo wzrostu gospodarczego, handel zagraniczny spełnia funkcję zasobotwórczą.

Handel zagraniczny może spełniać funkcję:

• pasywną - jest to charakterystyczne dla gospodarki zamkniętej - niewielki import uzupełnia produkcję krajową, eksport dostarcza środków na import.

• aktywną - prowadzenie gospodarki otwartej pozwala na wykorzystanie funkcji efektywnościowej handlu.

15) Części składowe „kompleksu gospodarki żywnościowej” (agrobiznes)?

Agrobiznes - to zespół tych działalności człowieka, które bezpośrednio uczestniczą w wytwarzaniu finalnych produktów żywnościowych, począwszy od pozyskania surowców pierwotnych, a skończywszy na gotowej żywności konsumenta.

Agrobiznes składa się z 3 agregatów:

• zaopatrzenie:

• środki produkcji dla rolnictwa

• usługi

• środki produkcji dla przemysłu spożywczego + usługi

• rolnictwo:

• produkujące żywność

• nierolnicze jednostki gospodarcze produkujące żywność (łowiectwo czy leśnictwo)

• przetwórstwo + obrót:

• przetwórstwo + usługi

• obrót surowcami oraz finalnymi produktami żywnościowymi

• usługi materialne, jednostki sfery agrobiznesu

Agregat I - zaopatrzenie:
Zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji:
- rynek nawozów sztucznych i środków ochrony roślin
- rynek maszyn rolniczych
- rynek nośników energii
- rynek nasion

Zaopatrzenie przemysłu spożywczego w środki produkcji:
- rynek opakowań
- rynek maszyn i urządzeń
- rynek nośników energii
- rynek metalurgiczny

Przemysł i usługi:
- przemysł paliwowo - energetyczny, elektromaszynowy, metalurgiczny
- chemiczny
- drzewno - papierowy
- mineralny
- lekki
- know - how
- usługi mechanizacyjne
- usługi transportowe
- usługi lecznicze

Agregat II - rolnictwo:
Cechy rynku żywnościowego i rolniczego:
- nieelastyczny popyt na żywność
- nietrwałość surowców rolniczych i produktów żywnościowych
- rozproszenie przemysłu spożywczego: organizmy żywe, ziemia, sezonowość, mała towarowość, samoprodukcja, wpływ warunków przyrodniczych, rozdrobnienie

Główne kierunki przemian we współczesnym rolnictwie:
- pogłębianie społecznego podziału pracy (dotyczy: przetwarzania, zaopatrzenia, zbytu, produkcji, konserwacje i naprawy, specjalizacja)
- technizacja rolnictwa
- intensyfikacja organizacji produkcji i wytwarzania
- integracja pionowa i pozioma
- koncentracja produkcji i jednostek produkcyjnych
- rosnący wpływ postępu naukowo - technicznego

Agregat III - przetwórstwo i obrót:
- obrót produktami rolnymi
- obrót żywnością
- przetwórstwo (pierwotne, przemysłowe)
- import
- eksport
Przetwórstwo:
- dominacja wielkich przedsiębiorstw (państwowych: cukrownie, zakłady tłuszczowe, mięsne, ziemniaczane, gorzelnie), fizyczny podział przedsiębiorstw, reprywatyzacja firm, tworzenie nowych przedsiębiorstw
- sektor przetwórstwa prywatnego

16) Podstawowe czynniki produkcji (zasoby, nakłady, koszty)?

Zasoby wykorzystywane do produkcji dóbr i usług to praca, ziemia, kapitał (niekiedy wlicza się technologię).

Praca to świadoma i celowa działalność człowieka skierowana na środowisko przyrodnicze w celu przystosowania go do własnych potrzeb (jest to zarówno wysiłek fizyczny jak i psychiczny). Zasoby pracy w przedsiębiorstwie można scharakteryzować ilościowo i jakościowo. Czynnik pracy nie jest jednorodny, z jednej strony to liczba osób zdolnych do pracy pomnożona przez czas pracy, a drugiej strony to kapitał ludzki czyli wiedza i umiejętności.

Ziemia to obszar ziemi i wszystko to, co w naturze jest użyteczne w procesie produkcji: obszar, szczególnie warunki przyrodnicze. W rolnictwie ziemia jest zarówno przedmiotem i środkiem produkcji. Specyficzne cechy ziemi to: nieprzemieszczalność / nieruchomość, ograniczoność / niepomnażalność, niezniszczalność, zróżnicowanie produkcyjne.

Kapitał to wszystkie środki materialne oraz zasoby pieniężne zaangażowane w procesie produkcji. Wyróżniamy kapitał rzeczowy i finansowy. W odróżnieniu od pracy i ziemi, kapitał nie jest czynnikiem pierwotnym, lecz wyprodukowanym. Kapitał utożsamiany jest ze środkami technicznymi, które obejmują ogół środków trwałych i obrotowych zastosowanych produkcyjnie.

Nakłady (kapitał, praca) to zespół środków produkcji, które w procesie wytwórczym zostały skierowane (lub będą skierowane - nakłady planowane) do produkcji w okresie przyjętym za podstawę do oceny wyników.

Ponoszenie nakładów oznacza:

• wydatkowanie pracy ludzkiej

• zużycie środków trwałych

• zużycie i przetwarzanie środków obrotowych i usług

Specyficzne cechy nakładów:

• mają charakter materialny i formę rzeczową

• można je przedstawić w jednostkach naturalnych (właściwych dla poszczególnych czynników) lub (rzadziej) w jednostkach materialnych

• oznaczają wydatkowanie materii i energii

• są zawsze związane z wytwarzaniem (produkcją)

Koszty to:

• obiektywna kategoria ekonomiczna rozwiniętej gospodarki towarowej, w której wszystkie czynniki produkcji mają swoje ceny związane ze sferą finansową produkcji

• to wyrażona w pieniądzu wartość nakładów (praca, kapitał) zużyta w celu wytworzenia określonego produktu lub usługi

Wyróżniamy koszty:

• całkowite - stanowią sumę kosztów stałych i kosztów zmiennych przy każdym poziomie produkcji.

• jednostkowe - koszt wytworzenia jednostki danego dobra

• marginalne - jest to dodatkowy koszt ponoszony w związku z produkcją dodatkowej jednostki określonego dobra, wykonywaniem danej czynności lub świadczeniem usługi.

17) Efektywność wytwarzania (definicje, rodzaje mierników efektywności)?

Efektywność = Efekt/Nakład

Osiągnięty skutek Przyczyna wywołująca skutek

Efektywność mówi o wysokości osiągniętego skutku jako efektu działania określonego nakładu.

Kryteria podziału efektywności:

• sposób wyrażania efektu i nakładu:

• efektywność techniczna EF = E/N [j.n./j.n.]

• efektywność ekonomiczna EF = E/N [j.w./j.w.]

• efektywność techniczno- ekonomiczna EF = E/N [j.n./j.w.]

• efektywność ekonomiczno- techniczna EF = E/N [j.w./j.n.]

• rachunkowo-analityczne:

• przeciętna (cały efekt przez cały nakład), jest to efektywność średnia krańcowa (marginalna, przyrostowa) jest to efektywność dodanych (dodatkowych) jednostek nakładu; efektywność krańcową można liczyć w 3 formach:

• jako efekt. ostatniej jednostki zastosowanego nakładu np. efektywność 150 kg NPK

• jako efekt. kolejnych jednostek nakładów np. od 70 do 150 kg NPK

• średnią efektywność krańcową w danym przedziale nakładów (czyli mieszanka krańcowej i przeciętnej)

• treść rzeczowa:

• produkcja/zasoby = efektywność produkcyjna zasobów czynników produkcji

• produkcja/nakłady = efektywność produkcyjna nakładów

• dochód/zasoby = efektywność ekonomiczna zasobów czynników produkcji

• dochód/nakłady = efektywność ekonomiczna nakładów

Produkcja (fizyczne rozmiary produkcyjne)

EFEKT

Dochód, zysk (przyrost wartości)

Zasoby czynników produkcji (praca, ziemia, kapitał)

NAKŁAD

Nakłady, koszty (uruchomione zasoby)

Cząstkowe mierniki efektywności - mierzą stopień realizacji I zasady gospodarności tzn. zasady maksymalizacji efektu:

• produktywność ziemi

• produktywność kapitału

• ekonomiczna wydajność pracy

• techniczna wydajność pracy

Cząstkowe mierniki zasobochłonności i nakładochłonności - mierzą stopień realizacji II zasady gospodarności tzn. zasady minimalizacji nakładów:

• ziemiochłonność produkcji

• kapitałochłonność produkcji

• pracochłonność produkcji

18) Podstawowe kategorie produkcji rolniczej?

Produkcja to działalność ludzka, mająca na celu przystosowanie zasobów i sił przyrody do wytworzenia dóbr, które nazywa się produktami.

Produkcja globalna (P_G) w produkcji rolniczej to produkcja roślinna tj. surowce, produkty pochodzenia roślinnego oraz produkcja zwierzęca tj. produkcja żywca rzeźnego oraz surowych produktów pochodzenia zwierzęcego.

Produkcja końcowa (P_K) obejmuje jedynie te produkty, które w rozpatrywanej jednostce wychodzą ze sfery wytwarzania czyli wychodzące na zewnątrz jednostki (produkcja towarowa) oraz te, które w niej zostały skonsumowane przez ludzi w gospodarstwach z pominięciem sfery obrotu (zużycie konsumpcyjne). Obie te pozycje dają produkcję końcową zrealizowaną w danym czasie. Sposoby obliczania P_K:

• P_K = produkcja towarowa (P_T) + zużycie konsumpcyjne (ZP) +/- różnica w stanie zapasów produktów rolnych, zwierząt gospodarskich i produkcji roślinnej w toku

• P_K = produkcja globalna - produkty zużyte w wewnętrznym obrocie produkcyjnym

Produkcja końcowa netto (P_Knetto) jest mniejsza od produkcji końcowej o sumę zakupionych przez daną jednostkę środków produkcji pochodzenia rolniczego np. pasze, prosięta, materiał siewny, sadzeniaki.

Produkcja towarowa (P_T) obejmuje te produkty, które wychodząc na zewnątrz gospodarstwa nabierają cech towaru.

Produkcja towarowa netto (P_Tnetto) jest mniejsza od produkcji towarowej o zakupione z zewnątrz i zużyte w procesie produkcji materiały pochodzenia rolniczego. Obejmuje tę część produkcji towarowej, która jest wyłącznym rezultatem działalności analizowanej jednostki.

Produkcja czysta - stanowi wielkość produkcji nowo wytworzonej przez pracę w rolnictwie i konkretnym gospodarstwie rolnym, możemy ją obliczyć jedynie wartościowo w złotych.

Towarowość produkcji informuje nas, jaka część produkcji przyjęła formę towaru (w %):

• Towarowość poszczególnych produktów

Wskaźnik towarowości = P_T/P_G *100%

• Towarowość całej produkcji rolniczej

Wskaźnik towarowości = P_T/P_K*100%

19) Wspólna Polityka Rolna (cele, zasady)?

WPR jest to pierwsza wspólna polityka rolna prowadzona przez kraje UE. WPR to wszystkie przedsięwzięcia dotyczące sektora rolnego, podejmowane przez Wspólnotę Europejską w celu wypełnienia postanowień zapisanych w Traktatach Rzymskich. Obejmuje: rolnictwo, leśnictwo uprawę winorośli oraz ogrodnictwo.

Cele:

• odpowiednie zaopatrzenie rynków w produkty rolne

• podnoszenie produktywności rolnictwa poprzez wspieranie postępu technicznego, racjonalizację produkcji i optymalizację zastosowań czynników produkcji

• zapewnienie ludności rolniczej godziwych warunków życia, głównie poprzez zwiększanie dochodów osób czynnych w rolnictwie

• stabilizacja poszczególnych rynków

• zapewnienie konsumentom zakupu produktów rolnych po rozsądnych cenach

Zasady:

• zasada wspólnego rynku - oznacza swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi

• zasada preferencji wspólnoty - oznacza pierwszeństwo zbytu na rynku Wspólnoty produktów rolnych wytwarzanych na jej terenie i ochronę rynku wewnętrznego przed tańszymi produktami pochodzącymi z importu

• zasada solidarności finansowej - zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie do solidarnego uczestnictwa w kosztach funkcjonowania polityki rolnej

20) Funkcje zarządzania?

Zarządzanie - zestaw działań obejmujący planowanie, podejmowanie decyzji, organizowanie, kontrolowanie skierowany na zasady organizacji ludzkie, finansowe, rzeczowe i informatyczne.

• Planowanie - to pierwsza pierwotna funkcja zarządzania o charakterze koncepcyjnym. Cechy:

• dotyczy ona działania wykonawczego

• odnosi się do przyszłości

• ma charakter informacyjny

• warunkuje realizację działań zarządczych oraz działania wykonawczego

• rezultatem planowania jest plan

Planowanie to wzorzec informacyjny.

Procedura planowania:

• co uzasadnia istnienie organizacji i do czego zmierzają jej poszczególne działania

• jak osiągnąć ustalony cel (sposoby osiągania poszczególnych celów zależą od techniki, technologii, od czynników zewnętrznych i wewnętrznych)

• jakie zasoby są potrzebne do przeprowadzenia działań wykonawczych i jak je pozyskać

• jak poszczególne działania będą rozłożone w czasie

• kto i w jakim zakresie uczestniczy w procesach wykonawczych

• Organizowanie - zespół działań zarządczych zmierzających do osiągnięcia i utrzymania stanu gotowości organizacji do prowadzenia działań wykonawczych zgodnie z planem. Wyróżniamy 2 rodzaje organizowania:

• bezpośrednie - odnosi się do etapu wstępnego działań wykonawczych

• pośrednie - odnosi się do przygotowania organizacji do skutecznego wykonania planu w płaszczyznach kadrowej, technologicznej, materiałowej, informatycznej, finansowej, inwestycyjnej

Zadaniem organizowania jest koordynowanie działań i zasobów, czyli kształtowanie struktury działania poprzez przyznanie odpowiednim jednostkom w organizacji odpowiednich kompetencji oraz uprawnień dyspozycyjnych wliczając w to budowę systemu komunikacji, który przekazuje utworzonym stanowiskom niezbędne do spełnienia zadań informacje. Organizowanie: co?, ile?, gdzie?, kiedy?, kto?

• Przewodzenie (kierowanie) - obejmuje zespół działań zarządzających, które towarzyszą równolegle działania wykonawcze. Istotą funkcji przewodzenie jest bieżące oddziaływanie sfery zarządzania na sferę wykonania. Przewodzenie spełnia 3 role:

• międzyludzkie - stosunki interpersonalne, które kształtują klimat, wpływają na kształtowanie zachowań indywidualnych i grupowych

• informacyjne - koncentracja na poszukiwaniu, rozpowszechnianiu i przetwarzaniu różnych informacji (chodzi o skuteczność i formy komunikowania)

• decyzyjne - polegają na wyborze stosownych wariantów decyzyjnych

• Kontrolowanie - częściowo towarzyszy funkcji przewodzenie i odnosi się do fazy wykonania jako całości. Istota kontroli sprowadza się do wykonania następujących operacji zarządczych:

• pomiar rezultatów

• porównanie rezultatów z planem

• ustalenie odchyleń

• analiza i ocena odchyleń i rezultatów

Wyróżniamy kontrolę wstępną, regulującą i końcową. Skrajne formy kontroli to kontrola biurokratyczna i angażująca podwładnych (samokontrola).

W praktyce kontrolowanie sprowadza się do trzech grup czynności: ustalenie mierników (norm, standardów), pomiaru i oceny osiągnięć oraz korekty wypaczeń (podejmowanie działań korygujących).

• Doskonalenie - istota tej funkcji sprowadza się do działań korekcyjnych i naprawczych. Sama regulacja zachodzi wówczas, kiedy w procesach zarządzania wykorzystuje się wyniki kontrolowania do korygowania ciągłych, powtarzalnych procesów wykonawczych. Zarządcze działania naprawcze odnoszą się do sytuacji, gdy zachodzi konieczność powtórzenia fazy lub jej części albo do podjęcia działań wykonawczych poprawiających jej rezultaty.

Funkcje współczesnego zarządzania:

• utrzymywanie kompleksowego spojrzenia na organizację jako system i jej bieżącą sytuację

• formułowanie celów i strategii organizacji jako całości

• organizowanie podsystemu technicznego i podsystemu struktury

• projektowanie systemu informacyjno-decyzyjnego

• kształtowanie systemu kierowania ludźmi

• usprawnianie funkcjonowania organizacji

21) Struktury organizacyjne przedsiębiorstwa (pojęcie, rodzaje)?

Struktura organizacyjna to uporządkowany zbiór relacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi.

Rodzaje struktur:

• liniowa - odznacza się tym, że na czele każdej komórki organizacyjnej stoi tylko jeden kierownik, który kieruje całą komórką i ponosi odpowiedzialność za jej pracę.

Zalety:

• klarowność stosunków nadrzędności i podporządkowania zmniejszająca prawdopodobieństwo tarć i konfliktów,

• łatwość jasnego ustalania zakresów kompetencji i odpowiedzialności,

• duża stabilność struktury,

• łatwość szybkiego działania,

• łatwość utrzymywania dyscypliny.

Wady:

• sztywna organizacja nie dająca się łatwo przystosować do zmiennych warunków,

• konieczność posiadania przez poszczególnych kierowników encyklopedycznego zasobu wiedzy z różnych dziedzin,

• daleko posunięta centralizacja kierowania, a tym samym niepełne wykorzystanie indywidualnych zdolności wykonawców niższych szczebli hierarchicznych,

• niebezpieczeństwo załamania się całej organizacji w wypadku czasowej nieobecności kilku osób z kadry kierowniczej.

• funkcjonalna - nazywanej również strukturą „U” członkowie organizacji są grupowani w wydziałach funkcjonalnych, takich jak marketing, produkcja. Do sprawnego funkcjonowania niezbędny jest znaczny stopień koordynacji między poszczególnymi wydziałami - żaden z obszarów funkcjonalnych nie może istnieć bez powiązań z innymi.

Zalety:

• jako podstawę działania przyjęto wyspecjalizowane umiejętności ekspertów, osiągające wyższy poziom niż umiejętności uniwersalne,

• podział pracy pomiędzy kierownikami dokonywany jest w sposób planowy a nie przypadkowy,

• istnieje większa zdolność szybkiego przystosowania takiej organizacji do zmienionej sytuacji przedsiębiorstwa.

Wady:

• trudności w rozgraniczaniu zakresu kompetencji i odpowiedzialności kierowników funkcyjnych,

• osłabienie odpowiedzialności kierowników bezpośrednich za całokształt pracy podległej im komórki,

• umocnienie pozycji kierowników funkcjonalnych prowadzące do zaniku inicjatywy u kierowników niższych szczebli,

• trudniejsze jest szybsze uzyskanie decyzji, gdyż kierownicy funkcjonalni muszą zwracać się o rozstrzygnięcie sprawy do centrali,

• mogą występować poważne trudności w koordynowaniu przez kierownictwo działalności pracowników.

• sztabowo-liniowa - powstała z połączenia struktury liniowej z funkcjonalną. Zachowuje zasadę bezpośredniego podporządkowania jednemu kierownikowi, charakterystyczną dla systemu liniowego. Kierownikowi dodaje się jednak komórki sztabowe (funkcjonalne), których zadaniem jest opracowanie materiałów potrzebnych mu do podejmowania decyzji. Kierownictwo jednostkami organizacyjnymi znajduje się w rękach jednej osoby.

Zalety:

• u podstaw struktury leży planowa specjalizacja komórek,

• struktura ta pozwala na korzystanie przez kierowników ze zdania wysokokwalifikowanych ekspertów,

• stwarza więcej okazji dla awansu zdolnych wykonawców,

• stwarza możliwość zachowania zasady niepodzielności kompetencji i odpowiedzialności a równocześnie pozwala na specjalizację funkcji.

Wady:

• bezkrytyczny stosunek lub ignorowanie przez kierowników liniowych rad i opinii pracowników komórek funkcjonalnych,

• zniekształcenie i opóźnianie informacji przekazywanych przez komórki funkcjonalne w dół za pośrednictwem komórek liniowych,

• spory kompetencyjne między kierownikami komórek sztabowych i komórek produkcyjnych.

• dywizjonalna - charakteryzuje się grupowaniem i integracją komórek organizacyjnych. Następuje wyodrębnienie oparte na kryterium przedmiotowym lub terytorialnym niezależnych i samodzielnych jednostek, odpowiedzialnych za poszczególne wyroby, grupy wyrobów lub regiony odbioru.

Zalety:

• elastyczność działania,

• zbliżanie do rynku i klientów,

• możliwość równoczesnej koncentracji na strategii firmy oraz poszczególnych jej części.

Wady:

• trudności w koordynacji działań i rozwiązywania stale rosnącej liczby problemów pojawiających się w miarę ekspansji przedsiębiorstwa,

• wzrost kosztów zarządzania spowodowany nadmiernym rozrastaniem się sztabów,

• powstanie konfliktów między poszczególnymi dywizjonami a całością organizacji.

• zadaniowa - tworzą konkretne zespoły zadaniowe inaczej nazywane problemowymi bądź projektowymi. Celem zespołów zadaniowych jest realizacja określonych zadań, spełniają one także wiele funkcji np.: organizatorskie, projektowe, oraz mają różny zasięg (całe przedsiębiorstwo, wydziały, itp.)

Zalety:

• konsekwentne wykonywanie określonych zadań

• profesjonalizm zespołu zadaniowego

Wady:

• dużo prac zaległych w czasie nieobecności pracowników

• opóźnienia które negatywnie wpływają na sprawność funkcjonowania danej komórki organizacyjnej

• macierzowa niekiedy określano jako „system podwójnego podporządkowania” jest formą hybrydową opartą na dwóch nakładających się kryteriach. Podstawą macierzy jest zestaw wydziałów funkcjonalnych. Następnie na wydziały funkcjonalne nakłada się zestaw grup wyodrębnionych według wyrobu albo wydziałów tymczasowych. Pracownicy są w ramach struktury macierzowej jednocześnie członkami wydziału funkcjonalnego (np. technicznego) i zespołu projektu.

Zalety:

• struktura ta sprzyja elastyczności umożliwia bowiem tworzenie zespołów, których skład lub organizacja mogą być zmienione, które w razie potrzeby można rozwiązać,

• członkowie zespołu ze względu na ważną rolę, jaką odgrywają w podejmowaniu decyzji będą najpewniej silnie motywowani i zaangażowani w sprawy organizacji,

• pracownicy w organizacji macierzowej mają szerokie możliwości pozyskiwania nowych umiejętności,

• struktura ta umożliwia pełne wykorzystanie zasobów ludzkich,

• struktura ta daje kierownictwu najwyższego szczebla użyteczne narzędzie decentralizacji.

Wady:

• niepewność u pracownika co do układu służbowej podległości,

• niektórzy menedżerowie traktują organizację macierzową jako formę anarchii, w której przysługuje im nieograniczona wolność,

• czas podejmowania decyzji przez grupę jest dłuższy od decyzji indywidualnych,

dłuższy okres potrzebny na koordynację działań związanych z realizacją zadań.

22. Style zarządzania (pojęcie, typologia)? --> [Author:JS]

Zarządzanie to wpływanie (oddziaływanie) przez kierującego na podwładnych (kierowanych) w tym sensie, aby realizowali oni wolę kierownika(osobę zarządzającą), który zmierza świadomie i celowo do wywarcia określonego wpływu na zachowanie się innych.

Zarządzanie przez cele

Jedną z metod zarządzania jest zarządzanie przez cele (ZPC). U jej podstaw leży założenie, że do najcenniejszych i do najmniej wykorzystywanych zasobów przedsiębiorstwa decydujących o jego wynikach należy motywacja, inicjatywa i aktywność załogi. Idea przewodnia ZPC skoncentrowana jest na wspólnym (przełożeni i podwładni) określeniu i negocjonowaniu celów, wspólnym ustalaniu mierników pożądanych wyników końcowych oraz na wspólnych okresowych przeglądach i ocenie uzyskanych rezultatów.

Zarządzanie przez delegowanie uprawnień

Inna metoda jest zarządzanie przez delegowanie uprawnień. Naczelną zasadą leżącą u podstaw zarządzania przez delegowanie uprawnień jest przekazywanie innej osobie, na niższym szczeblu zarządzania części formalnej władzy i odpowiedzialności za wykonanie określonych zadań. Delegować należy przede wszystkim zadania oraz kompetencje rutynowe i operatywne, ale nie zadania strategiczne.

Zarządzanie przez zadania

Kolejna metodą jest zarządzanie przez zadania (ZPZ). Zarządzanie przez zadania polega najogólniej mówiąc na formułowaniu przez kierownika konkretnych i mobilizujących zadań rzeczowych oraz na zlecaniu ich do wykonania podwładnym wraz z określeniem terminów ich realizacji. Każdemu zadaniu ustala się na ogół normę (granicę) czasu, w którym zadanie ma być wykonane.

Zarządzanie przez wyjątki

Zarządzanie przez wyjątki to metoda, w której przekazywane informacje w przedsiębiorstwie przechodzą z dołu do góry, czyli od pracownika do jego zwierzchnika. Jeśli ten nie potrafi sobie poradzić z zaistniałą sytuacją przekazuje informacje wyżej. Metoda ta ma służyć odciążeniu kierownika od błahych problemów, które mogą rozstrzygać podwładni. Informacje docierające do menadżera powinny być wyselekcjonowane. Powinny dotyczyć spraw ważnych bądź takich, z którymi nie potrafią sobie poradzić podwładni.

Zarządzanie przez innowacje

Z kolei zarządzanie przez innowacje zmierza do rozwoju przedsiębiorstwa przez wprowadzanie szeroko pojętych zmian (usprawnień, udoskonaleń, innowacji) przede wszystkim w przełomowych obszarach działalności firmy. W gospodarce rynkowej i wysoce konkurencyjnej, rozwój przedsiębiorstwa wymaga ofensywnego stylu zarządzania, tzn. odejścia od strategii zachowawczych i defensywnych skazujących przedsiębiorstwo na stagnację, a w konsekwencji na regres („kto stoi w miejscu ten się cofa”).

Zarządzanie przez partycypację

W zarządzaniu przez partycypację istotne znaczenie ma zaspokajanie potrzeb wyższego rzędu swoich pracowników. Potrzeby wyższego rzędu to potrzeby samorealizacji, uznania czy przynależności. Warto zatem dać możliwość swoim podwładnym współdecydowania o sprawach przedsiębiorstwa, by poczuli, iż kierownictwo liczy się z ich zdaniem.

Zarządzanie przez komunikację

(ZPK). Polega ono na informowaniu kadry o głównych celach, problemach i kłopotach przedsiębiorstwa, czy zamierzeniach kierownictwa. Takie dowartościowanie załogi ma przyczynić się do stworzenia klimatu wzajemnego zaufania pomiędzy kierownictwem a podwładnymi, a dzięki temu do lepszej motywacji i pozytywnych zachowań pracowników na rzecz organizacji.

Zarządzanie przez konflikt

Zgoła odmienną metodą jest zarządzanie przez konflikt. Polega na możliwie wczesnym wykrywaniu potencjalnych źródeł sporów i niepowodzeń, aby podjąć odpowiednie środki zapobiegawcze. Zadaniem kierowników jest zapanowanie nad konfliktami w sensie sterowania tymi procesami w kierunku ich wykorzystania dla dobra przedsiębiorstwa. Konflikty mają bowiem także skutki pozytywne np.

• Motywacyjną (tzn. pobudzają do aktywności poprzez wywołanie duch walki

• Innowacyjną (tzn. wyzwalają potrzebę poszukiwania twórczych rozwiązań oraz wprowadzania zmian niwelujących konflikt, a tym samym tworzą postęp techniczny, organizacyjny, społeczny)

• Poznawczą (tzn. pracownicy poznają siebie nawzajem, co w przyszłości może przynosić pozytywne aspekty ich działalności, znają oni bowiem swoje plusy i minusy)

Zarządzanie przez motywację

Ostatnią metodą to zarządzanie przez motywację (ZPM). Polega ono na znalezieniu odpowiedzi na pytanie nurtujące każdego kierownika: co zrobić, aby pracownicy chętnie i dobrze pracowali. Odpowiedź na tak postawione pytanie jest bardzo trudna, ale pewnych wskazówek w tym względzie udziela psychologia pracy, a w szczególności psychologia kierowania. Motywowanie polega na wpływaniu na postawy i zachowania człowieka za pośrednictwem określonych bodźców, które przekształcają się w motywy działania uruchamiające jego aktywność. W zarządzaniu przez motywację trudno jest sformułować konkretną procedurę postępowania kierowniczego z podwładnymi, ponieważ musiałaby ona uwzględnić całe bogactwo różnorodnych, indywidualnych postaw i zachowań pracowniczych.

Styl przedstawia charakterystyczny powtarzający się w dłuższych okresach sposób oddziaływania przełożonego na podwładnych w celu skłonienia ich do określonego zachowania się.

Style kierowania z zależności od stopnia reglamentacji i koncentracji władzy:

• charyzmatyczny - opiera się na cechach osobowości, stosowany jest w przedsiębiorstwie, gdzie były konflikty, obecnie jest tolerancja, szacunek, docenianie, dominuje w małych przedsiębiorstwach

• autokratyczny - kierownik to autokrata, podległość, wykorzystanie hierarchii działania, mało spotkań z podwładnymi, mało przekazu, dyscyplina; charakteryzuje się tym, że kierownik sam określa cele grupy, dokonuje podziału pracy, wydaje rozkazy i polecenia, sam kontroluje i ocenia wyniki pracy poszczególnych członków grupy. Nie podejmuje natomiast żadnych czynności z zakresu pracy wykonawczej. Przy tym stylu zarządzania członkowie grupy nie biorą udziału w decyzjach i nie mają na nie najmniejszego wpływu. Kierowanie autokratyczne daje wysoką wydajność pracy przy przeciętnej jakości. Niewysoki jest też poziom motywacji do pracy.

• biurokratyczny - „papierek goni papierek”, formalny, kierownik służbista wymagający od podwładnych wykonywania działań zgodnie z procedurą

• patriarchalny - dominuje w małych przedsiębiorstwach

• demokratyczny - jest przeciwieństwem stylu autokratycznego, zachęca członków grupy do decydowania zarówno o celach jak i sposobach ich osiągania. W razie powstania przeszkody w działaniu grupy, przedstawia jej własne rozwiązania alternatywne, nakłaniając grupę do dokonania wyboru któregoś z tych rozwiązań. Pracę dzieli między członków grupy, stosując się do ich propozycji. Sam uczestniczy w pracy wykonawczej, choć swój udział w niej ogranicza. Wydajność pracy jest niższa niż w grupie kierowanej autokratycznie, jednak jakość pracy jest wyższa. Wysoki jest poziom motywacji, przy czym stosunki w grupie są koleżeńskie .

• liberalny - to zaprzeczenie istoty kierowania, gdyż kierownik pozostawia całkowitą swobodę członkom grupy we wszelkich sprawach dotyczących celu i sposobu jego osiągania. Co najwyżej udziela im informacji, jednak tylko wtedy, gdy o to się do niego zwrócą. Ogranicza się najczęściej do zaopatrywania grupy w materiały i środki techniczne. Rzadko wypowiada się na temat pracy grupy, nie próbuje jej oceniać, chyba, że grupa tego wyraźnie się domaga. Wydajność pracy oraz jakość pracy są niższe niż w grupach, w których zachowanie się kierownika jest bliskie stylowi autokratycznemu lub demokratycznemu. W grupach liberalnie kierowanych występuje tendencja do przejęcia władzy przez któregoś z jej członków, wyróżniającego się cechami przywódczymi.

Style kierowania kadrą:

• kierowanie zubożone - występuje niewielkie zaangażowanie w realizację zadań i mała troska o personel

• kierowanie klubowe - duża troska o personel i stosunki międzyludzkie, a małe zaangażowanie w zadania

• kierowanie autokratyczne - akceptuje się wysoką troskę o wykonanie zadań, a niewielką o personel

• kierowanie zrównoważone - zadania i personel wzbudzają przeciętne zainteresowanie menadżerów

• kierowanie zespołowe - najwyższa troska o realizację zadań oraz spełnianie oczekiwań pracowników

23) Koncepcja motywowania pracowników wg A. Maslowa?

Proces motywowania jest jednym z elementów funkcji zarządzania.

Przez pojęcie motywacji według literatury można rozumieć takie oddziaływanie w procesie zarządzania na pracowników, które uwarunkowuje ich oddziaływanie na realizację celów postawionych przez organizację.

Proces motywacji ściśle powiązany jest z hierarchią potrzeb, które zaspokajane w odpowiednie kolejności dają poczucie pełnej realizacji siebie. Istotą jest odpowiedzieć na pytanie, co motywuje, a więc zrozumienie wewnętrznych czynników człowieka, które wywołują jego określone zachowania.

Jednym z teoretyków procesu motywacji był Abraham Maslow. Swoją teorię oparł na stworzeniu odpowiednio uszeregowanej hierarchii potrzeb. Postawił on hipotezę, że człowiek w swym działaniu dąży do zaspakajania zespołu potrzeb, zaś potrzeby te tworzą logiczną hierarchię, którą można przedstawić następująco:

• potrzeby fizjologiczne - pokarmowe, odzieżowe, mieszkaniowe, pragnienie, wydalanie itp.

• potrzeby bezpieczeństwa - stałości, opieki, wolności od strachu, braku lęku itd.

• potrzeby społeczne - miłości, przyjaźni, przynależności do grup itp.

• potrzeba szacunku - np. osiągnięć

• potrzeby samorealizacji i rozwoju osobistego - realizowania swoich pragnień, rozwoju własnej osobowości, zwiększania zakresu swoich obowiązków

Maslow twierdził, że muszą być zaspokojone przede wszystkim potrzeby podstawowe niższego rzędu, aby było możliwe zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu. Gdy zaspokojone są potrzeby podstawowe człowiek dąży do realizacji tych, które dają mu satysfakcję i chęć rozwoju osobistego. Wpływa to na lepszą motywację pracownika i poprawienie poziomu wydajności i realizacji określonych celów.

24) Kultura organizacyjna przedsiębiorstwa (pojęcie, typologia)?

Kultura organizacyjna przedsiębiorstwa - są to wspólne przekonania i wartości uczestników organizacji, pozwalające wytworzyć system znaczeń oraz reguł zachowań organizacyjnych.

Mówiąc o wpływie kultury na zarządzanie firmami zwykle mamy na myśli wpływ wartości i norm występujących w danym kraju i wpływających na zachowania ludzi pracujących w różnego rodzaju instytucjach, w tym w organizacjach gospodarczych. Kultura często traktowana jako zmienna niezależna, czyli jako zewnętrzny czynnik wpływający i determinujący bezpośrednio zachowania pracownicze i menedżerskie w danym kraju. Kultura organizacyjna jest również traktowana jako element organizacji uzależniony od istnienia innych elementów organizacyjnych (kultura organizacyjna jest zmienną zależną od innych czynników np. praw własności i kosztów transakcyjnych lub działań przedsiębiorcy, liderów organizacyjnych, skierowanych na wytwarzanie postaw pozytywnych do pracy bądź wytworzenie strategii firmy gdzie określono np. misję firmy wpływającą na wartości i normy uznawane w całej organizacji. Kultura organizacji jest tutaj wytwarzana głównie wewnątrz organizacji. Istnieje jeszcze model kultury organizacyjnej zwany indeterministycznym modelem analizy, gdzie kultura jest traktowana jako byt autonomiczny, niezdeterminowany ani kulturą występującą w otoczeniu danego kraju, ani też innymi niezależnymi od niej czynnikami środowiska wewnętrznego organizacji.

25) Cła (pojęcie, rodzaje)?

Cło to opłata pobierana przy przekraczaniu przez towar granicy celnej danego kraju.

Rodzaje:

• z punktu widzenia kierunku obrotu towarowego:

• importowe (przywozowe) - opłaty pobierane przy imporcie danego towaru

• eksportowe (wywozowe) - opłaty pobierane przy wywozie towarów

• tranzytowe (przewozowe) - opłata pobierana od towarów zagranicznych przewożonych przez obszar danego kraju

• ze względu na kryterium celu:

• fiskalne - celem jest uzyskanie wpływów finansowych do budżetu państwa

• ochronne (protekcyjne) - celem jest ochrona krajowych producentów przed konkurencją zagraniczną, szczególną odmianą ceł ochronnych są cła wychowawcze

• prohibicyjne - mają one uniemożliwiać import towarów, których przywóz uznano za niepożądany

• odwetowe (retorsyjne) - stosowane jako reakcja na dyskryminacyjne decyzje innego państwa

• antydumpingowe lub wyrównawcze - skierowane przeciwko dostawcom zewnętrznym stosującym tzw. nieuczciwe praktyki

• ze względu na sposób podejmowania decyzji o wysokości stawki celnej można dokonać podziału ceł na:

• autonomiczne - państwo ma całkowitą swobodę w określaniu ich wysokości

• konwencyjne (umowne) - państwo ma ograniczoną swobodę w określaniu ich wysokości

• preferencyjne - dotyczą one dostawców zagranicznych, którym dane państwo chce zapewnić szczególnie korzystne warunki dostępu do swego rynku

• ze względu na sposób obliczania:

• od wartości (ad valorem) - stawka celna podawana jest jako wskaźnik procentowy, a wielkość cła jest ustalana jako odsetek od ceny towaru

• specyficzne - stawki celne podawane są w odniesieniu od ilości danego towaru lub wagi

• mieszane (kombinowane) - kombinacja cła specyficznego i cła ad valorem

26) Środki pozataryfowe w handlu zagranicznym (pojęcie, rodzaje)?

Środki pozataryfowe to wszystkie stosowane narzędzia (oprócz ceł) oraz podejmowane działania instytucji państwowych i prywatnych w interesie określonych gałęzi produkcji, które mogą zniekształcać lub ograniczać rozwój różnych aspektów handlu międzynarodowego w skali światowej.

Rodzaje:

• finansowe środki kontroli handlowej (mechanizm kursów walutowych, depozyty, licencje automatyczne, dumping, subsydia i ulgi finansowe);

• ilościowe środki kontroli handlowej (porozumienia ograniczające eksport towarów, kontyngenty importowe, nieautomatyczne licencje importowe);

• techniczne środki kontroli handlowej (normy sanitarno-higieniczne, opakowanie i oznakowanie towarów, standardy krajowe i międzynarodowe, dokumentacja towarowa i jednolity dokument administracyjny - SAD, przepisy domieszkowe, system pomiarów i kontroli jakości, handel państwowy, zakupy rządowe, monopol, środki ochrony środowiska naturalnego).

Subsydia państwowe pokrywają część kosztów produkcji krajowych producentów i podwyższają zdolność konkurencyjną ich towarów na rynku wewnętrznym. Dają możliwość producentowi krajowemu obniżenia ceny towaru krajowego i podwyższają zdolność konkurencyjną tego towaru

Licencje automatyczne nie znoszą licencji jako zezwoleń na import towarów. Jednakże przy ich stosowaniu proces wydawania licencji ulega uproszczeniu. Importer składając podanie o licencję, automatycznie otrzymuje zezwolenie na import towaru.

Depozyt importowy stanowi swojego rodzaju kaucję, którą importer powinien wnieść do swojego banku przed zakupem towaru pochodzenia zagranicznego.

Kaucję tę wnosi się w walucie krajowej lub obcej. Jej wysokość ustala się w postaci określonej części wartości transakcji importowej. Z tytułu wniesionego do banku depozytu importowego kupujący nie otrzymuje procentu, a po upływie kilku miesięcy wysokość kaucji podlega zwrotowi.

Nieautomatyczne licencje importowe (indywidualne, generalne) stanowią formę reglamentowania warunków wyjścia przedsiębiorstwa na rynek zewnętrzny.

Przez kontyngentowanie rozumie się ograniczenie importu określonej ilości lub sumy towarów zagranicznych w ciągu ustanowionego przedziału czasowego.

Dobrowolne ograniczenia eksportu (VER) prowadzone są przez kraj eksportujący w stosunku do własnych eksporterów w celu ograniczenia sprzedaży niektórych towarów na rynkach określonych krajów importujących.

Bariery techniczne

Cechą charakterystyczną tej szerokiej gamy środków ochronnych jest to, że tworzone w wyniku ich stosowania przeszkody ograniczające import towarów wynikają z istniejących na rynku wewnętrznym: standardów, systemów pomiaru i kontroli jakości towarów, wymogów bezpieczeństwa technicznego, norm sanitarno-weterynaryjnych, zasad dotyczących opakowania i oznakowania danego towaru, a także innych formalności panujących na rynku przeznaczenia.

„Proliferacja”

- proces, w którym producenci dążąc do pokonania ograniczeń związanych z masową produkcją, wypuszczają różnego rodzaju modyfikacje tego samego podstawowego modelu, próbując dostosować się do określonego rynku. Jest to szczególnie charakterystyczne dla firm produkujących artykuły elektryczne powszechnego użytku, przybory elektroniczne, maszyny rolnicze, samochody i wyroby chemiczne.

Bariery jakościowe

Ważną stroną określającą konkurencyjność towaru na rynek światowy jest jego jakość. Istotny jest przy tym nie tylko wysoki poziom jakości towaru zagranicznego, ale to, czy odpowiada on wymogom jakościowym obowiązującym na rynku wewnętrznym kraju przeznaczenia. Wymogi te uzasadnione są różnymi przyczynami, do których należą między innymi: zasady bezpieczeństwa technicznego, normy higieniczne i sanitarne, przepisy administracyjne.

Środki dotyczące ochrony środowiska naturalnego dzielą się na dwie grupy:

• budowa urządzeń oczyszczających, tworzenie nowych materiałów i źródeł energii, opracowanie nowej technologii procesów produkcyjnych;

• ustawowe reglamentowanie, ograniczanie i zabranianie kontynuacji procesów produkcyjnych, a także importu wyrobów przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska naturalnego.

Bariery higieniczno-sanitarne

W większości zachodnich krajów uprzemysłowionych występują specyficzne normy, ustanowione przez: urzędy sanitarno-weterynaryjne i organy zdrowia w stosunku do importu: artykułów rolno-spożywczych, żywności, lekarstw, artykułów kosmetycznych, chemikaliów i innych niektórych towarów.

Opakowanie i oznakowanie towaru

Wymogi te określają: rozmiary, wagę, kształt puszek konserwowych, butelek, kolor, na jaki mają być pomalowane różne towary, ilość informacji, którą powinno zawierać oznakowanie towaru itd.

Opakowanie i oznakowanie towarów importowanych powinno odpowiadać normom przyjętym w danym kraju.

27) Rola WTO w liberalizacji współczesnego handlu międzynarodowego?

Liberalizacja to zmniejszenie kontroli rządu nad międzynarodową działalnością handlową wielkich firm.

Układ Ogony w Sprawie Taryf Celnych i Handlu został zastąpiony Światową Organizacją Handlu (World Trade Organization - WTO). WTO to międzynarodowa organizacja utworzona 1994 roku w Marrakeszu (Maroko) w myśl postanowienia dokumentu końcowego tzw. Rundy Urugwajskiej (1986 - 1994). Powstała 1 stycznia 1995 r. na podstawie struktury organizacyjnej GATT. Jej siedzibą jest Genewa. Polska była jednym z państw założycielskich Światowej Organizacji Handlu.

WTO jest najbardziej wpływową organizacją na świecie. WTO liczy 149 krajów członkowskich. Razem decydują one o zasadach rządzących handlem międzynarodowym. Kiedy jakieś prawo zostanie wprowadzone, wszystkie kraje członkowskie muszą go przestrzegać.

Głównym zadaniem Światowej Organizacji Handlu jest nadzorowanie nad wprowadzaniem w życie przez poszczególne kraje porozumień Rundy Urugwajskiej. Organizacja ta stanowi także forum negocjacji dotyczące dalszej liberalizacji handlu międzynarodowego towarami i usługami, a także liberalizacji w zakresie inwestycji zagranicznych związanych z obrotem towarowym oraz praw własności intelektualnej.

Rokowania w sprawie liberalizacji handlu międzynarodowego odbywały się w czasie zwoływanych rund. W ramach GATT odbyło się 8 Rund Negocjacyjnych a w ramach WTO 6 Konferencji Ministerialnych.

Spotkanie ministrów handlu w Hongkongu - 13-18 grudnia 2005 r. było szóstą z kolei Konferencja Ministerialną i jest kontynuacją tzw. rundy Doha.

Główne tematy rozmów podczas sześciodniowego szczytu to kwestia liberalizacji światowego handlu, a w szczególności handlu produktami rolniczymi.

149 członków Międzynarodowej Organizacji Handlu (WTO) starało się dojść do zgody w sprawie liberalizacji handlu produktami rolnymi i przemysłowymi oraz w sektorze usług. Celem było porozumienie, na którym skorzystać powinny w szczególności kraje rozwijające się. W spotkaniu uczestniczyła delegacja Parlamentu Europejskiego. Konferencja zakończyła się kompromisem, który w 2006 ma doprowadzić do zawarcia układu w sprawie złagodzenia barier celnych.

Inna kwestia, którą poruszyli uczestnicy spotkania w Hongkongu to redukcja ceł, nie tylko na produkty rolne. Skuteczne posunięcie naprzód liberalizacji celnej możliwe jest jednak wyłącznie w przypadku, kiedy zgodzą się na nią przynajmniej największe potęgi gospodarcze WTO i państwa rozwijające się. Unia gotowa jest na liberalizację swej polityki rolnej jedynie wówczas, kiedy m.in. w Brazylii i Indiach obowiązywało będzie porozumienie o swobodnej wymianie usług i obniżeniu ceł na towary przemysłowe.

28) Systemy finansowe (pojęcie, jego ogniwa)?

System finansowy - w jego skład wchodzą wszystkie instytucje finansowe:

Ogniwa:

• instytucje finansowe:

• banki

• niebankowe instytucje finansowe: leasingowe, factoringowe, pośrednicy kredytowi, instytucje wspólnego inwestowania

• niebankowe instytucje wspólnego inwestowania: fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne

• zakłady ubezpieczeń

• biura i domy maklerskie

• rynki finansowe:

• pieniężny

• kapitałowy

• walutowy

• pochodnych instrumentów finansowych

• infrastruktura prawna i instytucjonalna:

• akty prawne

• regulacje wewnętrzne

• zwyczaje

• instytucje regulujące i nadzorujące

• systemy płatnicze

• systemy rozrachunków papierów wartościowych

• instytucje pośredniczące między instytucjami finansowymi

29) Pojęcie kapitału i jego źródeł?

Kapitał to w ujęciu makroekonomicznym jest sumą składników realnych (rzeczowych, fizycznych) i nominalnych (pieniężnych).

Kapitał to ogół dóbr materialnych lub zasobów finansowych będących prywatną własnością, wykorzystywanych w celu pomnażania owych zasobów, poprzez wyzysk najemnej siły roboczej.

Kapitał to czynniki wytwórcze, takie jak: budynki, narzędzia, wyposażenie i inne produkty, znajdujące się w posiadaniu gospodarstw domowych, firm lub rządu.

Źródła kapitału:

• ze wzg. na pochodzenie:

• wewnętrzny - to taki, który pochodzi z procesów finansowych odbywających się w danym przedsiębiorstwie

• zewnętrzny - dostarczony jest ze źródeł zlokalizowanych poza przedsiębiorstwem

• ze wzg. na statut prawny:

• własny - założycielski (pierwotny), wnoszony w formie wkładów rzeczowych i/lub pieniężnych w momencie tworzenia danego podmiotu gospodarczego właściciela(i), najczęściej mówi się o jego bezterminowym postawieniu do dyspozycji

• obcy - to kapitał innego podmiotu, którym dana jednostka dysponuje jedynie czasowo i jako taki podlega zwrotowi na rzecz właściciela.

30) Wskaźniki płynności (ogólna charakterystyka, wymienić podstawowe)?

Wskaźniki płynności - dostarczają informacji o zdolności przedsiębiorstwa do wywiązywania się z bieżących (krótkoterminowych) zobowiązań, tzn. zobowiązań płatnych w ciągu 1 roku. Regulowanie zobowiązań bieżących zależy od stanu środków pieniężnych oraz możliwości zamiany innych składników majątku obrotowego na gotówkę w krótkim okresie.

Wskaźniki płynności tzw. statyczne:

• wskaźniki bieżącej płynności finansowej

aktywa bieżące (obrotowe)

zobowiązania bieżące (zob.krótkoterm.)

Przedział wartości granicznych 1,2 - 2,0. Im wyższy wskaźnik tym lepiej, bo lepsze bezpieczeństwo.

• wskaźnik przyspieszonej płynności finansowej - „szybki”

aktywa bieżące - zapasy - rozl.międzyokr.czynne

zobowiązania bieżące

Przedział wartości granicznych 1,0 - 1,2.

• wskaźnik płynności natychmiastowej II

gotówka

zobowiązania bieżące

Wskaźnik mniejszy od 1 to płynność rewelacyjna.

31) Wskaźniki rentowności (ogólna charakterystyka, wymienić podstawowe)?

Wskaźniki rentowności - informują o zyskowności przedsiębiorstwa. Najlepiej, gdy są dodatnie i jak najwyższe. Jednak przedsiębiorstwa z różnych branż charakteryzują się różnymi poziomami rentowności więc rentowność danego przedsiębiorstwa należy porównywać ze średnią wielkością w danej branży.

Wyróżniamy:

• rentowność sprzedaży (ROS) - informuje jaką marżę zysku przyniosła firmie sprzedaż netto

Zysk netto / przychody ze sprzedaży * 100%

• rentowność aktywów (ROA) - informuje jaka jest efektywność zarządzania aktywami

Zysk netto / aktywa ogółem * 100%

• rentowność kapitału własnego (ROE) - informuje jaki zysk przynosi zaangażowany kapitał własny

Zysk netto / kapitał własny * 100%

32) Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa?

Źródła finansowania:

• własne:

• dopłaty wspólników - są wkładami wspólników o charakterze czasowym. Zwiększają środki własne spółki.

• emisja akcji - wyróżniamy: emisję założycielską (wydawanie akcji przy tworzeniu nowej spółki) i kolejne emisje (przy podwyższaniu kapitału zakładowego).

• fundusze wysokiego ryzyka (venture capital) - to kapitał średnio- lub długoterminowy wnoszony do firmy nie notowanej na giełdzie w formie udziałów lub quasi (niby) udziałów z zamiarem ich odsprzedaży. Skutkiem jest podwyższenie kapitału akcyjnego bądź zakładowego.

• zysk zatrzymany - część dochodu pozostającego do dyspozycji przedsiębiorstwa, która nie została wypłacona akcjonariuszom w postaci dywidendy, lecz pozostała w firmie do sfinansowania jej potrzeb.

• sprzedaż zbędnego majątku

• odpisy amortyzacyjne - roczna kwota kosztów uzyskania przychodów obliczona wg określonej stawki amortyzacji.

• obce:

• komercyjne - twarde:

• kredyty bankowe - udzielone przez bank środki pieniężne do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony z przeznaczeniem na określony cel.

• pożyczki (fundusze pożyczkowe) - fundusze pożyczkowe udzielają przedsiębiorcom pożyczek na cele bezpośrednio związane z podjęciem, prowadzeniem i rozwijaniem działalności gosp.

• kredyt kupiecki - tzn. zakupy towarów lub usług, za które płaci się w terminie późniejszym, ale nie wcześniej niż termin osiągnięcia przychodów z tych towarów lub usług.

• faktoring - instytucja factoringowa odkupuje od przedsiębiorstwa z reguły całość niezależności różnych podmiotów.

• leasing - jest to rodzaj umowy cywilnoprawnej, na podstawie której jedna strona (finansujący, leasingodawca) przekazuje drugiej stronie (korzystającemu, leasingobiorcy) prawo do korzystania lub korzystania i pobierania pożytków z określonego dobra materialnego na pewien uzgodniony w umowie leasingu okres, w zamian za ustalone ratalne opłaty (raty leasingowe).

• emisja dłużnych papierów wartościowych - w przypadku osiągnięcia przez daną firmę długu przekraczającego jej możliwości spłaty, spółka sprzedaje akcje lub emituje obligacje, używając wpływów dla spłacenia pożyczki lub dla pokrycia kredytów bankowych.

• franchising - to system sprzedaży towarów, usług lub technologii, który polega na tym, że FD nadaje FB prawo oraz nakłada obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją.

• miękkie - inicjatywa państwa:

• dopłaty do kredytów (kredyty preferencyjne) - występują dla działań specjalnych np. dla rolnictwa

• dotacje - bezzwrotna pomoc finansowa udzielana przedsiębiorstwu w celu popierania określonej działalności

• subwencje - nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo podmiotom dla poparcia ich działalności

• poręczenie kredytowe - rodzaj zabezpieczenia spłaty kredytu.

33) Funkcje Banków w gospodarce rynkowej?

Bank - osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami prawa i działająca na podstawie zezwoleń do wykonywania czynności bankowych obciążające ryzykiem środki powierzone bankowi pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Funkcje banków w gospodarce rynkowej :

• funkcja czynna:

• przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów;

• udzielanie kredytów

• funkcje bierna:

• prowadzenie innych rachunków bankowych,

• emitowanie bankowych papierów wartościowych

• prowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych

Wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych przepisach.

34) Zabezpieczenia osobiste i rzeczowe kredytów?

Zabezpieczenia osobiste:

• poręczenie - osoba fizyczna bądź osoba prawna zobowiązuje się do spłaty kredytu z odsetkami, jeżeli kredytobiorca nie spłaci go w terminie

• weksel własny „in blanco”- kształtuje dodatkową ścieżkę egzekwowania roszczeń banku. Sporządza się deklarację wekslową wg której bank jest uprawniony wypełnić weksel w przypadku zaprzestania spłaty

• poręczenie wekslowe

• przelew wierzytelności - bank kredytujący żąda zadeklarowania przez nabywcę, że cedowaną wierzytelność przekaże bankowi kredytującemu

• przystąpienie do długu - przyjęcie przez osoby trzecie odpowiedzialności za dotychczasowe zobowiązania dłużnika . Osoba ta nie zastępuje dłużnika, lecz wraz z nim solidarnie jako współdłużnik. Przystąpienie do długu następuje na skutek umowy zawartej z wierzycielem najczęściej jest nim bank. Z kolei ustawowe przystąpienie do długu zachodzi w przypadku nabycia całości lub części przedsiębiorstwa.

Zabezpieczenia rzeczowe:

• zastaw - to ograniczone prawo rzeczowe, którego głównym celem jest zabezpieczenie wierzytelności. Najważniejszą cechą zastawu jest to, że może być ustalony jedynie na rzeczach ruchomych (oraz na niektórych prawach zbywalnych np. akcjach i obligacjach)

• blokada środków na rachunku bankowym - ustalana pisemnie z wykluczeniem odwołania

• kaucja - pewna suma pieniędzy (może też być hipoteka, weksel lub zastaw), której zadaniem jest zabezpieczenie roszczeń w wypadku nie wywiązania się lub niedbałego wykonania umowy. Kaucja może być wykorzystana na pokrycie strat wynikłych z realizacji umowy

• hipoteka - jedno z ograniczonych praw rzeczowych na nieruchomości, służące zabezpieczeniu oznaczonej wierzytelności pieniężnej i pozwalające uprawnionemu dochodzić zaspokojenia wierzytelności z nieruchomości, niezależnie od tego czyją ona stała się własnością.

35) Kredyt, a pożyczka (podobieństwa, różnice)?

Kredyt jest to forma zarezerwowana prawnie wyłącznie dla banków. Konkretnie przez ustawę „prawo bankowe”. Bank nie udziela kredytu ze środków własnych, lecz ze środków zdeponowanych przez jego klientów. W umowie kredytowej zawsze określony jest termin zwrotu kapitału wraz z odsetkami. Zaś sama umowa musi zawsze być sporządzona w formie pisemnej. Dokładnie określony musi być również cel, na jaki owe pieniądze mają być przeznaczone. Umowa jest również odpłatna. Bowiem pod postacią opłat, prowizji i oprocentowania ukryta jest bowiem cena kredytu (a celem banku jest osiąganie zysków). Przekazane środki pieniężne nigdy zaś nie stają się własnością kredytobiorcy, muszą zostać zwrócone. Ponadto bank nigdy nie udziela kredytu w formie gotówkowej. W 100% odbywa się to bezgotówkowo za pomocą zapisania odpowiedniej kwoty pieniędzy na koncie klienta.

Pożyczka w odróżnieniu od kredytu może być udzielona przez każdą osobę fizyczną. Jedynym warunkiem, jaki musi być spełniony jest fakt, że pieniądze muszą być własnością pożyczkodawcy. Umowę pożyczki regulują przepisy kodeksu cywilnego. Musi ona być spisana na piśmie obowiązkowo dopiero w przypadku, gdy jej kwota jest wyższa niż 500zł (w celach dowodowych). Nie istnieje wymóg mówiący o określeniu terminu zwrotu czy też ceny pożyczki. Może ona być nieodpłatna. Przedmiot umowy (gotówka) jest przekazywany w postaci fizycznej (a nie bezgotówkowo jak to ma miejsce w przypadku kredytu). Zaś pożyczkodawca może swobodnie dysponować pożyczonymi pieniędzmi. Stają się one jego własnością.

Jak z powyższych opisów wynika, że kredyt i pożyczka bardzo różnią się od siebie. Ten pierwszy jest bardziej sformalizowany i udzielany tylko przez banki. Pożyczka natomiast jest z reguły łatwa do uzyskania (np. od znajomych) i nie wymaga tylu formalności.

Kredyt:
- udzielają go tylko banki,
- umowa jest zawarta w formie pisemnej,
- musi być określony cel,
- udzielany jest odpłatnie (prowizje, odsetki),
- operacje są bezgotówkowe

Pożyczka:
- każdy może pożyczyć innej osobie,
- forma pisemna przy kwocie powyżej 500 zł,
- cel nieokreślony,
- można pożyczać nieodpłatnie,
- gotówka do ręki

36) Lokata finansowa (pojęcie, podstawowe rodzaje)?

Lokata bankowa to jeden z najprostszych i najbardziej popularnych produktów oszczędnościowych. Idea lokaty sprowadza się do tego, że klient powierza bankowi określoną kwotę na określony czas, a bank przekazuje ma w zamian za to wynagrodzenie w postaci odsetek.

Lokata terminowa. To standard w każdym banku. Wpłacamy określoną kwotę, a bank po upływie umownego terminu zwraca nam ją wraz z odsetkami. Parametry takiej lokaty to okres zapadalności i wysokość oprocentowania. Banki z reguły oferują lokaty standardowe na okres od 1 miesiąca do 36 miesięcy. Niektóre banki oferują jeszcze krótsze terminy lokat (7- i 14-dniowe). Oprocentowanie może być zmienne lub stałe. Stawki stałe dostępne są przy krótszych okresach zapadalności - najczęściej do 12 lub najwyżej 24 miesięcy. Minimalne wpłaty to z reguły 200 lub 500 zł. Mogą być wyższe przy lokatach krótkoterminowych.

Lokata progresywna. Może być to np. depozyt roczny, który w każdym miesiącu ma inne oprocentowanie - najczęściej rosnące. Środki można wycofać w każdej chwili zachowując odsetki za pełne miesiące (kwartały itp.) utrzymywania wkładu. Dzięki lokatom progresywnym banki mogą reklamować bardzo wysokie stawki oprocentowania. Oczywiście obowiązują one tylko w jednym, ostatnim, miesiącu utrzymywania wkładu.

Lokata rentierska - Odsetki nie są kapitalizowane (doliczane do kwoty lokaty), lecz wypłacane co miesiąc lub co kwartał. Właśnie dlatego minimalna wpłata na taką lokatę nie będzie z reguły niższa niż 20000 zł.

Lokata overnight. To także rozwiązanie dla majętnych klientów, a wiele banków oferuje takie lokaty tylko firmom. Lokata overnight zakładana jest na jeden dzień, z reguły automatycznie. Mamy więc wysoką płynność środków i oprocentowanie znacznie przewyższające to oferowane na rachunku osobistym.

37) Podstawowe zasady rachunkowości?

• zasada memoriałowa - ujęcie w księgach ogółu operacji, wpływających na wynik finansowy roku obrotowego; niezależnie od terminu ich zapłaty czy stopnia uregulowania rozrachunków; przeciwieństwem zasady memoriałowej, stosowanej w polskiej rachunkowości, jest zasada kasowa

• zasada współmierności - zasada współmierności mówi o powiązaniu przychodów i kosztów z okresem, którego dotyczą (tzn. powiązanie przychodów z kosztami ich uzyskania w danym okresie itd.)

• zasada kontynuacji działalności - jest to domniemanie, że jednostka będzie kontynuować działalność w nie zmniejszonym istotnie zakresie w przyszłości

• zasada realizacji - zakłada uznanie powstania zysków dopiero w momencie sprzedaży (lub czynności z nią związanej)

• zasada ostrożnej wyceny - zakłada taką bieżącą wycenę majątku i kapitału, która nie zniekształca wyniku finansowego. Z zasady tej wynika nakaz aktualizacji (to znaczy obniżenia cen faktycznie zapłaconych lub poniesionych kosztów do ich wartości "możliwej do uzyskania").

• zasada istotności - zakłada takie zorganizowanie ewidencji, aby zapewniała wyodrębnienie operacji, które ważą przy ocenie sytuacji firmy, wyniku finansowego i rentowności. Oznacza to, że jeśli wartość operacji jest nieznaczna, wówczas możemy stosować ujęcie uproszczone.

• zasada ciągłości (porównywalności) - zakłada stałe stosowanie z okresu na okres raz przyjętych zasad i rozwiązań, w celu zapewnienia porównywalności danych.

• zasada indywidualnej wyceny - zakłada, że dokonuje się oddzielnej wyceny każdego poszczególnego składnika aktywów, pasywów, przychodów i kosztów, zysków i strat. Inaczej rzecz ujmując, zgodnie z tą zasadą nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju.

• zasada wymierności pieniężnej - zgodnie z tą zasadą przedmiotem rachunkowości są te operacje, które można wyrazić w jednostce pieniężnej.

• zasada kosztu historycznego - zgodnie z zasadą kosztu historycznego, aktywa są ujmowane w księgach rachunkowych według ich wartości początkowej (nabycia).

• zasada rozdzielności przedsiębiorstwa od właścicieli - zasada rozdzielności mówi, że przedsiębiorstwo oraz jego właściciele są odrębnie traktowani w księgach rachunkowych jednostki.

• zasada obiektywizmu - sprawozdania finansowe muszą być oparte na obiektywnych, możliwych do sprawdzenia dowodach księgowych.

38) Sprawozdania finansowe (rodzaje, definicje)?

Sprawozdawczość finansowa obejmuje ogół zestawień liczbowych opracowanych na podstawie danych ewidencji księgowej i rachunku kosztów, które charakteryzuje działalność gospodarczą i finansową jednostki gospodarczej. Wyróżnia się sprawozdawczość:

• rzeczową - podstawą jest rachunek operatywny oraz statystyka

• finansowa - podstawą są dane księgowości i kalkulacja

Sprawozdania finansowe mogą być:

• o charakterze statystycznym:

• bilans majątkowy - który stanowi zestawienie posiadanego przez przedsiębiorstwo majątku oraz źródeł kapitału wykorzystanych do jego pozyskania. Zestawienie to sporządzane jest na określony dzień, odzwierciedla zatem stan zasobów będących w posiadaniu firmy. Bilans ma charakter statyczny, danych do niego dostarczają konta bilansowe, a ewentualna inwentaryzacja umożliwia skonfrontowanie tych danych z rzeczywistym stanem.

Bilans można ukazać dwojako:

1. w formie równoległej (pasywa na prawo, aktywa na lewo)

2. w formie jednokolumnowej (najpierw aktywa, potem pasywa)

• rachunek zysków i strat - to sprawozdanie, w którym następuje rozwinięcie wyniku bilansowego wskazujące na jego ekonomiczną strukturę i źródło powstania lub odzwierciedlenie osiągniętych dochodów i poniesionych kosztów, prezentuje się go w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym

• zestawienie zmian w kapitale - sporządzane w celu ustalenia zmian w kapitale własnym i dostarczania informacji o zmianach poszczególnych składników kapitału własnego za poprzedni rok obrotowy

• o charakterze dynamicznym:

• rachunek przepływów pieniężnych - służy do oceny sytuacji finansowej jednostki lub przedsięwzięcia finansowego, ujmuje wszystkie wpływy i rozchody środków pieniężnych jednostki, metody sporządzania bezpośrednia i pośrednia; Przedmiotem rachunku przepływów są wpływy i wydatki pieniężne, a więc obrót środkami pieniężnymi (gotówką - przez kasę lub bank), nie zaś powstanie należności i zobowiązań (memoriał). Jako wyjątek, dla ustalenia przepływów z działalności operacyjnej, stosuje się rozwiązanie techniczne, polegające na przejściu od aktywów i zobowiązań obrotowych ustalonych według zasady memoriału, w sposób pośredni (stąd nazwa "metoda pośrednia") do przepływów pieniężnych. Możliwe jest jednak również ustalenie przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej metodą kasową (tzw. bezpośrednią).

• o charakterze uzupełniającym:

• informacja dodatkowa - stanowi część składową sprawozdania finansowego sporządzonego na podstawie bilansu oraz rachunku zysków i strat jako ich uzupełnienie, obejmuje: opis przyjętych zasad rachunkowości metod wyceny i sporządzania sprawozdania finansowego, informacje i objaśnienia (do pozycji bilansu, proponowany podział zysków lub pokrycia strat, informacje dotyczące pracowników, inne istotne informacje potrzebne do zrozumienia sprawozdania finansowego

39) Konta finansowe (pojęcie, budowa, rodzaje)?

Konto finansowe to podstawowe urządzenie księgowe, które służy do klasyfikacji, rachunkowej ewidencji i kontroli majątku kapitału oraz procesów gospodarczych w obrębie jednostki gospodarczej i z jego punktu widzenia. System kont wchodzi w skład wszystkich ksiąg gospodarczych.

Budowa:

• nazwa, symbol, numer

• data zapisu

• układ umożliwiający księgowanie zwiększenia i zmniejszenia wartości

• możliwość opisu operacji gospodarczej

Rodzaje:

• bilansowe:

• aktywne - rejestrują środki w firmie i posiadają zawsze saldo debetowe

• pasywne - rejestrują kapitały i fundusze przedsiębiorstwa i posiadają zawsze saldo kredytowe

• aktywno-pasywne - z jednej strony rejestrują należności, z drugiej zobowiązania i mogą mieć saldo debetowe lub kredytowe

• niebilansowe:

• wynikowe - służą do ewidencji operacji wynikowych, czyli te, które odzwierciedlają procesy gospodarcze dotyczące zysków

• rozliczeniowe - nie wykazują żadnych sald na koniec roku

• korygujące - maja charakter kont pomocniczych

• pozabilansowe - nie występują w bilansie, służą do ewidencji procesów, które nie są przedmiotem ewidencji na kontach bilansowych

• syntetyczne

• analityczne

40) Warunki makroekonomiczne wpływające na gospodarstwa rolne?

• polityka podatkowa - w Polsce mamy do czynienia z podatkiem od nieruchomości np. od gruntów, budynków. W rolnictwie obowiązuje podatek rolny, który płaci się od ilości hektarów przeliczeniowych, podatek leśny i dochodowy od działów specjalnych. Opodatkowaniu podlegają użytki rolne i grunty pod zabudowaniami związanymi. Podatek rolny obliczany jest od liczby hektarów przeliczeniowych, a wymiar podatku rolnego od 1 ha przeliczeniowego za rok podatkowy wynosi równowartość pieniężną 2,5 dt żyta, obliczonej wg średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego dany rok podatkowy

• polityka kredytowa - kredyty komercyjne (udzielane przez banki wszystkim podmiotom gospodarczym, które spełniają warunek zdolności kredytowej, jest on kształtowany przez poszczególne banki, wysokość uzależniona jest od inflacji i tendencji rozwojowej gospodarki, im wyższy poziom inflacji tym wyższe oprocentowanie kredytu) i kredyty preferencyjne (występują dla działań specjalnych np. korzysta z nich służba zdrowia, rolnictwo).

• interwencjonizm państwowy - obejmuje: ceny gwarantowane, ograniczenie powierzchni uprawy - za wyłączenie pewnego obszaru z produkcji każdy rolnik otrzymuje ekwiwalent pieniężny w wysokości przeciętnego dochodu w danym rejonie, system kwotowy - najbardziej znane systemy kwotowe to kwotowanie mleka i cukru.

• protekcjonizm - ochrona rynku wewnętrznego przed niekorzystnym wpływem rynków zewnętrznych. Każde państwo stosuje pewną politykę w stosunku do rynku wewnętrznego, który jest kształtowany przez rodzimych producentów. Rynki zewnętrzne mogą zakłócić sytuację dochodową na rynku wewnętrznym. Protekcjonizm: ograniczenie importu poprzez cła, ograniczenia ilościowe, kontyngenty, embargo, bariery pozataryfowe; pobudzanie eksportu poprzez dotacje dla przedsiębiorstw podejmujących produkcję eksportową

• polityka dotacji i subwencji - bezzwrotna pomoc państwa, subwencje pokrywają całość kosztów przedsięwzięcia, a dotacje pewną część wydatków inwestycyjnych

• polityka cen - relacje między cenami płodów, a cenami środków do produkcji rolnej (nożyce cen). Rodzaje:

• rozwarte na korzyść rolnika

ceny płodów rolnych

ceny środków produkcji

• rozwarte na niekorzyść rolnika

ceny środków produkcji

ceny płodów rolnych

• 
  zamknięte

ceny płodów rolnych

ceny środków produkcji

41) Intensywność (rodzaje, fazy intensywności)?

Intensywność odnosi się do relacji produkcji i nakładów, ujecie w statyce.

Intensywność rolnictwa mierzy się wielkością nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej na jednostkę powierzchni.

Określenie intensywności produkcji rolnej dokonywane obecnie jest na 2 sposoby :

• intensywność organizacji (potencjalna) - wynika z określonej struktury zasiewów oraz stada zwierząt gospodarskich, wyprowadza nakłady z istniejącej struktury organizacji gospodarstwa. W tej metodzie intensywność organizacji określa się na podstawie procentowego udziału roślin praco i materiałochłonnych w strukturze zasiewów lub też użytków rolnych oraz liczby zwierząt produkcyjnych (sztuki duże) na jednostkę powierzchni.

• intensywność produkcji - w tej metodzie mierzy się wartość nakładów całkowitych poniesionych na jednostkę powierzchni użytków rolnych. Jako miara intensywności produkcji bywa też stosowany poziom zużycia NPK w nawozach mineralnych.

Wyróżniamy cztery fazy intensywności:

• I faza - faza nieracjonalna, jest to przedsiębiorstwo, które funkcjonuje w ekstensywnych warunkach produkcji, dużą relatywnie skale produkcji uzyskuje przy niewielkim poziomie nakładów, jest to faza nieracjonalna, ponieważ nie wykorzystuje potencjalnych możliwości produkcyjnych; w rolnictwie odnosi się do krajów, które mają duże obszary np. Rosja, Australia, Brazylia, Argentyna

• II faza - faza racjonalna, , w pierwszej fazie przedsiębiorca włożył np. 100 zł w proces produkcji i uzyskał produkcję o wartości > 100 zł. W fazie II gdy poziom nakładów zwiększył o kolejne 100 zł to produkcja wzrosła o taka sama kwotę, kraje to Polska, Węgry, Czechy, Rumunia, Bułgaria

• III faza - faza racjonalna, przedsiębiorca zwiększył nakłady, a przyrost produkcji jest nieproporcjonalny (niższy), nie ma pełnego zwrotu nakładów produkcji, ale fazę tę uznaje się za racjonalną, kraje to Belgia, Holandia, Dania, Niemcy, Francja

• IV faza - faza irracjonalna, nakłady wzrastają, ale produkcja spada, jest to typowy przykład przeinwestowania przedsiębiorstwa, np. w rolnictwie przenawożenie.

42) Środki produkcji (podział, charakterystyka)?

Środki produkcji dzielą się na:

• środki trwałe

• środki obrotowe

Środki trwałe to takie które :

• z pracą ludzką i środkami obrotowymi biorą udział w produkcji

• zużywają się w kilku cyklach produkcyjnych

• przenoszą tylko część swojej wartości na nowo wytworzony produkt

• odnawiane są po całkowitym zużyciu

• ich minimalna wartość jednostkowa ustalana jest corocznie przez Ministra Finansów

• należą do nich: grunty, budynki, budowle, maszyny, urządzenia, narzędzia, plantacje wieloletnie, stado podstawowe

Środki obrotowe :

• razem z pracą i środkami trwałymi biorą udział w procesie produkcji

• uczestniczą tylko w jednym cyklu produkcyjnym

• przenoszą całą swoją wartość na nowo wytworzony produkt

• odnawiane są po każdym cyklu produkcyjnym

• są nimi: np. nawozy, środki ochrony roślin, pasze, paliwa

Podział środków obrotowych :

• podstawowe (surowcowe) - w sposób integralny wchodzą w nowo wytworzony produkt np. sadzeniaki, pasze

• uzupełniające (towarzyszące) - są niezbędne do wytworzenia nowego produktu, ale nie wchodzą w nowo wytworzony produkt np. paliwo, energia elektryczna, materiały budowlane

43. Amortyzacja (pojęcie, metody obliczania rat amortyzacyjnych, pojęcie raty i funduszu amortyzacyjnego)?

Amortyzacja - wyrażone w pieniądzu fizyczne zużycie środka trwałego.

Metody obliczania rat amortyzacyjnych:

• metoda liniowa - (inaczej równomierna lub proporcjonalna) polega na odpisywaniu stałej raty (np. co miesiąc) takiego samego odsetka wartości środka trwałego (np. jeśli okres amortyzacji środka trwałego obejmuje 5 lat, czyli 60 miesięcy, to co miesiąc będzie odpisywana w koszty 1/60 część wartości tego środka trwałego). Oparta jest na założeniu, że zużycie środka trwałego i utrata jego wartości jest taka sama w każdym okresie.

• metoda degresywna - to metoda malejących odpisów amortyzacyjnych, w Polsce utożsamiana najczęściej ze specyficzną metodą opisaną w przepisach podatkowych. Polega na zastosowaniu odpowiedniego współczynnika podwyższającego, wykorzystywana w szczególnych przypadkach. Oparta jest na założeniu, że zużycie środka trwałego a zwłaszcza zmniejszenie jego wartości następuje w początkowym okresie jego używania szybciej niż w następnych okresach.

• metoda progresywna - to metoda rosnących odpisów amortyzacyjnych. Oparta jest na założeniu, że wraz z upływem czasu zużycie środka trwałego i utrata jego wartości następuje coraz szybciej

• metoda naturalna - w metodzie naturalnej okresowy odpis amortyzacyjny szacuje się przez porównanie wykorzystania amortyzowanego składnika majątku (najczęściej jego produkcji lub czasu pracy w przypadku maszyn produkcyjnych lub ilości przejechanych kilometrów dla środków transportu) z określoną przez producenta maksymalną zdolnością produkcyjną w ciągu całego okresu życia.

Ratą amortyzacyjną nazywany kwotę, jaką gospodarstwo musi corocznie odprowadzać do banku, aby w odpowiednim okresie zgromadzić sumę potrzebną na odtworzenie danego środka produkcji.

Fundusz amortyzacyjny - wyodrębnione środki pieniężne przeznaczone na odtworzenie zużytych środków trwałych;

Stopa procentową nazywany wielkość zużycia środka trwałego w ciągu roku wyrażoną w procentach.

Stopa amortyzacji określa % zużycia środka w ciągu roku

Stopa amortyzacyjna:

• dla budynków i budowli zamyka się w granicach 1,0 - 3,0%,

• dla ciągników i maszyn - 8 - 12%.

Wysokość stopy amortyzacji dla poszczególnych rodzajów środków trwałych jest ustalana przez odpowiednie resorty w porozumieniu z bankami.

Znając stopę amortyzacji (S_a) można również obliczyć roczną ratę amortyzacyjną:

R_a =

Wp - wartość początkowa

44) Miary statystyczne (podział, charakterystyka)?

Do opisu struktury i rozkładów empirycznych zjawisk społeczno - gospodarczych wykorzystuje się szereg statystyk - miar opisowych. Wśród nich wyróżnia się miary:

• położenia - służą do określenia takiej wartości cechy, wokół której skupiają się wszystkie pozostałe wartości tej cechy; wyróżniamy miary położenia klasyczne tj. średnia arytmetyczna, harmoniczna i geometryczna i miary położenia pozycyjne tj. dominanta (moda) i kwantyle

• zmienności (rozproszenia, dyspersji) - określają stopień zróżnicowania wartości badanej cechy; wyróżniamy miary zmienności klasyczne tj. średni kwadrat, odchylenie standardowe, współczynnik zmienności oparty na średniej oraz miary zmienności pozycyjne tj. rozstęp, odchylenie ćwiartkowe, współczynnik zmienności oparty na medianie

• asymetrii (skośności) - są wykorzystywane do badania kierunku i stopnia nierównomierności rozmieszczenia jednostek zbiorowości ze wzg. na wartości badanej cechy na całym obszarze jej zmienności

• koncentracji (kurtozy) - określają stopień nierównomierności rozłożenia ogólnej sumy wartości cechy pomiędzy poszczególne jednostki zbiorowości lub ukazują stopień skupienia poszczególnych jednostek wokół średniej

• podobieństwa i zróżnicowania struktur - używane są w analizach przestrzennych lub dynamicznych do badania stopnia zgodności lub odmienności dwóch struktur rozumianych jako udziały poszczególnych składników struktury (grup jednostek) w badanej całości

• lokalizacji - służą do określenia stopnia podobieństwa rozkładu dwóch różnych cech w układzie jednostek przestrzennych

45) Miary statystyczne stosowane w opisie dynamiki zjawisk społeczno gospodarczych?

Do oceny dynamiki zjawisk wykorzystuje się następujące miary dynamiki:

• przyrosty absolutne - ujmuje się jako jednopodstawowe (stała podstawa porównań) lub łańcuchowe(za podstawę porównań przyjmuje się wówczas zawsze okres poprzedzający okres badany)

• indeksy indywidualne (ujmuje się jako przyrosty względne, indeksy jednopodstawowe i łańcuchowe)

• stopa zmian (wykorzystuje się do charakteryzowania średniego tempa zmian wartości cechy za cały badany okres) - oblicza się na podstawie dwóch skrajnych wyrazów szeregu czasowego lub wszystkich wyrazów szeregu czasowego.

• średnie ruchome (służy do wygładzania szeregu czasowego, czyli oczyszczania ze zmian przypadkowych)

• indeksy agregatowe dla wielkości absolutnych (obliczanie na podstawie danych indeksów agregatowych dla wielkości absolutnych: wartości, ilości i cen)

• indeksy agregatowe dla wielkości stosunkowych - wyrażają stosunek dwóch cech logicznie ze sobą powiązanych, np. wydajność pracy (iloraz produkcji i czasu pracy lub liczby zatrudnionych), koszt jednostkowy (iloraz nakładów i wielkości produkcji), plon (iloraz zbiorów i powierzchni zasiewów)

• oceny parametrów strukturalnych modeli tendencji rozwojowej (trendu) (jest to model regresji w której występuje tylko zmienna czasowa t pełniąca rolę zmiennej niezależnej)

• wskaźniki sezonowości (dla złagodzenia następstw wahań sezonowości istotne znaczenie mają badania dotyczące ilościowego określenia wahań sezonowości (określane na podstawie: pozastatystycznej wiedzy o danym zjawisku, analizy graficznej, analizy statystycznej)

Miary wymienione w punktach a - d oraz g i h służą do opisu zjawisk jednorodnych (zachodzących w wartościach jednej cechy), natomiast indeksy e i f służą do charakteryzowania zmian występujących w rozwoju więcej niż jednego zjawiska równocześnie.

46) Współczynniki korelacji (pojęcie i przykłady zastosowań)?

Korelacja to współzależność cech opisująca zjawiska nie tylko w ekonomii, ale i w innych dziedzinach życia.

Współczynnik korelacji jest miernikiem siły zależności między badanymi cechami. Można się nim posłużyć wówczas, gdy między badanymi zmiennymi istnieje więź przyczynowo - skutkowa dająca się logicznie wytłumaczyć.

Najczęściej wykorzystywanymi współczynnikami korelacji są:

• współczynnik liniowy Pearsona - współczynnik ten określa stopień w jakim dwie zmienne są proporcjonalne względem siebie. Istotną rzeczą przy stosowaniu tego współczynnika jest liczebność próby, na podstawie której wyznacza się jego wartość. Im większa liczebność tym wartość współczynnika bliższa rzeczywistości. (przykłady: korelacja między wysokością a masą ciała; zależność między wiekiem a wzrostem; wykorzystanie komputerów w firmach o różnej wielkości; zależność między oprocentowaniem kredytów a lokat).

• współczynnik korelacji rang - oblicza się wg wzorów Spearmana i Kendalla (ranga to liczba porządkowa jednostki statystycznej ułożona wg pewnego kryterium, np. wg wartości pewnej cechy, uporządkowana w ciąg niemalejący)

• współczynnik korelacji rang Spearmana służy do mierzenia siły związku dwóch cech porządkowych lub dwóch cech mierzalnych. Ma on zastosowanie, gdy:

• obie porównywalne cech są mierzalne, ale zbiorowość jest nieliczna,

• obie, względnie jedna cecha ma charakter jakościowy i istnieje możliwość ich uporządkowania (przykłady: związek miedzy opakowaniem a smakiem; opakowaniem a ceną; ceną a marką; ceną a zawartością owoców w jogurcie)

• współczynnik korelacji rang Kendalla służy do badania siły związku dwóch cech jakościowych mierzonych na skali porządkowej. Wykorzystuje się go do oceny zbieżności opinii ekspertów, grup konsumenckich (np. badanie nastawienia konsumentów wobec produktów).

• współczynnik korelacji wielorakiej wyraża się siłą związku liniowego wybranej cechy z innymi cechami dla badanego zespołu cech. Informuje on, jaka część całkowitej zaobserwowanej zmienności została wywołana zaobserwowanymi w próbie zmianami pozostałych zmiennych. (np. wpływ na zachorowalność (wiek, płeć, miejsce zamieszkania, styl życia)).

• współczynnik korelacji cząstkowej wyraża siłę związku liniowego dowolnych dwóch cech należących do badanego zespołu cech z wyłączeniem wpływu pozostałych cech z tego zespołu.

47) Weryfikacja modeli ekonometrycznych (merytoryczna i statystyczna)?

Weryfikacja merytoryczna (logiczna) polega na sprawdzeniu poprawności znaków i wartości parametrów na podstawie zgromadzonej wcześniej wiedzy na temat tego zjawiska.

Weryfikacja statystyczna przebiega wieloetapowo i polega na wyznaczeniu pewnych współczynników i porównywaniu ich wielkości oraz na weryfikacji hipotez statystycznych:

• analiza wariancji - pozwala zweryfikować hipotezę, że wszystkie parametry strukturalne modelu są nieistotne przeciwko hipnozie, że przynajmniej jeden parametr strukturalny jest istotny (różny od zera)

• odchylenie standardowe składnika losowego - określa, jaka jest przeciętna różnica między wartościami empirycznymi a teoretycznymi wyznaczonymi na podstawie modelu

• współczynnik zmienności składnika losowego - określa stopień dopasowania modelu do danych empirycznych, dopasowanie jest tym lepsze im mniejsze są wartości tego współczynnika (v_e<20% wówczas model jest dobrze dopasowany do danych empirycznych)

• współczynnik determinacji - określa jaka część zmienności zmiennej y została wyjaśniona przez model (R²>80% wówczas model jest do zaakceptowania)

• błędy średnie szacunku parametrów strukturalnych - informują o dokładności oszacowania parametrów strukturalnych, błędy nie powinny przekraczać 50% wartości oszacowanego parametru

• badanie istotności poszczególnych parametrów strukturalnych modelu - hipoteza zerowa i hipoteza alternatywna

48) Części składowe liniowego modelu optymalizacyjnego?

• funkcja celu - jest to zapisany w sposób matematyczny cel, równanie, które stanowi miernik osiągnięcia celu, do którego zmierza decydent (decydentem może być firma, gmina, gospodarstwo, badany układ gospodarczy), przykładowe cele to maksymalizacja zysku, maksymalizacja produkcji towarowej, minimalizacja kosztów

• warunki ograniczające - jest to zilustrowane za pomocą równań lub nierówności funkcjonowanie danego układu, te warunki są określone przez ilość dostępnych zasobów, surowców, środków produkcji, możliwości zbytu produkcji

• warunki brzegowe - dotyczą pojedynczej zmiennej i określają, że występujące w modelu zmienne mogą przyjmować jedynie wartości nieujemne

1

To najważniejsze

tutaj należy uzupełnić jakie wyróżnia się rodzaje spółek osobowych i kapitałowych i w 1- 2 zdaniach opisać je

To pytanie można jeszcze uzupełnić o konkurencyjność w wymianie międzynarodowej

Tutaj dodałam inny podział, moim zdaniem bardziej trafny.

dobra normalne

---