Antykoncepcja

[edytuj]

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Satyryczna pocztówka z epoki wiktoriańskiej

Antykoncepcja (anti conceptio - przeciw poczęciu) - wszelkie działania zapobiegające zapłodnieniu. Obecnie tą nazwą często niepoprawnie określa się także środki przeciwdziałające trwałemu zagnieżdżeniu się zarodka wewnątrz macicy, czyli faktycznie środki wczesnoporonne, które powodują jego śmierć.

Stosowanie antykoncepcji ma na celu zapobiec niechcianej ciąży z powodów:

• wiekowych - zbyt młody lub zbyt zaawansowany wiek kobiety;

• ekonomicznych - brak środków do utrzymania zadowalającego statusu materialnego rodziny;

• zdrowotnych - duże prawdopodobieństwo pogorszenia stanu zdrowia kobiety;

• genetycznych - duże prawdopodobieństwo obciążenia dziecka nieuleczalną wadą genetyczną

• światopoglądowych - nieplanowanie posiadania potomstwa;

• gwałtu.

Żadna z dotychczas stosowanych metod nie jest w 100% pewna ani też możliwa do zastosowania w każdej sytuacji, niemniej każda osoba zainteresowana stosowaniem antykoncepcji może znaleźć środek i metodę optymalną w swojej sytuacji. Jednym z ważniejszych parametrów każdej metody antykoncepcji jest jej skuteczność określana wskaźnikiem Pearla. Im wskaźnik Pearla ma mniejszą wartość, tym antykoncepcja jest skuteczniejsza.

Skuteczność metod wg wskaźnika Pearla
Metoda antykoncepcyjna ^[1]	Przy pełnym stosowaniu wszystkich zaleceń dotyczących stosowania danej metody	Przy niepełnym stosowaniu wszystkich zaleceń dotyczących stosowania danej metody
Tabletki dwuskładnikowe E+P	0,1	6,0 - 8,0
Iniekcje hormonalne typu depo	0,3	0,3
Tabletki jednoskładnikowe (P, skuteczność oceniana u kobiet w okresie laktacji)	0,5	1,0
Wkładki domaciczne	0,6	0,8
Prezerwatywy męskie	2,0	15,0
Środki plemnikobójcze	6,0	26,0
Współżycie bez zabezpieczenia	85,0	85,0

Spis treści [ukryj] 1 Metody naturalne 2 Metody sztuczne 2.1 Metody mechaniczne 2.2 Metody chemiczne 2.3 Metody hormonalne 2.4 Metody chirurgiczne 2.5 Metody inne 3 Antykoncepcja a religia 3.1 Kościół katolicki i Islam 3.2 Świadkowie Jehowy 4 Przypisy 4.1 Linki zewnętrzne

Metody naturalne [edytuj]

Niekiedy błędnie uznawane za metody antykoncepcji, czemu sprzeciwiają się zarówno WHO, jak i zwolennicy tych metod. W definicji określonej przez WHO znajduje się warunek, aby metoda antykoncepcji nie wymagała powstrzymania się od współżycia w określone dni, co stanowi istotę metod naturalnych. Ich zwolennicy podkreślają zaś różnice o charakterze filozoficzno-etycznym pomiędzy antykoncepcją a naturalnym planowaniem rodziny (NPR).

 Osobny artykuł: Naturalne planowanie rodziny.

Metody sztuczne [edytuj]

Nie wymagają od partnerów przestrzegania żadnych okresów abstynencji seksualnej, są uznawane przez WHO za metody antykoncepcyjne sensu stricto. Ich przeznaczenie, działanie, budowa są bardzo zróżnicowane. Zasadniczo dzielą się na metody mechaniczne, hormonalne, wkładki domaciczne, metody chirurgiczne oraz inne. Różne metody mają też różną skuteczność, co przedstawia tabela poniżej.

Metody mechaniczne [edytuj]

Prezerwatywa przed rozwinięciem

Polegają na mechanicznym blokowaniu, za pomocą izolujących błon gumowych, możliwości wniknięcia spermy do macicy i niedopuszczeniu do zapłodnienia. Do metod tych zalicza się prezerwatywę, kapturek dopochwowy. Wadą metod mechanicznych jest konieczność "zainstalowania" ich bezpośrednio przed albo nawet w trakcie stosunku. Ich zaletą jest natomiast możliwość natychmiastowego użycia bez wstępnych skomplikowanych zabiegów, brak wymogu lekarskiej konsultacji oraz zmniejszenie ryzyka zakażenia niektórymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. W celu uzyskania lepszej skuteczności zaleca się łączenie metod mechanicznych z chemicznymi. Prezerwatywy są zwykle już fabrycznie pokrywane środkiem plemnikobójczym. W przypadku kapturka i diafragmy środki plemnikobójcze należy zakupić osobno.

Metody chemiczne [edytuj]

Polegają na stosowaniu preparatów, które unieszkodliwiają plemniki, pozbawiając je możliwości ruchu. Środki te stosuje się tuż (do 10-15 minut) przed stosunkiem, wprowadzając je do pochwy bezpośrednio w postaci globulek lub w postaci żelu, pianki, maści wraz z mechanicznymi środkami antykoncepcyjnymi. Już od starożytności jako nośnika płynnych środków chemicznych (np. roztworu octu) używano gąbek. Metody chemiczne nie zapobiegają zakażeniom chorobami roznoszonymi drogą płciową i stwarzają ryzyko uczuleń.

 Osobny artykuł: Spermicydy.

Metody hormonalne [edytuj]

Tabletki hormonalne

Polegają na stosowaniu środków hormonalnych, które blokują wydzielanie hormonów odpowiedzialnych za dojrzewanie komórek jajowych i owulację, a także powodują zmiany w śluzie szyjkowym i błonie śluzowej macicy oraz jajowodów. Stosuje się preparaty jednoskładnikowe, zawierające gestageny lub dwuskładnikowe, zawierające gestageny i etynyloestradiol.

 Osobny artykuł: Tabletka antykoncepcyjna.

• Preparaty jednoskładnikowe, zawierające tylko gestagen.

Działanie antykoncepcyjne tych środków polega głównie na zmienianiu właściwości śluzu w szyjce macicy i utrudnianiu wnikania plemników do dróg rodnych kobiety. Hormony te hamują również owulację, ale tylko u 70% kobiet. Tabletki tego typu są zatem mniej skuteczne od dwuskładnikowych. Jeśli jednak dojdzie do zapłodnienia, gestageny utrudniają zagnieżdżanie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, nie dopuszczając do ciąży.

Jednoskładnikowe środki antykoncepcyjne występują w formie tabletek lub zastrzyków, które należy powtarzać co trzy miesiące. Dostępne są również metody polegające na wszczepianiu implantów z hormonem lub przyklejaniu na skórę plastrów, wydzielających do wnętrza organizmu odpowiednie dawki środka.

Jednoskładnikowymi preparatami, zawierającymi tylko gestagen, są również środki nazywane antykoncepcją postkoitalną oraz wkładki domaciczne zapobiegające zagnieżdżeniu zarodka.

 Osobny artykuł: Antykoncepcja postkoitalna.

• Preparaty dwuskładnikowe, (środki estragenowo-gestagenowe)

Zawarty w tych preparatach etynyloestradiol hamuje wydzielanie FSH, uniemożliwiając dojrzewanie pęcherzyków Graffa i tym samym komórek jajowych. Natomiast gestageny (również obecne w tabletkach) hamują owulację, czyli uwolnienie komórki jajowej. Zmieniają też śluz szyjki macicy, utrudniając wnikanie plemników do dróg rodnych kobiety. W ten sposób hormonalne środki antykoncepcyjne uniemożliwiają zapłodnienie i powstanie zarodka. Dodatkowo składniki tabletek antykoncepcyjnych, działając razem, utrudniałyby zagnieżdżanie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, gdyby taka komórka się pojawiła.

Najczęściej stosowane w hormonalnych środkach antykoncepcyjnych gestageny to: Dezogestrel, Lewonorgestrel, Drospirenon, Gestoden, Norelgestromin.

Metody hormonalne przeznaczone dla kobiet są bardzo skuteczne, a niebezpieczeństwo wywołania skutków ubocznych, spowodowanych ingerencją w system hormonalny kobiety, zwłaszcza przez pigułki jest minimalne. Warunkiem skuteczności jest ich systematyczne połykanie (zgodnie z instrukcją) w celu utrzymania potrzebnego stężenia hormonów. Skuteczność tych metod zależy ściśle od systematyczności w stosowaniu. Wymienione metody mogą być nieskuteczne w związku z niektórymi chorobami i zażywaniem specyficznych leków.

Środki hormonalne mogą wywoływać u kobiet stany zapalne pochwy, wzrost ryzyka zakażeń grzybiczych i bakteryjnych, powstania groźnych zakrzepów i zatorów oraz innych zachorowań ^[2], w tym raka piersi ^[3], ale zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania na raka jajnika i raka macicy ^[4].

Trwają intensywne prace nad stworzeniem hormonalnych środków antykoncepcyjnych dla mężczyzn. Problem jest złożony, gdyż istnieje niebezpieczeństwo wywołania feminizacji, a oprócz zahamowania samej produkcji plemników należy także unieczynnić plemniki już wyprodukowane ^[5].

Metody chirurgiczne [edytuj]

polegają na podwiązaniu/przecięciu jajowodów u kobiet, a nasieniowodów u mężczyzn. Sterylizacja jest jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych, jednak i ona nie zapewnia 100% skuteczności, zanotowano bowiem przypadki samoistnego udrożnienia podwiązanych przewodów. W przypadku mężczyzn staje się skuteczna dopiero po kilku tygodniach od zabiegu. Wskaźnik Perla wynosi dla mężczyzn 0,1, dla kobiet 0,5. Wadą jest też niska odwracalność metody - powrót do płodności następuje jedynie w ok. 70% przypadków.

Metody inne [edytuj]

to stosunek przerywany i płukanie pochwy bezpośrednio po stosunku Obie metody są bardzo zawodne, a więc nie nadają się do bezpiecznego stosowania. Wskaźnik Pearla dla stosunku przerywanego ocenia się na 20 do 40, dla płukania pochwy na ok. 50.

Antykoncepcja a religia [edytuj]

Antykoncepcja jest tematem kontrowersyjnym, głównie z tego względu, że poszczególne metody są różnie oceniane a co za tym idzie, użycie ich przez wyznawców danej religii jest dopuszczalne lub moralnie naganne.

Kościół katolicki i Islam [edytuj]

Kościół katolicki i Islam dopuszczają wyłącznie metody naturalne, odrzucając wszelkie inne jako sprzeczne z Biblijną/Koraniczną koncepcją osoby i płciowości ludzkiej. Kościół katolicki zaakceptował metody naturalne w okresie pontyfikatu Piusa XII. Jan Paweł II pisał, że antykoncepcja sztuczna jest sprzeczna z pełną prawdą aktu płciowego jako właściwego wyrazu miłości małżeńskiej ^[6].

Świadkowie Jehowy [edytuj]

Świadkowie Jehowy jakkolwiek optują za poszanowaniem życia poczętego (^[7]) jednakże, za niedopuszczalne uznają jedynie te środki antykoncepcyjne których działanie polega na usunięciu lub na niedopuszczeniu do zagnieżdżenia się zarodka w macicy. Oznacza to, że niedopuszczalna dla wyznawców jest jedynie Wkładka domaciczna oraz antykoncepcja postkoitalna. Wszystkie inne sztuczne środki antykoncepcyjne są dopuszczalne a co więcej, ich stosowanie czyli tzw. regulacja urodzin nie narusza żadnych przykazań bożych. Wprawdzie Bóg po stworzeniu Adama i Ewy, wobec istnienia niemal bezludnej Ziemi zalecał: "Bądźcie płodni i stańcie się liczni ..." jednakże przykazania tego w innej sytuacji już nie powtórzył (^[8]). Oznacza to, że dzietność rodziny jest wyłącznie jej sprawą, byle stosowane środki antykoncepcyjne nie prowadziły do poczęcia. Spółkowanie nie mające na celu poczęcia a więc dla przyjemności, też nie jest uznawane za grzech ^[9] i jest rodziny własną, autonomiczną sprawą ^[10]. Więcej w Czy antykoncepcja jest sprzeczna z zasadami Bożymi zamieszczono w: Przebudźcie się nr 9/2007 str 10-11.

Przypisy

1. ↑ Hatcher RA i inni, The Essentials of Contraception Technology, Baltimore, John Hopkin University, Population Information Program, 2001.

2. ↑ Por. Spagnolo s. 143-145. Por. także: V. Beaumont, J. L. Beaumont. Le risque vasculaire des contraceptifs oraux: realite et mecanisme. L' Evaluation du risque. "La Presse Medicale" 1989 nr 18 (24) s. 1203-1206; Editorial. Whipping un panic about the Pill. "Nature" 1995 nr 377 s. 663. Dr Ellen Grant, "Sexual Chemistry - Understanding Our Hormones, The Pill and HRT"

3. ↑ Hulka B. S., Moorman P. G., Breast cancer: hormones and other risk factors., Maturitas, 38(1):103-116, 2001

4. ↑ Eksplozja hormonów 3 w: Vivienne Parry Cała prawda o hormonach, s. 167, Świat Książki, Warszawa 2007 ISBN 978-83-247-0410-1

5. ↑ Janiec Waldemar (red.), Kompendium farmakologii Wydanie II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3589-9

6. ↑ http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae_pl.html - Evangelium Vitae, p. 13

7. ↑ Biblia - Psalm 139:13, 16 oraz Księga wyjścia 21:22, 23

8. ↑ Księga Rodzaju 1:28; 9:1

9. ↑ Księga Przysłów 5:15, 18, 19

10. ↑ Księga Rzymian 14:4, 10-13

Linki zewnętrzne [edytuj]

• Portal edukacyjny nt. antykoncepcji www.antykoncepcja.pl

---