Definicje - Ochrona środowiska |
DEFINICJE ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA Źródło: USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska 1) aglomeracja - rozumie się przez to miasto lub kilka miast o wspólnych granicach administracyjnych,
2) autostrada - rozumie się przez to także drogę ekspresową, jeżeli przepisy o
3) eksploatacja instalacji lub urządzenia - rozumie się przez to użytkowanie instalacji
4) emisja - rozumie się przez to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: 5) hałas - rozumie się przez to dĽwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz,
6) instalacja - rozumie się przez to: 7) istotna zmiana instalacji - rozumie się przez to taką zmianę sposobu funkcjonowania instalacji lub jej rozbudowę, która może powodować zwiększenie negatywnego oddziaływania na środowisko, 8) kompensacja przyrodnicza - rozumie się przez to zespół działań obejmujących w szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku przez realizację przedsięwzięcia i zachowanie walorów krajobrazowych, 9) metodyka referencyjna - rozumie się przez to określoną na podstawie ustawy metodę pomiarów lub badań, która może obejmować w szczególności sposób poboru próbek, sposób interpretacji uzyskanych danych, a także metodyki modelowania rozprzestrzeniania substancji oraz energii w środowisku,
10) najlepsza dostępna technika - rozumie się przez to najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji lub, jeżeli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczanie emisji i wpływu na środowisko jako całość, z tym że pojęcie: 11) oddziaływanie na środowisko - rozumie się przez to również oddziaływanie na zdrowie ludzi, 12) odpady - rozumie się przez to odpady w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628),
13) ochrona środowiska - rozumie się przez to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na:
14) organ administracji - rozumie się przez to: 15) organ ochrony środowiska - rozumie się przez to organy administracji powołane do wykonywania zadań publicznych z zakresu ochrony środowiska, stosownie do ich właściwości określonej w tytule VII w dziale I - Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. 16) organizacja ekologiczna - rozumie się przez to organizacje społeczne, których statutowym celem jest ochrona środowiska, 17) PCB - rozumie się przez to polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylofibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie, 18) pola elektromagnetyczne - rozumie się przez to pole elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz, 19) podanie do publicznej wiadomości - rozumie się przez to ogłoszenie informacji, w sposób zwyczajowo przyjęty, w siedzibie organu właściwego w sprawie oraz poprzez obwieszczenie w pobliżu miejsca planowanego przedsięwzięcia, a w sytuacji gdy siedziba właściwego organu mieści się na terenie innej gminy niż gmina właściwa miejscowo ze względu na przedmiot ogłoszenia - także przez ogłoszenie w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości lub miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot ogłoszenia,
20) podmiot korzystający ze środowiska - rozumie się przez to: 21) pomiar - rozumie się przez to również obserwacje oraz analizy, 22) pora dnia oraz pora nocy - rozumie się przez to przedział czasu odpowiednio od godz. 6 do godz. 22 (pora dnia) i od godz. 22 do godz. 6 (pora nocy), 23) poważna awaria - rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóĽnieniem, 24) poważna awaria przemysłowa - rozumie się przez to poważną awarię w zakładzie, 25) powierzchnia ziemi - rozumie się przez to naturalne ukształtowanie terenu, glebę oraz znajdującą się pod nią ziemię do głębokości oddziaływania człowieka, z tym że pojęcie „gleba” oznacza górną warstwę litosfery, złożoną z części mineralnych, materii organicznej, wody, powietrza i organizmów, obejmującą wierzchnią warstwę gleby i podglebie, 26) powietrze - rozumie się przez to powietrze znajdujące się w troposferze, z wyłączeniem wnętrz budynków i miejsc pracy, 27) poziom hałasu - rozumie się przez to równoważny poziom dĽwięku A wyrażony w decybelach (dB), 28) poziom substancji w powietrzu - rozumie się przez to stężenie substancji w powietrzu w odniesieniu do ustalonego czasu lub opad takiej substancji w odniesieniu do ustalonego czasu i powierzchni, 29) pozwolenie, bez podania jego rodzaju - rozumie się przez to pozwolenie na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, o którym mowa w art. 181 ust. 1, Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. 30) produkt - rozumie się przez to wprowadzaną do obrotu substancję, energię, instalację, urządzenie oraz inny przedmiot lub jego część, 31) prowadzący instalację - rozumie się przez to podmiot uprawniony na podstawie określonego tytułu prawnego do władania instalacją w celu jej eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w ustawie, 32) równowaga przyrodnicza - rozumie się przez to stan, w którym na określonym obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej, 33) ruchy masowe ziemi - rozumie się przez to powstające naturalnie lub na skutek działalności człowieka osuwanie, spełzywanie lub obrywanie powierzchniowych warstw skał, zwietrzeliny i gleby, 34) standardy emisyjne - rozumie się przez to dopuszczalne wielkości emisji, 35) standardy jakości środowiska - rozumie się przez to wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez środowisko jako całość lub jego poszczególne elementy przyrodnicze, 36) starosta - rozumie się przez to także prezydenta miasta na prawach powiatu 37) substancja - rozumie się przez to pierwiastki chemiczne oraz ich związki, mieszaniny lub roztwory występujące w środowisku lub powstałe w wyniku działalności człowieka, 38) substancja niebezpieczna - rozumie się przez to jedną lub więcej substancji albo mieszaniny substancji, które ze względu na swoje właściwości chemiczne, biologiczne lub promieniotwórcze mogą, w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nimi, spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska; substancją niebezpieczną może być surowiec, produkt, półprodukt, odpad, a także substancja powstała w wyniku awarii,
39) ściek - rozumie się przez to wprowadzane do wód lub do ziemi: 40) środowisko - rozumie się przez to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i rośliny, krajobraz oraz klimat, 41) teren zamknięty - rozumie się przez to teren, a w szczególnych przypadkach obiekt budowlany lub jego część, dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych oraz wyznaczony w sposób określony w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 110, poz. 1189, Nr 115, poz. 1229 i Nr 125, poz. 1363 oraz z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 i Nr 166, poz. 1612), 42) tytuł prawny - rozumie się przez to prawo własności, użytkowanie wieczyste, trwały zarząd, ograniczone prawo rzeczowe albo stosunek zobowiązaniowy, 43) urządzenie - rozumie się przez to niestacjonarne urządzenie techniczne, w tym środki transportu, 44) użytkowniku urządzenia - rozumie się przez to podmiot uprawniony na podstawie określonego tytułu prawnego do władania urządzeniem w celu jego eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach wskazanych w ustawie, 45) wielkość emisji - rozumie się przez to rodzaj i ilość wprowadzanych substancji lub energii w określonym czasie oraz stężenia lub poziomy substancji lub energii, w szczególności w gazach odlotowych, wprowadzanych ściekach oraz wytwarzanych odpadach, 46) władający powierzchnią ziemi - rozumie się przez to właściciela nieruchomości, a jeżeli w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej na podstawie ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne ujawniono inny podmiot władający gruntem - podmiot ujawniony jako władający,
47) właściwy organ Państwowej Straży Pożarnej - rozumie się przez to: 48) wprowadzanie ścieków do ziemi - rozumie się przez to także wprowadzanie ścieków do gleby, 49) wykorzystywanie substancji - rozumie się przez to także ich gromadzenie, 50) zakład - rozumie się przez to jedną lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego prowadzący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajdującymi się na nim urządzeniami, 51) zanieczyszczenie - rozumie się przez to emisję, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, może pogarszać walory estetyczne środowiska lub może kolidować z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska, 52) zrównoważony rozwój - rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. |
Środowisko - to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta, rośliny, krajobraz oraz klimat.
Ochrona środowiska - to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej, poprzez:
racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju
przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
a) zapobieganie
b) ograniczanie
przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego
Zrównoważony rozwój - to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.
Adhezja - proces łączenia się ze sobą powierzchniowych warstw substancji w wyniku oddziaływań miedzycząsteczkowych
Aerozol - zawiesina cząstek stałych, ciekłych lub stałych i ciekłych w fazie gazowej o pomijalnej prędkości opadania
Aficydy - środki mszycobójcze
Agroekologia - dział ekologii obejmujący badania współzależności zachodzących między organizmami pól uprawnych, oraz badania wpływu czynników środowiskowych na kształtowanie się tych współzależności
Akarycydy - środki roztoczobójcze
Alert ozonowy - system ostrzegania przed wzrostem stężenia ozonu powyżej ustalonej umownej granicy
Amplituda temperatury - jest to różnica miedzy najwyższą a najniższą z rozpatrywanych temperatur
Areacja - (napowietrzanie) proces uzdatniania wody, polega na perleniu się gazów, cieczy lub przepływu kropel cieczy przez gaz. Jest to wprowadzenie tlenu do wody z jednoczesnym usunięciem rozpuszczonych w niej innych gazów
Atraktanty - środki zwabiające szkodniki
Atmosfera (Ziemi) - całkowita masa powietrza otaczającego Ziemię
Autekologia - dotyczy ekologii organizmów, ich wzajemnego oddziaływania oraz współzależności między środowiskiem biotycznym i abiotycznym
Bakteriocydy - środki bakteriobójcze
Biocenoza - zespół populacji różnych gatunków żyjących w tym samym środowisku, powiązanych ze sobą różnymi zależnościami pokarmowymi (troficznymi). Jest to ożywiona część środowiska (czynniki biotyczne). Termin biocenoza wprowadził K. Mobius w 1877r.
Biodegradacja - proces niszczenia (unieszkodliwiania) związków chemicznych w wyniku działania między innymi bakterii. Proces jest wykorzystywany w biologicznych oczyszczalniach ścieków, warunkiem zachodzenia tego procesu jest odpowiednia temperatura oraz brak substancji toksycznych dla mikroorganizmów biorących udział w procesie.
Biogaz - produkt gazowy otrzymywany przez beztlenową fermentację substancji organicznych
Biogeochemia - dziedzina zajmująca się badaniem przepływu materii między żywymi a nieożywionymi komponentami biosfery
Bioindykatory - biologiczne wskaźniki jakości środowiska, którymi są zwierzęta i rośliny o dużej wrażliwości na zanieczyszczenia
Biom - to zespół ekosystemów tworzących duże i łatwe do rozróżnienia regiony biologiczne na ziemi, np: tajga, step, pustynia. Biom ograniczony jest warunkami klimatycznymi. Różne biomy na ziemi tworzą biosferę. W ekologii rozróżnia się dwa główne działy: autekologia i synekologia
Biotop - to obszar określonych warunków środowiska, charakterystyczny dla danego osobnika lub biocenozy. Są to wszystkie czynniki abiotyczne środowiska czyli nieożywiona część środowiska
Briologia - nauka o mszakach
BZT - biologiczne zapotrzebowanie na tlen. Jest to analiza polegająca na pomiarze zużycia tlenu przez mikroorganizmy w badanej próbce wody lub ścieków. Oznaczenie O2 dokonuje się metodą Winklera lub metodą elektrochemiczną.
Cedzenie - proces uzdatniania wody polegający na przepływie strumienia wody przez płaską przegrodę perforowaną lub porowatą. Podczas cedzenia z wody usuwane są zanieczyszczenia o rozmiarach powyżej 0,2mm
Chmury - w wyniku kondensacji wewnątrz atmosfery powstają skupienia produktów kondensacji, kropelki wody i kryształki lodu nazywamy chmurami
Chmury lodowe (krystaliczne) - składają się tylko z kryształów lodu co ma zwykle miejsce przy niskich temperaturach
Chmury mieszane - składające się z mieszaniny przechłodzonych kropelek wody i kryształków lodu
Chmury wodne (kropelkowe) - składające się wyłącznie z kropelek wody
Chwilowe pobieranie próbki - pobieranie próbki w bardzo krótkim czasie
ChZT - chemiczne zapotrzebowanie na tlen, wskaźnik zanieczyszczenia wody substancjami organicznymi
Ciągłe pobieranie próbki - pobieranie próbki bez przerw w czasie całej operacji lub we wcześniej określonym przedziale czasu
Ciśnienie atmosferyczne - jest to siła z jaką słup powietrza atmosferycznego działa na jednostkę powierzchni w wyniku swego ciężaru
Cyklon - 1) separator pyłów lub kropel, w którym wykorzystuje się głównie siłę odśrodkową powstającą w wyniku ruchu gazu; 2) rozległa strefa wiatru cyrkulującego dookoła strefy o niskim ciśnieniu atmosferycznym
Czas pobierania próbki - czas, w którym jest pobierana jedna próbka
Czas uśredniania - przedział czasu, dla którego jakość powietrza określono w postaci wartości średniej (zgodnie z metodami pomiarowymi)
Cząstka - mała odrębna część substancji stałej lub ciekłej
Cząstki Aitken'a - małe cząstki o średnicy mniejszej niż 0,1mm, występujące zazwyczaj w atmosferze w ilościach od kilku do kilkuset tysięcy w mililitrze. Są one emitowane do atmosfery w wyniku procesów naturalnych i działania człowieka, a także powstają w atmosferze w wyniku procesów chemicznych i fizycznych
Dawka imisji - sumaryczna ilość substancji wpływająca do receptora w czasie trwania ekspozycji
DDT - dichlorodifenylotrichloroetan (pestycydy)
Destylacja - proces uzdatniania wody, polega na wydzielaniu wody z roztworu poprzez kolejne odparowywanie i skroplenie, przy czym w pozostałym roztworze stężenie zanieczyszczeń wzrasta
Deszcz - opad kropel wody o średnicy ponad 0,5mm
Deszcz marznący - opad deszczu którego krople maja poniżej 0oC i zamarzają w momencie zetknięcia się z powierzchnia gruntu lub przedmiotów
Dom energooszczędny (low-energy house - LEH) - budynek, w którym roczne zapotrzebowanie na ciepło jest niższe od 70 kWh/(m2a). Kluczowymi cechami takich domów są dobra izolacja cieplna, zredukowane mostki cieplne, szczelność i kontrolowana wentylacja
Dom pasywny (passive house - PH) - budynek, w którym zapotrzebowanie na ciepło jest tak niskie, że można zrezygnować z osobnego systemu grzewczego bez utraty komfortu. W przypadku Niemiec (a w przybliżeniu również Polski) oznacza to, że roczne zapotrzebowanie na ciepło jest niższe od 15 kWh/(m2a). Dzięki skutecznemu korzystaniu z energii elektrycznej całkowite zapotrzebowanie na energię (wraz z energią elektryczną i ciepłą wodą) wynosi poniżej 33 kWh/(m2a)
Dom samowystarczalny (self-sufficient house - SSH) - nie potrzebuje żadnych dostaw energii z zewnątrz, poza promieniowaniem słonecznym czy wiatrem
Dym - widzialny aerozol, którego głównym źródłem są procesy spalania (ten termin nie dotyczy skondensowanej pary wodnej)
Dymy - aerozol zawierający cząstki stałe powstające w wyniku kondensacji par (np. w procesach metalurgicznych) ulatujących podczas topnienia substancji. Często temu procesowi towarzyszą reakcje chemiczne, takie jak utlenianie
Dyspersja - jest to rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń. Proces dyspersji zachodzi pomiędzy źródłem zanieczyszczeń a receptorem
Edafon - wszystkie drobne organizmy roślinne i zwierzęce żyjące w powierzchniowych warstwach gleby
Efekt kominowy - zjawisko polegające na wyniesieniu określonych mas powietrza lub innych gazów, wywołane różnicą temperatur
Efektywna wysokość komina - wysokość stosowana do obliczeń rozpuszczania gazów emitowanych z komina. Różni się ona od rzeczywistej wysokości komina o wartość zależną od takich parametrów jak prędkość wylotowa, efekt wyniesienia i prędkość wiatru; może być zależna od topografii terenu
Ekosystem - to współzależności pomiędzy biocenozą i biotopem, czyli oddziaływania między częścią środowiska ożywioną i nieożywioną; Biocenoza + Biotop = Ekosystem
Ekologia - to nauka o związkach i współzależnościach między organizmami a otaczającym je środowiskiem. Jest jednym z działów biologii łączy się ona również z innymi naukami badającymi środowisko, np: gleboznawstwo, sozologia, klimatologia, biogeografia. Zakres badań ekologii obejmuje poziomy, w których znajdują się organizmy żywe: biom, biotop, biocenoza, biosfera, populacja organizmów
Elektrofiltr - urządzenie służące do usuwania cząsteczek ze strumienia gazu. Gaz przepływa między zestawami elektrod o bardzo dużej różnicy potencjału. Cząstki uzyskają ładunek elektryczny, na skutek czego są przyciągane do elektrod i osadzane na nich. Skuteczność elektrofiltru jest bardzo wysoka ok.99%
Elutriacja - sposób rozdzielania cząsteczek z wykorzystaniem różnic w prędkości osiadania, mogących występować między cząstkami zawieszonymi w przepływającym medium
Emisja - wydzielanie substancji do atmosfery. Punkt lub obszar z którego zachodzi wydzielanie nosi nazwę "źródła emisji". Termin ten stosowany jest do opisu szybkości wydzielania oraz wydzielanej ilości. Termin ten może być również stosowany w odniesieniu do hałasu, ciepła itp.
Emisja dopuszczalna - prawnie określona wielkość emisji. Często definiowana statystycznie przez ustalenie limitu wielkości emisji lub limitu stężenia (przy określonym rozcieńczeniu) w stosunku do istniejącego tła. Może to dotyczyć również stopnia nieprzezroczystości
Emitor - jest to punkt, miejsce w którym są odprowadzane zanieczyszczenia do atmosfery, np: komin
Entomologia - nauka o owadach
Filtr workowy - obudowane urządzenie składające się z worków filtracyjnych i układów do zbierania pyłu w pojemniki
Filtracja - wydzielanie cząsteczek stałych z cieczy lub gazów. Proces wykorzystywany w uzdatnianiu i oczyszczaniu wody i powietrza
Flotacja - metoda oczyszczania wody oparta na wykorzystaniu właściwości przylepiania się cząsteczek substancji stałych do pęcherzyków powietrznych i wypływania z nimi na powierzchnię cieczy
Front atmosferyczny - powierzchnia zetknięcia się dwóch różnych mas powietrza, a raczej strefa przejścia między tymi masami
Front meteorologiczny - powierzchnia zetknięcia się dwóch różnych mas
Fumigacja - zjawisko atmosferyczne, w którym zanieczyszczenia utrzymujące się w warstwie inwersyjnej są nagle przenoszone do powierzchni ziemi, w wyniku turbulencji powstającej przy przerwaniu inwersji
Fungicydy - środki grzybobójcze
Gaussowskie parametry dyspersji - współczynniki określane symbolem sigma, opisujące wielkość tak zwanej smugi gaussowskiej (powstającej w wyniku emisji pyłu, dymu, itp.) w zależności od przebytej odległości lub czasu. Współczynniki te są zależne od stabilności atmosfery
Herbicydy - środki chwastobójcze
Huragan - jest gwałtownym, porywistym wiatrem o prędkości około 120 km/h
Ichtiologia - nauka o rybach
Imisja - opadanie zanieczyszczeń na skutek siły grawitacyjnej (zjawisko sedymentacji)
Impaktor kaskadowy - urządzenie do separacji i rozdziału cząstek na frakcje o różnej wielkości, w zależności od pędu
Impindżer - urządzenie, w którym do pobierania próbek cząstek i gazów wykorzystuje się zjawisko uderzania i zatrzymywania
Insektycydy - środki owadobójcze
Izobary - linie na mapach specjalnych (klimatograficznych synoptycznych) łączące miejsca o jednakowym ciśnieniu
Izokinetyczne pobieranie próbek - pobieranie cząstek zawieszonych w strumieniu gazu w taki sposób, że prędkość strumienia częściowego ma taką samą wartość i kierunek jak prędkość głównego strumienia gazu w punkcie pobierania
Izotermy - linie na mapach specjalnych łączące punkty z jednakowa temperatura powietrza
Jakość powietrza atmosferycznego - stan powietrza atmosferycznego określony stopniem zanieczyszczenia
Kataliza - proces polegający na zmianie szybkości reakcji pod wpływem katalizatora
Katalizatory - substancje zmieniające szybkość reakcji chemicznej, same nie ulegające przemianom podczas reakcji. Rozróżnia się katalizatory dodatnie (zwiększają szybkość reakcji) i katalizatory ujemne tzw. inhibitory (zmniejszają szybkość reakcji)
Katastrofa ekologiczna - zachwianie równowagi dynamicznej układu ekosystemu środowiska przyrodniczego wskutek jego zniszczenia; zanieczyszczenie w takim zakresie że uniemożliwione jest działanie naturalnych mechanizmów naprawczych
Koagulacja - proces uzdatniania wody; polega na usuwaniu rozpuszczonych w wodzie cząstek przez ich łączenie; można tego dokonać poprzez dodanie elektrolitu lub koloidu o przeciwnym ładunku
Komora sedymentacyjna - komora skonstruowana w ten sposób, aby stworzyć dogodne warunki do osadzania się cząstek ze strumienia gazu przez zmniejszenie prędkości przepływu
Konwekcja - ruch powietrza z kierunku pionowego jego wznoszenia lub opadania; zachodzi pod wpływem chwiejnej równowagi masy powietrza
Kropla - mała cząsteczka cieczy, o takich rozmiarach i gęstości, że może opadać w warunkach laminarnych lub pozostać w zawieszeniu przy turbulencji; zazwyczaj o rozmiarach mniejszych niż 200 mm
Liczba Ringelmanna - liczba charakteryzująca zaciemnienie smugi dymu, oceniana wizualnie przez porównanie z numeryczną skalą odcieni szarości od 0 (wzorzec biały) do 5 (wzorzec czarny) (karta Ringelmanna)
Litoral - płytka przybrzeżna strefa jeziora, którą porasta roślinność
Masa powietrza - wycinek troposfery wyróżniający się szczególnym pionowym uwarstwieniem termicznym, wilgotnością powietrza i innymi cechami, nabytymi przez dłuższy pobyt nad określonym typem podłoża
MDS - maksymalne dopuszczalne stężenie substancji obcych dla powietrza w pobliżu powierzchni ziemi
Metal śladowy - metal zwykle występujący w atmosferze na niskim poziomie stężeń
Meteorologia - część geofizyki badająca i wyjaśniająca zjawiska i procesy zachodzące w atmosferze; przede wszystkim w troposferze
Mgiełka - zawiesina bardzo małych cząstek w powietrzu atmosferycznym, niedostrzegalna pojedynczo nieuzbrojonym okiem, występujących tak licznie, że wywołują powstawanie opalescencji wraz ze zmniejszeniem widzialności
Mgła - ogólny termin określający zawiesinę kropel w gazie. W meteorologii tym terminem określa się zawiesinę kropel wody w powietrzu, ograniczającą widoczność do 1 km
Miano Coli - oznaczenie określające najmniejszą ilość wody wyrażoną w cm3, w której znajduje się jedna bakteria z grupy coli
Miesiąc - Przy podawaniu zbiorczych wyników analiz powietrza atmosferycznego w okresach miesięcznych oblicza się wartość średnią, biorąc za podstawę 30 dni jako miesiąc
Mikoryza - współżycie korzeni rośliny naczyniowej z grzybem
Mikrometeorologia - część meteorologii zajmująca się obserwacją i objaśnianiem fizycznych i dynamicznych zjawisk atmosferycznych w najmniejszej skali. Dotychczas badania w tej dziedzinie wiedzy ograniczają się do przypowierzchniowej warstwy atmosfery, tj. od powierzchni ziemi do wysokości, na której można zaniedbać wpływ powierzchni leżących bezpośrednio pod badanym powietrzem na jego ruch i skład
Monitoring - (1) W ogólnym znaczeniu termin ten oznacza wielokrotne pomiary w celu określenia zmian w pewnym czasie;(2) W znaczeniu zawężonym termin ten oznacza systematyczne pomiary poziomu stężenia danego zanieczyszczenia wykonywane w odniesieniu do wybranego normatywu lub w celu oceny skuteczności określonego systemu i urządzeń oczyszczających
Monsun - wiatr okresowy zmieniający kierunek na przełomie lata i zimy. Monsun zimowy jest słabszy od monsunu letniego i skierowany jest w stronę morza, natomiast letni monsun jest odwrotnie z morza ku lądowi. Występują one głównie w południowo i południowo-wschodniej Azji, Afryce i północno-wschodniej części Australii
Mżawka - opad kropelek wody o średnicy mniejszej niż 0,5mm padającej gęsto; mżawka pochodzi z ciągłej gęstej i bardzo niskiej chmury
Mżawka marznąca - opad, którego krople maja temperaturę poniżej 0oC
Nawałnica - nagłe uderzenie bardzo silnego wiatru połączone ze zmianą ciśnienia
Nematodycydy - środki gryzoniobójcze
Niż baryczny - ośrodek niskiego ciśnienia; taki układ ciśnienia atmosferycznego rozpatrywanego w poziomie, że najniższe ciśnienie znajduje się w środku układu, skąd na wszystkie strony wzrasta ciśnienie
Normatywy jakości powietrza atmosferycznego - obowiązująca na podstawie regulacji prawnej jakość powietrza atmosferycznego, określana często statystycznie jako stężenie graniczne substancji zanieczyszczającej powietrze w określonym czasie uśredniania
Odorant - substancja mająca wyraźny i charakterystyczny zapach
Odpad - niespożytkowany produkt pochodzący z bytowej i gospodarczej działalności człowieka. Każdy niezagospodarowany, nie mający określonego przeznaczenia produkt staje się odpadem, natomiast każdy odpad staje się surowcem z chwilą jego zagospodarowania
Odpady komunalne - odpady stałe i ciekłe powstające w gospodarstwach domowych, obiektach użyteczności publicznej (szkoły, urzędy, itp.) i obsługi ludności (handel). Są to także nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, porzucone wraki pojazdów mechanicznych
Odpady niebezpieczne - odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny i inne właściwości lub okoliczności stanowią zagrożenie dla środowiska lub zdrowia ludzkiego
Okres pomiarowy - odstęp czasu między pierwszym a ostatnim pomiarem
Okres wegetacyjny - okres roku, kiedy może rozwijać się roślinność ze względu na dostateczną ilość wilgoci i ciepła
Opady atmosferyczne - woda w stanie ciekłym lub stałym wypadającą z chmur i dochodzącą do powierzchni ziemi
Ornitologia - nauka o ptakach
Para - gazowa faza materii, która może równocześnie występować także w stanie ciekłym lub stałym
Pasat - wiatry wiejące w strefie międzyzwrotnikowej, od zwrotnikowych wyżów ku niżowi równikowemu, z kierunku północno-wschodnich na półkuli północnej a południowo-wschodnich na półkuli południowej; występują nad oceanami
Pelagial - strefa otwartej wody, w której wyróżnia się dwie części: naświetloną (fotyczną) oraz strefę bez światła (afotyczną)
Pionowy gradient - zmiana parametru atmosferycznego w funkcji wysokości; jeżeli nie zaznaczono inaczej, parametrem tym jest temperatura. Zmianę tę przyjmuje się jako dodatnią, gdy wraz ze wzrostem wysokości temperatura spada. Jeżeli warunki meteorologiczne są takie, że pionowy gradient jest taki sam jak dla adibatycznie wznoszącej się części suchego powietrza (około 10oC/km), to mówi się o suchoadibatycznym (pionowym) gradiencie temperatury
Płuczka (bełkotkowa) - urządzenie do przepuszczania próbki gazu przez ciekły absorbent. Rurka wprowadzająca gaz pod powierzchnię cieczy może być zakończona rozdzielaczem powodującym rozproszenie gazu w cieczy na drobne pęcherzyki
Pochłanianie w cieczy - proces stosowany do pobierania próbek oraz oczyszczania gazów, w którym wybrane składniki strumienia gazu są usuwane na skutek kontaktu z powierzchnią cieczy na wilgotnym wypełnieniu, z kroplami aerozolu, w płuczkach itp.
Popiół - stała pozostałość po spaleniu materiałów zawierających węgiel. Popiół może zawierać cząstki niespalonego paliwa; jednak dla celów analitycznych często przyjmuje się, że nastąpiło całkowite spalanie
Popiół lotny - bardzo drobne cząstki popiołu porywane przez gazy tworzące się podczas spalania paliw
Pomiar zdalny - oznaczenie wybranych substancji w atmosferze, ocena emisji lub parametrów meteorologicznych za pomocą urządzeń, które nie są w bezpośrednim kontakcie z badaną próbką
Populacja - zespół osobników jednego gatunku zamieszkujący pewien obszar, mogący swobodnie się krzyżować i wydawać potomstwo
Powietrze atmosferyczne - powietrze zewnętrzne (w odróżnieniu od powietrza wnętrz) otaczające ludzi, zwierzęta, rośliny i materiały
Powietrze na stanowiskach pracy - atmosfera w miejscu pracy, w pomieszczeniach lub na zewnątrz, oddziałująca na człowieka w godzinach jego pracy
Powietrze wnętrz - powietrze wewnątrz zamkniętej przestrzeni, np. w mieszkaniu, budynkach użyteczności publicznej
Profundal - strefa przydenna zbiornika wodnego
Próg rozpoznawalności zapachu - minimalne stężenie, przy którym połowa populacji może zidentyfikować zapach. Próg rozpoznawalności zapachu oznaczają zespoły badające zapachy, stanowiące reprezentatywną próbę populacji
Próg wyczuwalności zapachu - minimalne stężenie, przy którym połowa populacji może wykryć zapach. Graniczny próg wyczuwalności zapachu oznaczają zespoły badające zapachy, stanowiące reprezentatywną próbę populacji
Próg zapachu - może to być próg wyczuwalności zapachu lub próg rozpoznawalności zapachu
Pył - ogólny termin stosowany do określenia cząstek ciała stałego różnej wielkości i różnego pochodzenia, przez pewien czas pozostających w zawieszeniu w gazie
Pył drobnoziarnisty - małe cząstki ciała stałego, zazwyczaj przyjmuje się że są to cząstki o średnicy poniżej 75um, osiadające pod wpływem swojego ciężaru, ale mogące przez pewien czas pozostać w zawieszeniu
Pył gruboziarnisty - cząstki ciała stałego o średnicy powyżej 75um
Radon - gaz bezwonny, bezbarwny, należy do gazów promieniotwórczych (radioaktywnych), ma silne działanie rakotwórcze
Reakcja fotochemiczna - reakcja, która może przebiegać, gdy pewne substancje są poddane działaniu promieniowania słonecznego
Recykling - odzyskiwanie surowców z materiałów odpadowych i wykorzystanie ich do produkcji
Redukcja zanieczyszczeń - zmniejszanie (w odróżnieniu od eliminacji) wydzielania lub zasięgu zanieczyszczeń
Repelenty - środki odstraszające szkodniki
Restytucja gatunku - przywrócenie do stanu pierwotnego gatunku zagrożonego wyginięciem
Retardanty - środki powodujące opóźnienie wzrostu roślin
Rodentycydy - środki gryzoniobójcze
Sadza - węglowe cząstki powstające w wyniku niepełnego spalania i osadzające się przed emisją
Sadza unoszona - aglomeraty sadzy, które odrywają się od ścianek komina i są unoszone przez spaliny, a następnie opadają na przyległe tereny
Samooczyszczanie atmosfery - usuwanie zanieczyszczeń z atmosfery przez procesy naturalne
Saprobionty (saproby) - organizmy żyjące w środowiskach zawierających rozkładające się szczątki roślinne i zwierzęce
Saprobowość - to zanieczyszczenie wody martwą materią organiczną lub produktami jej gnilnego rozkładu
Separator - urządzenie przeznaczone do usuwania cząstek z fazy gazowej
Skuteczność zatrzymywania - stosunek liczby lub masy cząsteczek wprowadzonych do separatora; zwykle wyrażana w procentach
Smog - (termin będący pochodną terminów angielskich smoke - dym i fog - mgła) intensywne zanieczyszczenie atmosfery przez aerozole, spowodowane częściowo procesami naturalnymi, a częściowo działalnością człowieka
Smog fotochemiczny - zjawisko będące wynikiem reakcji zachodzących w atmosferze pomiędzy tlenkami azotu, związkami organicznymi i utleniaczami pod wpływem światła słonecznego, prowadzących do powstawania związków utleniających. Produkty tego procesu powodują czasami gorszą widzialność, podrażnienie oczu oraz niszczenie materiałów i roślinności, jeśli występują w wystarczająco dużym stężeniu
Smog kwaśny (londyński) - długo zalegająca tuż nad ziemią mgła, występująca w rejonach dużych miast i aglomeracji miejskich, pochłania znaczne ilości zanieczyszczeń zatrzymywanych pod warstwą inwersyjną
Smuga zanieczyszczeń - strumień substancji (często widzialny), emitowany ze źródeł, takich jak np. kominy i otwory wentylacyjne
Sonda - urządzenie, zwykle w postaci rurki, stosowane do pobierania próbek lub pomiarów wewnątrz przewodów i kominów
Sorpcja - proces pochłaniania cząstek
Sozologia - to nauka zajmująca się problemami ochrony przyrody i jej zasobów w celu przedłużania trwałości ich użytkowania
Spaliny - całość gazów i cząstek z procesów spalania unoszonych przez te gazy; w niektórych przypadkach także gazy i cząstki z procesów chemicznych i metalurgicznych
Stabilność (atmosfery) - stan równowagi hydrostatycznej, w którym określona objętość powietrza przemieszczona z jej początkowego poziomu podlega działaniu siły hydrostatycznej kierującej ją na poprzedni poziom. Jeśli na przemieszczaną objętość nie działa siła hydrostatyczna, wówczas taki stan uznaje się za stabilność obojętną; jeżeli z kolei podlega ona działaniu siły przemieszczającej ją jeszcze dalej od początkowego poziomu, wówczas taki stan określa się jako niestabilność statyczną (lub hydrostatyczną)
Strefa oddychania - przestrzeń zawierająca powietrze pobierane przez ludzi bezpośrednio do oddychania. Stanowi ona półkulę o promieniu zazwyczaj przyjmowanym jako 30 cm znajdującej się wokół twarzy, o środku w połowie linii łączącej uszy. Podstawą tej półkuli jest płaszczyzna przechodząca przez linię oraz czubek głowy i krtań
Stężenie emisyjne - stężenie substancji zanieczyszczającej powietrze w punkcie wydzielania
Stężenie przygruntowe - ilość substancji stałej, ciekłej lub gazowej przypadająca na jednostkę objętości powietrza; mierzona zwykle na określonej wysokości
Strumień emisji - wielkość emisji na jednostkę powierzchni źródła emisji
Substancja zakłócająca - każdy, oprócz analizowanego, składnik próbki powietrza, który ma wpływ na wynik analizy
Substancja zanieczyszczająca powietrze - każda substancja emitowana do atmosfery w wyniku procesów naturalnych lub działalności człowieka, która wpływa szkodliwie na człowieka i środowisko
Substancja zawieszona - całkowity materiał w postaci cząsteczek pozostający w atmosferze lub strumieniu gazów odlotowych przez dłuższy czas ze względu na zbyt małe rozmiary cząstek do uzyskania wystarczającej prędkości opadania
Sukcesja - jest to uporządkowany proces kierunkowych zmian biocenozy powodujący przeobrażenie prostych ekosystemów w bardziej złożony
Sukcesja pierwotna - występuje w środowisku niezmienionym przez inne organizmy i dotyczy przede wszystkim terenów niekorzystnych dla życia. Pierwszymi organizmami, które będą powodować sukcesję pierwotną są tzw. organizmy pionierskie (mchy, porosty, bakterie)
Sukcesja wtórna - dotyczy terenów w których przemiany już zachodzą a warunki do rozwoju są sprzyjające. W sukcesji wtórnej wyróżnia się tzw. stadia sukcesyjne: pionierskie, migracyjne, zasiedlające, konkurencyjne, stabilizacji
Synekologia - to ekologia ekosystemów oraz współzależności różnych grup u organizmów w biocenozach
Szkwał - jest jednym z rodzajów nawałnicy; polega na krótkotrwałym (2-4 min.) uderzeniu wiatru
Ścieki bytowo-gospodarcze - pochodzą z bezpośredniego otoczenia człowieka, czyli z domów mieszkalnych, miejsc użyteczności publicznej itp. Powstają w wyniku zaspokajania potrzeb gospodarczych i higieniczno-sanitarnych. Zawierają dużo związków organicznych i nieorganicznych, bakterii oraz wirusów
Ścieki przemysłowe - powstają w zakładach przemysłowych, rodzaj ścieków i ich zawartość zależy od przedsiębiorstwa, technologii, ilości zużywanej wody, stężenia zanieczyszczeń
Ścieki opadowe - powstają podczas opadów grawitacyjnych (atmosferycznych), woda opadowa spływa po powierzchni wymywając zanieczyszczenia
Śnieg - opad kryształów lodu tworzących często delikatne rozgałęzione formy w postaci sześcioramiennych gwiazdek powyżej 12mm
Śnieg z deszczem - jest to równoczesny opad deszczu i śniegu
Średnica zastępcza - średnica cząstki kulistej, charakteryzującej się identycznymi właściwościami geometrycznymi, optycznymi, elektrycznymi lub aerodynamicznymi jak cząstka badana
Tajfun - tropikalny rodzaj cyklonu występujący w okresie letnim w południowo-wschodniej części oceanu spokojnego; prędkość jego wynosi od 80 do 200 km/h
Tajga - lokalna nazwa borealnych lasów iglastych w Eurazji
Tło naturalne - stężenie danej substancji w masie powietrza, w którym wielkość emisji antropogenicznej jest pomijalnie mała
Tło (zanieczyszczenia powietrza) - ta część zanieczyszczenia powietrza, której nie można bezpośrednio powiązać z badanymi źródłami
Transmisja - połączone efekty wynikające z transportu i przemian zanieczyszczeń w atmosferze
Usuwanie podczas powstawania kropel deszczu - mechanizm usuwania małych cząstek w obszarze chmur w czasie tworzenia kropel deszczu
Utylizacja - jest to wykorzystywanie odpadów komunalnych i przemysłowych jako surowców do nowej produkcji; jedną z form utylizacji odpadów jest recykling
Wiatr - jest to ruch powietrza układający się w kierunku poziomym. Nazwy wiatrów określa się w zależności od kierunku z którego napływają
Wielkość emisji - masa (lub inny parametr fizyczny) substancji zanieczyszczającej emitowanej do atmosfery w jednostce czasu
Wielkość graniczna cząstki - wielkość cząstek, przy której skuteczność zatrzymywania w danym urządzeniu spada poniżej określonej wartości w zdefiniowanych warunkach
Wilgotność bezwzględna - ciśnienie pary wodnej przy danej temperaturze powietrza (podane w jednostkach ciśnienia) lub ilość pary wodnej na jednostkę objętości powietrza w g/m3
Wilgotność względna - stosunek ciśnienia pary wodnej zawartej w powietrzu przy danej temperaturze do tego ciśnienia, które wywierałoby ilość pary wodnej nasycająca powietrze przy tej samej temperaturze
Worek filtracyjny - materiał filtracyjny ukształtowany w celu usunięcia przez filtrację ze strumienia gazu
Wskaźnik emisji - stosunek wielkości emisji substancji zanieczyszczającej powietrze w wyniku jakiejś działalności, np. produkcji, do wielkości tej produkcji, np. liczba kilogramów dwutlenku siarki emitowanych w wyniku wytwarzania jednej tony stali
Wymywanie - usuwanie gazów i czasami cząstek z atmosfery wskutek rozpuszczania oraz przyłączania do kropel deszczu w czasie opadów; terminem tym można również określać deszcz
Wyniesienie smugi zanieczyszczeń - wysokość linii środkowej smugi nad poziomem jej emisji do atmosfery
Wyziewy - Termin potoczny, używany często do określenia emisji substancji o nieprzyjemnym lub cuchnącym zapachu, powstających np. w procesach chemicznych
Wyż baryczny - ośrodek wysokiego ciśnienia - taki układ ciśnienia atmosferycznego, rozpatrywany w poziomie, że najwyższe ciśnienie znajduje się w środku układu skąd maleje na wszystkie strony
Zachmurzenie - pokrycie nieba chmurami; stopień zachmurzenia określa się ułamkiem dziesiętnym wskazującym jaką cześć nieba pokrywają chmury
Zapach - właściwość substancji oddziałująca na zmysł powonienia
Zamglenie - potoczny termin stosowany do określania zawiesiny kropelek cieczy w gazie. W meteorologii odnosi się do widzialności mniejszej niż 2 km, lecz większej niż 1 km
Zanieczyszczenie pierwotne - zanieczyszczenie bezpośrednio emitowane ze źródła, w odróżnieniu od zanieczyszczenia wtórnego, powstającego w atmosferze
Zanieczyszczenie powietrza - zwykle obecność w atmosferze substancji, powstających w wyniku działania człowieka lub procesów naturalnych, przy czym substancje te występują w stężeniach i w czasie wystarczającym do niekorzystnego wpływu na komfort, zdrowie i dobra materialne osób i stan środowiska
Zanieczyszczenia wtórne - zanieczyszczenia powstające w atmosferze na skutek chemicznych lub fizycznych przemian zanieczyszczeń pierwotnych lub innych substancji emitowanych do atmosfery ze źródeł stacjonarnych i ruchomych
Zespół badający zapachy - grupa osób, która porównuje intensywność zapachu substancji ze skalą wzorców lub identyfikuje substancję, na podstawie jej zapachu
Instytut Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego
Dział Monitoringu Żywności i Ochrony Środowiska |
|
Specjalności w Ochronie Środowiska
Analityka w ochronie środowiska.
Biologiczne podstawy ochrony środowiska
Biotechnologia Środowiska
Biotechnologia w Ochronie Środowiska
Ekotoksykologia i biomonitoring
Fizyko-chemiczne metody ochrony środowiska
Geoekologia
Geografia z ochroną środowiska
Inżynieria mineralna
Inżynieria Ochrony Środowiska
Inżynieria procesowa w ochronie środowiska
Inżynieria środowiska
Monitoring środowiska
Ochrona atmosfery
Ochrona przyrody
Ochrona przyrody nieożywionej
Ochrona środowiska rolniczego
Ochrona środowiska w energetyce i przemyśle chemicznym
Ochrona środowiska w przemyśle
Ochrona środowiska w przemyśle chemicznym
Ochrona wód i geotechnika środowiska
Odnawialne źródła energii
Procesy i aparaty w ochronie środowiska
Roboty inżynierskie w kształtowaniu środowiska
Systemowe zarządzanie środowiskiem,
Systemy i techniki ochrony środowiska
Systemy ochrony atmosfery
Systemy ochrony wód i gleby.
Technologie ochrony środowiska i materiałów ekologicznych
Urządzenia ochrony środowiska
Wentylacja i klimatyzacja przemysłowa
Zagospodarowanie surowców wtórnych i odpadowych
Specjalizacje
W ramach specjalności na studiach drugiego stopnia jest możliwość wyboru specjalizacji, związanych z wykonywaniem pracy magisterskiej:
Administracja ochroną środowiska
Analiza w ochronie środowiska,
Biologia środowiska
Biologiczne podstawy ochrony środowiska
Biotechnologia w ochronie środowiska
Chemia środowiska (Studia uzupełniające - UL)
Ekologia Rolnicza i Ochrona Roślin,
Geograficzne podstawy ochrony środowiska
Gleboznawstwo i ochrona gleb
Gospodarka odpadami,
Inżynieria ekologiczna
Kształtowanie i Rewaloryzacja Środowiska.
Kształtowanie i ochrona środowiska rolniczego
Ocena stanu i zagrożeń środowiska,
Ochrona gleb,
Ochrona i kształtowanie krajobrazu
Ochrona i kształtowanie krajobrazu,
Ochrona krajobrazu
Ochrona Przyrody i Krajobrazu
Ochrona przyrody,
Ochrona środowiska rolniczego,
Ochrona środowiska w energetyce
Ochrona wód
Ochrona wód,
Oczyszczanie wody i ścieków,
Procesy i aparaty w ochronie środowiska,
Systemy ochrony środowiska
Technologia ochrony środowiska i materiałów ekologicznych
Technologie ochrony środowiska
Zagrożenia i Ochrona Ekosystemów,