Kadaweryna to organiczny związek chemiczny z grupy diamin, jad trupi - jedna z protamin, amina biogenna będąca produktem dekarboksylacji aminokwasu lizyny, powstaje w procesie gnilnym białka wg reakcji:
NH2-(CH2)4-CH(COOH)-NH2 (lizyna) → NH2-(CH2)5-NH2 (kadaweryna) + CO2
Ma postać oleistej cieczy bez wyraźnej barwy. Należy do tzw. trupich jadów, ma silny odrażający zapach i jest szkodliwa dla zdrowia.
|
Ogólne informacje
Nomenklatura systematyczna (IUPAC): pentano-1,5-diamina
Inne nazwy 1,5-diaminopentan
Wzór sumaryczny C5H14N2 Inne wzory NH2-(CH2)5-NH2
NH2-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-NH2
Putrescyna (1,4-diaminobutan) - to organiczny związek chemiczny należący do grupy amin biogennych. Wzór sumaryczny NH2-(CH2)4-NH2. Powstaje w wyniku rozpadu białek np. gnicia przy udziale bakterii beztlenowych. Odpowiada za odrażający zapach rozkładającej się materii organicznej (mięsa, tkanek, zwłok) oraz za nieświeży oddech. W organizmach żywych putrescyna powstaje w wyniku dekarboksylacji aminokwasu ornityny.
|
Ogólne informacje
Nomenklatura systematyczna (IUPAC): 1,4-diaminobutan
Inne nazwy tetrametylenodiamina
Wzór sumaryczny C4H12N2
Spermidyna to organiczny związek chemiczny należący do poliamin. Wzór sumaryczny: C7H19N3. Nazwa systematyczna: N-(3-aminopropylo)-1,4-butanodiamina lub 1,8-diamono-4-azaoktan. Biologiczną rolą spermidyny jest ochrona DNA plemników przed kwasowym środowiskiem pochwy, które mogłoby spowodować jego denaturację, gdyż same są zasadowe. Ponadto, spermidyna wraz z putrescyną i sperminą, reguluje laktację ssaków.
Nomenklatura systematyczna (IUPAC): N-(3-aminopropylo)butano-1,4-diamina;
N-(3-aminopropylo)-1,4-butanodiamina
1,8-diamono-4-azaoktan
Wzór sumaryczny C7H19N3
Inne wzory H2N-(CH2)4-NH-(CH2)4-NH2
INHIBITORY REPLIKACJI:
Arabinozyd cytozyny, cytarabina (ARA-C, cytarabine - ATC L01 BC) - modyfikowany nukleozyd, antymetabolit cytydyny, w którym ryboza została zastąpiona arabinozą. Inhibitor replikacji DNA łączący się z matrycą DNA u eukariota uniemożliwiając jej rozkręcenie i rozplecenie. Wykorzystywany w hematologii jako lek przeciwnowotworowy w leczeniu białaczek, ziarnicy złośliwej i chłoniaków nieziarniczych.
Nitrogranulogen - cytostatyk; inaczej iperyt azotowy; lek alkijuący. Leczenie ziarnicy złośliwej.
Busulfan (łac. Busulfanum) - cytostatyk o działaniu alkilującym. Powoduje on zahamowanie wzrostu komórek w szpiku kostnym. W wyniki związania karbokationu z DNA czyli alkilacji DNA ulega ono nie odwracalnemu uszkodzeniu, stąd wynika działanie alkilujące leku. Busulfan jest cytostatykiem o dwóch możliwych miejscach wiązania. Jest to lek niespecyficzny fazowo chociaż największe hamowanie rozwoju komórki ma w metafazie.
Chlorambucil - cytostatyk, alkiluje matrycę. niezależny od fazy cyklu komórkowego. Należy do pochodnych iperytu azotowego. Przypuszczalny mechanizm działania polega na tworzeniu przez pochodne rodnika etylenoimoniowego wiązań krzyżowych między dwoma łańcuchami spirali DNA, co w następstwie powoduje zaburzenia replikacji.
Mitomycyna- cytostatyk wiążący się kowalencyjnie z matrycą DNA co uniemożliwia jej rozplecenie.
cDDP- cytostatyk; interkaluje w 2-niciową strukturę DNA
Karmustyna, lomustyna- cytostatyki, alkilujące
Streptozotocyna- cytostatyk; ze względu na swoje działanie nie jest stosowany jako antybiotyk. Degraduje matrycę
Bleomycyna - cytostatyk. Jest jedynym antybiotykiem cytostatycznym fazowo-specyficznym (działa w fazie G2). Działanie bleomycyny polega na przecinaniu nici DNA, co powoduje zgon komórki. ziarnica złośliwa; chłoniaki nieziarnicze; nowotwory w obrębie głowy i szyi; rak jądra; rak prącia; rak sromu,
Prokarbazyna (ang. procarbazine, PCB), lek z grupy leków przeciwnowotworowych (ATC (L)), inhibitor replikacji DNA.Blokuje wytwarzanie białek i DNA przez komórki nowotworu poprzez degradację matrycy DNA, co uniemożliwia im wzrost i namnażanie się.
Trimetoprim - antywitamina kwasu foliowego, inhibitor replikacji DNA wykazujący analogiczne działanie do metotreksatu, ale w odróżnieniu od niego działa na komórki prokariotyczne. Dzięki wiązaniu dehydrogenazy tetrahydrofolianowej znalazł zastosowanie jako cytostatyk. Wraz z sulfonamidem - sulfametoksazolem wchodzi w skład przeciwbakteryjnego preparatu handlowego pod nazwą Biseptol.
Metotreksat - cytostatyk; jest antywitaminą kwasu foliowego, wiąże się 10 tys. razy silniej niż kwas foliowy z dehydrogenazą tetrahydrofolianową , praktycznie całkowicie nieodwracalnie. Wydalany w 90% z moczem. Metotreksat jest obecnie stosowany przede wszystkim w chorobach nowotworowych. Stosowany w ostrej białaczce limfatycznej, ostrej białaczce szpikowej, nabłoniaku kosmówkowym, raku sutka, raku jajnika, raku płuca, nasieniaku, mięsaku kościopochodnym oraz nowotworach litych głowy i szyi. Znajduje zastosowanie jako lek immunosupresyjny również w leczeniu ciężkich postaci łuszczycy oraz ciężkich postaci chorób reumatoidalnych takich jak, reumatoidalne zapalenie stawów i zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
INHIBITORY TRANSKRYPCJI:
Łączące się z matrycą:
- aktynomycyna D- antybiotyk o działaniu cytostatycznym. Stosowana jest w chemioterapii nowotworów, szczególnie u dzieci. zarówno w komórkach prokariotycznych, jak i eukariotycznych, dlatego często jest wykorzystywana w badaniach biochemicznych. Wiąże się specyficznie z dwuniciowym DNA, uniemożliwiając jego użycie jako matrycy w syntezie RNA.
- antybiotyki antracykliczne- to grupa antybiotyków stosowanych jako leki przeciwnowotworowe. Antracykliny są stosowany w leczeniu różnorodnych nowotworów: chłoniaków złośliwych, ostrej białaczki, raka piersi, itp. Cytostatyki; Sposób działania w dużym stopniu zależy od stężenia leku, czasu ekspozycji, ale również od niewielkich zmian w strukturze badanych antracyklin. Nie bez znaczenia są także warunki, w których przeprowadzano doświadczenia. W dużych stężeniach antracykliny interkalują pomiędzy zasady azotowe w cząsteczce DNA oraz mogą tworzyć wiązania kowalencyjne z DNA. Antracykliny wpływają na aktywność topoizomerazy II przez stabilizację kompleksu trójskładnikowego.Wśród innych następstw stosowania dużych stężeń antracyklin należy wymienić generowanie wolnych rodników i indukcję apoptozy. Natomiast w małych stężeniach i z przedłużonym czasem ekspozycji, antracykliny wpływają na rozplatanie nici DNA przez helikazę oraz mają selektywny wpływ na ekspresję genów. Wydaje się, że jednym z następstw fenotypowych tego ostatniego mechanizmu jest różnicowanie komórek nowotworowychoraz ograniczenie ich zdolności do tworzenia przerzutów.
- mitramycyna- cytostatyk; rak sutka, nowotwory jąder; wiąże sekwencje DNA bogate w guaninę i cytozynę.
- akrydyny - inhibitory tylko u Prokaryota
blokujące polimerazę RNA
- rifampicyna - u Prokaryota; półsyntetyczny antybiotyk ansamycynowy o działaniu bakteriobójczym, stosowany w leczeniu zakażeń wrażliwymi drobnoustrojami, w tym: prątkiem gruźlicy i prątkiem trądu. Mechanizm działania ryfampicyny polega na blokowaniu bakteryjnej polimerazy RNA poprzez trwałe wiązanie się z jej podjednostką β.
- Alfa-amanityna- u Eukaryota; Jest to jedna z toksyn występujących w muchomorze sromotnikowym (amanitotoksyny). Jej toksyczne działanie polega na silnym wiązaniu się z polimerazą RNA II powodując blokadę elongacji RNA podczas syntezy, natomiast w wyższych stężeniach wiąże się również z polimerazą RNA III.
INHIBITORY TRANSLACJI:
- trimetoprim- nie powstaje tetrahydrofolian -nie może powstać fMet-tRNA.
- Aminoglikozydy, antybiotyki aminoglikozydowe (ATC J 01 G) - grupa bakteriobójczych antybiotyków, o szczególnym znaczeniu w zwalczaniu groźnych zakażeń wywołanych bakteriami Gram ujemnymi. Działanie bakteriostatyczne polega na zakłócaniu syntezy białek bakteryjnych, w tym tych, które wchodzą w skład błony komórkowej. Antybiotyki te wiążą się w sposób trwały z podjednostką 30S rybosomu bakteryjnego, zajmując miejsce A (akceptor aminoacylowy) i w ten sposób zakłócając interakcję kodonu (w mRNA) z antykodonem obecnym w tRNA w rybosomie. W konsekwencji prowadzi to do zaburzenia odczytu informacji genetycznej i zahamowania syntezy białek bakteryjnych. Brak zdolności produkowania białka uniemożliwia bakteriom dalszy rozwój oraz upośledza ochronną funkcję błony komórkowej, która pozbawiona budujących ją elementów staje się bardziej przepuszczalna.
- Tetracykliny, antybiotyki tetracyklinowe - grupa antybiotyków o szerokim spektrum działania. Ich mechanizm działania polega na hamowaniu biosyntezy białka (poprzez blokowanie podjednostki S30 rybosomów bakteryjnych) i zaburzaniu procesów energetycznych w komórkach bakteryjnych. Tetracykliny charakteryzują się szerokim spektrum obejmującym bakterie Gram+ i Gram-, chlamydie (np. Chlamydophila pneumoniae), riketsje i krętki. Jednym z powszechnych zastosowań jest leczenie trądziku.Tetracykliny stosuje się między innymi w: leczeniu nieswoistego zapalenia cewki moczowej, boreliozy, dżumy, brucelozy, nieswoistych zakażeń dróg oddechowych, zapaleń w obrębie miednicy mniejszej, trądziku młodzieńczym i promienicy.
- Chloramfenikol - Prokaryota; antybiotyk o działaniu bakteriobójczym i bakteriostatycznym wobec szeregu G- i G+ bakterii, a także riketsji, mykoplazmy, chlamydii i innych. Mechanizm działania detreomycyny polega na hamowaniu syntezy białek bakteryjnych poprzez: wiązanie się z podjednostką 50S rybosomu i blokowanie w nim miejsca A; blokowaniu peptydotransferazy - enzymu odpowiedzialnego za tworzenie nowych wiązań peptydowych w syntetyzowanym białku; uniemożliwianie uwalniania się zsyntetyzowanego oligopeptydu z kompleksu z rybosomem. Toksyczność chloramfenikolu jest wynikiem działania produktów jego metabolizmu na DNA pacjenta. Produkty te powodują zaburzenia struktury DNA i mogą przerywać ciągłość nici.
- Cykloheksymid - antybiotyk produkowany przez promieniowca Streptomyces griseus, inhibitor biosyntezy białek u organizmów eukariotycznych. Działanie jak wyżej ale u Euk.
- Makrolidy, antybiotyki makrolidowe - grupa antybiotyków o działaniu bakteriostatycznym. Np.: erytromycyna. Działanie makrolidów związane jest z wiązaniem się z podjednostką 50S rybosomu bakterii, unieczynnianiem tRNA powodującym przedwczesne zakończenie syntezy łańcucha peptydowego (zahamowanie translokacji peptydylotransferazy). Mechanizm oporności bakterii polega na syntezie metylazy metylującej miejsce docelowego działania antybiotyku (oporność MLSB), zaburzeniu przechodzenia przez ścianę komórkową lub aktywnemu wypompowywaniu leku z komórki. Najwyższe stężenie tych antybiotyków jest w miąższu płuca, śluzówce i wydzielinie drzewa oskrzelowego stąd znakomita skuteczność w leczeniu zakażeń dróg oddechowych. Stosowane również skutecznie w leczeniu zakażeń dróg moczowo-płciowych
- Toksyna błonicza - to co wyżej, ale u Eukaryota, wykazuje niezwykle silne działanie. Dawka śmiertelna dla ludzi wynosi około 0.1 μg toksyny/kg masy ciała. Uwolnienie większej ilości toksyny do ciała powoduje śmiertelną w skutkach martwicę serca i wątroby
- Puromycyna - wiąże się z miejscem A rybosomów, działając jako analog aminoacylo-tRNA. Antybiotyk ten wykorzystywany jest wyłącznie w badaniach naukowych i nie ma żadnego zastosowania w medycynie. Działa zarówno na prokarioty jak i na eukarioty.
