WPROWADZENIE DO MAKROEKONOMII

• Przedmiot ekonomii

Ekonomia jest nauką społeczną. Bada problemy w obliczu których stają społeczeństwa na skutek rzadkości zasobów.

Jedna z bardziej znanych definicji ekonomii:

Ekonomia jest nauką badającą zachowania ludzkie, odnoszące się do relacji pomiędzy celami i rzadkimi środkami, mającymi alternatywne zastosowania.

(Lionel Robbins, 1932)

inaczej:

Ekonomia jest nauką badającą wybory ludzkie odnoszące się do relacji między celami i rzadkimi środkami mającymi alternatywne zastosowania.

Z historycznego punktu widzenia do rozwiązywania problemu niedoboru stosowano takie (nie wykluczające się wzajemnie) mechanizmy jak:

• przemoc,

• tradycja,

• władza,

• rynek

Obecnie rynek jest głównym mechanizmem alokacyjnym, co nie oznacza, że jest on jedynym mechanizmem. Pozostaje on bowiem pod wpływem czynników społecznych i politycznych.

Nowoczesna teoria ekonomiczna stara się uporać z wzajemnymi zależnościami między czynnikami ekonomicznymi, społecznymi i politycznymi, od których abstrahowała wcześniejsza ekonomia głównego nurtu.

• Mikro a makroekonomia

Mikroekonomia rozpatruje kwestie alokacji i podziału.

• Problem alokacji (co produkować i jak produkować) i problem podziału (jak realny dochód dzieli się między członków społeczeństwa) włączone są do teorii mikroekonomicznej.

• Ważnymi kategoriami analizy mikroekonomicznej są podaż, popyt, które badane są na szczeblu gospodarstwa domowego i przedsiębiorstwa.

• Wyjaśnia czynniki określające ceny.

Makroekonomia skupia się na zagadnieniach stabilności i wzrostu gospodarczego, posługując się zmiennymi agregatowymi dla całej gospodarki, tzn.:

• poziomem zatrudnienia,

• ogólnym poziomem cen,

• stopą wzrostu gospodarczego.

• Ekonomia jako sztuka i jako nauka

Ekonomia pozytywna - dotyczy czynników, które rządzą działalnością gospodarczą. Stawia takie pytania jak:

• W jaki sposób funkcjonuje gospodarka ?

• Jakie czynniki określają podział dochodu ?

Celem tych dociekań jest zrozumienie dla samego tylko zrozumienia. To typ dociekań, który nie zawiera sądów normatywnych, bądź zawiera ich możliwie najmniej.

Ekonomia normatywna - zajmuje się kwestiami, co powinno być. Jest to filozoficzna gałąź ekonomii, integrująca ekonomię z etyką.

Sztuka ekonomii - dotyczy zagadnień polityki. Ona wiąże naukę ekonomii z ekonomią normatywną i stawia następujące pytanie:

Jeśli takie są czyjeś cele normatywne i jeśli tak funkcjonuje gospodarka, to jak można najlepiej osiągnąć te cele?

To rozróżnienie jest ważne, bo metodologia ekonomii pozytywnej jest formalna i abstrakcyjna: oddziela czynniki ekonomiczne od politycznych i społecznych

Metodologia sztuki ekonomii jest bardziej skomplikowana, ponieważ dotyczy polityki i zajmuje się współzależnościami między polityką, czynnikami społecznymi i ekonomicznymi.

• Problemy makroekonomiczne

Makroekonomia zajmuje się strukturą, osiągnięciami i zachowaniem gospodarki jako całości. Głównym przedmiotem zainteresowania makroekonomistów jest analiza zmierzająca do zrozumienia podstawowych czynników wyznaczających tendencje występujące w skali całej gospodarki w zakresie:

• produkcji dóbr,

• bezrobocia,

• inflacji,

• bilansu płatniczego,

• długookresowego wzrostu gospodarczego,

• krótkookresowych fluktuacji składających się na cykl gospodarczy

Teoria makroekonomiczna, będąc pewnym zbiorem poglądów na temat jak funkcjonuje gospodarka , zorganizowanym w formie pewnej konstrukcji logicznej (modelu), stanowi podstawę, na której kształtuje się i realizuje politykę gospodarczą.

Jednakże ekonomiści różnie zapatrują się na to, jak wygląda „poprawny” model gospodarki, na skutek czego nie ma między nimi zgody co do roli i sposobu prowadzenia polityki makroekonomicznej. Zgoda ekonomistów w przypadku twierdzeń mikroekonomicznych jest znacznie większa niż w przypadku twierdzeń z zakresu makroekonomii.

• Cele i narzędzia makroekonomii

Cele

• Produkcja: wysoki poziom, zarówno bezwzględny, jak i w stosunku do rozporządzalnego potencjału. Wysoka stopa wzrostu.

• Zatrudnienie: wysoki poziom zatrudnienia. Niski poziom bezrobocia przymusowego.

• Stabilność poziomu cen przy swobodnej grze sił rynkowych

• Bilanse zagraniczne: Równowaga eksportu i importu. Stabilność kursu waluty.

Powyższe cele są w sposób formalny wprowadzane do ustawodawstwa państwowego, znajdujemy je w programach partii politycznych.

Narzędzia

• Polityka fiskalna: wydatki publiczne, podatki

• Polityka monetarna: kontrola podaży pieniądza, wywierająca wpływ na stopy procentowe

• Polityka dochodowa: od swobodnego kształtowania relacji płac i cen do środków kontroli.

• Stosunki międzynarodowe: polityka handlu zagranicznego, interwencjonizm w odniesieniu do kursu walutowego

Narzędzia - to dźwignie i stery, za pomocą których politycy mogą próbować zmienić tempo i kierunek procesów gospodarczych.

4