Rękopis znaleziony w Saragossie przez Jana hrabiego Potockiego,
przeł. Edmund Chojecki, posł. Roger Caillois, Lublin 1995.
Przedmowa.
w czasie zdobycia Saragossy przez wojska francuskie autor znalazł rękopis, pisany po hiszpań-sku; po opuszczeniu miasta wpadł w ręce Hiszpanów, okazało się, rękopis zawierał historię jedne-go z przodków kapitana Hiszpanów, na prośbę autora kapitan przetłumaczył tekst na francuski.
TOM.
Dzień.
góry Sierra Morena zamieszkiwane były przez kontrabandzistów, rozbójników i Cyganów (kaniba-li).
kapitan jedzie ze służącymi, Lopezem i Moskitem, Moskit razem z całym prowiantem znika, po jakimś czasie znika też Lopez; kapitan znajduje gospodę.
wybija północ, Murzynka zaprasza go na wieczerzę z dwiema damami; Murzynki i damy tańczą.
damy są krewnymi kapitana (Alfonsa), muzułmanki.
Historia Eminy i jej siostry, Zibeldy.
chowane pod kloszem, nie znały mężczyzn, zaczęły czytywać romanse, udawały bohaterów, nauka Koranu; obie będę poślubione jednemu mężczyźnie, pod warunkiem, że będzie on z rodu Gomelezów.
nie mogą wyjść za Alfonsa (chrześcijanin).
Historia zamku Kassar-Gomelez.
szejk Masud w każdy ostatni piątek miesiąca na tydzień do podziemi, jego następca również, zamiast skarbów grobowiec i kilka starych ksiąg; cząstka tajemnicy tylko dla wybranych Gomelezów, którzy dadzą dowody roztropności, wierności i nieustraszonej obawy.
pieje kogut Alfons godzi się przyjąć islam, będzie je widzieć tylko podczas snu.
Dzień.
Alfons obudził się pod szubienicą w towarzystwie dwóch trupów.
u pustelnika.
Historia opętanego Paszeko.
zakochał się w siostrze macochy, miał być jej kochankiem; czeka na ojca i kobiety w gospo-dzie, śpi z macochą i jej siostrą, budzi się pod szubienicą pomiędzy trupami braci Zota.
nazajutrz w nocy znów go kuszą, gdy on zaczyna uciekać, gonią go wisielcy.
kapitan śpi w kaplicy, zza drzwi kuszą go kochanki, drzwi zamknięte i kapitan nie mógł wyjść przeciwko nim.
Dzień.
Pustelnik wypytuje, czy Alfons spędził noc w Venta Quemada.
Historia Alfonsa van Worden.
ojciec zajęty krwawym trybunałem (księga pojedynków), ślub z Uraką Gomelez; spadek po bracie (zamek), długa podróż, urodziny Alfonsa, chrzestnym kawaler de Believre, on i jego żona zabierają małego na wychowanie, po sześciu latach wraca do domu.
Historia Trivulcja z Rawenny.
Trivulcjo bardzo przystojny, ale zarozumiały, zakochał się w Ninie dei Gieraci, ale ona ko-chała Tebalda dei Gieraci; Trivulcjo w kościele sprzeciwia się zapowiedziom i zabija zako-chanych, ucieka, po kilku latach wraca, często przychodzi na grób Niny, zamknięty w koś-ciele - kościotrupy, ponowne „zapowiedzi”.
ojciec pyta Alfonsa, czy bałaby się na miejscu Trivulcja, niezadowolony, że syn odpowiedział „tak”, sytuacja załagodzona; kolejnego wieczoru:
Historia Landolfa z Ferrary:
Landolf rozpustnik i Bianka de Rossi, wszetecznica, ona zabita przez jego wujka, widmo je wieczerzę z Landolfem, jego matką i siostrą, chce z nim iść do łóżka.
ojciec pyta Alfonsa, czy bałby się na miejscu Landolfa, odpowiedź „nie”.
Alfons 17 lat patent na kapitana, ojciec błogosławieństwo i sekretne pchnięcie.
Pustelnik: czy silna wiara (Gomelezowie jeszcze niedawno islam); Alfons: nie wyparłby się wiary hańba.
wyjeżdża od Pustelnika, pojmany przez inkwizycję, do więzienia.
Dzień.
przesłuchanie, Alfons milczy, wprowadzone jego „kuzynki”, od tortur wybawiony przez Zoto.
to był sprawdzian odwagi.
Dzień.
idą do kryjówki braci Zota, Alfonso widzi tych powieszonych.
Historia Zota:
ojciec zbrojownikiem, nie starczało mu na zbytki dla żony rozbójnik.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Zota:
ojciec przywódcą bandy, zraniony podczas akcji, po śmierci matki 3 chłopcy przenoszą się do ojca na Sycylię, wypadek z Principinem, ojciec oddaje syna przemytnikowi Lettereo, śmierć ojca, po kilku latach spokojnego życia - rozbójnictwo.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Zota:
Zoto w bandzie; narzeczona Principina kocha Zoto; Zoto był kilka miesięcy z Sylwią, potem zwiedziony pozorami, zabił ją i jej domniemanego kochanka.
Alfons jest ze swoimi kuzynkami-kochankami, nakryci, wypija czarę.
Dzień.
Alfons budzi się pod szubienicą z jakimś nieznajomym, kabalistą, idą do gospody, udają się do pustelnika.
Opowiadanie Paszeka:
widział Alfonsa z Mahometankami-wisielcami.
Alfons śpi w kaplicy.
Dzień.
pustelnię odwiedza Żyd Wieczny Tułacz.
list do Alfonsa: 3 miesiące urlopu.
Historia Kabalisty:
don Pedro de Uzeda / rabbi Sadok Ben Mamun, nauka jego i siostry.
śmierć ojca, nóżki narzeczonych, noc w gospodzie, „dwie narzeczone” pod szubienicą.
Alfons, pustelnik i Paszeko jadą do zamku Pedra / Sadoka.
Rebeka, siostra kabalisty, wieczorem stara się przezwyciężyć honor Alfonsa.
Dzień.
pod zamkiem rozkładają się Cyganiem, wśród nich Emina i Zibelda.
Alfons znajduje książkę „Ciekawe opowiadania Happelinsa”:
Historia Tybalda de la Jacquiere:
ojciec, Jakub, dobry, a Tybald: hazardzista, rozpustnik…
podczas wieczornego wyjścia spotyka Mauretankę z małym Murzynkiem, odprowadza ją.
Historia powabnego dziewczęcia z zamku Sombre Roche:
Orlandyna, wychowywana na żonę pana Sombre Roche, zamknięta w zamku, przyjechała do Lyonu, widziała zeszłonocną hulankę u Tybalda.
Tybald odprowadza Orlandynę do jej chatki, Orlandyna zmienia się w szatana, Tybald znaleziony następnego dnia, do domu ojca, żałuje za grzechy, umiera.
Dzień.
Rebeka daje Alfonsowi klucze od bramy zamku.
Historia Menipa Licejczyka:
Menip, wiedźma (kanibalistka) i Apolloniusz.
Historia filozofa Atenodora:
kupił dom z widmem - znaleziono szczątki skrępowane łańcuchem.
pustelnik: upiory węgierskie i polskie (trupy wychodzące wśród nocy z grobów dla wysysania krwi ludzkiej), upiory hiszpańskie (duchy nieczyste).
Alfons idzie do Cyganów.
Dzień.
Historia Pandesowny, naczelnika Cyganów:
ojciec bardzo systematyczny (opis jednego dnia = opis całego życia), po śmierci matki wychowywała go ciotka.
nie zyskał uczucia ojca (po 10 latach niewidzenia), przeprowadzka; w czasie podróży:
Historia Giulia Romati:
naukowiec, 4 lata na podróżach, spotkanie Zota.
Pandesowna też w służbie wielkiego szejka Gomelezów.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Dalszy ciąg historii Giulia Romati:
gubi się w czasie burzy, zaprowadzony do zamku księżniczki Monte Salerno.
Historia księżniczki Monte Salerno:
kapryśna, cały świat na jej usługi, odrzucała wszystkich zalotników.
księżniczka źle reaguje na słowo „raj”, 6 służących-kościotruipami.
Giulio odnaleziony wśród ruin, zakonnik pokazuje mu bullę założenia zakonu - księżnicz-ka w 1503 roku chwaliła się swoim zamkiem (lepszy niż raj), zamek się zawalił, na tym miejscu kaplica.
Alfons widzi szubienicę z braćmi Zota.
Dzień.
Alfons znajduje między wisielcami Rebekę.
Historia Rebeki:
początki zyskiwania władzy, boscy kochankowie w zwierciadle, noc jej brata w Venta Quema-da, ona też tam idzie, „boscy narzeczeni”, nie dała się zwieść.
wrócili do obozu Cyganów.
Dzień.
Rebeka rezygnuje z nieśmiertelności.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
w podróży spotykają podróżnych.
Historia Marii de Torres:
mężatka, wychowywała swoją młodszą siostrę, Elwirę, bardzo piękną, grajkowie i jeden mistrz; zaloty hrabiego Rovellasa; podczas walki byków hrabiego ratuje tajemniczy śpie-wak.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Dalszy ciąg historii Marii de Torres:
hrabia Rovellas przeżył, oświadcza się Elwirze.
Maria i jej mąż oraz Elwira jadą na wieś, ich sąsiadem wybawca Rovellasa (żonaty), po powrocie do miasta ślub Elwiry z Rovellasem, który nadal szuka swojego wybawcy, sądzi, że to kochanek Elwiry, Elwira w ciąży, Rovellas ją zostawia, w katastrofie morskiej giną Rovellas i mąż Marii, Elwira umiera dwa dni po porodzie.
Maria wychowuje małą Elwirę, tajemniczy kochanek chce się ożenić z małą Elwirą, która już pokochała z wzajemnością syna Marii, Lorenzeta.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Marii de Torres:
Maria wiezie Lorenzeta i Elwirę do tajemniczego kochanka - don Sancho, wicekróla.
Lorenzeto daje Pandesownie strój Elwiry, zakochani uciekają, wicekról (straszny z wyglądu i zachowania) się nie zorientował, w nocy Elwira i Lorenzeto uciekają.
Dzień.
Alfons znajduje między wisielcami człowieka obeznanego z geometrią, prowadzi go do Cyganów.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
wicekról posłał pogoń za siostrzeńcem Marii i mulnikiem.
Historia hrabiego de Pena Velez:
spotkał kiedyś Henryka de Torres, który opowiedział mu o Elwirze, przedstawia swoją wersję wydarzeń znaną z historii Marii de Torres.
roztargnienie geometry.
Dzień.
Historia geometry.
don Pedro Velasquez, jego ojciec, Henryk, przysłużył się królowi, ale pomylił swoje imię i stra-cił żonę, majątek i tytuł na rzecz brata, Karlosa; ożenił się; don Pedro otrzymał od ojca błogo-sławieństwo (nie matematyka, lecz taniec).
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
wicekról opowiada o stanie swego majątku.
Pandesowna przebrany za Elwirę ogłasza, że chce być zakonnicą, wicekról wraca do Amery-ki, znajdują się Elwira i Lorenzeto.
Dzień.
Przybywa Wieczny Tułacz: kabalista stracił prawo do córek Salomona i władzę nad duchami.
Historia Żyda Wiecznego Tułacza:
Kleopatra, Cezar, Antoniusz… - świadkiem wydarzeń dziad Wiecznego Tułacza.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
Kleopatra małżonką Antoniusza; Herod w Jerozolimie.
według geometry cała historia zgodna z historią.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Velasqueza:
podczas rozmowy jego ojca z teściem pada hasło „tajemnica Gomelezów”.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Velasqueza:
nauka tańca Velasqueza, Velasquez zamknięty w izbie liczy, nowe obliczenia (m.in. sam od-gadł prawo dwumianu), siostra, Blanka, bardzo piękna.
śmierć matki, ciotka, Velasquez uczy ją matematyki.
złapany przez Arabów.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Velasqueza:
Velasquez stracił ochotę do obliczeń, został księciem Velasquez, jechał do Blanki (żony Karlo-sa), spędził noc w gospodzie w Venta Quemada.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
w szkole u ojców teatynów; kuszenie ojca Sanudo, Pandesowna w „więzieniu”, kładzie się na miejscu zmarłego, „trupa” zabiera wdowa.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Pandesowna ujawnia się wdowie.
Historia księżnej Medina Sidonia:
13 lat z matką, po jej śmierci do ojca, listy od księcia Medina Sidonia.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Dalszy ciąg historii księżnej Medina Sidonia:
list od księcia Medina Sidonia.
Historia margrabiego de Val Florida:
zaprzyjaźniony z księciem Medina Sidonia, w czasie wojny ratuje ich van Berg, który potem romansuje z panią de Val Florida, książę zabija za to van Berga, pani de Val Florida na wygnanie do swego ojca; książę uniewinniony, głosował za tym m.in. don Juan van Worden (ojciec Alfonsa).
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Pandesowna dwa lata ma się ukrywać, księża odetchnęli z ulgą.
Dalszy ciąg historii księżnej Medina Sidonia:
Eleonora (15 lat) przyjmuje oświadczyny księcia Medina Sidonia (36 lat), córka, śmierć ojca Eleonory, książę na wojnie, do Eleonory przyjeżdża jej „mleczny brat”, Hermosito.
Historia Hermosita:
przebywał u ojca, postanowił zostać duchownym.
Hermosito zamordowany przez księcia w podziemiu, w którym teraz znajduje się Pande-sowna; Girona, matka Hermosita i mamka Eleonory, otruła księcia.
Pandesowna ucieka z podziemia księżnej Medina Sidonia, zamierza zostać żebrakiem, ma na polecenie czyjegoś męża śledzić dwie kobiety.
Velasquez i Rebeka flirtują ze sobą.
Alfons schodzi do podziemi, spotyka swoje kuzynki.
Dzień.
Alfons jest w podziemiach Kassar-Gomelezu.
Dzień.
Uzeda (kabalista) przywołuje znów Żyda Wiecznego Tułacza.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
nazywa się Ahaswer.
Żyd umyka podczas zamieszania.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Pandesowna ostrzega kobiety, kochankiem jednej z nich jest pan Toledo, przyjeżdża do niego przyjaciel, duchowny - żołnierz, Aguilar, wieczorem ginie w pojedynku, jego widmo mówi To-ledo o czyśćcu, Toledo całkowicie się zmienia.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
jego ojciec oskarżony o zdradę stanu, stracił majątek (ogień), ktoś kazał ich zamordować.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Pandesowna służy w klasztorze kawalerowi Toledo, zamienia się ze znajomym żebrakiem i pomaga kupcowi.
Historia Lopeza Suarez:
ojciec surowy, wysyła syna do Madrytu, trzy prawidła.
Historia rodziny Suarez:
nieprzyjaźń z rodziną Moro.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
Delliusz opiekuje się żydem i Germanikiem; zaciekawienie Żyda religią Egipcjan.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Dalszy ciąg historii Lopeza Suarez:
rozpakowuje się w Madrycie, podgląda go don Roque Busquera.
podczas spaceru znajduje miniaturkę, rozmawia z właścicielką.
dowodzenie Velasqueza odnośnie miłości, oczarowany Rebeką (teraz zwaną Laurą), Alfons prze-widuje, że będą próbować Velasqueza (z Gomelezów) do zmiany wyznania.
TOM.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
obrzędy i dogmaty (np. każdy ma dwa duchy - dobrego i złego).
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Dalszy ciąg historii Lopeza Suarez:
w kościele spotyka ukochaną, to był portret jej brata; list do niej; ona jest córką bankiera Moro.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
dalszy ciąg o dogmatach.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Dalszy ciąg historii Lopeza Suarez:
spotyka się z Inezą, ma wyjść za księcia neapolitańskiego, bankruta, księcia Santa Maura, jej ciotka nieprzychylna mu, chce poznać Lopeza.
Historia don Roque Busquera:
od dzieciństwa pakował się w cudze sprawy.
zagląda do czyjegoś mieszkania, mąż ucieka, żona spokojnie z nim rozmawia.
Historia Frasquety Salero.
zwykłą siedzieć w oknie, wielbiciel, przyszły książę Arcos, jego ślub, ślub Frasque-ty z don Cornadezem; list od księcia de Pena Flor; Cornadez płaci za zamordowa-nie go, zjawy, niepokój Cornadeza; hrabia de Pena nie istniał, to wymysł Frasque-ty i księcia Arcos.
Frasqueta potrzebuje Busquera, by udał się w pielgrzymkę razem z Cornadezem.
Lopez i Busqueros walczą na szpady, Lopez zraniony.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
pisma Filona.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Dalszy ciąg historii Lopeza Suarez:
Busqueros pomaga Lopezowi, myli okna, okazuje się, że to okna kapitana Toledo (czy nie żyje, czy jest czyściec).
Dzień.
Rebeka wypytuje Velasqueza o jego religię.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
Dellius umiera, przekazuje Żydowi i Germanowi dwa pergaminy (dom w Jerozolimie i pienią-dze), chłopcy zmieniają imiona (Antyp i Glaphrys), widzą Sedekiasa (wróg dziadka Żyda) i jego wnuczkę, Sarę (bardzo piękną).
Rebeka wypytuje Velasqueza o jego system.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
Germanus słucha nauk Jozue (Jezusa).
Żyd ratuje z potoku Sedekiasa, mieszka u niego; dyskredytacja srebrnych pieniędzy.
Velasquez kontynuuje wywód o swoim systemie.
Dzień.
Velasquez, Rebeka i Alfons na przechadzce, widzą karawanę: 4 Indian, orszak Murzynów, 2 star-cy, dziewczyna w lektyce i ksiądz odprawiający egzorcyzmy.
starcy: hrabia de Pena Velez i margrabia Torres Rovellas, ich dzieci, w lektyce - dziewczyna zna-leziona między dwoma wisielcami.
Dzień.
Pandesowna kradnie wielbłądy karawany, by zmusić ją do zatrzymania, jednym ze starców jest Lorenzo.
Historia margrabiego Torres Rovellas:
po 2 latach spotykania się w klasztorze z Elwirą Lorenzo wyjeżdża do Rzymu, poznaje mar-grabinę Paduli; zdradził Elwirę.
Dzień.
Dalszy ciąg historii margrabiego Torres Rovellas:
Lorenzo rozmawia z Sylwią, służącą margrabiny Paduli.
Historia monsignora Ricardi i Laury Cerelli, zwanej margrabiną Paduli:
Ricardi spotyka żebraczkę, Laurę, kupuje ją od matki, „wdowa”, „choroba” miała jej pomóc wyciągnąć od prałata Ricardiego baronię.
Dzień.
Dalszy ciąg historii margrabiego Torres Rovellas:
uzyskana dyspensa na ślub Lorenza i Elwiry; chwilę przed ślubem Lorenzo liczy: 12 razy sprzeniewierzył się ukochanej, słyszy rozmowę dwóch służących: 12 niewinnych uczynków Elwiry; śmierć matki Lorenza, dwóch synów Elwiry i Lorenza; do Ameryki, spotkanie z wice-królem Meksyku, Lorenzo zakochany w Maskali Montezumie.
Dzień.
Dalszy ciąg historii margrabiego Torres Rovellas:
powstanie w Meksyku.
Dzień.
Dalszy ciąg historii margrabiego Torres Rovellas:
śmierć Maskali, kochanki Lorenzo, śmierć wicekróla, po czterdziestce znów miłość Elwiry i Lo-renza, owocem: córka, śmierć Elwiry.
Dzień.
Meksykanie odłączają się od Cyganów.
dziewczyna znaleziona pod szubienicą to Dolorita, po śmierci kochanka oszalała i teraz się błąka.
Dalszy ciąg historii Żyda Wiecznego Tułacza:
w świątyni Żyd skupuje srebrne monety, konkuruje z nim faryzeusz, Jezus wszystkich wygania ze świątyni.
Żyd wyznaje Sedekiasowi, kim jest; Sara zostaje jego żoną.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Toeldo chce pomóc Suarezowi, ten ma wysoką gorączkę, przy nim Busqueros, umarł ojciec don Lopeza; o zdrowie Suareza pyta pani Avalos, Inez przesyła bilecik.
Inez odwiedza Suareza, książę Santa Maura za nią, bije się z nim kawaler Toledo, rani księ-cia, wyznaje mu prawdę o Inez i Suarezie, ich ślub.
Busqueros ma krewną, Gitę Cimiento, którą chce wydać za don Avadoro - ojca Pandesowny.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Busqueros przyczepił się do kapitana Toledo.
Historia Cornadeza:
wyrzuty sumienia po śmierci hrabiego de Pena Flor, spotkał pielgrzyma.
Historia Diega Hervasa opowiadana przez syna jego, potępionego pielgrzyma (Błażeja):
chciał być sławny - napisał księgę, ale nic nie sprzedał, wtrącony do więzienia, nak-ład spalony, gubernator wyciągnął go z więzienia.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Diega Hervasa opowiadana przez syna jego, potępionego pielgrzyma (Błaże-ja):
100 nowych ksiąg: 77. o teologii mistyki, 78. o onejromancji (wykładanie snów), pojechał do rodzinnego miasteczka, szczury zjadły rękopisy, choroba Hervasa.
Dzień.
Dalszy ciąg historii Diega Hervasa opowiadana przez syna jego, potępionego pielgrzyma:
ślub Hervasa z jego pielęgniarką, Mariką; Hervas odtwarza księgi; śmierć Mariki przy poro-dzie; pielgrzym wychowywany przez dziadka, szewca; Hervas zajmuje się nauką; szewc umiera; Hervas popełnia samobójstwo, nieznajomi robią pogrzeb.
Dzień.
Historia Błażeja Hervasa, czyli potępionego pielgrzyma:
Błażej budzi się na kolanach dziewczyny, druga go wachluje, ich matka zaprasza go do domu, pani Santarez, don Krzysztof Sparadoz, 2 razy wrzuca Błażeja do rynsztoku, pomoc nieznajo-mego, don Beliala de Gehenny (Belial - książę piekieł, szatan; Gehenna - piekło - hebr.), Krzysztof do więzienia, Błażej otrzymuje od Beliala marmoladki korzenne (środek podniecają-cy).
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Dalszy ciąg historii potępionego pielgrzyma:
Błażej i 3 kobiety „rozpuścili cugle wyuzdanej żądzy”.
Błażej uratowany przez złotoskrzydłego cheruba pielgrzym.
Błażej zobaczył znak potępienia na czole, dlatego zagadał do Cornadeza.
Dzień.
Dalszy ciąg historii potępionego pielgrzyma:
Historia komandora Toralvy:
członek zakonu maltańskiego, ma ciągłe widzenia, pojedynkował się z przeciwnikiem, któ-remu nie pozwolił nawet porachować się z sumieniem.
pani Cornadez (Frasqueta) owdowiała, wyszła powtórnie za mąż, teraz się dobrze prowadzi; to kochanka kawalera Toledo (on zły: powiedziała, że jest jej pierwszym kochankiem).
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
panna Cimiento uwodzi ojca Pandesowny (wyrabianie laku, kolorowego atramentu); Busque-ros niszczy atramentem pokój don Avadoro, prowadzi go do panny Cimiento, ślub, panna Ci-miento żywa, hałaśliwa i płocha (zmiana po ślubie); śmierć don Avadoro; koniec dwóch lat pokuty Pandesowny, wyprawa na galerach maltańskich, koniec jego dzieciństwa.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Toledo (30 lat) - główne dowództwo nad galerami, Pandesowna 20 lat.
Toledo zauważa księżnę Medina Sidonia, Pandesowna księżniczkę Avila.
Pandesowna opieka nad siostrą księżniczki, Leonorą, księżniczka żeni ich.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Pandesowna spędzał z żoną tylko noce, księżniczka Avila bardzo przychylna dla niego, Bus-queros ożenił się z macochą Pandesowny, Leonora wywieziona, poselstwo Pandesowny, Leonora w ciąży, jej śmierć, Pandesowna kawalerem orderu Calatravy, zjawa Leonory i karła; Toledo wyznaje Pandesownie, że Leonora nie istniała, a Pandesowna był mężem księżniczki Avila.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
po 6 tygodniach na wsi wracają do Madrytu, Busqueros bardzo ciekawski, pojedynek Pande-sowny z oficerem Wallończyków.
tym oficerem ył ojciec Alfonsa.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
Busqueros opowiada, jak odkrył prawdę; otwiera się rana Pandesowny (Juana).
umiera król, księżniczka postanawia założyć klasztor i być jego ksienią, a Juana wysyła do Wiednia; Juan spotyka Uzedę (kabalistę).
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
w zamku Uzeda pożegnanie księżniczki i Juana, Ondyna, ich córka, będzie niedaleko.
w Wiedniu Juan został margrabią Castelli i szlachcicem sardyńskim, ospa (zmiana wyglądu); przeor Toledo zmarł, w Barcelonie razy Busquerosa.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
10 lat przy boku arcyksięcia; zmarli córka i zięć księżnej Sidonia.
Ondyna zdziczała, umarła w pogaństwie, jej córka - mahometanką.
Dzień.
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów:
śmierć Manueli, księżniczka Avila; Uzeda proponuje mu wejście w służbę szejka Gomelezów, dwie Cyganki, Anitta i Zitta, żonami, 2 córki, już niedługo wyda je za mąż.
Rebeka pyta o Busquera - dalej szpieg.
naczelnik Cyganów prowadzi Alfonsa do ciemnej galerii, szejkiem pustelnik, kuzynki Alfonsa w ciąży.
Dzień.
Historia Wielkiego Szejka Gomelezów:
Masud zwiedzał podziemia i kuł złoto, tajemnica powierzona sześciu mężczyznom, historia rodów muzułmańskich w Hiszpanii.
Dzień.
Dalszy ciąg historii szejka Gomelezów:
mieszkał w jaskini, poznał Ondynę, córkę Juana Avadoro, podróż.
Dzień.
Dalszy ciąg historii szejka Gomelezów:
po 4 latach podróży wraca do Hiszpanii, podczas zarazy poznał tajemnicę podziemi, z pienię-dzmi do miasta chrześcijańskiego, kupiec.
Dzień.
Dalszy ciąg historii szejka Gomelezów:
spotyka swego niezwykłego wasala.
Historia rodu Uzedów.
szejk miał córkę z Ondyną.
Dzień.
Dalszy ciąg historii szejka Gomelezów:
Rebeka córką szejka, przeznaczona Velasquezowi.
Alfons przeszedł pomyślnie wszystkie próby, ma odejść.
Alfons po wyjściu z jaskini znajduje swoich służących.
Zakończenie.
20 czerwca 1739 roku Alfons przybył do Madrytu, ojciec zmarł, matka do klasztoru brukselskiego; Rebeka przyjęła chrześcijaństwo, księżniczka Alpuhary, Velasquez poprosił ją o rękę; w sąsiedz-twie Alfonsa zamieszkały Emina i Zibelda z dziećmi, Alfons na wojnę; wezwany do zamku Uzedy, zgromadzenie, zeszli do podziemi: złoto się kończy, podziemie wysadzone.
Alfons hrabią de Pena Florida, 36 lat generałem; syn dejem (muzułmanin), córka, Fatyma (chrześ-cijanka) księżniczką Oranu, poślubiła najstarszego syna Velasqueza i Rebeki.
Dodatek:
Dalszy ciąg historii naczelnika Cyganów z dnia XLVII według wersji Avadoro:
Pandesowna wypełnia polecenia Busquera, m.in. idzie po kałamarz do ojca (nierozpoznany), u literata; Historia księżniczki Avila; Busquer zawiera znajomość z Suarezem; Gaspar Suarez ostatecznie przychylnie do synowej.
Posłowie.
Dzieje człowieka i książki: hrabia Jan Potocki i Rękopis znaleziony w Saragossie.
hrabia Jan Potocki (1761-1815) - oryginał i erudyta, lot balonem, jako pierwszy utrwalił na piśmie tajemny język książąt czerkieskich, którym posługiwali się na zgromadzeniach obrzędowych, by-walec salonowy, kontakty z jakobinami, własna drukarnia, antymonarchista, podróże, walka prze-ciw Rosji, pionier archeologii słowiańskiej, praca nad obszerną powieścią fantastyczną, pisał tylko po francusku.
ur. 8 marca 1761 roku, wykształcenie w Genewie i Lozannie, wyznawca filozofii oświecenia, czło-nek Komisji Edukacji Narodowej, Drukarnia Wolna, m.in. Rozprawa o historii powszechnej, Bada-nia nad historią Sarmacji, wyśmianie demokratów w Kasander demokratą, Parady, udział w posel-stwie do Chin; od 1812 roku w Układówce na Podolu, depresje, zastrzelił się.
1805 druk w Petersburgu tajemniczej powieści (nie wyszła poza drukarnię); druk poszczególnych historii; liczne plagiaty.
Edmund Chojecki (ps. Charles Edmond) w 1847 roku w Lipsku przekład pt. Rękopis znaleziony w Saragossie, pełny tekst francuski zaginął, przekład Chojeckiego to jedyna dostępna dziś komplet-na wersja powieści; to jedyne dzieło literackie, praca 1803-1815.
najmocniej przesycone fantastyką pierwsze dni (sceneria i zjawy z powieści grozy).
ciągłe powtarzanie tych samych wydarzeń (różne odmiany) na przestrzeni wieków.
wykład historii porównawczej rozmaitych religii; pierwszorzędne walory literackie.
1