ZAGROŻENIA ZDROWIA I ŻYCIA W ŚRODOWISKU PRACY I NAUKI
Streszczenie
Wstęp
Definicje
Rodzaje, skutki, sposoby przeciwdziałania zagrożeniom
Biologiczne
Mechaniczne
Chemiczne
Związane ze stresem
Tematem pracy są zagrożenia zdrowia i życia w środowisku pracy i nauki. Przedstawię w niej podstawowe grupy czynników, które mają wpływ na zdrowie i mogą zagrażać w mniejszym lub większym stopniu zdrowiu i życiu.
Pracodawca zobowiązany jest poinformować pisemnie pracownika o wszystkich zagrożeniach, zagrożeniach także o istniejącym ryzyku zawodowym, gdyż na każdym stanowisku ono istnieje. Ocena ryzyka zawodowego spoczywa na pracodawcy. Musi on powiadomić o zasadach ochrony przed występującymi zagrożeniami, zagrożeniami także stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą.
Istnieje kilka grup czynników, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu w środowisku pracy m.in.: czynniki mechaniczne, chemiczne, psychofizyczne i biologiczne, ich skutki oraz sposoby przeciwdziałania.
W dalszej części pracy zawarte są definicje i pojęcia bezpośrednio związane z najróżniejszymi zagrożeniami, wyjaśnione są terminy odnoszące się do zagrożeń, środków ochrony, ryzyka i urządzeń.
Źródła ryzyka zdrowotnego związanego z pracą są różnorodne.
Najpoważniejsze dotyczą materialnego środowiska pracy. Środowisko to może być przede wszystkim źródłem wypadków (urazów) spowodowanych czy to przez maszyny, urządzenia lub ich elementy (np. pasy transmisyjne), czy to przez samo „podłoże” miejsca pracy (nierówne powierzchnie, progi) lub jego zanieczyszczenie (np. plamy oleju).
Ryzyko zdrowotne może być spowodowane także czynnikami fizycznymi tego materialnego środowiska. W pierwszym rzędzie należy tu mieć na względzie mikroklimat.
Zacznijmy, więc od wyjaśnienia, czym jest zdrowie.„Zdrowiem nazywamy stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego”. Bardziej precyzyjne definicje, to propozycja Saundersa („Zdrowie jest czynnościowym przystosowaniem do pełnienia roli oczekiwanej od osobnika danej płci i wieku w społeczeństwie, w którym egzystuje”) czy Mc Dermotta („Zdrowie jest pojęciem charakteryzującym stopień, w jakim dana osoba może działać skutecznie w warunkach określonych przez czynniki genetyczne oraz jej środowisko bytowe i kulturowe”). Mc Dermotta zwraca przy tym uwagę, że tak zdefiniowanego zdrowia „podobnie jak szczęścia nie da się zdefiniować żadnymi ścisłymi kryteriami, gdyż samookreślenie jego stanu jest w decydującej mierze rezultatem subiektywnej oceny”.
Można przyjąć, że wykonywanie jakiejkolwiek pracy wywiera wpływ na zdrowie człowieka, rozumiane jako samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne, - ale nie w każdym przypadku wpływ ten jest niekorzystny, a wówczas, gdy jest - charakter i rozmiary tego wpływu są bardzo różne.
Stan zdrowia każdego człowieka zależy od:
1) wyposażenia genetycznego,
2) warunków życia, a w szczególności od tego, jaki jest poziom ryzyka zdrowotnego, związanego z tymi elementami bytowania, które wywierają decydujący wpływ na szeroko rozumiane życie,
3) sposobu życia i zachowań zdrowotnych,
4) dostępności do świadczeń zdrowotnych i jakości tych świadczeń.
Pojęcia związane z zagrożeniami mechanicznymi
Wypadek bezurazowy- należy przez to rozumieć nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą i nie spowodowało śmierci, urazów lub pogorszenia stanu zdrowia pracujących
Zagrożenie - potencjalne źródło szkody. Termin „zagrożenie” może być uszczegółowiony z podaniem jego pochodzenia np. zagrożenie mechaniczne albo charakteru oczekiwanej szkody np. zagrożenie cięciem. W myśl tej definicji zagrożenie istnieje stale podczas zgodnego z przeznaczeniem użytkowania maszyny np. ruch niebezpiecznych części przemieszczających się itp. albo może wystąpić nieoczekiwanie np. zagrożenie zgnieceniem w wyniku, niezamierzonego/nieoczekiwanego uruchomienia, wyrzucenia części w wyniku pęknięcia itp..
Sytuacja zagrożenia - sytuacja, w której osoba jest narażona, co najmniej na jedno zagrożenie. Narażenie może spowodować szkodę natychmiast lub po pewnym czasie.
Strefa zagrożenia (strefa niebezpieczna) - każda strefa wewnątrz i/lub wokół maszyny, w której osoba może być narażona na zagrożenie.
Ryzyko - kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia szkody i ciężkości tej szkody.
Ocena ryzyka - całkowity proces obejmujący łącznie analizę i ocenianie ryzyka.
Środek ochronny - środek przeznaczony do zmniejszania ryzyka, stosowany przez:
Użytkownika (organizacja: sposoby bezpiecznej pracy, nadzór, systemy pozwoleń przystąpienia do pracy, stosowanie i używanie dodatkowych technicznych środków ochronnych, używanie środków ochrony indywidualnej; szkolenie).
Informacje dotyczące użytkowania - środek ochronny składający się z elementów informacyjnych (np. teksty, wyrazy, znaki, sygnały, symbole, wykresy), stosowanych pojedynczo lub w połączeniu, w celu przekazania użytkownikowi informacji.
Osłona stała - osłona umocowana (np. śrubami, nakrętkami, przez przyspawanie) w taki sposób, że może być otwarta lub usunięta tylko przy użyciu narzędzi lub przez zniszczenie zamocowań.
Osłona ruchoma - osłona, która może zostać otwarta bez użycia narzędzi.
Osłona blokująca - osłona sprzężona z urządzeniem blokującym i systemem sterowania maszyną w taki sposób, że są spełnione następujące funkcje:
Funkcje maszyny stwarzające zagrożenie, „nadzorowane” przez osłonę, nie mogą być realizowane do chwili zamknięcia osłony;
Otwarcie osłony w czasie, gdy maszyna realizuje funkcje stwarzające zagrożenie, powoduje wysłanie sygnału zatrzymania maszyny;
Funkcje maszyny stwarzające zagrożenie, „nadzorowane” przez osłonę, mogą być realizowane w czasie, gdy jest ona zamknięta. Samo zamknięcie osłony nie powoduje rozpoczęcia realizacji funkcji maszyny stwarzających zagrożenie.
Urządzenie ochronne - techniczny środek ochronny inny niż osłona.
Urządzenie blokujące, blokada - urządzenie mechaniczne, elektryczne lub innego rodzaju, którego celem jest uniemożliwienie realizacji funkcji maszyny stwarzających zagrożenie, w określonych warunkach (zazwyczaj dopóty, dopóki osłona nie jest zamknięta)
Funkcja bezpieczeństwa - funkcja maszyny, której wadliwa realizacja może bezpośrednio spowodować wzrost ryzyka.
Zatrzymanie awaryjne - funkcja przeznaczona do:
Odwrócenia narastania zagrożenia dla osób i szkód w maszynach lub strat w wykonywanych pracach
Zainicjowania jednym działaniem człowieka
Szkodliwe czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy, określane także jako „biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego”, „zagrożenia biologiczne w środowisku pracy”, „biologiczne szkodliwości zawodowe” są to takie mikro- i makroorganizmy oraz takie struktury i substancje wytwarzane przez te organizmy, które występując w środowisku pracy wywierają szkodliwy wpływ na organizm ludzki i mogą być przyczyną chorób pochodzenia zawodowego.
Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych
Grupa 1 zagrożenia
Czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.
Grupa 2 zagrożenia
Czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Grupa 3 zagrożenia
Czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Grupa 4 zagrożenia
Czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników,
a rozprzestrzenienie czynników w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Zawodowe zagrożenia biologiczne można klasyfikować na podstawie innych kryteriów, takich jak środowisko występowania, sposób przenoszenia i stopień ryzyka, jaki przedstawiają one dla narażonych pracowników.
W stosunku do osób narażonych zawodowo czynniki biologiczne mogą wykazywać działanie zakaźne, alergizujące, toksyczne, drażniące i rakotwórcze.
Największe znaczenie ma działanie zakaźne i alergizujące
Wśród chorób zakaźnych i inwazyjnych największe znaczenie mają choroby wywołane przez wirusy u pracowników służby zdrowia. Choroby alergiczne wywołane przez czynniki biologiczne występują najczęściej u osób narażonych na kontakt z pyłem organicznym, a także roślinami i zwierzętami. Obejmują one najczęściej choroby układu oddechowego (astma oskrzelowa, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, alergiczny nieżyt nosa), choroby skóry (pokrzywka, wyprysk kontaktowy) oraz zapalenie spojówek.
Duża liczba czynników biologicznych występujących w środowisku pracy wywiera na organizm ludzki działanie toksyczne, objawiające się najczęściej reakcją zapalną skóry (np. w wyniku działania toksycznych substancji pochodzących z niektórych roślin, wprowadzenia jadu w wyniku ukąszenia przez kleszcze lub niektóre drobne roztocze). Wdychane wraz z pyłem mikroorganizmy i wytwarzane przez nie substancje wywierają na płucny układ odpornościowy działanie podobne do alergicznego, które określamy jako działanie, immunotoksyczne. Skutkiem tego działania może być na przykład niedawno opisana, ale częsta choroba, znana jako syndrom toksyczny wywołany pyłem organicznym.
W celu zmniejszenia skutków narażenia na biologiczne czynniki szkodliwe środowiska pracy, stosowane są następujące działania medyczne, technologiczne i organizacyjne:
Szczepienia ochronne wysoce narażonych grup pracowników, stosowane m.in. do zabezpieczenia pracowników służby zdrowia przed wirusem zapalenia wątroby typu, B (HBV), wirusem różyczki, prątkami gruźlicy i innymi drobnoustrojami.
Stała opieka lekarska i badania profilaktyczne narażonych grup pracowników;
Szczególne zabezpieczenie przy pracy z czynnikami wysoce zakaźnymi, obejmujące m.in. izolację i odpowiednie oznakowanie pomieszczeń, w których takie prace są prowadzone, stosowanie odpowiedniej wentylacji i obiegu powietrza zapewniającego jałowość pomieszczeń, gruntowną dezynfekcję, efektywne odprowadzanie i niszczenie odpadów. Utrzymywanie w czystości i okresowa dezynfekcja pomieszczeń.
Oświata zdrowotna, realizowana poprzez: kursy, wykłady, pogadanki, projekcje filmów, rozpowszechnianie kaset wideo, książek, broszur i ulotek, quizy i konkursy z nagrodami, audycje radiowe i telewizyjne; jest to najtańszy, a równocześnie niezwykle skuteczny środek zapobiegawczy. Główne zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez szkodliwe czynniki biologiczne wśród pracowników służby zdrowia, laboratoriów i przemysłu biotechnologicznego, stosowanie odzieży ochronnej przy pracy z materiałem zakaźnym lub chorymi pacjentami, instalacja zbiorników z płynem odkażającym na stanowiskach pracy, przestrzeganie zasad sterylizacji, natychmiastowa dezynfekcja w razie skażenia materiałem zakaźnym, powiadomienie o przypadku skażenia bezpośredniego przełożonego.
§ 6. W przypadku braku sieci wodociągowej, szkoła powinna posiadać inne należycie zabezpieczone źródło zaopatrzenia w wodę zdatną do picia, badaną okresowo zgodnie z odrębnymi przepisami.
§ 7. 1. Pomieszczenia, w których odbywają się zajęcia szkolne, powinny być wietrzone w czasie każdej przerwy, a w razie potrzeby także w czasie zajęć.
.
Zagrożenia mechaniczne to ogólne określenie tych czynników fizycznych, które mogą być przyczyną urazów powodowanych mechanicznym działaniem na człowieka różnych elementów. Do podstawowych zagrożeń mechanicznych zaliczamy: zgniecenie, zmiażdżenie, przecięcie lub odcięcie; wplątanie; wciągniecie lub pochwycenie; uderzenie; przekłucie lub przebicie; starcie lub obtarcie; wytrysk cieczy o wysokim ciśnieniu (zagrożenie wytryskiem) a także poślizgnięcia i potknięcia.
Zagrożenia mechaniczne występują praktycznie we wszystkich technologiach i procesach pracy. W zależności od zastosowanych maszyn i innego wyposażenia stanowisk pracy oraz czynności i warunków ich wykonywania w poszczególnych sekcjach gospodarki narodowej występują specyficzne dla nich zagrożenia mechaniczne. Zagrożenia mechaniczne dominują zwłaszcza w technologiach i procesach stosowanych w budownictwie, w produkcji metali i wyrobów z metali, w produkcji maszyn i urządzeń, w transporcie i gospodarce magazynowej a także w handlu i naprawach.
Zagrożenia te mogą występować zarówno podczas normalnego funkcjonowania maszyny lub innego przedmiotu pracy oraz powstawać wskutek zakłóceń powodujących naruszenie normalnych warunków ich funkcjonowania prowadzących do defektów, uszkodzeń, lub awarii maszyn i często trudnych do przewidzenia następstw.
Zagrożenia mechaniczne mogą być stwarzane przez:
Przemieszczające się maszyny oraz transportowane przedmioty
Ruchome elementy
Ostre, wystające elementy, chropowate elementy
Padające elementy
Płyny pod ciśnieniem
Śliskie, nierówne powierzchnie
Ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępy)
Położenie stanowiska pracy w odniesieniu do podłoża (praca na wysokości oraz w zagłębieniach)inne, np. zwierzęta.
Dlatego też bardzo ważne jest by w szkołach i instytucjach publicznych czynniki te były minimalizowane.
Dyrektor placówki jest zobowiązany do przestrzegania przepisów i zapoznawania się z nowymi przepisami, instrukcjami i wytycznymi zakresie bezpieczeństwa.
§ 3, 1. Budynki szkoły oraz przynależne do nich tereny i urządzenia powinny odpowiadać ogólnym warunkom bezpieczeństwa i higieny pracy oraz posiadać urządzenia przeciwpożarowe — zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym zakresie.
2. Teren szkoły powinien być właściwie oświetlony i ogrodzony, a dziedziniec posiadać równą nawierzchnię i ścieki do odprowadzania wody deszczowej. Otwory kanalizacyjne, studzienki i inne zagłębienia na terenie szkoły powinny być zakryte lub trwale zabezpieczone w inny sposób. Szlaki komunikacyjne wychodzące poza teren szkoły powinny posiadać zabezpieczenia uniemożliwiające wyjście bezpośrednio na jezdnię i w miarę możliwości powinny wychodzić na ulicę o najmniejszym natężeniu ruchu.
Urządzenia sanitarne w pomieszczeniach lub wolno stojące powinny znajdować się w stanie pełnej sprawności technicznej i być utrzymane w stałej czystości.
W razie opadów śnieżnych przejścia w obrębie terenu szkolnego powinny być oczyszczane ze śniegu i lodu oraz posypane piaskiem.
§ 4. 1. Pomieszczenia szkolne powinny posiadać — zgodnie z obowiązującymi normami — właściwe oświetlenie, wentylację, ogrzewanie oraz powierzchnię użytkową.
2. Stoliki uczniowskie, krzesła i inny sprzęt szkolny powinny być dostosowane do wzrostu uczniów i rodzaju pracy.
§ 15. Stanowiska pracy powinny być dostosowane do psychofizycznych, a zwłaszcza antropometrycznych warunków uczniów. Ponadto w warsztatach szkół dla młodzieży niepełnosprawnej (głusi, niewidomi, z uszkodzeniami narządów ruchu itp.) stanowiska pracy powinny być dostosowane do wymagań uwzględniających inwalidztwo.
§ 8. 1. Miejsca pracy oraz pomieszczenia, do których wzbroniony jest dostęp osobom niezatrudnionym lub uczniom, powinny być odpowiednio oznakowane i zabezpieczone przed swobodnym dostępem osób nieuprawnionych
2. Klatki schodowe powinny posiadać poręcze odpowiednio zabezpieczone przed zsuwaniem się po nich uczniów. Stopnie schodów powinny być równe i szorstkie. Poręcze i balustrady przy biegach i spocznikach powinny spełniać wymagania określone w przepisach budowlanych, a otwarta przestrzeń pomiędzy biegami schodów powinna być zabezpieczona siatką lub w inny skuteczny sposób.
§ 12. W zależności od kierunku szkolenia w warsztatach, laboratoriach, pracowniach szkolnych oraz zakładach pracy, w których uczniowie odbywają praktyczną naukę zawodu, stosuje się branżowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy niniejszego rozdziału.
§ 13. Zabrania się prowadzenia zajęć praktycznych i ćwiczeń bez nadzoru nauczyciela.
§ 14. 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne należy wyposażyć w zabezpieczenia chroniące przed urazami, działaniem substancji szkodliwych dla zdrowia, porażeniem prądem elektrycznym, szkodliwymi wstrząsami, nadmiernym hałasem, działaniem wibracji lub promieniowaniem; powinny one być utrzymane w stanie zapewniającym pełną sprawność działania i bezpieczeństwo pracy.
2. Maszyny i inne urządzenia techniczne chwilowo niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wyraźnie oznaczone i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie.
§ 15. Stanowiska pracy powinny być dostosowane do psychofizycznych, a zwłaszcza antropometrycznych warunków uczniów. Ponadto w warsztatach szkół dla młodzieży niepełnosprawnej (głusi, niewidomi, z uszkodzeniami narządów ruchu itp.) stanowiska pracy powinny być dostosowane do wymagań uwzględniających inwalidztwo.
§ 16. Przy maszynach i innych urządzeniach technicznych lub w ich pobliżu powinna być wywieszona w widocznym miejscu instrukcja obsługi, uwzględniająca zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
§ 17. W warsztacie, laboratorium i pracowni, w których odbywają się zajęcia, powinien być wywieszony w widocznym i łatwo dostępnym miejscu regulamin porządkowy, określający zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
Czynniki chemiczne mają niekorzystny wpływ na organizm ludzki. Działają one toksycznie, drażniąco, uczulająco, a także rakotwórczo. Wchłaniają się do organizmu różnymi sposobami: przez drogi oddechowe, przez skórę i błony śluzowe oraz przez przewód pokarmowy. Każdego roku dochodzi do kilku śmiertelnych wypadków uduszenia przez gazy. Dochodzi do nich przez nieprawidłowe zastosowanie instrukcji pracy, niedostateczne przeszkolenie i nadzór, nieodpowiednie systemy kontroli.
W szkołach i uczelniach wyższych dyrektorzy i rektorzy zobowiązani są do ścisłego przestrzegania przepisów prawnych dotyczących przechowywania i używania czynników chemicznych, trucizn i innego rodzaju chemikaliów.
§ 19. 1. W celu zabezpieczenia uczniów pracujących w warsztatach, laboratoriach i pracowniach szkolnych przed działaniem niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia czynników, a także ze względu na wymagania sanitarnohigieniczne należy zaopatrzyć ich w niezbędne środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.
§ 20. Odprowadzanie pyłów, ścieków, gazów i par trujących z pomieszczeń powinno odbywać się zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. W szczególności podczas wykonywania prac, przy których występują wymienione czynniki, należy zapewnić skuteczną wentylację miejscową i ogólną.
§ 21. 1. Środki chemiczne powinny być umieszczane w odpowiednich naczyniach opatrzonych napisami zawierającymi ich nazwę oraz stwierdzającymi niebezpieczeństwo lub szkodliwość dla zdrowia.
Podobne wytyczne jak dyrektorzy szkół mają rektorzy uczelni wyższych.
§ 11. 1. Rektor jest obowiązany ustalić zasady postępowania z substancjami i preparatami chemicznymi, szkodliwymi czynnikami biologicznymi, substancjami, preparatami oraz czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz materiałami promieniotwórczymi, zgodnie z przepisami dotyczącymi tych substancji, preparatów, czynników i materiałów.
2. Rektor jest obowiązany zapewnić, aby niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne były przechowywane w zamkniętych, wyraźnie oznakowanych pomieszczeniach i miejscach do tego przystosowanych, w opakowaniach chroniących przed ich szkodliwym, niebezpiecznym działaniem, pożarem lub wybuchem.
3. Rektor jest obowiązany zapewnić prowadzenie ewidencji oraz zbieranie i likwidację odpadów niebezpiecznych, wytwarzanych na terenie uczelni.
4. Rektor jest obowiązany zapewnić, aby studenci narażeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia podlegali badaniom lekarskim na zasadach i w trybie określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 15 września 1997 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych, uczniów tych szkół oraz studentów i uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu lub studiów są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, oraz sposobu dokumentowania tych badań.
7. W budynkach i pomieszczeniach uczelni, w których są wykonywane badania pilotażowe, eksperymenty chemiczne, fizyczne lub inne mogące stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia przebywających w nich osób, obowiązuje zachowanie szczególnych środków ostrożności. W pomieszczeniach, w których są wykonywane badania i eksperymenty, powinny być wywieszone instrukcje zawierające postanowienia dotyczące zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia i życia ludzkiego.
Stres jest uznawany za jedno z głównych zagrożeń związanych z miejscem pracy.
Stres w miejscu pracy występuje wtedy, kiedy osoby pracujące - pracownicy i pracodawcy - odczuwają dyskomfort psychiczny dotyczący warunków i/lub wymagań pracy w sytuacji, w której w danym momencie warunki i wymagania te przekraczają ich możliwości.
Gdy wymagania pojawiają się często, trwają długo, są tak duże, że przekraczają możliwości człowieka lub osoba nie posiada wiedzy, umiejętności lub wsparcia innych osób potrzebnego do poradzenia sobie z nimi - problemy nie zostają rozwiązane i reakcja stresowa trwa cały czas. Osoba znajduje się w stanie ciągłego napięcia, pobudzenia, aktywacji wszystkich opisanych wcześniej układów wewnętrznych organizmu. W zależności od sytuacji i przyczyny stresu może odczuwać też rożnego rodzaju przykre uczucia, takie jak strach, lęk, złość, gniew. Gdy napięcie utrzymuje się przez długi czas, osoba może zacząć tracić siły, odczuwać wywołane nim zmęczenie i bóle mięśniowo-szkieletowe. Przedłużający się stres zamiast do aktywności zachęca, więc do oszczędzania energii. Osoba jest niechętna działaniu, jakimkolwiek zmianom i dodatkowym obowiązkom w pracy. Gdy sytuacja w miejscu pracy nie ulega zmianie, z czasem może pojawić się także apatia, smutek, poczucie bezradności, poczucie winy, utrata zaufania do samego siebie, a w końcu także utrata zaufania do przełożonych i współpracowników, utrata zaufania do firmy.
Taki rodzaj stresu obniża poczucie własnej wartości, czasowo obniża też zdolność do radzenia sobie z nowymi lub trudnymi zadaniami w pracy - jest niekorzystny zarówno dla pracownika, jego pracodawcy jak i całego przedsiębiorstwa. Powrót do pełnej aktywności zawodowej możliwy jest po okresie wypoczynku i regeneracji organizmu. Może wymagać także częściowej zmiany sposobu pracy, stopniowego wdrażania się do obowiązków zawodowych, wyrozumiałości lub dodatkowej pomocy ze strony przełożonych, współpracowników, rodziny i specjalistów.
Stres związany z pracą sam w sobie nie jest chorobą. Jest ludzką reakcją na wymagania stawiane przez pracę. Jednak, gdy poziom odczuwanego stresu jest duży, stres utrzymuje się długo, nie są usuwane jego przyczyny oraz nie równoważy się jego negatywnego wpływu na zdrowie, może z biegiem czasu doprowadzić do różnego rodzaju chorób.
Długotrwały stres w miejscu pracy może prowadzić do wyczerpania fizycznego i psychicznego każdej osoby oraz odczuwania przez nią dolegliwości somatycznych. Gdy sytuacje takie powtarzają się wielokrotnie, mogą z upływem czasu doprowadzić do zmian w stanie zdrowia, takich jak:
bólów mięśni karku, barków oraz okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa
owrzodzenia układu pokarmowego oraz bolesnych skurczów jelit
obniżenia odporności organizmu i związanych z nią chorób infekcyjnych
nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu, choroby wieńcowej, zawału mięśnia sercowego
depresji, nerwic
zwiększenia ryzyka zachorowania na chorobę nowotworową
innych (u osób aktywnych zawodowo obniżających napięcie wywołane przez stres przy pomocy alkoholu, tytoniu lub środków odurzających mogą występować dodatkowo schorzenia spowodowane nadużywaniem ww. substancji).
Zjawisko mobbingu wśród nauczycieli
Badania w krajach Europy Zachodniej pokazują, że nauczyciele stanowią grupę zawodową szczególnie narażoną na zjawisko mobbingu w pracy.
Nic dziwnego, że przy piętnasto- dwudziestoprocentowym bezrobociu pracownicy są poddawani mobbingowi i wszelkim możliwym formom wyzysku, że regułą jest płacenie części wynagrodzenia i to z ogromnym opóźnieniem, że w wielu (nawet państwowych!) zakładach pracy pracowników nie zapoznaje się z treścią regulaminu i zakresu pracy albo też składa się on z jednego zdania: „wykonywać wszelkie polecenia przełożonych”.
|
Poznanie przyczyn stresu w miejscu pracy to pierwszy krok do redukcji jego poziomu. Krok następny to ewentualne podjęcie działań mających na celu zapobieganie wywoływanych nim negatywnych skutków zdrowotnych.
Bibliografia
1.Piotr Krasucki Ryzyko zdrowotne związane z pracą, Warszawa 2004
2. Antonina Roj-Chodacka Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, KOWEZiU Warszawa 2002
3.Bezpieczeństwo pracy10/2002 red. mgr Anna Łuczak, mgr Dorot Żołnierzyk-Zreda, Centralny Instytut Ochrony Pracy.
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 17 sierpnia 1992 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny w szkołach i placówkach publicznych.
5. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO1) z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (Dz. U. z dnia 18 lipca 2007 r.)
6. (Dz. U. Nr 120, poz. 767 oraz z 1998 r. Nr 58, poz. 374)
7. http://www.ciop.pl/1.html
8. http://www.pip.gov.pl/html/pl/prewencja/ocena_ryzyka_zawodowego/doc/05_ppb.pdf