LEKI W ZABURZENIACH KRĄŻENIA OBWODOWEGO

Zaburzenia

• tętniczego przepływu krwi

• czynnościowe - powstają wskutek nieprawidłowej regulacji naczyniowej wywołanej nieprawidłową odpowiedzią na bodźce małych naczyń

• organiczne

• żylnego przepływu krwi

• ukrwienia mózgowego

Leki

• wpływające na hemostazę

• bezpośrednie działanie na naczynia (różne mechanizmy działania)

ZABURZENIA TĘTNICZEGO PRZEPŁYWU KRWI

Czynnościowe zaburzenia przepływu krwi

Choroba Raynauda

• charakteryzuje się podwyższoną gotowością skurczową naczyń określonych regionów układu krwionośnego, szczególnie w obrębie palców rąk i stóp

• wskutek skurczu dochodzi do długotrwałych, przerywanych epizodów niedokrwienia z zaburzeniami czucia i silnymi bólami

• występuje najczęściej u młodych kobiet

• raczej nie wywołuje trwałych uszkodzeń tkanek lub niepełnosprawności, jednak w poważniejszych przypadkach może dojść do rozwoju owrzodzenia skóry

• dwa rodzaje choroby Raynauda: pierwotna i wtórna (w przebiegu innych chorób)

• przyczyny choroby Raynauda

• choroby tkanki łącznej: zapalenie wielomięśniowe, RZS, twardzina, zespół Sjörgena, SLE

• choroby naczyniowe: miażdżyca, choroba Bürgera, choroba Takayasu, guzkowe zapalenie tętnic

• zaburzenia wydzielania wewnętrznego: niedoczynność tarczycy

• choroby krwi, np. czerwienica prawdziwa

• nowotwory

• choroby obwodowego układu nerwowego: zespół cieśni nadgarstka, zespół górnego otworu klatki piersiowej

• leki: β-blokery, alkaloidy sporyszu zawierające ergotaminę, doustne środki antykoncepcyjne, cytostatyki, zwłaszcza bleomycyna

• choroby i narażenia zawodowe: wibracje i urazy mechaniczne palców (operatorzy młotów pneumatycznych, maszyniści, pianiści, osoby narażone na przewlekłe działanie zimna (pracownicy chłodni)

• leczenie choroby Raynauda → unikanie czynników wywołujących, trening autogenny, podawanie leków rozkurczających naczynia:

• antagoniści kanału wapniowego

• nifedypina → 10-30 mg 3 x dz.

• amlodypina → 5-20 mg/dz.

• felodypina → 2,5-10 mg 2 x dz.

• isradypina → 2,5-5 mg 2 x dz.

• antagoniści receptora α₁

• prazosyna - początkowo 0,5 mg 2 x dz., następnie zwiększać dawkę do 6 mg 2 x dz.

• azotany - nitrogliceryna miejscowo w formie maści

• ASA w małych dawkach

• heparyna w dawkach standardowych

• syntetyczne analogi prostaglandyn podawane dożylnie

• iloprost

• alprostadil

• epoprostenol

Organiczne zaburzenia przepływu krwi

• niedrożność tętnic

• zapalenia naczyń

• zator naczyniowy

Przyczyną zmian w tętnicach wywołujących przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych (niedrożność tętnic) u 98% chorych jest miażdżyca. Najczęściej zaburzenia te występują u 2-3% mężczyzn i 1-2% kobiet po 60. roku życia. W Polsce notuje się około 30 tysięcy nowych zachorowań rocznie.

Stopień zaawansowania zmian niedokrwiennych kończyn → skala Fontaine'a

• stopień I - brak lub nieznaczne objawy kliniczne w postaci mrowienia, drętwienia, zwiększonej wrażliwości stóp na zimno

• stopień II

• IIa - chromanie przestankowe po przejściu dystansu > 200 m

• IIb - chromanie przestankowe po dystansie < 200 m

• stopień III - bóle spoczynkowe (często w nocy), chory śpi z nogami opuszczonymi poza łóżko

• stopień IV - martwica i/lub owrzodzenia niedokrwienne, z bólami spoczynkowymi o bardzo dużym nasileniu

Pojęcie krytycznego niedokrwienia kończyn odpowiada III i IV stopniu niedokrwienia wg Fontaine'a. Niekiedy jedynym możliwym postępowaniem jest amputacja całej lub części kończyny. Większość przypadków niedrożności stopnia I i IIa leczy się zachowawczo.

Zalecenia

• zakaz palenia tytoniu (nikotyna działa toksycznie i zwężająco na ścianę naczyń oraz zwiększa lepkość krwi, utrudniając jej przepływ przez kończynę)

• redukcja masy ciała

• leczenie nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, HLP

• chodzenie szybkim marszem lub trening na bieżni (bodziec do rozwoju krążenia obocznego)

• ochrona stóp przed urazami, zakażeniem

• unikanie zimna

• w stadium III i IV aktywny trening jest przeciwwskazany! → leczenie operacyjne (angioplastyka przezskórna, laserowa, stenty)

Leczenie p/płytkowe

Głównym celem stosowania leków przeciwpłytkowych u chorych z miażdżycą tętnic obwodowych jest zapobieganie zgonom i powikłaniom w następstwie zawału serca i udarów mózgu. Metaanaliza 42 badań, w których wzięło udział 9214 chorych na miażdżycę tętnic obwodowych, leczonych lekami przeciwpłytkowymi, wykazała zmniejszenie częstości poważnych powikłań naczyniowych o 23%. Podobnego stopnia korzyści osiągali chorzy z chromaniem przestankowym, po przebytym pomostowaniu tętnic kończyn dolnych lub ich chirurgicznym udrożnieniu oraz po interwencjach przezskórnych.

• ASA

• klopidogrel

• tiklopidyna

Leki rozszerzające naczynia

• działają na tętnice niezmienione miażdżycowo

• „zespół podkradania”

• agoniści receptorów β₂-adrenergicznych w mięśniach gładkich obwodowych naczyń krwionośnych

• bametan

• bufenina

• izoksupryna

• nieselektywni antagoniści receptorów α-adrenergicznych

• fentolamina

• fenoksybenzamina

• tolazolina

• azapetyna

• antagoniści kanałów wapniowych → głównie w leczeniu zaburzeń krążenia mózgowego

• bencyklan

• kwas nikotynowy i pochodne

• pochodne metyloksantyny

• nikotynian ksantynolu

• pentoksyfilina

• alkaloidy sporyszu - ↑ przepływu krwi przez naczynia krwionośne wskutek blokowania receptorów α₁-adrenergicznych; DN: zaburzenia z pp, bradykardia (działanie cholinomimetyczne)

• dihydroergotamina p.o. 2,5-5 mg co 12 h,

• dihydroergotoksyna, będąca mieszaniną ergokorniny, ergokrystyny i ergokryptyny: p.o. lub s.l. od 0,25 mg/24 h, stopniowo zwiększając do 1,5-2 mg/24 h w 3-4 dawkach podzielonych

• inne: buflomedyl, butalamina, cetiedil, cilostazol, cinepazyd, cyklandelat, fasudil (inhibitor kinazy Rho), ifenprodil (antagonista NMDA), moksysylat, suloktidyl, winburnina, winkamina, wisnadyna

Cilostazol

• wybiórczo hamuje aktywność fosfodiesterazy III cAMP

• działa: antyagregacyjnie, rozszerzająco na naczynia krwionośne, 2x wydłuża dystans chromania przestankowego

• DN

• bóle i zawroty głowy

• biegunka, nudności i wymioty

• kołatanie serca, arytmie, bóle w klatce piersiowej

• obrzęki

• nieżyt błony śluzowej nosa

• wybroczyny, wysypki skórne

• p/wskazania

• niewydolność serca (w badaniach na zwierzętach wykazano uszkodzenie mięśnia serca; inne inhibitory fosfodiesterazy skracają przeżycie chorych z niewydolnością serca)

• wydłużenie odstępu QT lub komorowe zaburzenia rytmu w wywiadach

• predyspozycja do krwawień

• ciężka niewydolność nerek

• umiarkowana i ciężka niewydolność wątroby

• stosowanie łącznie z inhibitorami CYP3A4 i CYP2C19

Pentoksyfilina

• skuteczność dokładnie nie określona

• wydłuża dystans chromania przestankowego o 10-20%, przyspiesza gojenie owrzodzeń

• lek rozkurczający naczynia?

• poprawia elastyczność erytrocytów (↑ ATP i cAMP), dotlenienie tkanek

• zmniejsza lepkość krwi obwodowej i skłonność płytek krwi do adhezji (↑cAMP, PGI₂, ↓ TXA₂)

• podawana p.o. 100 mg co 4-8 h lub i.m. 100-200 mg co 12 h

• DN

• nudności, wymioty, biegunka

• bóle i zawroty głowy

• napadowe zaczerwienienie

• bóle dławicowe, kołatanie serca

• reakcje nadwrażliwości

• krwawienia u osób z predyspozycją do krwawień

• przedawkowanie → hipotonia ortostatyczna

• p/wskazania

• udar krwotoczny mózgu

• czynne krwawienia

• ostry zawał serca

• ciąża i karmienie piersią

• interakcje: może nasilać działanie leków przeciwnadciśnieniowych, insuliny i doustnych leków przeciwcukrzycowych (zwiększone ryzyko hipoglikemii)

Prostacyklina i jej analogi

• podawane pozajelitowo w zaawansowanych stadiach choroby - krytycznym niedokrwieniu kończyny

• alprostadil: i.v. lub i.a.

• epoprostenol: i.v. lub i.a.

• iloprost: i.v.

• beraprost: analog do stosowania p.o.

Alprostadil

• syntetyczna pochodna PGE₁

• oprócz działania rozszerzającego naczynia oraz hamującego agregację płytek krwi efekt leczniczy PGE₁ może być związany z hamowaniem proliferacji komórek mięśni gładkich naczyń

• wlewy i.a. lub i.v. w stadium III i IV niedrożności tętnic

• i.a.: 10-20 μg za pośrednictwem pompy infuzyjnej po rozpuszczeniu w 0,9% NaCl przez 60-120 minut 1-2 x dziennie

• i.v.: 40 μg w 50-250 ml 0,9% NaCl 2 x dziennie

Epoprostenol

• syntetyczna pochodna PGI₂

• rozszerza obwodowe naczynia krwionośne i hamuje agregację płytek

• stosowana w stanach z silnym zwężeniem tętnic obwodowych, grożących martwicą kończyn

• podawana we wlewie i.v., stosowana rzadko - wysokie koszty

Kwas nikotynowy

• powoduje silne rozszerzenie naczyń krwionośnych

• wskazany w leczeniu chorób na tle neurogennym, zarostowych i w odmrożeniach

• DN: bóle głowy, zaczerwienienie i suchość skóry, uczucie gorąca, zmiany alergiczne skóry, zaburzenia z pp

• p/wskazania: choroba wrzodowa, niewydolność wątroby, jaskra; względne: cukrzyca, ciąża

• rzadko stosowany, gdyż wymaga podania dużych dawek, które są źle tolerowane u chorych; jego połączenia i pochodne są znacznie lepiej tolerowane i częściej stosowane

• winian nikotynylu

• nikametat

• nikotynian ksantinolu

Cyklandelat - antagonista Ca, stosowany głównie w chorobach naczyń mózgowych.

Choroba Bürgera

• zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic (łac. Thrombangiitis obliterans)

• odcinkowe, wieloogniskowe zapalenie małych i średnich naczyń o postępującym przebiegu

• najistotniejszą przyczyną jest palenie papierosów

• występuje głównie u młodych mężczyzn

• wskutek niedokrwienia dochodzi do powstawania silnych bólów, a w końcu martwicy (noga palacza papierosów)

Leczenie obwodowych tętniczych zaburzeń krążenia polega na

• hamowaniu agregacji trombocytów → leki p/płytkowe

• rozszerzaniu światła naczynia → leki rozszerzające naczynia

• poprawianiu płynności krwi

• profilaktyce zwężenia naczynia

• fibrynolizie w przypadku zamknięcia naczynia przez zakrzep lub zator

Leczenie miażdżycy zarostowej tętnic kończyn dolnych

• ćwiczenia fizyczne → marsz przez 45-60 min 3x/tydzień przez ≥ 12 tygodni

• farmakoterapia

• cilostazol 2 x 100 mg/24 h (niedostępny w Polsce)

• pentoksyfilina 3 x 400 mg/24 h

LECZENIE CHORÓB NACZYŃ ŻYLNYCH

Choroby naczyń żylnych

• ostre zapalenie żył powierzchownych

• zakrzepica żył głębokich

• żylaki

• przewlekła niewydolność żylna (CVI = chronic venous insufficiency) - następstwo zmian w układzie żył powierzchownych i głębokich:

• stadium I - objawy zastoju krwi żylnej w obrębie stopy oraz rozszerzenie żył podskórnych i śródskórnych

• stadium II - dodatkowo zmiany troficzne w obrębie skóry, zmiany pigmentacyjne (hiper- i depigmentacja), stwardnienie skóry

• stadium III - owrzodzenie podudzia (czerwone lub zaleczone)

• chodzenie jest podstawowym „lekiem” na choroby naczyń obwodowych!

Terapia zaburzeń krążenia żylnego

• kompresoterapia

• chirurgia

• farmakoterapia (niewielkie znaczenie poza lekami wpływającymi na hemostazę)

• leki flebotropowe - wprowadzone w latach 60-70 XX wieku na podstawie subiektywnej poprawy u pacjentów, bez badań klinicznych; głównie pochodzenie roślinne

Leki flebotropowe

• mechanizm działania niejasny

• wzmacniają i uszczelniają ścianę naczyń

• usprawniają mikrokrążenie

• zmniejszają przepuszczalność kapilarów

• poprawiają drenaż limfatyczny

• w pewnym stopniu zmniejszają reakcję zapalną towarzyszącą zastojowi żylnemu

• subiektywna poprawa

• brak wpływu na postęp choroby

• nie powodują zniknięcia i zmniejszenia żylaków

• nie przyspieszają gojenia owrzodzeń żylnych

• nie zapobiegają nawrotom

• wyjątek: diosmina

Leki pochodzenia naturalnego

• pochodne flawonoidów

• diosmina

• diosmetyna

• kwercetyna

• rutyna i jej półsyntetyczne hydroksyetylowane pochodne

• trokserutyna

• O-(β-hydroksyetylo)-rutozyd

• flawany i flawanony: hesperetyna, hesperydyna, katechina, metylochalkon, kwas flawonowy

• saponozydy

• escyna → potęguje działanie antykoagulantów i może nasilać działanie nefrotoksyczne aminoglikozydów

• wyciągi z kasztanowca Aesculus hippocastanum (protoescygenina, barringtogenol, α- i β-escyna, kryptoescyna)

• ruskozydy (wyciągi z ruszczyka kolczastego)

• inne wyciągi roślinne

• antocjanozydy: wyciąg z borówki (czarnej jagody)

• pyknogenole: leukocianidol, oligomery procjanidolowe, wyciągi z winorośli (pestek winogron)

• miłorząb japoński (Ginkgo biloba)

• alkaloidy sporyszu: dihydroergotamina, dihydroergokrystyna, dihydroergokryptyna

Leki syntetyczne

• fosforan adenozyny

• benzaron

• dobesylan wapnia

• heptaminol

• naftazon

• tribenozyd

Diosmina

• zwiększa napięcie ścian naczyń żylnych

• poprawia drenaż limfatyczny

• zmniejsza przepuszczalność włośniczek

• zmniejsza adhezję leukocytów do komórek śródbłonka i migrację w modelu niedokrwienia-reperfuzji

• model zwierzęcy - ochrona przed wpływem mediatorów zapalnych na mikrokrążenie

• diosmina (60μm) → mikronizowana diosmina (2μm) - większa biodostępność

• badania kliniczne: zmniejszenie objawów przewlekłej niewydolności żylnej

• DN

• ze strony pp (u około 7% leczonych): bóle brzucha, objawy dyspeptyczne, wymioty, biegunki

• ze strony układu nerwowego (u 1,7% leczonych): bezsenność, zawroty i bóle głowy, uczucie znużenia

Tribenozyd

• analog glukofuranozydu

• antagonista ACh, 5-HT, histaminy, bradykininy, działa p/zapalnie

• stosowany w zaburzeniach krążenia żylnego kkd, pomocniczo w zapaleniach żył, owrzodzeniach podudzi i stanach pozakrzepowych

• stosowany p.o., dobrze tolerowany

• DN: zaburzenia z pp

Dobesylan wapnia

• podobne działanie i zastosowanie do tribenozydu; podawany p.o., i.m. lub i.v.

• DN

• ze strony pp: nudności, biegunka, wymioty

• reakcje nadwrażliwości, gorączka, bóle stawów

• kilka przypadków agranulocytozy

• wysypka połączona z rumieniem

Trokserutyna

• zawiera pochodne flawonowe; zastosowanie podobne do diosminy; podawana p.o.

• DN

• ze strony pp, które ustępują jeśli lek jest przyjmowany podczas posiłków

• napadowe zaczerwienienie twarzy, przemijające uczucie ciepła

• bóle głowy, mrowienie kończyn

• sporadycznie podrażnienie skóry i pokrzywka

Preparaty do stosowania miejscowego

• czynniki wzrostu kolonii granulocytów i makrofagów

• aktywne opatrunki, hydrokoloidy, hydrożele, alginiany, dekstranomery, opatrunki poliuretanowe i mieszane

• błony aktywne biologicznie

• substytuty skóry

• maści i żele

• zawierają samą heparynę bądź heparynę w połączeniu z innymi związkami lub środkami pochodzenia roślinnego, np. z escyną, wyciągami z kasztanowca, wyciągami z arniki

• często w ich skład wchodzą również substancje przeciwzapalne, np. diklofenak oraz znieczulające miejscowo - benzokaina

Owrzodzenia żylne

• przyczyna 70-90% owrzodzeń kkd

• patomechanizm niejasny

• leczenie

• kompresoterapia - zewnętrzne ciśnienie 30-40 mmHg

• normalizacja krążenia kończyny

• gojenie owrzodzeń

• pielęgnacja zmiany

• preparaty przyspieszające gojenie

• leki ogólnoustrojowe

• pentoksyfilina 3 x 400 mg

• mikronizowana diosmina 2 x 500 mg

Guzki krwawnicze (hemoroidy)

• uwypuklenia błony śluzowej górnej części kanału odbytu

• liczne połączenia tętniczo-żylne z pominięciem układu włośniczkowego

• bezobjawowe → zakrzepica → ból

• klasyfikacja

• I° krwawienie bez wypadania

• II° wypadania w trakcie defekacji, cofanie samoistne

• III° wypadanie, wymagają ręcznego odprowadzania

• IV° odprowadzenie niemożliwe

Leczenie hemoroidów

• chirurgiczne

• farmakoterapia

• leczenie objawowe, brak leczenia przyczynowego

• preparaty miejscowe

• leki znieczulające (lidokaina, benzokaina) i GSK w zmniejszeniu objawów podrażnienia, nie w trakcie infekcji!

• leki p/bakteryjne - brak uzasadnienia (powodują rozwój szczepów opornych)

• heparynoidy

• substancje ściągające (sole bizmutu, tlenek cynku, oczar, rezorcynol, balsam peruwiański)

• glikozydy kasztanowca: eskulina

• wyciąg z rumianku

• stosowane doustnie

• flawonoidy (zmniejszenie ostrych objawów i wtórne krwawienia po operacji)

• dobesylan wapnia

LECZENIE ZABURZEŃ UKRWIENIA MÓZGOWEGO

Choroby naczyniowe mózgu

• za ok. 90% przypadków zaburzeń ukrwienia mózgu odpowiedzialne są zmiany miażdżycowe naczyń

• udar mózgu

• niedokrwienny

• krwotoczny

• krwotok podpajęczynówkowy

• przemijające ataki niedokrwienne (TIA) - objawy neurologiczne ustępują w ciągu 24 h

• przedłużone odwracalne niedokrwienne deficyty neurologiczne (PRIND) - objawy neurologiczne ustępują w ciągu tygodnia

• naczyniopochodne zawroty głowy

• postępujące zaburzenia pamięci na tle naczyniowym (?)

• otępienie naczyniopochodne (?)

Leki w chorobach naczyniowych mózgu

• leki rozszerzające naczynia mózgowe - niewielka skuteczność w: zawrotach głowy, otępieniu naczyniopochodnym

• leki p/płytkowe

• leki p/zakrzepowe

• fibrynolityki

• leki nootropowe?

• farmakoterapia czynników ryzyka

Bencyklan

• antagonista kanału wapniowego

• działa spazmolitycznie na mięśniówkę naczyń i uspokajająco

• dobrze tolerowany, rzadko DN: bóle i zawroty głowy, nudności, bezsenność

• podawany p.o. lub powoli i.v.

Nimodypina

• antagonista kanału wapniowego

• wybiórcze działanie na naczynia mózgowe

• leczenie i zapobieganie skurczu naczyniowego przy krwotoku z tętniaka

• 60 mg p.o. co 4 h od najdalej 4 doby przez 4 tygodnie

• brak wskazań do stosowania parenteralnego

• brak skuteczności w udarze niedokrwiennym

• niewielka skuteczność w chorobie Alzheimera

• zapobiega napadom migreny i bólom klasterowym

Naftidrofuryl

• blokuje receptor 5-HT₂ antagonizując naczynioskurczowe oraz nasilające agregację płytek działanie serotoniny

• leczenie objawów zaburzeń funkcji mózgu u osób w wieku podeszłym w przypadku demencji umiarkowanego stopnia (nie wynikającej z choroby Alzheimera)

• leczenie objawów uszkodzeń neurologicznych i ubytków czynnościowych po udarach (łącznie z ASA i/lub dipirydamolem)

• podawany p.o. 100 mg co 6-8 h lub i.v. 200-400 mg/d

Nicergolina

• syntetyczny analog alkaloidów sporyszu, stosowany w „niewydolności krążenia mózgowego”

• rozszerza naczynia, hamuje zlepność płytek

• brak skuteczności w udarze mózgu i TIA

• działanie metaboliczne

• DN: uderzenia gorąca, złe samopoczucie, pobudzenie, nudności, biegunka, nadkwaśność, senność, zawroty głowy

Flunarizyna i cinarizyna

• antagoniści kanału wapniowego

• brak skuteczności w udarze mózgu i otępieniu naczyniopochodnym

• działa w zawrotach głowy

• mechanizm niejasny

• działanie cholinolityczne, p/histaminowe

• poprawa ukrwienia błędnika

• DN

• nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka

• senność, bezsenność, bóle głowy

• zaburzenia świadomości (omamy, agresja)

• zaostrzenie przebiegu porfirii

• drżenia lub zespół parkinsonowski

• ryzyko zależne od dawki

• ustępuje po odstawieniu (30% - po 3 msc, 25% - po 6 msc, kilkanaście % - po roku)

Pentoksyfilina

• brak danych na stosowanie w chorobach naczyniowych mózgu

• model eksperymentalny - właściwości neuroprotekcyjne

Winpocetyna

• półsyntetyczna pochodna winkaminy (alkaloid z barwnika mniejszego - Vinca minor)

• blokuje fosfodiesterazę 1 (PDE1) zależną od Ca²⁺ i kalmoduliny → wzrost stężenia cAMP i cGMP

• rozkurcz naczyń wybiórczo w OUN, poprawa perfuzji przez tkankę mózgową

• znikomy wpływ na naczynia obwodowe

• działanie neuroprotekcyjne

• blokowanie kanałów Na⁺ - zmniejszenie stresu oksydacyjnego

• blokowanie receptorów glutaminowych

• działanie antyagregacyjne

• hamuje adhezję i agregację płytek krwi

• metabolizowana w wątrobie i wydalana przez nerki; metabolit - kwas apowinkaminowy

• łączy się z białkami krwi w 99%, eliminowana z organizmu po ok. 8 h

• naczyniowe zaburzenia pamięci - dane z badań nieprzekonujące

• zaburzenia poznawcze - badania w toku

• udar mózgu - brak wskazań

Piracetam

• lek nootropowy, pochodna GABA

• mechanizm działania

• ↑ metabolizmu neuronów → ↑ zużycia tlenu i glukozy w komórkach OUN

• ↑ rezerwy energetycznej

• synteza neuroprzekaźników

• efekt (?)

• poprawa zapamiętywania i przypominania

• poprawa sprawności psychofizycznej

• zwolnienie progresji choroby Alzheimera

• udar mózgu (?)

• usprawnienie mikrokrążenia mózgowego

• zmniejszenie aregacji płytek krwi

• brak efektu w badaniach klinicznych

• zaburzenia dyslektyczne u dzieci

Ginkgo biloba - miłorząb japoński

• kontrowersyjna skuteczność

• działanie neuroprotekcyjne

• działanie antyoksydacyjne

• hamuje agregację płytek

• zwiększa uwalnianie NO w komórkach śródbłonka

• stymuluje uwalnianie prostacyklin

• zwiększa szczelność bariery krew-mózg

• wskazania

• obniżenie funkcji poznawczych

• zaburzenia krążenia mózgowego

• choroby naczyń obwodowych

• początkowe stadium choroby Alzheimera, demencja

• upośledzenie pamięci i koncentracji

• zawroty głowy, szumy

Postępowanie w udarze mózgu

• udar mózgu jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia

• bardzo istotny w leczeniu jest czas od wystąpienia objawów i postawienia rozpoznania do wdrożenia leczenia

• pacjent powinien zostać przetransportowany do szpitala - najlepiej posiadającego specjalistyczny oddział udarowy

• diagnostyka różnicowa między udarem niedokrwiennym i krwotocznym:

• tomografia komputerowa

• rezonans magnetyczny - badanie rozstrzygające

• angiografia tętnic domózgowych - określenie, która z tętnic jest niedrożna w przypadku udaru niedokrwiennego

• USG, arteriografia i echokardiografia - w celu ustalenia ewentualnego źródła materiału zatorowego

• monitorowanie czynności życiowych

• uzupełnianie niedoborów wodno-elektrolitowych

• monitorowanie ciśnienia tętniczego - u chorych z udarem mózgu należy unikać gwałtownego obniżania ciśnienia, ze względu na ryzyko zmniejszenia przepływu mózgowego krwi; leczenie hipotensyjne wdraża się przy wartościach ciśnienia:

• > 220/120 mmHg przy udarze niedokrwiennym (180/105 mmHg przy planowanym leczeniu trombolitycznym)

• > 180/105 mmHg przy udarze krwotocznym

• w każdym przypadku z towarzyszącym OZW, ONN lub NS

• kontrola glikemii (w przypadku hiperglikemii ≥ 10 mmol/l insulinoterapia, w przypadku hipoglikemii wlew 10-20% roztworu glukozy)

• przy współistniejącej gorączce obniżanie temperatury ciała (ibuprofen, paracetamol)

• kontrola diurezy

• leczenie przeciwdrgawkowe przy występowaniu drgawek (benzodiazepiny dożylnie)

• leczenie przeciwobrzękowe w przypadku stwierdzenia objawów obrzęku mózgu (uniesienie głowy, mannitol, krótko działające barbiturany, hiperwentylacja, ewentualnie postępowanie operacyjne)

• leczenie trombolityczne - dożylnie za pomocą rtPA

• 0,9 mg/kg nie później niż 3 h od wystąpienia udaru niedokrwiennego

• leczenie rtPA znamiennie poprawia rokowanie udaru

• leczenie hipotensyjne

• RR > 220/120 mmHg

• kaptopril 6,25-12,5 mg p.o. lub i.m.

• labetalol 5-20 mg i.v.

• urapidyl 10-50 mg i.v., następnie 4-8 mg/h i.v.

• klonidyna 0,15-0,3 mg i.v. lub s.c.

• dihydralazyna 5 mg i.v. + metoprolol 10 mg i.v.

• DBP > 140 mmHg

• nitrogliceryna 5 mg i.v., następnie 1-4 mg/h i.v.

• nitroprusydek sodu 1-2 mg i.v.

2