SOCJOLOGIA




Wczesny pozytywizm i początki socjologii


Cechy pozytywizmu:
ª Antykrytycyzm- krytyka złej filozofii powodującej nieporządek 
ª Krytyka metafizyki i fenomenalizmu- krytyka tradycyjnej filozofii z rezygnacja z pewności
ª Krytyka religii -pozytywiści uważali ze religia odwołuje się do bytów nadprzyrodzonych nadprzyrodzonych pytania religii uważali za nierozstrzygnięte
ª Naturalizm: przyrodoznawstwo jako nauka wzorcowa- metodologie stosowane w naukach społecznych nie różnią się zasadniczo od nauk przyrodniczych; przekonanie pozytywistów o bezwzględnej jedności wiedzy oraz metod pozwalających wiedzę osiągnąć; pozytywiści uważali, iż tylko nauka może wychowywać wytwarzając postawy w najbardziej nowoczesnym społeczeństwie pożytecznie.
ª Fakty społeczne jako rzeczy- ostry rozdział między podmiotem i przedmiotem poznania społecznego, pozytywiści stali na gruncie obiektywizmu i widzieli świat społeczny jako całkowicie niezależny od obserwatora i oglądany przez niego zewnątrz; badacz życia społecznego powinien występować w roli obserwatora a nie uczestnika oraz wyzbyć się wszelkich uprzedzeń; działalność poznawcza jest naturalna w stosunku do łączących się w społeczeństwie sporów o wartości i nie dostarcza argumentów żadnej z uczestniczących w ruchu stron, jeżeli uczony angażuje się w te spory, sprzeciwienia się swemu powołaniu i tym samym traci zdolność wykonywania swoich właściwych zadań
ª Nauka jako podstawa inżynierii społecznej (socjologia Comte'a: 
o dwoistość myśli
o walczy o ocalenie wiedzy w dobie postępującej specjalizacji nauk
o kryzys społeczny może być przezwyciężony jedynie przez świadomość społeczną , diagnoza wielkiego kryzysu dla colta społeczeństwo to „ognisko życia moralnego” społeczeństwo porewolucyjne wydawało mu się zagrożone
o socjologie w systemie Comte'a i hierarchia nauk (każda nauka przygotowuje następną i jest koniecznym warunkiem jej stworzenia)
Są dwa porządki-historyczny i logiczny
                        Najstarsze:
        1.matematyka
        2.astronomia
        3.fizykaale 
        4.chemia
        5.biologia
        6.socjologia
Comte uważał, że rozbijanie organicznych całości na części, to relikt myślenia metafizycznego.
Socjologia sterują metody znane innym naukom, musi się liczyć z koniecznością ich modyfikacji i nie może na tych metodach poprzestać, jego przedmiot wymaga również stosowania metody historyczne, bez której obchodzą się inne nauki.
Przedmiot i zadania socjologii „synteza ludzkiej wiedzy i stworzenie systemu, który pomieściłby całość ludzkiej wiedzy i który to system miałby pomóc w odbudowie porewolucyjnej socjo.≈
Synteza było skojarzenie w pary pojęć postępu i porządku
pozytywizm◊Mamy do czynienia z nieustającymi zmianami: romantyzm
Statystyka społeczna (struktura) -badanie porządku społecznego≈
Problematyka:≈
-rodzina
-własność i podział pracy
-państwo
-religie i kościół

Ad.1. Rodzina jest najważniejszym składnikiem społeczeństwa, powstaje samorzutnie bez jakichkolwiek racjonalnych przesłanek. To najtrwalszy element społeczeństwa.

Ad.2. Podział pracy powoduje rosnącą złożoność systemy społecznego i coraz większe różnicowanie się na grupy zawodowe i klasy zawodowe.

Ad.3.  Rodzina i podział pracy to jednak warunki niewystarczające do istnienia organizmu społecznego ,niezbędny był rząd.

Ad.4.  Z punktu widzenia społecznych funkcji religii ważna jest wiara a nie taki lub inny przedmiot

Dynamika społeczna (główne założenia):≈
o Ewolucja społeczeństwa ma charakter prawidłowy i ukierunkowany
o Najważniejszym jej prawem jest prawo trzech stadiów, przez które przechodzi 
-rozwój świadomości : teologicznego ,metafizycznego metafizycznego i naukowego wyjaśniania świata 
o Zgodnie z twierdzeniem o wzajemnej zależności wszelkich części organizmu społecznego (konsens), przemiany świadomości są skorelowane z odpowiednimi przemianami we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Każdemu stanowi świadomości odpowiada określony stan obyczajów organizacji, produkcji państwa.
o Podmiotem dziejów jest ludzkość jako całość


Definicja socjologii
Socjologia polega na wyjaśnianiu pozornie prostych rzeczy np. jak funkcjonują społeczeństwa, ludziom, którzy uważają, że to proste i nie rozumieją jak bardzo jest to w rzeczywistości skomplikowane.

Herbert Spencer 1820-1903
Socjologia ewolucjonistyczna (socjaldarwinizm) niektóre społeczeństwa głownie zachodnie są naturalne i stoją wyżej od innych.
Poglądy te wyłożył Spencer w książce zasady socjologii w 1874 roku.
Poglądy socjaldarwinizmu służyły wyżej klasie.
1. Mechanicyzm redukował wszelkie przemiany w świecie oraz ewolucje biologiczną do działania sił mechanicznych.
2. Wiara w jedność wszechświata we wszystkich jego przeobrażeniach. Spencer wyróżnia 3 światy:
Świat nadorganiczny 
Świat organiczny
Świat nieorganiczny 
3. Naturalizm - zastosowanie praw świata organicznego biologicznego do świata 
nadorganicznego  czyli społecznego
4. Empirystyczna teoria wiedzy -wiedza to opis to co jest 
5. Agnostycyzm religii nad religią jest uświadomienie tego, co jest poznawalne; granicą jest religia a wiedza dochodzi do tej granicy


TEORIA POZNANIA

◘ Umysł i zjawiska psychiczne są wynikiem różnicowania się społeczeństwo (pojawiły się na pewnym etapie ewolucji)
◘ Zakładał istnienie jednostkowych wrodzonych form, myślenia dziedziczone są od przodków a w odniesieniu do społeczeństwa funkcje dziedziczną pełni tradycje
◘ Relatywizm to znaczy ze nie ma żadnego wiecznego dobra ani zła a moralne = naturalne.
Najlepiej wspomagać jednostki najlepiej przystosowane i silne (etyka naturalistyczna)
◘ Metodologia Spencera nie ma metod właściwych socjologii, ponieważ posługuje się ona metodami naukowo-przyrodniczymi, odwołuje się do metod historyczno porównawczych
◘ Stawia pytanie
„czy można porównywać zdarzenie bardzo odległe w czasie?”
Tak można szukamy wtedy w historii zjawisk w ich najprostszej formie
◘ Według Spencera ruch może prowadzić albo do rozwoju (różnicowania i porządkowania)albo do rozkładu, ujednolicenia i dezintegracji

Rozwój                                                         Rozkład
                                      Integracja




                                      Dezintegracja

◘ Miedzy tymi dwoma procesami istnieje stan dynamicznej równowagi
◘ Porządek przyczynowo-skutkowy - nie można odtworzyć praprzyczyny tych zjawisk


ZADANIA SOCJOLOGII


Według Spencera zadaniem socjologii jest przewidywanie tego, co ludzie zrobią oraz wyjaśnienie tego, co zrobili
Teorie socjologiczne Spencera:
          1.rozwój społeczny
          2. organizacje społeczne
Polega na tym, iż na początku społeczeństwo było zbiorowością składającą się z jednostek jednak przyrost ludności sprawił ze człowiek musiał przymusowo zorganizować się wewnętrznie
Z jednostek zbiorowości wyróżniło się społeczeństwo, w którym: 
--pojawił się podział pracy
-- pojawienie się rządzących (władza religijna i świecka)
--i rządzeni (klasy i kasty)
Spencer porównuje organizmy do społeczeństwa

Istnieje zależność między strukturą a funkcją systemu.
Istnieją dwa typy społeczeństwa
1. militarny
2. industrialny

ad.1. charakteryzuje się centralizacja władzy (wódz), przymuszeniu wobec rządzących ograniczeniu wolności jednostek, społeczeństwo nastawione na agresje i podboje
ad.2. charakteryzuje się dobrowolnym współdziałaniem obywateli (decydują ich wole)
zamiast przymusu jest prawo, rząd pełni rolę służebną, społeczeństwo nastawione na prace, najważniejszą wartością; wolność jednostki. 
„Każdy człowiek ma prawo czynić, co chce pod warunkiem ze nie naruszy takiego samego prawa drugiego człowieka” <H.Spencer>

teoria organizacji społecznej zakłada iż „to co z dzikiego człowieka robi człowieka cywilizowanego to instytucja społeczna”
instrukcje są narządami społecznymi to one kształtują życie społeczne jednostek niezależnie od ich woli
rodzaje instytucji: 
1. domowe (rodzinne: analogie miedzy typem rodziny a typem społeczeństwa)
2. obrzędowe (celem jest kontrola społeczna: zajmuje się ceremoniami, etykieta, zwyczajem, obyczajem)
3. polityczne: władze ojca nad reszta rodziny odpowiada władzy władcy nad resztą rodziny
4. kościelne: funkcja najważniejszą jest integracja społeczeństwa
5. zawodowe: najważniejsze zawody to zawody szamana i kapłana
6. przemysłowe: zajmują się produkcją dóbr i podziałem pracy 
Spencer był krytykiem wszelkich socjalizmów


Osobliwości nauk społecznych
Uwikłanie przedmiotowo -podmiotoweϖ
Występują trudności podmiotowe( wiek, wykształcenie, płeć)ϖ

1. Tworzenie teorii
Dalekiego zasięguΜ
Średniego zasięguΜ
Krótkiego zasięguΜ

2. Funkcje apologetyczne ( podwyższenie do wyższej wartości)

3. Funkcje demokratorskie
Demaskowanie teoretyczne, wykorzystanie niespójnościΜ
Demaskowanie emocjonalne, emocjonalnie -oceniające (oceniamy pewną rzeczywistość)Μ

4.Funkcje prognostyczno- diagnostyczne (błędem było stworzenie gimnazjum)
5. Funkcja socjotechniczna (inżynierio- społeczna) jest to przeistoczenie teoretycznych założeń w metodę społecznego działania

Subdyscypliny socjologii:
S. ogólnaχ
S.wychowawczaχ
S. religijnaχ
S. miastaχ
S. wsiχ
S. wojskaχ
S. kulturyχ
S. mediówχ
S. mediówχ
S. politykiχ
S. antropologiczno -społecznaχ



Emil Durkhem (1858 - 1917); francuz, ojciec chrzestny socjologii, pierwszy profesor socjologii na świecie;
Jego założenia:
Fakty społeczne jako „rzeczy”•
            
„Traktować fakty społeczne jako rzeczy, o których nie wiemy jeszcze niczego pewnego.”
-chodziło o to, aby socjolog podchodził do przedmiotu swych badań wyzbywając się w porę wyobrażeń przyjętych bezkrytycznie z potocznego myślenia.
-chodzi o to aby socjolog swych badań nie podporządkowywał swej domniemanej wiedzy o przedmiocie ponieważ wiedza przednaukowa nie zasługuje na zaufanie. Może być przedmiotem studiów, ale nie drogowskazem dla nich.
- Dla Durkheima charakterystyczna była procedura tworzenia definicji i wyodrębnianie przedmiotów badań przez odwoływanie się do najbardziej zewnętrznych, najłatwiej obserwowanych oraz intersubiektywnie sprawdzalnych cech rozpatrywanych zjawisk
Co to jest fakt społeczny?•
„faktem społecznym jest wszelki sposób robienia, utrwalony lub nie, zdolny do wywierania na jednostkę zewnętrznego przymusu, albo inaczej: tak, który jest w danym społeczeństwie powszechny, mając jednak własna egzystencję, niezależna od jego jednostkowych manifestacji.”
Filozofia człowieka rozdwojonego•

Człowiek odznacza się zastanawiającą dwoistością (homo duplex). Istota rozdarta między ciałem, a duszą, rozumem a zmysłami, świadomością a instynktem.
- dwa aspekty życia psychicznego można nazwać „osobowym” i „bezosobowym” egoistycznym, altruistycznym , indywidualnym, uniwersalnym, jednostkowym i społecznym.
Jak to się dzieje, że w człowieku współistnieją zdolności i dyspozycje tak różne? Skoro jest bez wątpienia zwierzęciem, w jaki sposób jest w stanie zdobywać się na coś, do czego inne zwierze nie jest zdolne?• 
Odpowiedzią jest religia, której Durkhem przyznawał szczególnie doniosła rolę mniemając, iż człowiek wchodząc w życie religijne bierze na się inną naturę, staje się innym człowiekiem. To dzięki religii pojawia się w ludzkim życiu doświadczenie czegoś, co ewidentnie przekracza granicę zmysłowego doświadczenia. Sfera sacrum ( świętości), w której obliczu jednostka odczuwa lęk, szacunek. Dzięki religii możliwe jest przejście od zwierzęcia do człowieka.
Społeczeństwo jako rzeczywistość sui generis•

- osobliwość - wg. Durkhem społeczeństwo ma charakter zewnętrzny w stosunku do jednostek;
- wg Durkhem za jego pojmowaniem społeczeństwa przemawiały co najmniej cztery rodzaje argumentów:
1. posługiwał się on analogami czerpanymi z nauk przyrodniczych ( np. jeżeli zjawisk życia nie można wyjaśnić przez powołanie się na właściwości komórek, z jakich składa się organizm, nie ma powodu przypuszczać, że wiedza o jednostkach tłumaczy tajemnice życia społecznego.
2. jednostki zgromadzone razem zachowują się zupełnie inaczej, niż zwykły zachowywać się w odosobnieniu (ponieważ ludzie nie żyją nigdy w trwałym odosobnieniu, takie zjawiska wytwarzają się nieustannie, wykazują tendencję do utrwalania się w postaci społecznych ideałów, wyobrażeń zbiorowych.)
3. Durkhem powoływał się na to, iż rzeczywistość społeczna jest dla jednostki zawsze rzeczywistością zastaną ( człowiek nie tworzy języka, którym mówi, lecz uczy się go od grupy)
4. Durkhem podkreślał, że świadomość jednostek jest niemal zawsze świadomością fałszywą ( działalność ludzka jest działalnością świadomoą, ale owa świadomość nie stanowi adekwatnego odzwierciedlenia rzeczywistości. Nie są nam znane nawet najprostsze pobuski naszych czynów : „ uważamy się za bezinteresownych, podczas gdy działamy jako egoiści”

Solidarność społeczna i jej przemiana•

- Durkhem w pracy pt „ o podziale pracy społecznej” dostrzegał historyczną i kulturową zmienność między jednostką, a społeczeństwem; uważał, że społeczenstwo wraz z religią czynią jednostkę człowiekiem.
Między tym co istnieje naprawdę sa poszczególne formy solidarności, solidarność rodzinna, zawodowa, narodowa, wczorajsza, dzisiejsza itd. Każda z nich ma swój indywidualny charakter.
W jaki sposób badać solidarność społeczną i respektować te i inne zasady metody naukowej? Jak poddać je ścisłej pbserwacji jako fakt moralny wprawdze, ale społeczny, nie zaś psychologiczny?•
Odp. Znaleźć obiektywny wskaźnik zjawisk społecznych, którym jest prawo.
Dwa rodzaje przepisów prawnych zasadniczo różnych:•
1. przepisy obowiązujące wszystkich członków społeczeństwa - prawo karne
2. prawo „kooperacyjne” lub „ restytucyjne” przewidujące nie tyle ukaranie winnego ale zobowiązuje do naprawienia szkody.
Ta różnica między dwoma rodzajami prawa odpowiada różnicy między dwoma rodzajami społeczeństw, dwoma rodzajami solidarności społecznej. 
Możemy zatem wyróżnić dwa rodzaje solidarności społecznej:•
1. solidarność mechaniczna ( podobieństwo jednostek czyli struktura społeczna jest systemem jednorodnych segmentów, występuje wspólnota dóbr, dominacja religii, tradycjonalizm.
2. solidarność organiczna( charakteryzuje się przeciwnymi elementami do solidarności mechanicznej). To system różnych organów, zróżnicowanych części wierzenia i religii nie zajmują dominującej roli, a jej miejsce zajmuje racjonalne myślenie, występują różne moralności.

Instytucjonalizacja zachowania się ludzkiego i niebezpieczeństwa jej braku•

- instytucją wzorową była religia ( prototyp wszelkich społecznych instytucji
- szczególna rola religii polegała na:
a) przez obrzędy religijne dokonuje się inicjacja jednostki do życia zbiorowego
b) obrzędy religijne mają funkcję integracyjną, służą zespalaniu zbiorowości
c) funkcją obrzędów religijnych jest kultywowanie tradycji grupowych
d) obrzędy religijne pełnią funkcję „enfaryczną”, czyli służą podtrzymywaniu jednostek w chwilach załamań i kryzysów
cztery rodzaje samobójstw:• 
- egotystyczne
- anomiczne
- altruistyczne
- fatalistyczne

Altruistyczne występują w społeczeństwie o bardzo silnych więziach społecznych, a więc tam gdzie występuje solidarność mechaniczna, samobójstwa dla dobra grupy.

Anomiczne- ludzie nie potrafią znaleźć sobie miejsca w złożonym społeczeństwie, społeczeństwo nie wie, co jest ważne, momenty kryzysu ekonomicznego, zmiany w strukturze społecznej, niepewność bytu, jednostka nie może układać planu swojego życia, brak równowagi pomiędzy tym, co odchodzi, a tym, co przychodzi. Samobójstwa w momencie krachu ekonomicznego


Egoistyczne - w cywilizacjach zaawansowanych, dotyczy człowieka społecznego, dochodzi do akceptacji nadmiernego indywidualizmu. Jednostka szuka miejsca w społeczeństwie, a społeczeństwo mówi nie. Człowiek o bardzo wysokiej świadomości poszukuje w świecie idei, bo wyczerpał się indywidualny projekt na życie. Od społeczeństwa oczekuje bodźca i gdy go nie znajduje - popełnia samobójstwo. Depresja, melancholia jest progiem, od którego zaczyna się myśl o samobójstwie

Fatalistyczne - wynikające z przekonania danej jednostki o przeznaczonej jej śmierci (zwłaszcza na podłożu religijnym i filozoficznym),





Więź społeczna i jej elementy składowe

dlaczego ludzie żyją w zbiorowościach?•
Zycie zbiorowe nie jest wyłącznościa ludzi, pojawia się na poziomie roslin ( np. las); w lesie występuje to samo zajwisko jakie wsród ludzie:
-  walka o dostęp do światła
- podporządkowanie
co jest przyczyna życia zbiorowego wśród roślin?•
- zależności ekologiczne
życie zbiorowe zwierząt•
  jest bardziej zorganizowane i na wyższym poziomie, najbardziej zorganizowane jest mrowisko.
co jest podstawą życia zbiorowego zwierząt?
- instynkt stadny
wyróżniamy trzy komponenty:◊ więź społeczna - podstawa życia ludzi •
1. stosunki społeczne
2. instytucje społeczne
3. systemy społecznej kontroli

ad. 1
definicja- jest to układ, który zachodzi między dwoma partnerami na określonej platformie powodujący nabywanie wzajemnych prawd i obowiązków przez siebie. 
Pratnerami stosunku społecznego mogą być:
jednostka◊-jednostka
grupa◊-jednostka
grupa◊-grupa

Platforma stosunku społecznego
nauczyciel◊-platforma wychowawcza: uczeń
przewodnik◊- platforma turystyczna: turysta  
oskarżony◊- platforma prawna : adwokat
armia (grupy)◊- platforma wojna : armia

Żeby zaistniał stosunek społeczny muszą być spełnione trzy warunki konieczne, ale wystarczające:
1. styczność przestrzenna - partnerzy zauważają posiadane przez siebie atrybuty
2. styczność psychiczna - polega na wzajemnym oddziaływaniu partnerów na siebie
3. wymiana posiadanych atrybutów - styczność społeczna

Rodzaje stosunków społecznych:
1. stosunki społeczne mogą być przelotne lub względnie długotrwałe
2. stosunki naturalne i sztuczne
3. stosunki osobiste bądź pośrednie
4. stosunki prywatne bądź publiczne
◊5. stosunki formalne i nieformalne  
- tworzą się w ramach stosunków formalnych
- tworzą opinię publiczną o grupie
- najłatwiej przekazuje się informacje


Interakcje międzypartnerskie zachowane w stosunkach społecznych
panią◊- wybór pan
pana◊ panią , pani◊- wybór wzajemny pan
- odrzucenie - pani odrzuca pana
- wzajemne odrzucenie- pani odrzuca pana, pan odrzuca panią

Najważniejszą rolę odgrywają stosunki:
- osobiste
- bezpośrednie
- prywatne
- względnie długotrwałe
ponieważ jesteśmy sobie potrzebni.

Ad. 2
Definicja- pewien zespół urządzeń materialnych i niematerialnych przy pomocy, których upoważnione jednostki mogą wykonywać czynności społecznie doniosłych w tym znaczeniu instytucją społeczną jest : - konfesjonał, laska marszałkowska, - małżeństwo, - narzeczestwo, - rektor/starościna.

Społeczeństwo posiada tyle instytucji ile jest ważnych spraw do załatwienia:
-religijne,
-polityczne.
-prawne,
-edukacyjne,
-rodzinne,
-wychowawcze,
-kulturalne,
-kulturowe i inne.
Społeczeństwo dąży żeby każdy stosunek społeczny zostać zinstytucjowany.
Ad. 3
System społecznej kontroli:
1. zwyczaje (wzory zachowań uznane za pożądane)
2. obyczaje(wzory zachowań i postępowania uznane za obowiązujące)
3. sankcje(kary i nagrody dzielimy na formalne i nieformalne oraz na pozytywne i negatywne)
-sankcja formalna pozytywna: 5 w indeksie lub wygrana
-sankcja formalna negatywna: 2 w indeksie lub mandat
-sankcja nieformalna pozytywna:bardzo ładnie dzisiaj wyglądasz”
sankcja nieformalna negatywna: „jak ty wyglądasz? Chyba się szlajałaś całą noc!”
od sankcji formalnych pozytywnych można się odwołać, a od nieformalnych nie.

Wyróżniamy sankcje: - prawne, - polityczne, - ekonomiczne, - moralne, - religijne i inne. Najskuteczniej działają sankcje satyryczne - boimy się ośmieszenia.







Pojęcie grupy społecznej
Według Sztompki:

Jest to zbiór jednostek, w którym wspólnota pewnych istotnych społecznie cech wyraża się w tożsamości zbiorowej i towarzyszą temu kontakty, interakcje i stosunki społeczne w jej obrębie częstsze i bardziej intensywne niż z osobami z zewnątrz. Inaczej : zbiorowość ludzi, pomiędzy którymi występuje więź obiektywna, subiektywna, behawioralna.
- więź obiektywna: poczucie wspólnoty wynikającej z podobieństwa sytuacji życiowej np. miejsca zamieszkania, zawodu , wieku.
- Więź subiektywna: poczucie wspólnoty z członkami grupy do której należymy.
- Więź behawioralna: podobne lub wspólne działania podejmowane przez członków grupy. 

Według J. Szczepańskiego 1965

Jest to grupa co najmniej 3 osób powiązana systemem stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadających pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości pewną zasadą odrębności.

I zbiór społeczny                                                         A - grupy społeczne

II kategoria społeczna    B- krąg społeczny

III zbiorowość społeczna    C- „społeczność”, „Wspólnota”
    (F Tonnies)
IV środowisko społeczne    D- publiczność, tłum itp.


Ad. I
Jest to ogół ludzi posiadających jakąś cechę wspólną( np. kolor skóry) wyróżnioną przez obserwatora bez względu na to czy ci ludzie uświadamiają sobie posiadanie tej cechy.
( J. Szczepański)

Ad. II
Jest to zbiór ludzi podobnych pod względem jakiejś istotnej społecznie cechy, która implikuje realne podobieństwo sytuacji życiowej, interesów, szans.
( Sztompka)
np. kategorie zawodowe, wieku, płci itp.

Ad. III
Jest to zbiorowość społeczna powstająca wskutek przekształcenia się kategorii społecznej ( na podstawie więzi wewnętrznej). Wszystkie skupienia ludzi, w których wytworzyła się i utrzymuje, chociażby przez bardzo krótki okres pewna więź społeczna.

Ad. B 
Jest to zespół osób spotykających się na stałe i utrzymujących stałe styczności osobiste nie posiadający wyraźnej zasady odrębności ani wykrastylizowanej organizacji wewnętrznej. Krąg wywiera mniejszy wpływ na zachowania się swoich członków, nie kontroluje ich zachowań tak skutecznie jak grupa. Krąg może przekształcić się w grupę.
(J. Szczepański)

Ad. C

Społeczność ( Gemeinschaft) vs stowarzyszenie ( gesellschaft) - podział ten po raz pierwszy zaproponował niemiecki socjolog Ferdinand Tonnies.
W społeczeństwie więzi społeczne są bliskie, osobiste i cenione przez jego członków. Podstawową więzią jest rodzina, a społeczny konformizm jest typową dla społeczeństwa preindustrialnego ( przed przemysłowego).

Ad. D
Słowem tłum oznaczamy zazwyczaj zbiorowisko jakichkolwiek jednostek niezależnie od ich narodowości, płci, wyznania, a także od przypadku, który je zgromadził.
Z punktu widzenia psychologii ( ...) w tłumie zanika świadomość odrębności, uczucia i myśli wszystkich jednostek mają zatem tylko kierunek. Powstaje jakby zbiorowa dusza.

Ad. IV
- jednorodny zbiór takich samych lub przynajmniej istotnie podobnych pozycji i ról.
( Sztompka)
np. środowisko artystyczne, lekarskie, adwokackie, polityczne, kościelne lub robotnicze.
- na środowisko społeczne składają się:
a) grupy społeczne
b) krąg społeczny
c) społeczność
d) tłum, publiczność, audotytorium itp.

Obiektywne kryteria klasyfikacji grupy społecznych

I. liczebność
a) mikrogrupy (małe grupy) np. rodzina, sąsiedztwo, dziecięca zabawowa itp.
b) makrogrupy ( wielkie grupy) np. naród, grupa etniczna, Kościół itp.
c) mezogrupy ( pośrednie grupy) np. studenci jednego wydziału, mieszkańcy wielkiego bloku.
Podział grup społecznych wg. Zima:
- diada ( dwie osoby, występują tu interakcje, partnerzy myślą o sobie „my”, odróżniający się od innych par.


- triada: trzy osoby; pojawiają się jakościowo nowe zjawiska, które nie występują wcześniej w diadzie:
1. koalicja- gdy dwóch członków wiąże się bliżej, izolując trzeciego.
2. strategia „dziel i rządź” - gdy jeden z członków usiłuje skłócić dwóch pozostałych, aby uzyskać przewagę i wpływ na każdego z osobna.
3. mediacja - gdy jeden z członków przyjmuje neutralną pozycję wobec konfliktu dwóch pozostałych, starając się doprowadzić do jego rozwiązania.
4. reprezentacja - gdy dwóch członków powierza trzeciemu jakieś zadanie do wykonania w ich imieniu i na ich rachunek.
5. uformowanie większości w ten sposób możliwe jest dojście do wspólnej decyzji w przypadku różnicy stanowisk.



II. trwałość
a) grupy istniejące krótko np. klienci biura podróży
b) grupy długotrwałe np. grupa studentów spotykająca się kilka lat, grupa pracowników tej samej firmy
c) grupy przelotne np. pasażerowie w przedziale kolejowym

W przypadku grup długotrwałych spotykamy się z interesującym zjawiskiem: trwają one, zachowują ciągłość i trwałość mimo, że następuje nieustanna zmiana ich składu.
Jak to jest możliwe aby grupa trwała mając ciągle nowych członków?
Odp. Są dwa atrybuty grupy trwałej, które swoistymi depozytariuszami jej tradycji, gwarantami jej ciągłości, organizacja i kultura.

III. sposób rekrutacji
a) grupy, do których jesteśmy przypisanymi ( wchodzi się do nich bez własnego aktu woli) np. rodzina, grupa etniczna, grupa więźniów
b) grupy, do których przystępujemy, zapisujemy się ( wybieramy na drodze pewnych decyzji) np. stowarzyszenia, kluby, drużyny sportowe, zakłady pracy, szkoły itp.
wśród tych drugich grup są takie, do których przystąpić łatwiej i takie, do których przystąpić trudniej.
- grupy ekskluzywne ( do których przynależność jest obwarowana rygorystycznymi warunkami i procedurami) np. narodowa reprezentacja piłkarska, grupy studenckie itp.
- grupy inkluzywne ( do których przystąpić może każdy.

IV. intensywność uczestnictwa
a) grupy jednofunkcyjne ( w których podejmujemy tylko jeden rodzaj działania) np. grupy zawodowe, rekreacyjne
b) grupy wielofunkcyjne ( w których działamy w różny sposób spełniając różne aspiracje) np. rodzina lub grupa znajomych
V. korzyści ( jakie przynosi uczestnictwo w grupie)
a) grupy traktowane przez jednostkę instrumentalnie np. grupa studencka
b) grupy traktowane przez jednostkę autotelicznie ( bezinteresownie) np. grupa osób grająca w piłkę
c) grupy zadaniowe ( celowo zorganizowane w celu zrealizowania jakiegoś projektu, problemu) np. komitety.
- zadania addytywne, wysiłki osób dodaje się do siebie np. grupa twórcza
- zadania kompensacyjne ( każdy działa indywidualnie, ale wyniki się uśrednia, eliminują wyniki skrajne np. grupa sędziów oceniająca jazdę figurową na lodzie.
- zadania kooperacyjne, konieczny jest podział funkcji i pewna strategia kooperacji i koordynacji działań, np. mecz piłkarski
- zadania dysjunktywne, zadania grupowe realizowane przez jednego członka grupy, np. partia polityczna
- zadania koniunktywne, osiągnięcie celu wymaga nie tylko aby wszyscy wykonywali swoje cząstkowe zadania, ale aby intensywność czy tempo były dopasowane do najsłabszych, np. ekspedycja na biegun

VI. stopień zorganizowania grupy
a) formalne ( występowanie więzi o charakterze bezosobowym, formalną kontrolą społeczną, sformalizowaną strukturę wewnętrzną, np. każda organizacja )
b) grupy nieformalne ( więzi o charakterze osobistym, nieformalną kontrolą wewnętrzną, nieformalną strukturą wewnętrzną, np. grupa przyjaciół )


Subiektywne kryteria klasyfikacji grup społecznych
1. psychologiczna relacja jednostki do grupy:
a) grupy członkowskie ( grupy, do których jakaś osoba obiektywnie należy)
- do takich grup jednostka może odnosić się subiektywnie w różny sposób
A) subiektywna identyfikacja ( akceptowana grupa członkowska, silne poczucie więzi z grupą, przywiązanie do jej symboli i emblematów, duma z osiągnięć grupy.
B) Zdystansowane, izolacja
b) grupy istotne, znaczące ( takie, które jednostka selekcjonuje spośród różnych grup i obdarza je szczególnym znaczeniem
c) negatywne grupy odniesienia ( takie, które budzą u nas negatywne odczucia i wobec których się dystansujemy poprzez przyjmowanie przeciwnych wzorów, reguł postępowania )
d) pozytywne grupy odniesienia ( takie, z którymi się identyfikujemy i których standardy normatywne staramy się naśladować dążąc do uzyskania pełnego członkostwa.
e) Grupy odniesienia porównawczego ( takie, z którymi konfrontujemy nasze osiągnięcia, standard życia, zasób władzy, poziom prestiżu itp. )
f) Grupy odniesienia normatywnego ( z których przyjmujemy i czerpiemy normy i wartości, w których następuje socjalizacja )
- w pewien interesujący sposób, przez korzystny wpływ socjalizujący wywierają również grupy, z którymi się identyfikujemy, zachodzi wówczas zjawisko kontr socjalizacji.


Syntetyczne typologie grup

1. grupy pierwotne - do których należymy naturalnie, od narodzenia; ( niewielkie, nieformalne, spontaniczne o bezpośrednich kontaktach i interakcjach „ twarzą w twarz” członków rozpoznających się wzajemnie, podejmujących zróżnicowane działania częściowo z pobudek autotelicznych: oddziaływania wzajemne wynikają ze związku uczuciowego, osobistego zaangażowania w odpowiedzialność za losy innych członków) np. rodzina, grupa sąsiedzka.
2. grupy wtórne ( takie, które liczą wiele członków, w większości anonimowych, pomiędzy którymi zachodzą sformalizowane, pośrednie stosunki realizując się w wysoce wyspecjalizowanych dziłaniach) np. środowiska zawodowe
- jest to przeciwstawienie dwóch typów grup


Elementy składowe grupy

1. członkowie
2. wzór fizyczny członka ( tzn. wygląd zewnętrzny, cechy)
3. wzór moralny członka ( wzór wzajemnych zachowań, oddziaływań)
4. funkcje członka ( zakres czynności jakie powinien wykonywać dla grupy w ramach realizacji jej zadań)
5. środki służące realizacji zadań
6. czynniki utzymujące spójność wewnętrzną grupy
7. instytucje i system kontroli społecznej
8. instytucje i środki regulowania styczności i stosunków z innymi grupami
9. ośrodki skupienia grupy ( ośrodki materialne : lokale, terytoria, budynki; ośrodki duchowe: język, kultura, religia, niektóre osoby)
10. zadania grupy

Kierunek antropologiczno - rasowy w socjologii

1. Artur de Gobineau ( 1816 - 1882 )
2. Vacher de Lapouge ( 1854 - 1936 )
3. H. St. Chamberlain ( 1885 - 1926 )

Artur de Gobineauϖ
- twórca kierunku antropologiczno - rasowego w socjologii
- autor pracy pt. „ Szkic o nierówności ras ludzkich”
- przedmiotem rozważań jest „chemia” rasowa, czyli ustalenie związków pomiędzy rasami, badanie stopnia czystości, pomieszania ze sobą
- czystość i mieszanie się ras to dla Gobineau jedyna siła, która działa w historii, jedyny czynnik, który decyduje o społeczeństwach i o życiu
- tezę tą rozwijał drogą przeprowadzania analizy dziejów ludzkości
- w zaraniu świata istniał jakiś praczłowiek, o którym nic bliżej nie wiemy
- znany jest dopiero wtórny stan ludzkości, podział na 3 rasy ( podstawowe i trwałe): biała, czarna, żółta, drogą skrzyżowań tworzyły się kombinacje tych ras
- z rasa związane są pewne właściwości psychiczne, których rezultatem jest powstawanie pewnych urządzeń społecznych

Dopóki jakaś rasa jest czysta, tzn. nie uległa skrzyżowaniu, dopóty w obrębie danego ludu istnieje zgodność myślenia, a zarazem wszystkie urządzenia odpowiadają pragnieniom całego ogółu. Rasa czysta jest tylko zdolna do myślenia, a mieszana powodują degenerację i upadek.

1. rasa biała -  zajmuje naczelne miejsce wśród wszystkich ras, wyróżnia ją: piękność, uduchowienie i siła, ona tylko ceni prawdziwie honor, życie, ona wreszcie ze wszystkich jest najmniej zmysłowa
2. rasa żółta - jest męska, tzn. pełna siły, ale utylitarna, dążąca tylko do korzyści materialnych, niezdolna ani do wzlotów, ani do zbytnich upadków
3. rasa czarna- jest kobieca, ma słabą wolę i nadmierną zmysłowość jest ona wielce uzdolniona pod względem artystycznym.

Szczytem rasy białej są Anowie. Wszystkie pozostałe grupy, zaliczane pospolicie rasy białej, nie są to właściwi i godni jej przedstawiciele, gdyż są mieszańcami rasy białej z żółtą i czarną.

Czystość rasową zachowali wyłącznie Germanowie. Zawdzięczają oni swe rządy nad Europą w dobie wielkich wędrówek narodów ( dlatego Germanowie to ludy przodujące, którym sądzone było stanąć na czele świata. Niestety, w niektórych krajach krew germańska uległa zepsuciu poprzez domieszkę krwi obcej.
Gobineau uważa, że Słowianie to „błoto stojące”, w który, toną ludy od nich wyższe. Jest to rodzina ludów najstarszych, najbardziej zużytych, pomieszanych i zwyrodniałych.

Vacher de Lapougeϖ
- ustalił trójdzielny podział na : długo-, krótko- i średniogłowych.
1. długogłowiec ( homo europaeus ); zaludnia Anglię, Holandię, Skandynawię, a także w znacznej mierze Stany zjednoczone ameryki Północnej
2. krótkogłowy ( homo alpinus ) jest mieszkańcem Francji, Szwajcarii, Pn. Italii, Pd. Niemiec, krajów bałkańskich, Austrii, Polski, Azji mniejszej i Kaukazu.
3. Średniogłowi ( homo meditorvanem ) występuje nad brzegami M. Śródziemnego oraz gł. W Azji.

Wśród ras panuje hierarchia:
Na czele stoją długogłowi -  typ samodzielny i czynny w zyciu religijnym, protestant, przoduje w kulturze, bogaty, najchętniej mieszka w mieście i na równinach.
Krótkogłowi- tyo niesamodzielny i bierny, katolik, mieszkaniec wsi, wyżyn i gór, maruder, biedak.

Z właściwościami czaszki związane są właściwości ustrojowo - polityczne. Gdzie maleje liczba długogłowych, tam rozwija się demokracja.

H. St. Chamberlainϖ
- autor pracy pt. „Podstawy wieku XIX”
- Anglik, człowiek zasłużonego rodu, stał się fanatycznym Niemcem i ideologiem krańcowego nacjonalizmu niemieckiego, był jednym z moralnych sprawców fali
- całe dzieje Chamberlain dzieli na dwie wielkie epoki:
1. do roku 1200 trwała starożytność
2. po nim nastąpiły nowe czasy
W starożytności dają się stwierdzić następujące oryginalne elementy: sztuka i filozofia Hellenów, państwo i idea państwowa Rzymian, światopogląd żydowski oraz nauka Chrystusa.  Dzieje polityczne Grecji wg. Chamberlain są nędzne, jest to naród.

Ostra krytyka teorii rasowych:
- kształt czaszki nie mówi o właściwościach psychiczno - rasowych ( Kant, Leibnitz byli krótkogłowi, a wśród czarnych Afryki pospolita jest długogłowość )
- pojęcie czystej rasy jest fikcja ( nie znamy narodu, któryby nie był rezultatem skrzyżowań, ani takiego, w którym nie istniałoby kilka odrębnych typów fizycznych, zupełną fantazją jest przypisywanie pewnym rasom fizycznym jakieś wyższości duchowe


    
Rasistą jest ten kto:
1. przyjmuje, że z cechami często antropologiczno - somatycznymi wiązane są cechy fizyczne
2. istnieją rasy, a wśród nich istnieją hierarchie ras
3. nieszczęściem dla rozwoju społeczeństwa jest mieszanie się ras
4. rasy wyższe powinny za wszelka cenę nie doprowadzać do mieszania się z rasami niższymi




Socjologiczna problematyka rodziny

Rodzina:- jeżeli dwoje ludzi żyje stale ze sobą pod wspólnym dachem, prowadzą gospodarstwo domowe, maja i wychowują dzieci; -jest podstawową i elementarną grupą społeczną.
Podstawowym warunkiem istnienia rodziny jest dziecko.
Małżeństwo - jest instytucją tworzenia rodziny, jest znane we wszystkich kulturach świata.
Jeżeli dziecko jest podstawowym czynnikiem decydującym o istnieniu rodziny to matka z dzieckiem też jest rodziną.
Rodzina tradycyjna składa się z rodziców i dzieci.
Współczesna definicja rodziny uległa zmianom : jeżeli kilka osób żyje pod wspólnym dachem, prowadzą gospodarstwo domowe, maja i wychowują dzieci to jest to rodzina.

rodzina tradycyjna    rodzina współczesna


W rodzinie wsytępują trzy typy stosunków społecznych:
stosunek małżeński◊1. między małżonkami, który rodzinę tworzy
2. stosunek rodzicielski -  pomiędzy rodzicami, a dziećmi
3. stosunek pomiędzy rodzeństwem

Typologia rodziny
1. rodzina wielka ( wielopokoleniowa )
2. rodzina mała

ad. 1
składa się co najmniej z trzech pokoleń, pod warunkiem, że żyją pod wspólnym dachem, prowadza gospodarstwo domowe, maja dzieci i je wychowują.

Ad.2
Składa się z rodziców, dzieci, musi spełniać co najmniej dwie funkcje aby istnieć: prokreacyjną i wychowawczą. 

Rodzina istnieje po to aby mieć i wychowywać dzieci.

Funkcje społeczne rodziny:
1. funkcja ekonomiczna ( zakłada, że każda rodzina powinna zapewnić wszystkim członkom rodziny minimum socjalnego )
2. funkcja nadawania pozycji społecznej ( rodzina nadaje wszystkim członkom określoną funkcję społeczną zależną od wykonywanego przedmiotu )
3. funkcja kulturowa ( rodzina powinna zapewnić wszytskim członkom w rodzinie dostęp do kultury )

- rodzina patriarchalna - głową rodziny jest ojciec
- matriarchalna - głową rodziny jest matka
- żydowska - głową rodziny jest matka
- współczesna ( egonitarna)

Typologia rodziny małej:
- rodzina zwyczajna ( złożona z rodziców i ich własnych dzieci, połączona więzami krwi 0
- rodzina zastępcza ( pomiędzy rodzicami, a dziećmi nie ma więzów krwi, dzieci są adoptowane )
- rodzina zreorganizowana na wskutek reaktywacji: macocha -ojczym
- rodzina patologiczna
- rodzina rozbita ( śmierć jednego z małżonków, rozwód, dezercja )
- rodzina rozbita czasowo ( rodzina marynarska )
7.8/01/06r.

Max Weber ( 1864 - 1920 )

Poglądy Webera:
- poznanie zjawisk społecznych w ich historycznej swoistości ( Weber zalicza historyka i socjologa do tej samej kategorii, gdyż zadaniem obu jest poznanie rzeczywistości kulturowej )
- badacz nie obcuje z rzeczywistością jako taką, lecz z rzeczywistością zorganizowaną przez jego aparat pojęciowy
- Weber protestował przeciwko twierdzeniom iż jeden decydujący czynnik jest ostateczną ( zasadniczą ) przyczyną  czegoś innego; z tego powodu Weber nie mógł przystać na operowanie pojęciem „praw” czy „konieczności” historycznej  ( Marksa )

1. Chaos świata i porządek wiedzy
- punktem wyjścia socjologii Webera była wizja świata społecznego jako chaosu; Weber zalicza wszelkie „sensy” odnajdowane w dziejach dla sfery nienaukowych sądów wartościujących
- ideał obiektywności wiedzy pozwala przezwyciężyć konflikt wartości i interesu; poprawne metodologicznie dowodzenie naukowe w dziedzinie nauk społecznych jeżeli chce osiągnąć swój cel musi zostać uznane za prawidłowe wszędzie.
- pojawia się pytanie : „ jak nauka ma być nauką w społeczeństwie, którego pod zasadniczymi względami nie można zmienić?”
odpowiedź tkwi w pojęciu sądu wartościującego i odniesieniu go do wartości
( wystrzeganie się pierwszego, ale oparcie się na drugim)
- badacz zjawisk społecznych powinien przyjąć postawę uczonego-przyrodnika, który nie ocenia, nie wartościuje, nauki społeczne zajmują się ludzkimi sądami wartościującymi, ale same ich nie wydają
- pytania socjologi:
1. cele
2. środki
3. szanse
4. koszty
5. skutki działania

„typy idealne”
- typy „nierealne” czy też „jedynie pomyślane”
- typ idealny tworzy się ( a nie odkrywa ) ażeby rzeczywistość zbadać, zrozumieć nie oczekując iż będzie z nim kiedykolwiek całkowicie zgodna.
- Typ idealny pokazuje jaką rzeczywistość mogłaby być, ale nie jaka jest.
- Typy idealne przemijają, trzeba ciągle tworzyć nowe
- Ważna jest użyteczność w praktyce badawczej, a nie „prawdziwość fałszywego” typu idealnego

Rozumienie działań ludzkich
- definicja socjologii:
„ nauka, która dzięki interpretacji dąży do zrozumienia działania społecznego”
- Weber był programowym i konsekwentnym indywidualistą metodologicznym - wszytskie socjologiczne wyjaśnienia pozostają wyjaśnieniami pozornymi tak długo jak długo nie potrafimy powiedzieć dlaczego jednostka działa, tak jak działają i to one są „atomami” świata społecznego i go tworzą
- Działania społeczne jednostek zorientowane są na innych ludzi i zdeterminowane przez cechy indywidualne
- Jednostka w kontekście wzajemnego oddziaływania uwarunkowanego kulturowo-historycznie
- dwa rodzaje rozumienia: 
1. rozumienie bezpośrednie
2. rozumienie wyjaśniające ( jako wyższy szczebel poznania działań ludzkich, umożliwiający odpowiedź na pytanie : co?, dlaczego?)
- nauki o kulturze mogą i powinny  formułować hipotezy na temat przyczyn badanych zjawisk
- badania historyczno-porównawcze - badanie przypadku nas interesującego na tle przypadków podobnych
- interprator musi przynajmniej na początku założyć, że działania działania, wierzenia, które stara się zrozumieć są racjonalne - dopiero wówczas gdy to założenie okazuje się nietrafne należy odwołać się do emocji i tradycji

„ socjologia formalna” Maxa Webera
- tendencji formalistycznej sprzyjał wyznawany przez Webera ideał naukowej ścisłości nakazujący dążyć do wyzwolenia nauk społecznych spod presji języka potocznego i tworzyć pojęcia o najszerszym zastosowaniu 
- działania społeczne zachowanie się jednostki, która w swojej genezie i swoim przebiegu jest zorientowana na przeszłe, obecne lub spodziewane zachowanie się innych jednostek
- 4 rodzaje działań społecznych:
1. działania tradycjonalne
2. działanie afektywne
3. działania celowo racjonalne
4. działania wartościowo racjonalne

Stosunek Webera do socjologii jako dziedziny nauki
1. socjologia nie jest w stanie rozwinąć prawd naukowych ( antypozytywizm)
2. nie jest w stanie przewidzieć ani ocenić przyszłego rozwoju społecznego
3. może posługiwać się pojęciami zbiorowymi np. klasa społeczna tylko wówczas gdy da się o nich mówić w kategoriach działań indywidualnych
4. nie jest w stanie udowodnić ewolucyjnego rozwoju społeczności ludzkich
5. powinna budować porównywalne modele lub idealne typy
6. powinna dążyć do obiektywizmu drogą systematycznych badań empirycznych
7. nie może czerpać z nauk przyrodniczych bowiem w społeczeństwie chodzi o „świadomość” nie o „struktury”

Socjologiczna problematyka młodzieży

Wg. Hałasińskiego młodzież nie jest kategorią biologiczno - kulturową

Konflikty między dziećmi, a młodzieżą dorastającą
1. dzieci nie chcą być dziećmi
2. dzieci żądają coraz więcej zachowań niekontrolowanych przez rodziców
3. od zachowań emocjonalnych do racjonalnych dzieci; żądają racjonalnych odpowiedzi
4. moralność rystrukcyjna wobec dzieci i łagodna wobec dorosłych.



21-22/01/06r.

Materialistyczne pojmowanie dziejów

Karol Marks( 1818-1883)
Socjologiczna teoria państwaϖ

- Marks ujmuje problem państwa w ścisłym związku z innymi składnikami swojej teorii społeczeństwa ( szczególnie z teorią klas społecznych ); powstanie państwa było bezpośrednim następstwem podziału społeczeństwa na klasy, których przyszły zanik doprowadzi z kolei do jego obumierania.
- Rozważania teoretyczne Marksa i Engelsa na temat państwa były dwutorowe.
1. Marks- państwo to osobny organizm, wyodrębniające społeczeństwo w wyniku podziału pracy (rozwój biurokracji )
2. Engels, Marks „Manifest”
We wstępie do manifestu:
a)  „ Widmo, widmo krąży nad Europą, widmo komunizuje”
b) „ Wszelka dotychczasowa teoria rozwoju społeczeństwa jest przesączona walką klasową”.
- Marks i Engels protestowali, że owa niezależność aparatu państwowego jest względna lub nawet wręcz pozorna (...) Swoistość Marksowskiej koncepcji biurokracji polegała na tym, że została sformalizowana w ścisłym związku z teorią walki klas i panowania klasowego.
- Myśl o prasowym charakterze władzy państwowej stanowiła przesłankę tezy o konieczności zniszczenia państwa burżuazyjnego przez rewolucję proletariacką, jak i tezy, że w następstwie zmieniania klas państwo jako takie niechybnie obumrze: Engels ”Pochodzenie własności prywatnej i państwa”
Natomiast Marks zajmował się głownie problemem charakteru, funkcjonowaniem i przemian państwa burżuazyjnego. Engels podjął zagadnienia państwa w ogólności próbując ukazać związek między faktem istnienia takiej instytucji i podziałem społeczeństwa na klasy.
- historyczno materialistyczną teorię państwa można przedstawić jako teorię, której przedmiotem jest organ panowania klasowego uzyskujący w pewnych sytuacjach historycznych względną niezależność od poszczególnych odłamów klasy ekonomicznie panującej, a także wykazujący tendencję do samodzielnego wzrostu kosztem społeczeństwa jako całości.
- Marksowi i Engelsowi rewolucja proletariacka jawiła się jako akt zniesienia klasowego panowania burżuazji i biurokracji zarazem, w wyniku czego powstanie dyktatura proletariatu, której zadaniem będzie stworzenie społeczeństwa bez klas i tym samym warunków obumierania państwa.
- Wg Marska i Engelsa państwo było zjawiskiem w dwojakim znaczeniu historycznym
1. miało występować jedynie w takich formacjach społeczno-ekonomicznych, w których społeczeństwo dzieli się na klasy
2. skoro występowało w różnych formacjach, epokach, krajach musiało nieuchronnie przybierać nieskończenie wiele różnych form.
Świadomość społecznaϖ
- świadomość społeczna jest wg Marksa i Engelsa zależna od materialnego podłoża; Marks i Engels nie pozostawili jednak po sobie pełnej uporządkowanej teorii świadomości społecznej.
- Marks potraktował wszelkie idee jako ekspresje określonych sytuacji historycznych w jakich ludzie układają swe wzajemne stosunki.
- Engels „ w historii społeczeństwa działają wyłącznie ludzie, którzy obdarzeni są świadomością, kierują się rozumem lub namiętnościa i dążą do określonego zamiaru bez zamierzonego celu.
- Chodziło o to, aby pokazać jak w określonych warunkach społecznych kształtują się określone formy świadomości , stanowiące na ogół zdeformowane przedstawienie rzeczywistego świata ( fenomen „świadomości fałszywej”). Osobliwością stanowiska Marksa było założenie iż proletariat jest taką szczególną klasą społeczną, której położenie w społeczeństwie stwarza szansę na uniknięcie owych deformacji (...)
- Klasa w sobie : pozostaje na niższym stopniu rozwoju, cechuje się niską świadomością klasową, jest niezorganizowana i rozproszona, nieświadoma jeszcze odrębności swojej świadomości i celów.
- Klasa dla siebie: w koncepcji K. Marksa zorganizowana klasa społeczna charakteryzuje się wysokim stopniem świadomości klasowej, świadomości własnego położenia oraz odrębności swoich interesów i celów, kształtująca się w toku walki czasowej o zmianę swojego położenia i władzę.
Rozwój społecznyϖ
- zrozumienie Marksowskiego ujęcia konieczności historycznej, wymaga uwzględnienia paru rzeczy:
1. były to przewidywania dotyczące ogólnych tendencji ( a nie szczegółowe)
2. przekonane o okreslonym kierunku procesu historycznego nie pociągało za sobą przekonania, że jednostki czy nawet klasy społeczne będą zachowywać się w taki, a nie inny sposób, to bowiem zależy nie tylko od obiektywnej sytuacji i od stanu świadomości .
- gł. czynnikiem sprawczym rozwoju społecznego wg Marksa i Engelsa była działalność ludzka, która jednak oceni w swoim przebiegu i rezultatem nie odpowiada temu, co zostało zaplanowane i pomyslane. Działalność tę rozpatrywali na różnych poziomach:
1. rola determinizmu technicznego i wpływ rozwoju sił wytwórczych na całość życia społecznego ( determinizm technologiczny). Marks i Engels uważali, że stosunek między ludźmi zależy się w dużym stopniu od opanowania sił przyrody.
2. skupienie uwagi na sposobie produkcji czyli zjawisku znacznie bardziej złożonym na który składa się zarówno określony poziom sił wytworzonych, jak i stosunki społeczne w jakie ludzie wchodzą aby te siły wykorzystywać ( stosunki produkcji). Zakłada się przy tym odpowiedniość między poziomem. ( determinizm ekonomiczny).
- Marks przypisywał doniosłą rolę w rozwoju społecznym walce klas


„ baza”- w analizie marksowskiej ekonomiczna podstawa społeczeństwa na danym etapie rozwoju. Baza obejmuje przyrodę- która wykorzystywana jest do procesów produkcji, obejmuje siły wytwórcze i stosunki produkcji.
„nadbudowa”- całokształt instytucji polityczno-prawnych, instytucji kulturalnych, ideologie, idee religijne, filozoficzne i artystyczne poglądy naukowe oraz świadomogeo społeczeństwa zdeformowanego przez władzę, właściwe dla danego etapu rozwoju społeczno-ekonomicznego ludzkości.
- Marks nie twierdził, że społeczeństwo ekonomicznie „dojrzałe” musi koniecznie wejść w wyższą formę rozwoju.
Metoda marksowskaϖ
- metodologia marksowska przeciwstawiała się pozytywizmowi:
1. metodą nauki Marksa był:
a) historycyzm, który zakładał ujęcie człowieka jako „całokształtu” stosunków społecznych 
b) postulował rozpatrywanie wszelkich zjawisk społecznych jako części większych całości.
c) Odrzucanie oświeceniowej koncepcji ponadczasowego rozumu i ujęcie działalności poznawczej jako działalności historycznej, podmiotu zaś poznającego jako zakorzenionego w tej nowej rzeczywistości, której poznaniem się zajmie.
2. rozróżnianie metody historycznej i logicznej
- historycyzm Marksa był racjonalistyczny i zwracał się przeciwko traktowaniu poznania społecznego jako procesu intuicyjnego przenikania do „istoty” historycznej całości, oraz antyfenomenalistyczny ( przeciwko sprowadzaniu go do porządkowania bezpośredniej danych doświadczenia)
Podsumowanie marksowskiej teorii socjologicznejϖ
1. u podstaw wszystkich społeczności leży konflikt
2. gospodarka jest siłą napędową działań społecznych 
3. społeczeństwo należy uważać za zdeterminowaną ekonomicznie całość
4. przemiany i rozwój historyczny nie biegną przypadkowo, lecz można je prześledzić na przykładzie związków między ludźmi, a ustrojem gospodarczym
5. jednostkę kształtuje społeczeństwo, ale jednostka także może zmieniać społeczeństwo przez racjonalne działania oparte na naukowych przesłankach materializmu historycznego
6. prawo w społeczeństwie kapitalistycznym prowadzi do alienacji
7. a zatem można przebudować społeczeństwo dzięki naukowej krytyce i rewolucyjnym czynom









NADBUDOWA
Świadomość społeczna, moralność, kultura, prawo,
religia, światopogląd, polityka, nauka

PRZESZŁA


    TERAŹNIEJSZA


    PRZYSZŁA





III prawo socjologii
Prawo zgodności
nadbudowy z bazą
                                                                   BAZA


F
O

SPOSÓB PRODUKCJI
Organizacja produkcji i społeczeństwa


R
M
A
C
J
A

S            II prawo socjologii                                                  
P    prawo zgodności sposobu
O    produkcji z siłami wytwórczymi
Ł
E

SIŁY WYTWÓRCZE SPOŁECZEŃSTWA
Człowiek + narzędzie pracy


C
Z
N
O

E
K
O
N    I prawo socjologii
O    prawo postępu
M
I
C
Z
N
A     PRZYRODA





FORMACJE SPOŁECZNO - EKONOMICZNE



POKLASOWE    KOMUNISTYCZNE


    socjalistyczna


    kapitalistyczna







    klasowe      feudalna 







    niewolnicza






FORMACJE KLASOWE

















Dwa ujęcia struktury społecznej


Marksistowska teoria klas    
Teoria stratyfikacji społecznej
DEFINICJA KLASY
Klasy to takie wielkie grupy ludzie,
które charakteryzuje się 
jednakowo stosunkiem do środków
produkcji wyrażonym w posiadaniu
bądź nie posiadaniu.
Klasy to takie wielkie grupy ludzi,
z których jedyni mogą
przywłaszczać pracę drugiej.    Klasy to takie wielkie grupy ludzi, które
charakteryzują się posiadaniem jednakowego
statusu społecznego.







KRYTERIA PRZYNALEŻNOŚCI DO KLASY
1. stosunek do posiadania środków
produkcji
2. stosunek do podziału dochodu 
narodowego
3. stosunek do władzy
      ( posiadania bądź nie)    1. zależy od statusu społecznego. Na status społeczny składają się dwa elementy:
a) społeczne i prestiż; faktyczne położenie społeczne wyraża się poprzez posiadanie:
- majątku
- pracy
- wykształcenia
- udziału we władzach
- przynależności partyjnej
b) prestiż - ocena i samoocena jednostki na posiadane przez nią atrybutów.

9.02.2008

T: Klasycy Socjologii

1. Wczesny pozytywizm i początki socjologii

Socjologia jako nauka wykształciła się dopiero w poł. XIX w.

2. Pojęcie pozytywizmu
- pozytywizm: to zarówno stworzona przez Comte'a szkoła naukowa jak i pewien typ filozofii, który z ta szkołą nie musi być bezpośrednio związany i często nie jest.

    - Cechy pozytywizmu:
a) antykrytycyzm 
Saint Simone/Conte - uważani za twórców terminu "pozytywny" tzn. realny, pożyteczny, ścisły, pewny, konstruktywny.
pozytywizm nie sprzeciwiał się złej filozofii po prostu, ale złej filozofii, która jest źródłem zastoju i skostnienia, niepokoju, anarchii. Socjologiczny pozytywizm XIXw. podejmował aktualną problematykę.
b) krytyka metafizyka: fenomenzlizm
krytyka tradycyjnej filozofii z rezygnacją z pewności poznania na tzw. pytania najważniejsze, na które w ogóle nie można dać naukowej odpowiedzi. Na poszukiwaniu takich utajnionych przed powierzchnia zjawisk, istnień jakiejś domniemanej "istoty" rzeczy polega metafizyka. Wszelka zasługująca na zaufanie wiedza stanowi rezultat wolnej od metafizycznych uprzedzeń obserwacji zjawisk.
natura ludzka to empirycznie dane właściwości.
c) krytyka religii
Pozytywiści byli agnostykami i pytania religii uważali za nierozstrzygalne.
d) naturalizm, przyrodoznastwo jako nauka wzorcowa.
metody stosowane w naukach spolecznych nie różnią się zasadniczo od nauk przyrodniczych.
przekonanie pozytywistów o bezwzględnej jedności wiedzy oraz metod pozwalających wiedzę osiągnąć.
naturalizm pozytywisty: chęc zastosowania w naukach społecznych metod, które wcześniej wykazywały swoją skuteczność w przyrodoznastwie.
e) fakty społeczne jako rzeczy: ostry rozdział między podmiotem i przedmiotem poznania społecznego pozytywiści stali na gruncie obiektywizmu i traktowali świat społeczny jako całkowicie niezależny od obserwatora i oglądany przez niego od zewnatrz.
f) badanie faktów bez ich wartosciowania
działalność poznawcza jest neutralna w stosunku dotoczacych się w społeczeństwie sporów o wartości i nie dostarcza argumentów żadnej z uczestniczących w nich stron, jezeli uczony angazuje się w te spory zatraca obiektywne spojrzenie.

g) nauka jako podstawa inżynierii społecznej
ważną cechą myśli pozytywistów była jej praktyczna orientacja

        Nauka miała umozliwić przewidywanie

2. August Comte (1798 - 1857r.)
- francuski filozof - twórca terminu socjologia (1837r.)
"Wykład filozofii pozytywnej": w tym dziele Comta po raz pierwszy użyty został termin "socjologia".

3. Socjologia Comta
dwoistość myśli:
- usiłował ustanowić dział wiedzy sprawdzalnej i niezawodnej
Źródłem niepokoju był kryzys społeczeństwa, Comte powiedział, że społeczeństwo jest ogniskiem życia moralnego (pierwsi pozytywiści uważali, że istnieje tylko społeczeństwo, jednostki nie mają znaczenia).

Comte uważał, że nauka może stać się nową religią, która da odpowiedzi na nurtujące ludzi pytania i pozwoli ich zreformować.

Hierarchia nauk wg. Comta 
- zależy od kolejności ich powstawania
wg. niego:
1. matematyka
2. astronomia
3. fizyka
4. chemia
5. biologia
6. socjologia

Schierarchizowane według stopnia melejącej ogolności i abstrakcyjności.

Stopień rosnącej doniosłości praktycznej

Socjolog do badań wykorzystuje metody historyczne.

Przedmiot i zadanie Socjologii

- Synteza ludzkiej wiedzy i rozbudowanie jej do rozmiarów systemu, który miał pomieścić całość ludzkiej wiedzy, dostarczając oparcia dla moralnej, społecznej i politycznej odnowy społeczeństwa.




Statystyka społeczna
Zajmuje się badaniem porządku społecznego wzajemnymi związkami między różnymi częściami społ. organu i tym samym warunkami kształtowania się konsensu społecznego.

------> problematyka:

1) rodzinna
2) własność i podział pracy
3) państwo
4) religia i kościół

Ad.1.
Mimo, iż Comt uważał, że społeczeństwo jest pierwotne (zewnętrzne) to rodzina jest matrycą do wyjasnienia innych zjawisk w społeczeństwie.

Ad.3.
Rodzina i podział pracy to niewystarczające warunki do istnienia organizmu społ. Niezbędny jest rząd.

Ad.4.
Z punktu widzenia społeczeństwa, funkcji religii ważna jest wiara, bez niej społeczeństwo ulega rozpadowi.

Dynamika społeczeństwa
1) ewolucja społeczeństwa
2) prawo trzech stadiów, przez które przechodzi rozwój świadomości:
teologicznego, metafizycznego i naukowego.
3) zgodnie z twierdzeniem o wzajemnej zależności wszystkich części organizmu społ. przemiany świadomości są skorygowane z odpowiednimi przemianami we wszystkich dziedzinach życia społecznego.
4) historia bedzie w końcu realizacja doskonałego ładu społ., który zapewni stabilizację bez stagnacji i ewolucję.

Herbert Spencer (1820-1903) - biolog
Jego system nazywany jest socjologią ewolucjonistyczną zwaną również socjal darwinizmem, albo socjologią.
Spencer uważał, że niektóre społ. głównie zachdnie są na wyższym szczeblu rozwoju niż inne, ale niektóre społ. ewoluują na wyższy poziom drogą selekcji naturalnej, tj. w świecie zwierząt.






Cechy ewolucjonizmu Spencera:
- mechanicyzm
- wiara w jedność wszechświata, we wszystkich jego przeobrażeniach, wyróżnił:
                    nadorganiczny,
                    organiczny,
                    nieorganiczny.
- naturalizm
- empirystyczna teoria wiedzy
- agnostycyzm religijny
(socjologia bada tylko to, w co poznawalne, a religia jest granicą tego co niepoznawalne.)

Teoria poznania
- umysł i zjawiska psychiczne są wynikiem różnicowania się społ.
- w rodzone formy myślenia - tradycja
- relatywizm (nie ma żadnego, wiecznego dobra, ani zła)

Metodologia Spencera:
- nie ma metod socjologii, ponieważ posługuje, się on metodami nauk przyrodniczych jednocześnie odwołując się do metody historyczno-porównawczej.

-stawiał pytanie: Czy można porównywać zdarzenia bardzo odległe w czasie? -> Tak, ale tylko w najprostrzej formie.

- ruch społ. może prowadzić albo do rozwoju, albo do rozkładu.

            integracja
rozwój                            rozkład
            dezintegracja

- między tymi dwoma procesami istnieje stan dynamicznej równowagi.

- w każdym z tych porządków można wyodrębnić porzadek przyczynowo-skutkowy.

Zadania socjologii wg. Spencera:
- przewidywanie tego, co ludzie zrobią i wyjaśnienie tego, co zrobili.
- teorie socjologiczne Spencera:
1. rozwoju społ.
2. organizacji społ.

*W miarę różnicowania pojawia się podział pracy, pojawiają się rządzący i rządzeni.

*Istnieją dwa typy społeczeństw
- militarny
- industrialny (dobrowolny współudział obywateli)

"Każdy ma prawo czynić co chce, pod warunkiem, że nie narusza takiego samego prawa innego"

- instytucje rządowe, polityczne, kościelne, zawodowe, kościelne, rodzinne.

SOCJOLOGIA                            1.12.2007

cd.    osobowosci

ROLA SPOŁECZNA określone miejsce jakie jednostka zajmuje w strukturze społecznej, dla określonej grupy społecznej. Człowiek w ciągu swojego całego życia jest siecią ról. Role, które podejmujemy w ciągu życia dzielimy:

ROLE Z WYBORU (np. Studia, małżeństwo)
ROLE NARZUCONE (np. Dziecka w rodzinie, ucznia)

Role społeczne skladają sie z elementów (porównać tu można z rolą aktora)

1)    Scenariusz - zapisany w różnego rodzaju regulaminach
2)    Rekwizyty

Rola narzucana jest źle realizowana przez osobę, która wykonuje tę rolę.
Rekwizyty są związane z wykonywaną rolą  np.:rekwizyt studenta- indeks, rektora-insygnia rektorskie).

Na jakość wykonywanej roli wpływają:

1)    zadatki wrodzone
2)    identyfikacja w roli (ma pozytywne i negatywne skutki np.: pełnej identyfikacji wymaga rola lekarza- pozytywne, infantylizm-identyfikacja z rolą dziecka—negatywne)
3)    definicja roli. Jedna i ta sama rola jednocześnie jest różnie definiowana, w zależności od osoby definjującej (synowa inaczej definjuje teściowa a inaczej teść, dobry pracownik inaczej definjowany jest przez team a inaczej przez kierownika).

KONFLIKT ROL SPOŁECZNYCH wpadamy często w niezawiniony sposób (dwie role a każdy wybór jest zły np. Matka studentka musi wybrać między egzaminem a chorobą dziecka).

Elementami socjologicznymi osobowości są jaźnie:

1)    jaźń subiektywna
2)    jaźń odzwierciedlona



Ad 1) to zespół wyobrażeń, które każda jednostka posiada o sobie na podstawie tego, co inni o niej mówią. Kształtuje się we wczesnym dzieciństwie, duży wpływ wywierają rodzice.  Jest zespołem fałszywych wyobrażeń o sobie (np. Kompleks wyższości lub niższości). 

STYGMATYZACJA jest to napiętnowanie określonego typu osobowości (głupia Marysia)

Ad 2) pojawia się w okresie dojrzewania. Jest to zespół wyobrażeń o sobie na podstawie tgo co przypuszczamy, że inni o nas mówią/sądzą. Jest elementem autokreacji. Każdy człowiek dąży do tego aby uzyskać aprobatę a nie dezaprobatę społeczeństwa.

KONFORMIZM , to dostosowanie sie do wymóg, obowiązujących norm
NONKONFORMIZM przeciwieństwo, dzieki nonkonformistom mamy rozwój-

SOCJOLOGIA
W. Bartoszewski
„ Jeśli nie wiesz jak się zachować , na wszelki wypadek zachowaj się przyzwoicie”

WIĘŹ SPOŁECZNA I JEJ ELEMENTY SKŁADOWE

1.    co stanowi o zbiorowym życiu ludzi
Życie społeczne, zbiorowe nie jest wyłącznością ludzi, zaczyna się od roślin ,żyją w gromadach np. las

2.    co powoduje ze rośliny żyją zdrowo ?
    rośliny są uzależnione od siebie−
    zależność ekologiczna , ekologia stanowi podstawę życia zbiorowego−
    zwierzęta mają też podstawy życia zbiorowego jest to instynkt stadny( kiedy to zwierzęta się zbierają np.; (w szyku odlatują)−
    ekologia to podstawa życia roślin−

Instynkt stadny- instynkt zwierząt w pewnym czasie

Więź społeczna składa się z 3 elementów ( muszą jednocześnie występować):

1.    stosunek społeczny- ( Florian Zdaniecki) to układ który zachodzi między dwoma partnerami na określonej platformie

    PARTNERAMI STOSUNKU SPOŁECZNEGO MOGĄ BYĆ?

1. Dwie Jednostki
      

2. Jednostka i grupa


3.Grupa i Grupa




    PLATFORMAY SPOŁECZNE -  STOSUNKI:
    platformie wychowawczej−
    platformie politycznej−
    plat. Kulturowej−
    plat. Ekologicznej−
    plat. Religijnej−
    plat. Turystycznej−
    itp.−

DO ZAISTNIENIA STOSUNKU SPOŁECZNEGO:

1.    styczność przestrzenna między partnerami
2.    styczność psychiczna - partnerzy wzajemnie oddziaływają na siebie posiadanymi przez siebie atrybutami
3.    statyczność społeczna- wymiana posiadanych atrybutów


RODZAJE:
1.    interakcje wzajemne oddziaływanie w czasie stosunku społecznego
•    jednostronny wybór         

•    wybór wzajemny   

•    jednostronne odrzucenie

•    odrzucenie wzajemne 


2.    Trwanie stosunku połączonego
•    stosunki społeczne względnie długo trwałe ( małżeństwo)
•    stosunki trwałe( przyjaźń)
•    stosunki przelotne( przewodnik i turyści)
•    stosunki formalne ( wykładowca i studenci)
•    stosunki nie formalne ( przyjaźń z przypadku)

Osobliwosci socjologii jako nauki o spoleczenstwie
1. Jest wypowiedziane przez Floriana..... stwierdzenie iz zjawiska socjologiczne obarczone sa wspolczynnikiem humanistycznym, wszytskie zjawiska socjologiczne sa czyjes np. jezyk
2. Zjawiska spoleczne charakteryzuja sie faktem iz w trakcie ich badania wystepuja zjawiska podmiotowo-przedmiotowe, oznacza iz podmiot badan spol. badacz jest czescia przedmiotu, badacz jest czlonkiem spoleczenstwa.
3. Pracownik nauk- autor Stanislaw Ossowski, lata zycia 1897-1963
" pracownik naukowy to taki czlowiek do ktorego zawodowych obowiazkow nalezy brak posluszenstwa w mysleniu. Na tym polega jego sluzba spoleczna, aby pelniac swoja zawodowa czynnosc nie byl w mysleniu posluszny, ani synodowi, ani komitetowi, ani ministerstwu, ani cesarzowi, ani Panu Bogu, jezeli jest posluszny. Jezeli swoje poglady zmienia na rozkaz, sprzeniewierza sie swoim obowiazkom tak jak sprzeniewierza sie inzynier, ktory dla swietego spokoju albo dla zysku, albo przez lenistwo, albo przez malodusznosc zastepuje drzewem granit"
4. Mirra Montana Czarnowska" Jak sie bronic przed indoktrynacja" wyd. Sokrates
Indoktrynacja jest to: wpajanie doktryn
1, Co? wpajanie
2. Czego? pogladow, idei, podstawowych wierzen i przekonan oraz doktryn
3. Jaki? lezacy w interesie rzadzacych grup spolecznych
4. W jaki sposob? przez srodki masowego przekazu i szkolnictwa
Sposoby manipulowanie inf.
- klamstwo
- arbitralne dobieranie waznosci inf
- selektywnosc, wybiorczosc inf
gloszenie polprawd
SLOWOTWORSTWO
- istnieja slowa emocjomalnie aktywne -
slowa emocjomalnie aktywne przenosza glownie emocje nie tresc
- nas interesuje tresc inf. ocena natomiast(emocjonalna) ma buc czynnikiem odniesienia inf. do wlasnego systemu wartosci
-slowa emocjonalnie aktywne nalezy natychmiast odrzucic i zadac tresci
- nie przyjmuj cudzej oceny jako wlasnej , zdobadz sie na ocene wlasna
Polak w swietle literatury C.K. NORWID
"Oto jest spolecznosc Polska! spoelcznosc narodu ktory nie zaprzecza iz o tyle jako patriotyzm wielki jest, o ile jako spoleczenstwo jest zabem. Jestesmy zadnym spoleczenstwem jestesmy wielkim sztandarem narodowym. Polska jest ostatnia na glebie spol. , a pierwszy na planecie narod. Polak jest olbrzymi a czlowiek w Polaku jest karlem i jestesmy karykatury, jestesmy tragiczna nicosc i smiech olbrzymi. Slonce na Polakiem wstawa, ale zaslanie sie oczy nad czlowiekiem"
MYSL SW AUGUSTYNA
"Slonce wschodzi nad zlymi jak i dobrymi, a deszcz zrasza sprawiedliwych i niesprawiedliwych"
JULIUSZ SLOWACKI
"Polak prawdziwy kiedy sie upije to wspomina ojczyzne i placzem zawyje, potem jak ludzie w zmyslach nieprzytomni smieje sie glosno ja o niej zapomni"
ANDRZEJ BURSA
"Dziekuje Ci Panie Boze ze nie uczyniles mnie slepym i kulawym, ale dlaczego uczyniles mnie Polakiem"
STANISLAW WYSPIANSKI "WESELE"
CHOCHOL: "Miales chamie zloty rog, miales chamie czapke z pior. Czapke wicher niesie, rog huka po lesie. Ostal ci sie ino sznur"
5 PRZYKAZAN ZWIAZKU POLAKOW W NIEMCZECH
-jestesmy Polakami
- wiara ojcow naszych jest wiara naszych dzieci
- Polak Polakowi bratem
- codzien Polak narodowi sluzy
Polska matka nasza nie mozna mowic o matce zle

SOCJOLOGIA OD PODSTAW OSBORNE RICHARD VAN LLON
Socjologia polega na wyjasnianiu oczywistych rzeczy np. jak funkcjonuje spoleczenstwo, ludziom ktorzy uwazaja ze to proste i nie rozumieja jak bardzo jest to w rzeczywistosci skomplikowane
LUELLA COLLE PSYCHOOGIA DOJRZEWANIA
"Dojrzalosc spoleczna przejawia ten kto szuka wyjasnienia tajemnicy swiata w postepuie nauki kto kieruje sie w zyciu spolecznym obowiazujacymi normami. Rzeczowa tolerncja wobec innych i krytycznym ujmowaniem samego siebie. Kto wchodzi w rzeczowe stosunki z kimkolwiek z innych ludzi. Kto rozwija swoje aspiracje na miare mozliwosci ich realizacji. Kto umie wybrac zawod ktory sprawia mu zadowolenie i pomyslnie go wykonywac. Kto stosunki towarzyskie i rozrywki podporzadkowuje swoim zadaniom spol. i aspiracje wlasnego rozwoju"
KTO NIE JEST DOJRZALY SPOLECZNIE
- nie jest dojrzaly spol. ten co traci czas na bezradne doszukiwanie sie istoty wszechswiata albo przezywa plomienny bunt przeciwko swiatu pragnac go zreformowac o wlasnych silach
- kto czuje sie geniuszem 
- kto w zyciu spol. kieruje sie uprzedzeniami religijnymi, rasowymi, narodowymi
kto w srtosunkach miedzyludzich wykazuje slepa lojalnosc albo slepe uprzedzenie do osob roznaicych sie od siebie
- kto umie wspolpracowac tylko z przyjaciolmi a nie umie pracowac z ludzmi nielubianymi
- kto w sprawach szczescia osobistego jest przesadnie zalezny od osob starszych albo od grupy rowiesnikow
- kto irytuje sie zblachych powodow i w obcowaniu sklonny jest brac wszystko do siebie ulega schlebianiu a czuje sie dotkniety gdy go krytykowac
- kto niezdolny jest przystosowac sie do zawodu czesto go zmienia nie interesuje sie tym co robi
- kto zamiast doskonalic sie zbyt duzo czasu i energii i pieniedzy traci na zycie towarzyskie i nieproduktywne rozrywki
- kto w stylu zycia ulega kursujacej opinii i modzie tracac zbyt duzo czasu i pieniedzy na stroje

SOCJOLOGIA                                                 Wyklad Nr  3.11.07              
Wiezi spoleczne c.d


1)    INSTYTUCJE SPOLECZNE
2)    SYSTEMY SPOL: KONTROLI

INSTYTUCJA (w/g J. Szczepanskiego)  nazywamy pewien zespol urzadzen materialnych i niematerialnych przy pomocy ktorych upowaznione jednostki moga dokonywac czynnosci spolecznie donioslych.

Do instytucji spol. zaliczamy m.i:

•    Rektor wyzszej uczelni
•    Sedzia sadu
•    Malzenstwo
•    Narzeczenstwo
•    Kat wykonujacy wyrok
(istnieje tyle instytucjoi spol na ile spoleczenstwo ma zapotrzebowanie)

•    Instytucje prawne
•    Insyttucje religijne
•    Instytucje kulturowe i kulturalne
•    Instytucje edukacyjne
•    Instytucje ekonomiczne (sklepy)

Instytucje spoleczne zapewniaja trwalosc stosunkow spolecznych, pozwalaja na kontrolowanie zachowan spolecznych i daja nam zakres uprawnien.

SYSTEMY SOLECZNEJ KONTROLI

W sklad systemow spol wchodza:

1)    zwyczaje (sposob zachowan i postepowan uznawany za pozadany, ich znajomosc ulatwia nam zycie)
2)    obyczaje (wzory zachowan i postepowan uznane za obowiazujace, odgrywaja wazniejsza role od zwyczajow)

(zwyczaje—powinienes, obyczaj—musisz)

3)    sankcje (kary i nagrody, ktore spol uzywa wobec zachowan ludzkich. Spoleczenstwo podobnie jak Bog za dobro wynagradza a za zlo karze. System kar i nagrod dziala w okreslonym zwiazk. Brak nagrody moze byc juz odebrany przez jednostke jako kara) 

System kar i nagrod jest uzalezniony od instytucji, i tak np mozemy wyroznic:

Sankcje     ° prawne (sady)
                  °polityczne
                  °ekonomiczne
                  °kulturowe
                  °religijne                                          jak rowniez:

Sankcje   FORMALNE   pozytywne (np premia, 5 w indeksie,podwyzka)
                                         negatywne (2 w indeksie, mandat)

Sankcje  NIEFORMALNE  pozytywne (ladnie dzis wygladasz)
                                             negatywne (dzis wygladasz zle)

Sankcje nieformalne dzialaja znacznie skuteczniej i bolesniej niz sankcje formalne. W odroznieniu do sankcji formalnych , gdzie mozna sie odwolywac tutaj nie ma takiej mozliwosci.

Najskuteczniej dzialaja sankcje sytyryczne. (Na skutek wysmiewania sie ludzie czuja sie ponizeni, zdeterminowani i siegaja po radykalne rozwiazania jak np samobojstwo).

TEMAT: SOCJOLOGICZNA INTERPRETACJA OSOBOWOŚCI

Przez OSOBOWOŚĆ rozumiemy zintegrowaną całośc elementów biogennych, psychogennych i socjogennych. 
Naruszenie chociaż by jednego z tych komponentów powoduje zaburzenie osobowości albo kłopoty z psychiką.


ELEMENTY KTÓRE DECYDUJĄ O UKSZTAŁTOWANIU ODPOWIEDNIEJ OSOBOWOŚCI :

-zadatki wrodzone -mogą nam ułatwić lub utrudnić rozwój
-środowisko
-wychowanie
-własna aktywność


SOCJOGENNE CZYNNIKI OSOBOWOŚCI :

1. Kulturowe ideały osobowości
2. Role społeczne
3. Jaźń subiektywna
4. Jażń odzwierciedlona

Ad.1 Kulturowe ideały osobowości

A. Ideał Ateński
na I miejscu jest wychowanie umysłowe
na II -wychowanie moralne
na III -wychowanie estetyczne
na IV -wychowanie fizyczne

B. Ideał Spartański
I -wychowanie fizyczne
II -wychowanie moralne
III -wychowanie estetyczne
IV -wychowanie umysłowe

C. Ideał Współczesny
I -wychowanie fizyczne
II -wychowanie muzyczne
III -wychowanie plastyczne


Ad 2. Role społeczne
Człowiek pełni 2 rodzaje ról społecznych
-role z wyboru (np.wybór uczelni, wybór żony, męża
)
-role narzucone (np.wybór rodziny przez dziecko)

Są też warunki prawidłowego wypełnienia roli:
-zadatki wrodzone
-identyfikacja roli (np.lekarz)

---