INSTYTUCJE POLTYCZNE RP

I. Okres Krajowej Rady Narodowej - 1944 - 1947

15.XII 1943- Manifest Demokratycznych ( lewicowych) organizacji politycznych, społecznych i wojskowych.- zapowiedz utworzenia frontu narodowego i państwa podziemnego, konkurencyjnego do struktur londyńskich.

31. XII. 43/ 01. I. 1944 - ukonstytuowanie się KRN- przew. B. Bierut.

01.I. 1944 -Ustawa KRN „Regulamin Tymczasowy Rad Narodowych” -przewidywał powołanie systemu Rad Narodowych z KRN -docelowo 444 posłów, Wojewódzkich, Powiatowych i Gminnych RN. Delegowanie członków, wg klucza partyjnego, przez poszczególne org. Frontu Narodowego, i kooptacja 1/3 członków decyzją danej Rady N.

KRN jako władza ustawodawcza i wykonawcza

21.VII.1944 powołanie PKWN jako organu (wykonawczego) KRN, ale nie organ Państwa. Przew- E. Osóbka Morawski (PPS), wice- W. Wasilewska (ZPP), Andrzej Witos (PSL) +15 ministrów.

15.VIII.1944 - Ustawa upoważniająca PKWN do wydawania Dekretów z mocą ustaw. Konieczność zatwierdzenia dekretu przez prezydium KRN, podpis przew. KRN a następnie przyjęcie na najbliższym posiedzeniu KRN w formie ustawy.

11.IX. 1944 Ustalenie (przez KRN) kompetencji przewodniczącego KRN : porównywalne były z komp. przedwojennego Marszałka Sejmu + komp. Głowy Państwa.

31.XII. 1944 Ustawa o Prezydencie KRN. j.w. + prawo do powoływania rządu.

31.XII. 1944 Utworzenie RZĄDU TYMCZASOWEGO jako naczelnego organu wykonawczego Państwa. Personalnie identyczny z PKWN, który był organem wykonawczym KRN. Nastąpiła zmiana pozycji ustrojowej.

Premier -Osóbka Morawski, I v-ce p.Wł. Gomółka (PPR), II v-ce p. St. Janusz (PSL).

28.VI. 1945 Utworzenie (TRzJN) TYMCZASOWEGO RZĄDU JEDNOŚCI NARODOWEJ

St, Mikołajczyk - II v-ce premierem, w skład gabinetu weszli również inni działacze emigracyjni.

30. VI. 1946 Referendum Ludowe

Blok Stronnictw Demokratycznych (PPR.PPS, SL, SD)

PSL-Mikołajczykowskie

SP Stronnictwo Pacy - partia chrześcijańska z Kazimierzem Popielem

Kampania propagandowa Bloku rządzącego, ataki służb specjalnych na partie i działaczy legalnej opozycji, zastraszenie wyborców, na koniec sfałszowanie wyników referendum.

II. Okres Sejmu Ustawodawczego 1947- 1952

9. I. 1947 Wyboru do Sejmu Ustawodawczego (rezygnacja z Senatu.) w wyniku nasilenia się bezwzględnych ataków na opozycję, nawet tę nieliczną parlamentarną, przejęcie pełni władzy przez Blok S.D. Ucieczka Mikołajczyka

4. II. 1947- Pierwsze posiedzenie Sejmu -uchwalenie Ustawy o Prezydencie RP:. Ustawa ta była jednorazowa, przygotowana pod B. Bieruta, którego następnego dnia- 5. II. 1949 wybrano na Prezydenta RP. System polityczny, mi może nadal komitetowy, skłaniał się coraz bardziej do typowego syst. prezydenckiego

19. II 1947 Uchwalenie „Małej Konstytucji”. Przyjęto zasadę podziału władzy jednak tyko Sejm uznany został za „organ zwierzchniej władzy Narodu Polskiego”. Inne organy: władzy wykonawczej- Prezydent, Rada Państwa, Rząd i w zakresie wymiaru sprawiedliwości- niezawisłe sądy były tylko „organami państwa” co podkreślał ich inną, niższą rangę. Sejm pochodził z bezpośrednich i powszechnych wyborów i kreował pozostałe organy. Same zasady tworzone przez „Małą Konstytucję nawiązywały do tradycji polskiego parlamentaryzmu, jednak, niemal od momentu jej uchwalenia, zaczęto odchodzić od tych zasad. Rola ustawodawcza Sejmu słabła na korzyść Rządu jako twórcy prawa (dekrety zatwierdzane potem przez Sejm jako formalność) W miarę umacniania się „kierowniczej roli PPR” ośrodek decyzyjny przesuwał się z Sejmu na organy pozaparlamentarne Znaczenia nabierały gremia partyjne a przede wszystkim Prezydent, będący Przew. Rady Państwa, a w ważnych sprawach przewodniczył posiedzeniom Rządu (Rada Gabinetowa).Od 1948r. stał również na czele PPR a potem PZPR. Z upływem czasu takie tendencje do odchodzenia od demokratycznych zasad ustrojowych zawartych nawet w Małej Konstytucji nasilały się. Wynikały one z naśladowania wzorów radzieckich i znalazły pełne odbicie w Konstytucji z 1952r.

Władza ustawodawcza:

SEJM kadencja 5 lat, obradował w systemie sesyjnym, sesje wiosenną i jesienną zwoływał Prezydent. Funkcje SU: Ustrojodawcza (zdanie uchwalenia Konstytucji)

Ustawodawcza (uchwalił 391 ustaw i zatwierdził 348 dekretów Rządowych)

Kontrolna w stosunku do rządu a za jego pośrednictwem- administracji państwowej.

Kreacyjna (powoływanie prezydenta RP, prezesa NIK, członków Rady Państwa zatwierdzanie rządu powoływanego przez Prezydenta.)

Ustalanie zasadniczego kierunku polityki państwa ( uchwalanie budżetu, narodowego planu gosp.)

Władza wykonawcza:

PREZYDENT RP. Kadencja 7 letnia, brak odpowiedzialności przed Parlamentem, który go wybierał. Kompetencje charakterystyczne dla głowy państwa: powoływanie Premiera i na jego wniosek rządu, prawo do zwoływanie posiedzeń rządu i przewodniczenia im, był z urzędu Przewodniczącym Rady Państwa którego działalność nie wymagała kontrasygnaty.,

RADA PAŃSTWA organ nawiązujący do prezydium KRN, sprawujący władzę pomiędzy sesjami Sejmu. Sprawował zwierzchni nadzór nad systemem Rad Narodowych.

Skład Rady Państwa: Prezydent, marszałek, wicemarszałkowie sejmu, Prezes NIK, Naczelny D-ca WP (na czas wojny) Rady Narodowe niższego szczebla były organami terenowymi władzy państwowej

RADA MINISTRÓW-rząd. Bieżący nadzór nad realizacją ustaw, miał prawo do wydawania przepisów wykonawczych w stosunku do ustaw i realizował je w postaci rozporządzeń. Za swą działalność oraz za działania Prezydenta rząd i poszczególni ministrowie ponosili odpowiedzialność polityczną przed Sejmem Ustawodawczym. Jednak o pozycji rządu decydował prawo do wydawania dekretów z mocą ustawy.

Władza sądownicza:

Powierzona została sądom, których organizację i zakres właściwości oraz zasady działania określały odrębne ustawy.

20. III 1950 Ustawa o terenowych organach władzy państwowej -likwidacja samorządu, przekazanie pełni władzy RN i ich organom wykonawczym.

26. V . 1951- Ustawa o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Polski Ludowej.

15. XII. 1951 Ustawa o przedłużeniu kadencji Sejmu Ustawodawczego i terminu uchwalenia Konstytucji. Powołanie spec. Komisji w składzie 102 osoby pod przewodnictwem Prezydenta w skład weszli posłowie, prawnicy konstytucjonaliści, chłopi i robotnicy.

27. I. 1952 ogłoszenie oficjalnego projektu Konstytucji , którego pierwowzorem była Konstytucja ZSRR z 1936r.

22. VII. 1952 Jednogłośne uchwalenie przez S.U. Konstytucji PRL.

Cechy Konstytucji z 1952 r.

1. Powielała wzorce radzieckie, kopiowała stalinowski model państwa

2. Wyrażała istotę dyktatury proletariatu, przez co zaprzeczała zasadom demokracji.

3. Mimo deklarowanemu, we wstępie, „nawiązaniu do postępowych tradycji narodu polskiego” zasada kierowniczej roli PZPR zaprzeczała podstawowym zasadom ludowładztwa. W efekcie nie Sejm był głównym ośrodkiem władzy, lecz kierownicze gremia partyjne. Ich władza realizowała się bardziej poprzez rząd i Radę Państwa jako organy formalnie wykonawcze jednak faktycznie posiadające duże możliwości ustawodawcze.

4. Ogólnikowość zapisów Konstytucji szczególnie w zakresie regulacji prawnych spowodowała duże możliwości interpretacyjne i doprowadziła do zastąpienia odpowiedzialności prawnej odpowiedzialnością o charakterze moralnym i politycznym.

W praktyce konstytucja jako akt o podstawowym znaczeniu ustrojowym nie miała potwierdzenia w praktyce życia politycznego, umożliwiała zarówno sprawowanie władzy państwowej metodami stalinowskimi (w latach 1952-55) jak i dawała możliwość działań „ odwilżowych” (w latach 1955-57)

Zasady ustrojowe Konstytucji PRL

1. Zasada ludowładztwa- „władza należy do ludu pracującego miast i wsi” i wynikająca z niej zasada współdziałania organów władzy państwowej i administracji z ludem. Zasada ta nigdy nie została w pełni zrealizowana, w różnych okresach PRL aparat państwowy i partyjny unikał, nie poddawał się kontroli społecznej. Szczególnie dotyczy to władz najwyższych i służb specjalnych

2. Zasada sojuszu robotniczo chłopskiego i kierowniczej roli robotników w tym sojuszu.

3. Zasada kierowniczej roli partii komunistycznej (najpierw, nie wyrażona wprost, wypływała z innych zapisów i sformułowań. Od 1976 zasada ta wpisana została do art. 3 konstytucji.

4. Zasada systemu przedstawicielskiego polegająca na nadrzędności organów przedstawicielskich pochodzących z wyborów i o charakterze kolegialnym.- wypaczona poprzez zapisy regulacje ordynacji wyborczych i praktykę wyborczą.

5. Zasada jedności władzy polegająca na nadrzędności Sejmu nad pozostałymi organami władzy.

6. Zasada „praworządności socjalistycznej” i oraz rozwoju „demokracji socjalistycznej” -konstytucja jako gwarancje praworządności przewidywała prymat ustawy w systemie źródeł prawa, nadzór Sejmu nad działalnością aparatu państwowego, nadzór Rady Państwa nad radami narodowymi, Rady Ministrów nad organami administracji państwowej, Sądu Najwyższego nad działalnością sądów. Przymiotnik „socjalistyczny” wypaczał jednak podstawowe znaczenie podmiotu w rzeczywistości życia społecznego.

7. Zasada Gospodarki Planowej i Ogólnospołecznej własności środków produkcji.

Kompetencje organów władzy wynikające z Konstytucji 1952r:

1. Sejmu: 1.ustawodawcza, 2.kontrolna i 3. kreacyjna (powoływanie Rady Państwa, Rady Ministrów, poszczególnych ministrów, Prezesa NIK, w latach 80-tych również członków Trybunału Stanu'82, Trybunału konstytucyjnego'82, Rzecznika Praw Obywatelskich'87

2. Rada Państwa:

1. jako naczelny organ państwowy RP,

• powoływała Generalnego prokuratora, i sędziów z sędziami Sądu Najwyższego

• pełnienie zwierzchniego nadzoru nad systemem Rad Narodowych,

między sesjami Sejmu Rada Państwa:

• wydawała dekrety z mocą ustaw,

• mogła dokonywać zmian w składzie rządu

• pełniła funkcję kontrolną w stosunku do wielu organów w tym również czł. rządu

2.kompetencje związane z działalnością Sejmu:

• zarządzanie wyborów do Sejmu,

• zwoływanie sesji,

• powoływanie Marszałka Seniora,

• posiadała prawo inicjatywy ustawodawczej,

• wyrażała zgodę na pociągnięcie posła do odpowiedzialności karno-sądowej (między sesjami Sejmu)

3. jako Głowa Państwa RP :

• reprezentowanie PRL wobec innych państw

• mianowanie i odwoływanie przedstawicieli dyplom. PRL

• przyjmowanie listów uwierzytelniających.....,

• ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych,

• podejmowanie uchwał o stanie wojny ( między sesjami Sejmu)

• stosowanie prawa łaski,

• nadawanie orderów i odznaczeń,

• ogłaszanie stanu wojennego i mobilizacji

• mianowanie profesorów, generałów.

• Powoływanie Państwowej Komisji Wyborczej , podział kraju na okręgi wyborcze, i ustalanie liczby mandatów poselskich w okręgach.

Kompetencje Rady Państwa w praktyce były często przekraczane, co miało wpływ na deformacje ustroju określonego Konstytucją.

3. Rada Ministrów:

1. kompetencje związane z działalnością Sejmu:

• prawo do inicjatywy ustawodawczej,

• składanie sprawozdań z wykonania budżetu, i planu gospodarczego

• kompetencje o charakterze kierowniczo-koordynacyjnym w stosunku do całej adm. Państwowej:

• prawo do uchwalania rocznych planów gospodarczych,

• stanowienie prawa poprzez wydawanie: a/.Rozporządzeń na podstawie i w celu realizacji ustaw, b/. Uchwał samoistnych, które nie wymagały upoważnienia ustawowego i nie musiały mieć charakteru wykonawczego.

Nowelizacje Konstytucji PRL w latach 1952 - 1989 (17)

13. XII.1957 Zapis o przywróceniu pozycji NIK jako podległej bezpośrednio po sejm, w miejsce resortu rządowego o kompetencjach kontrolnych.

XII.1960 Nowela o stałej liczbie posłów na Sejm z określeniem jej na 460.

10. II. 1976 Największa nowela wprowadzająca zmianę ustroju politycznego, zmiany w zakresie praw i obowiązków obywatelskich, usankcjonowanie zapisem kierowniczej roli PZPR, i podporządkowanie Prezesa NIK Premierowi.

XII 1980 nowelizacja pozycji Prezesa NIK przywrócono mu podległość Sejmowi.

III 1982 wprowadzenie Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

23.VII.1983 zapis zasady trwałości indywidualnych gospodarstw rolnych, zapis o PRON,

1987 utworzenie Urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich,

7.IV.1989 Nowela związana z porozumieniami „Okrągłostołowymi”:

• zmiany w organizacji sytemu naczelnych organów państwa: zmiana pozycji ustrojowej Sejmu, utworzenie Senatu i Urzędu Prezydenta PRL prowadziły do stopniowego przechodzenia w kierunku systemu trójpodziału władzy.

• zmiany gruntownie reformujące ustrój sądownictwa: wyznaczały nowe zasady konstytucyjne: zasadę niezawisłości i nieusuwalności sędziów i niezależności sądów. Powołano Krajową Radę Sądownictwa jako naczelnego organu państwa stojącego na straży niezależności i niezawisłości sędziów powoływanych przez Prezydenta PRL na wniosek KRS.

04.VI. 1989 WYBORY PARLAMENTARNE -do Sejmu X, Senatu I kadencji jako plebiscyt polityczny „za” lub „przeciw” komunizmowi. Mała frekwencja w II turze.

19.VII.1989 wybór Jaruzelskiego na 6-letnią kadencję Prezydenta PRL

29.XII.1989 Nowela związana z transformacją państwa zapoczątkowaną przez rząd Mazowieckiego.

Zakres tej nowelizacji zmieniał diametralnie i docelowo zasady ustrojowe państwa.

• przywrócenie Narodu do roli konstytucyjnego suwerena,

• wprowadzenie zasady pluralizmu politycznego w miejsce kierowniczej roli PZPR,

• wprowadzenie zasady swobody działalności gospodarczej wszystkich podmiotów oraz zasady równouprawnienia wszystkich form własności.

• przywrócenie zlikwidowanej w 1952r. nazwy państwa „Rzeczpospolita Polska” i przywrócenie korony orłowi w godle.

I. 1990 rozpad PZPR na -SDRP z Kwaśniewskim i Unię Socjaldemokratyczną (struktury poziome, a potem konfederacja lokalnych Unii Socjaldemokratycznych z Tadeuszem Fiszbachem.).

8.III. 1990 Nowelizacja konstytucji przywracająca instytucję Samorządu Terytorialnego.

• przywrócenie gminie roli podstawowej jednostki samorządu,

• przyznanie gminie pełnej samodzielności organizacyjnej i finansowej oraz osobowości prawnej

• przyznanie gminie szerokiego zakresu kompetencji.

28VII.1990 Pierwsza Ustawa o partiach politycznych

27.IX. 1990 Nowelizacja konstytucji w zakresie zasady wyboru Prezydenta RP. Uchwalenie ordynacji wyborczej dla wyborów Prezydenckich

• Wprowadzono zasadę wyborów powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych

• Wybór wymaga uzyskania bezwzględnej większości głosów w I turze lub względnej w II,

• Zgłoszenie kandydatury wymaga poparcia 100 000 wyborców.

XII.1990 Wybór L. Wałęsy na Prezydenta RP.

10.V. 1991 Ordynacja wyborcza do Senatu

28.VI.1991 Ordynacja wyborcza do Sejmu z zasadą proporcjonalności,bez progów zaporowych w dużych okręgach wyborczych, z duża liczbą mandatów w jednym okręgu, z metodą obliczania głosów Hary- Nemeyera.

27.X. 1991 Wybory do Sejmu I, Senatu II kadencji- Rozdrobnienie partyjne w Sejmie

23.IV.1992 Uchwała Konstytucyjna o trybie przygotowywania i uchwalenia Konstytucji RP.

17.X. 1992 „Uchwała konstytucyjna o wzajemnych stosunkach pomiędzy władzą ustawodawczą a wykonawczą R.P. oraz o samorządzie terytorialnym” MAŁA KONSTYTUCJA była aktem prawnym nie pełnym, zawierała rozwiązania tymczasowe, mające obowiązywać do czasu uchwalenia nowej Konstytucji RP. Tworzona w ostrych sporach politycznych przyjęta była jako kompromis Prezydenta i parlamentu o ich rolę w procesie transformacji ustrojowych.

Ustawa z 17X1992 uchyliła moc obowiązującą Konstytucji z 1952r. pozostawiając jednocześnie moc niektórych przepisów

17, 29,X.1992 sejm, senat wybrały przedstawicieli do Komisji Konstytucyjnego Zgromadzenia N.

30.X.1992 wybór przewodniczącego KKZN

Projekty złożone zgodnie z ustawą z 23.IV.92

1. Senatu I kadencji

2. SLD,

3. Prezydenta RP

4. KPN

5. PSL+UP

6. PC, (wycofany15.V.1994)

7. Klubu Parlamentarnego UD (II.92.) wykorzystany w dalszych pracach Komisji.

28.V.1993 Upadek rządu Suchockiej

31.V. 1993 Rozwiązanie Sejmu

1993 Nowa Ordynacja Wyborcza do Sejmu ( met. Donta + progi zaporowe.)

IX.1993 Wybory do Sejmu i Senatu (zarzut o braku reprezentatywności -35%)

21, 22,X.1993 sejm, senat wybrały przedstawicieli do Komisji Konstytucyjnego Zgromadzenia N.

9.XI. wybór Kwacha na przewodniczącego

22..IV.1994 ostat. zmiana Uchwały Konstytucyjnej o trybie przygotow.i uchwal. Konstytucji RP.

21-23.09.1994 I czytanie zgłoszonych 6 projektów przez ZN

Początek 1997 powstanie koalicji konstytucyjnej członkowie ZN z SLD, PSL, UP, UW.

24-28.II.1997 II czytanie Projektu Konstytucji, debata do 28.II. ok. 500 poprawek

22.III 97 przyjęcie przez ZN Projektu Konstytucji -skierowanie do Prezydenta (41 poprawek)

2.IV. 1997 III czytanie i uchwalenie Konstytucji, -Zarządzenie Prezydenta o przeprowadzeniu.

25.V.1997 Referendum Konstytucyjnego

Protest prawicy do Trybunału Konstytucyjnego - odrzucony.

17.X.1997 po podpisaniu przez Prezydenta Konstytucja weszła wżycie

Jest Konstytucją pełną,- regulującą wszystkie elementy składowe:

• określa podmiot władzy suwerennej,

• wolności i prawa człowieka i obywatela,

• podstawy ustroju gospodarczego,

• system organów państwa

• tryb zmiany Konstytucji.

Sposoby przyjmowania Konstytucji :

-oktrojowana (nadana) w monarchii absolutnej,

-uchwalona przez konstytuantę,

-przyjmowana przez naród w referendum,

-uchwalona przez istniejące organy, przeważnie jednak przy szczególnym obwarowaniu warunków (większość ¾ głosów w sejmie i połowa w senacie)

Cechy Konstytucji RP z 1997r:

1. Pełna Jw

2. Sztywna, ¾ głosów w Sejmie i bezwzględna większość w Senacie, przyjęcie w obu Izbach.

3. Szczegółowa i obszerna,

4. Jest wynikiem kompromisu polit.

5. Odwołuje się do różnych wartości: Liberalnych, Socjaldemokr, Chrześcijańskodem,

6. Ma charakter normatywny-jest najwyższym bezpośrednio stosowanym prawem RP,

7. Nawiązuje do tradycji polskiego parlamentaryzmu i uwzględnia doświadczenia narodowe i polit.

8. Odpowiada współczesnym tendencją konstytucjonalizmu wg standardów demokracji europejskiej.

Podział Konstytucji na rozdziały i elementy składowe jest celowy. Kolejność podejmowanych zagadnień decyduje o ich ważności, a kolejność opisu organów władzy mówi o ich pozycji ustrojowej.

Preambuła - Uroczysty wstęp o podniosłym charakterze, określający Konstytucję RP jako „prawo podstawowe dla państwa.”. Wskazuje na wartości, na których jest oparta poprzez odwołanie do „Boga” i „wartości uniwersalnych”. Nawiązuje do tradycji historycznych i parlamentarnych I, II RP oraz do roku 1989.

Rozdział I „RZECZPOSPOLITA”

• ogólne zasady ustroju RP

• integralność państwa (p. jednolite),

• hymn, barwy i godło,

• status języka polskiego jako j. urzędowego,

Zasada demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.




Główne prawne gwarancje rządów prawa:

1. Ustrojowe,

- podział władzy,

• legalna i swobodnie działająca opozycja,

• niezbywalność wolności obywatelskich,

• niezawisłość sądów,

• Legislacyjne,

-hierarchiczność aktów prawnych,

-nadrzędność konstytucji w syst. aktów prawnych,

-rozgraniczenie kompetencji prawotwórczych,

3. Proceduralne

• wieloinstancyjny tryb rozstrzygania spraw,

• zasada odp. indywidualnej,

• domniemanie niewinności podejrzanego,

• prawa oskarżonego w procesie karnym (np. do obrony)

• badanie zgodności decyzji adm. z prawem (NSA)

Praworządność Formalna- polega na konieczności przestrzegania prawa bez względu na jego treść.

Ideologia praworządności materialnej-

• I wewnętrznej P.M. zakłada pozytywną ocenę zachowania zgodnego z normą prawną a nie inną np.: zwyczajową, etyczną, religijną.

• I .zewnętrznej P.M. pozytywnie oceniane jest zachowanie zgodne z normą ocenianą dodatnio ze względów poza prawnych.

Zasady ustrojowe:

1. republikańskiej formy rządu,

2. demokratycznego państwa prawa(idea legalizmu i praworządności formalnej),

3. wolności i praw człowieka,

4. suwerenność narodu (ogół obywateli)

5. reprezentacji politycznej,

6. trójpodziału władzy i równowagi władz,

7. dwuizbowość parlamentu,

8. pluralizmu politycznego,(ograniczenie w art.13 ),

9. parlamentarnej formy rządów ( parlamentarno-komitetowa z wyjątkiem)

10. odrębności, niezależności sądów i trybunałów oraz niezawisłości sędziów, nadrzędności prawa stanowionego jako źródła praw

11. społecznej gospodarki wolnorynkowej i prywatnej własności środków produkcji,

12. decentralizacji władzy i samorządu terytorialnego

13. autonomii i wzajemnej niezależności oraz współdziałania w stosunkach pomiędzy państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi.

Rodzaje rozwiązań:

1. Papo-cezaryzm (Watykan)

2. Cezaro-papizm ( Wielka Bryt.)

3. Józefinizm - kościół państwowy,

4. Konkordat- umowa międzynarodowa pomiędzy dowolnym państwem a Watykanem

PROCES LEGISLACYJNY

I. Inicjatywa ustawodawcza

Władzę ustawodawczą w Rzeczpospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat

Inicjatywa ustawodawcza, czyli prawo przedkładania Sejmowi projektów ustaw, przysługuje:

• Posłom: komisji sejmowej lub, co najmniej 15 posłom

• Radzie Ministrów

• Senatowi

• Prezydentowi

• Grupie 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu

Projekt ustawy wraz z uzasadnieniem w formie pisemnej, wnioskodawca składa na ręce Marszałka Sejmu, wskazując swego przedstawiciela upoważnionego do reprezentowania go w pracach nad projektem.

Wnioskodawcy przedkładając Sejmowi projekt ustawy przedstawiają finansowe skutki jej wykonania

Marszałek Sejmu, rozstrzygając o dalszym toku postępowania z projektem może:

• zwrócić go wnioskodawcy, jeżeli uzasadnienie projektu nie spełnia warunków regulaminowych,

• skierować projekt do pierwszego czytania:

- na posiedzeniu Sejmu,
- na posiedzeniu właściwych komisji,

• skierować projekt do Komisji Ustawodawczej, która wyrazi opinię, czy projekt nie jest sprzeczny z prawem.

• skierować do ekspertów BSE i Komisji Europejskiej celem wyrażenia przez nich opinii o zgodności projektu z prawem UE.

Marszałek Sejmu zarządza drukowanie projektu ustawy oraz doręczenie go posłom, a także przesyła projekt Prezydentowi, Marszałkowi Senatu i Prezesowi Rady Ministrów.

Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach.

Wnioskodawca może wycofać projekt ustawy w toku postępowania ustawodawczego w Sejmie do czasu zakończenia drugiego czytania projektu.

Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej.

Pierwsze czytanie projektu ustawy

Odbywa się nie wcześniej niż siódmego dnia od doręczenia posłom druku projektu, chyba że Sejm lub Komisja postanowi inaczej.

I czytanie obejmuje:

1. uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę,

2. pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy,

3. debatę w sprawie ogólnych zasad projektu.

Jeżeli I czytanie odbywa się na posiedzeniu Sejmu, kończy się skierowaniem projektu ustawy do komisji, chyba, że Sejm, w związku ze zgłoszonym wnioskiem, odrzuci projekt ustawy w całości. Sejm kierując projekt do komisji, może wyznaczyć im również termin przedstawienia sprawozdania.

Rozpatrzenie projektu ustawy przez właściwe komisje sejmowe

Komisje, do których skierowano projekt do rozpatrzenia, obradują nad nim wspólnie; komisje te mogą zwrócić się do innych komisji sejmowych o wyrażenie opinii o projekcie lub jego części, zaś do szczegółowego rozpatrzenia projektu mogą powołać podkomisję. Podkomisja przedstawia komisjom sprawozdanie o rozpatrzonym projekcie.

Komisje mogą przekazać sprawę redakcyjnego opracowania przyjętych poprawek prezydiom lub powołanemu w tym celu zespołowi poselskiemu, które przedstawiają do zatwierdzenia wyniki swych prac.

Marszałek Sejmu, na wniosek komisji, może zwrócić się do wnioskodawcy o przepracowanie projektu, z rozważeniem zmian postulowanych przez komisje oraz przedstawieniem skutków, zwłaszcza finansowych, tych zmian; zmieniony projekt Marszałek Sejmu kieruje wprost do komisji.

Komisje, po zakończeniu prac nad projektem ustawy, przedstawiają Sejmowi wspólne sprawozdanie, w którym określają wspólne sprawozdania w odniesieniu do projektu.

W sprawozdaniu Komisje wnioskują o:

• przyjęcie projektu bez poprawek,

• przyjęcie projektu z określonymi poprawkami, w formie tekstu jednolitego projektu,

• odrzucenie projektu.

Wnioski i propozycje poprawek odrzucone przez komisje, po ich zgłoszeniu w formie pisemnej, na żądanie wnioskodawcy, zamieszczone są w sprawozdaniu jako wnioski mniejszości. Wnioski mniejszości są traktowane w głosowaniu jak inne poprawki.

Marszałek Sejmu zarządza drukowanie sprawozdań komisji oraz doręczenie ich posłom.

Na posiedzeniu Sejmu sprawozdania komisji przedstawia wybrany z ich składu poseł sprawozdawca.

Drugie czytanie projektu ustawy

Odbywa się nie wcześniej niż siódmego dnia od doręczenia posłom druku sprawozdania komisji, chyba, że Sejm postanowi inaczej.

II czytanie obejmuje:

• przedstawienie Sejmowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy; sprawozdanie to przedstawia poseł sprawozdawca,

• przeprowadzenie debaty oraz zgłaszanie poprawek i wniosków.

Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w trakcie ich rozpatrywania przez Sejm przysługuje wnioskodawcy, posłom i Radzie Ministrów, najpóźniej do czasu zakończenia II czytania.

Jeżeli w II czytaniu zgłoszono nowe poprawki i wnioski, projekt kieruje się ponownie do komisji, które go rozpatrywały, chyba że Sejm postanowi inaczej.

Komisje, po rozpatrzeniu z udziałem wnioskodawców zgłoszonych poprawek i wniosków, przedstawiają Sejmowi dodatkowe sprawozdanie, w którym wnioskują o ich przyjęcie lub odrzucenie.

W razie nieobecności wnioskodawcy komisja może nie rozpatrywać zgłoszonej przez niego poprawki.

Marszałek Sejmu zarządza drukowanie dodatkowego sprawozdania komisji oraz doręczenie go posłom.

Rozpatrzenie przez Sejm sprawozdania, o którym mowa w odbywa się po jego doręczeniu posłom.

Trzecie czytanie projektu ustawy

Może odbywać się niezwłocznie, jeżeli w II czytaniu projekt nie został skierowany ponownie do komisji.

III czytanie obejmuje:

• przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji lub, jeżeli projekt nie został ponownie skierowany do komisji, przedstawienie przez posła sprawozdawcę poprawek i wniosków zgłoszonych podczas drugiego czytania,

• głosowanie

Odbywa się po doręczeniu posłom druku z dodatkowym sprawozdaniem komisji i obejmuje przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji oraz głosowanie.

Porządek głosowania jest następujący:

• głosowanie wniosku o odrzucenie projektu w całości, jeżeli wniosek taki został postawiony;

• głosowanie poprawek do poszczególnych artykułów, przy czym w pierwszej kolejności głosuje się te poprawki, których przyjęcie lub odrzucenie rozstrzyga o innych poprawkach;

• głosowanie projektu w całości, w brzmieniu zaproponowanym przez komisje, ze zmianami wynikającymi z przegłosowanych poprawek.

Marszałek Sejmu może z własnej inicjatywy odmówić poddania pod głosowanie poprawki, która uprzednio była przedłożona komisji w formie pisemnej. Marszałek Sejmu może także odroczyć głosowanie nad całością projektu ustawy na czas potrzebny do stwierdzenia, czy wskutek przyjętych poprawek nie zachodzą sprzeczności pomiędzy poszczególnymi przepisami. Sejm może poddać projekt ustawy pod głosowanie w całości, łącznie z poprawkami, jeśli w tym zakresie nie zgłoszono sprzeciwu.

Sejm, w szczególnie uzasadnionych wypadkach może skrócić postępowanie z projektami ustaw i uchwał przez:

• przystąpienie do pierwszego czytania niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów projektu,

• przystąpienie do II czytania niezwłocznie po zakończeniu pierwszego bez odsyłania projektu do komisji,

• przystąpienie do drugiego czytania niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów druku ze sprawozdaniem komisji.

Sejm uchwala ustawy większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.).

W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały i inne rozstrzygnięcia, jeśli przepisy Konstytucji, ustaw albo Regulaminu Sejmu nie stanowią inaczej.

Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu i Prezydentowi potwierdzony swoim podpisem tekst uchwalonej przez Sejm ustawy; tekst ten dostarcza się również posłom.

O powziętych przez Sejm uchwałach Marszałek Sejmu zawiadania Prezydenta, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów oraz przesyła im opatrzone własnym podpisem teksty uchwał.

Senat w procesie ustawodawczym

Senat może w ciągu 30 dni, w formie uchwały:

• przyjąć ustawę bez zmian,

• uchwalić poprawki w uchwalonej przez Sejm ustawie,

• podjąć uchwałę o odrzuceniu ustawy w całości.

Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm.

Uchwałę Senatu zawierającą propozycje dokonania w uchwalonej przez Sejm ustawie określonych zmian lub jej odrzucenia, Prezydium Sejmu kieruje do rozpatrzenia przez komisje, które projekt rozpatrywały.

Sejm na wniosek Marszałka Sejmu może rozpatrzyć powyższe propozycje Senatu bez uprzedniego skierowania ich do komisji.

Komisje, po rozpatrzeniu propozycji Senatu, przedstawiają Sejmowi sprawozdanie. W sprawozdaniu tym komisje wnioskują o:

• uchwalenie proponowanych przez Senat zmian w części lub w całości,

• nieprzyjęcie propozycji Senatu.

Marszałek Sejmu zarządza drukowanie uchwały Senatu i sprawozdania komisji oraz doręczenie ich posłom.

Rozpatrzenie sprawozdania komisji przez Sejm może odbyć się nie wcześniej niż trzeciego dnia od doręczenia posłom tych sprawozdań, chyba że Sejm postanowi inaczej.

Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę lub poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Przepisu tego nie stosuje się do rozpatrywania przez Sejm propozycji Senatu dotyczącej zmiany Konstytucji.

Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Prezydentowi, potwierdzony swoim podpisem, tekst ustawy ustalony w wyniku rozpatrzenia propozycji Senatu.

Prezydent w procesie ustawodawczym

Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia jej przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP.

Przed podpisaniem ustawy Prezydent RP może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją.

Prezydent nie może odmówić podpisania ustawy, którą TK uznał za zgodną z Konstytucją.

Prezydent RP odmawia podpisania ustawy, którą TK uznał za niezgodną z Konstytucją.

Jeżeli jednak niezgodność dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a TK nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent RP po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności.

Ustawę, której podpisania Prezydent odmówił, przekazując ją z umotywowanym wnioskiem Sejmowi do ponownego rozpatrzenia, Marszałek Sejmu kieruje do komisji, które rozpatrywały projekt ustawy przed uchwaleniem jej przez Sejm.

Marszałek Sejmu zarządza drukowanie wniosku Prezydenta i doręczenie go posłom.

Po rozpatrzeniu wniosku Prezydenta komisje, do których wniosek został skierowany, przedkładają Sejmowi sprawozdanie. W sprawozdaniu tym komisje przedkładają wniosek o ponowne uchwalenie ustawy w brzmieniu dotychczasowym bądź wniosek przeciwny.

Sejm uchwala ponownie ustawę większością 3/5 głosów, w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. O ponownym uchwaleniu przez Sejm ustawy w brzmieniu dotychczasowym, Marszałek niezwłocznie zawiadamia Prezydenta.

Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP.

W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi RP nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie art. 122 ust. 3.

Jeżeli Sejm nie uchwali ustawy w brzmieniu dotychczasowym, postępowanie ustawodawcze ulega zamknięciu.

Ustawa Pilna

Klauzula „pilności” nadana może być tylko przez Rząd swojemu projektowi ustawy:

- podatkowej,

-dotycz. wyboru Prezydenta, Sejmu oraz organów samorządu terytorialnego,

-regulującej ustrój i właściwości władz publicznych,

-kodeksów,

Regulamin Sejmu przewiduje wtedy skrócenie procedury poprzez I czytanie niezwłocznie po otrzymaniu projektu, II drugie czytanie bez odsyłania projektu do komisji, przystąpienie do III czytania niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów druku sprawozdania Komisji.

Uchwalony pilny projekt ustawy Senat zatwierdza w 14 dni a prezydent podpisuje w 7 dni.

Ustawa budżetowa (lub prowizorium budżetowe)

Wyłączna inicjatywa rządu, max czas debaty budżetowej 4 m-ce. W trakcie całej procedury zgłaszane poprawki nie mogą zwiększać deficytu b. Senat nie może ustawy b. odrzucić, jedynie w ciągu 20 dni może zgłosić poprawki. Prezydent w ciągu 7 dni ustawę podpisuje lub odsyła do TK, ten ma na orzeczenie 2 m-ce.

SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH

Państwo to zorganizowana instytucja, powołana przepisem prawa do wykonywania zadań państwa przy zastosowaniu środków charakterystycznych dla władzy państwowej np: -stanowienie prawa, -egzekwowanie prawa, -stosowanie przymusu.

Aparat Państwowy -stanowi ogół odpowiednio ze sobą powiązanych organów państwa wraz

z obsługującymi je urzędami i oddanymi do ich dyspozycji formacjami zbrojnymi oraz

ogół zakładów i przedsiębiorstw państwowych.

Organ państwowy jest częścią składową aparatu państwowego, jest jego wyodrębnionym elementem, różniącym się od innych zakresem kompetencji, strukturą organizacyjną i trybem działania

Podział organów państwa wg kryteriów:

1. Liczby osób tworzących organ jednoosobowe i kolegialne

2. Zakres kompetencji: ogólnej (rząd parlament) i szczegółowej, branżowej (resort),

3. Zakres przestrzenny: centralne, terenowe

4. Sposób powoływania: z wyboru, z kooptacji, z nominacji, z nadania, w drodze losowania, dziedziczenia

5. Rodzaj działalności: prawodawcze ( sejm, rada gminy), administracyjne (wojewoda), sądowe, kontrolne

SEJM

Sejm składa się z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Kadencja Sejmu trwa 4 lata. Zaczyna się w dniu pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.

Poseł jest reprezentantem całego narodu i nie może być związany żadnymi instrukcjami wyborców. Chroni go immunitet poselski.

Mandatu posła nie można łączyć z niektórymi funkcjami publicznymi, takimi jak funkcja Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich. Zakaz ten nie dotyczy członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej.

Organami Sejmu są: Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, komisje sejmowe.

Sejm wyłania ze swego grona stałe komisje, które rozpatrują i przygotowują sprawy stanowiące przedmiot prac Sejmu, opiniują sprawy przekazane pod ich obrady przez Sejm, Marszałka lub Prezydium Sejmu. Do najważniejszych zadań komisji stałych należy rozpatrywanie projektów ustaw i uchwał, poprawek Senatu wniesionych do uchwalonych przez Sejm ustaw, weta Prezydenta. Komisje sejmowe są również organami Sejmu w zakresie kontroli działalności organów państwowych, samorządu terytorialnego oraz innych organizacji w zakresie wprowadzania w życie i wykonywania ustaw i uchwał Sejmu. Rozpatrują sprawozdania i informacje ministrów oraz kierowników naczelnych organów administracji państwowej, analizują działalność tej administracji. Komisje powołuje Sejm w drodze uchwały, na wniosek Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów. Skład osobowy komisji odzwierciedla, zatem polityczną strukturę Izby.

Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością, co najmniej dwóch trzecich ustawowej liczby posłów lub, w szczególnych okolicznościach, kadencja ta może zostać skrócona przez Prezydenta.

Organy wewnętrzne Sejmu

I Marszałek Sejmu(Marek Borowski SLD) reprezentuje Sejm, stoi na straży jego praw i godności, zwołuje posiedzenia Izby i przewodniczy jej obradom, kieruje pracami Prezydium Sejmu, zwołuje Konwent Seniorów, nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym. W razie opróżnienia urzędu Prezydenta Marszałek Sejmu sprawuje funkcje głowy państwa.

II Wicemarszałkowie Sejmu: Tomasz Nałęcz (UP), Donald Tusk (PO), Janusz Wojciechowski (PSL) - Vakat po lepperze

III. Prezydium Sejmu-, które ustala plan i kalendarz prac Sejmu, opiniuje sprawy wniesione przez Marszałka, organizuje współpracę między komisjami sejmowymi, dokonuje wykładni regulaminu Sejmu, ustala zasady organizowania doradztwa naukowego na rzecz Sejmu. Skład: Marszałek, Wicemarszałkow.

IV. Konwent Seniorów jest organem zapewniającym współdziałanie klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu W jego skład wchodzą Marszałek, wicemarszałkowie, przewodniczący klubów oraz kół parlamentarnych reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji osobną listę wyborczą. Kompetencje Konwentu Seniorów są wyłącznie doradcze. Skład: Marszałek Wicemarszałkowie, Przewodniczący klubów parlamentarnych:

- Jerzy Jaskiernia Sojuszu Lewicy Demokratycznej(SLD196)

- Maciej Płażyński Platformy Obywatelskiej(PO57)

- andrzej lepper samoobrona RP 42

- Ludwik Dorn Prawo i Sprawiedliwość(PiS 43)

- Zbigniew Kuźmiuk Polskiego Stronnictwa Ludowego(PSL 40)

- Marek Kotlinowski Ligi Polskich Rodzin(LPR 30)

- Janusz Lisak Unii Pracy(UP16)

Ponadto w pracach uczestniczą:

Szef Kancelarii Sejmu -Krzysztof Czeszejko-Sochacki

Z-ca Szefa Kancelarii Sejmu -Wanda Fidelus-Ninkiewicz

Z-ca Szefa Kancelarii Sejmu -Lech Czapla

Dyrektor Sekretariatu Posiedzeń Sejmu -Dariusz Salamończyk

Wicedyrektor Sekretariatu Posiedzeń Sejmu -Adam Podgórski

Posłowie tworzą w Sejmie kluby lub koła oparte na zasadzie przynależności do partii lub ugrupowań politycznych (klub tworzy, co najmniej 15 posłów, koło- 3 posłów).

Koło Parlamentarne Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego (SKL 8)

Koło Poselskie Katolicko-Narodowe (KN 5)

Koło Parlamentarne Polski Blok Ludowy (PBL 4)

Koło Poselskie Partii Ludowo-Demokratycznej (PLD 3)

Koło Poselskie Ruchu Odbudowy Polski (ROP 3)

Posłowie nie zrzeszeni - 13 posłów,

Funkcje Sejmu:

1.Ustawodawcza. Materią ustawową są w szczególności prawa, wolności i obowiązki obywateli, organizacja i zasady działania naczelnych organów państwa, określenie trybu postępowania i kontroli legalności ich działania. Ustawą o szczególnym znaczeniu jest ustawa budżetowa. W drodze ustawy Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowych.
Sejm podejmuje niektóre decyzje w drodze uchwały, np. zarządza referendum, uchwala wotum nieufności Radzie Ministrów.

2. Funkcja kreacyjna Sejmu polega na uczestnictwie w powoływaniu na niektóre stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich. Sejm uczestniczy w tworzeniu

• Rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu,.

• powołuje członków Trybunału Konstytucyjnego(bz) i Trybunału Stanu(bz), część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji(bz), Krajowej Rady Sądownictwa (bz) i Rady Polityki Pieniężnej.

• za zgodą Senatu, powołuje:

• Prezesa N I K(bz),

• Rzecznika Praw Obywatelskich(bz),

• Generalnego Inspektora Danych Osobowych(bz),

• na wniosek Prezydenta Sejm powołuje:

• Prezesa N B P(bz).

• Prezesa I P N (kf)

3. Funkcję kontrolną Sejm realizuje

4. na posiedzeniach plenarnych poprzez:

1. -udzielanie rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa,

2. -interpelacje, zapytania poselskie oraz pytania w sprawach bieżących kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów,

3. -wyrażanie Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony, przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Premiera,

4. -wyrażanie wotum nieufności ministrowi większością ustawowej liczby posłów na wniosek co -najmniej 69 posłów,

5. -wyrażanie wotum zaufania - na wniosek Premiera - Radzie Ministrów większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów,

6. -rozpatrywanie sprawozdań N I K, K R R i T, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wysłuchanie corocznej informacji Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela,

5. poprzez komisje sejmowe, których zadaniem w tym zakresie jest:

1. -rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów,

2. -uchwalanie dezyderatów i opinii skierowanych, między innymi, do Rządu lub do jego członków indywidualnie, do Prezesów N I K i N B P.

3. Sejm może też powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.

4. Poprzez posłów, którzy mają prawo uzyskiwać informacje i wyjaśnienia, co do spraw związanych z wykonywaniem obowiązków poselskich, od członków Rady Ministrów, organów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych i samorządu lokalnego.

Współpraca między Sejmem a Senatem

1. Na płaszczyźnie legislacyjnej :

• Senat (jako izba) ma inicjatywę legislacyjną,

• Ustawy uchwalone przez sejm wymagają „zatwierdzenia” w senacie,

• W przypadku zmiany konstytucji i zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej uchwały muszą być przyjęte w jednakowym brzmieniu przez obie izby większością 3/4 głosów.

• Na płaszczyźnie kreacyjnej:

• Zgoda senatu potrzebna jest do powołania przez sejm naczelnych org. władzy,

• Wspólnie powołują członków organów kolegialnych np. KRRiT, i niezależnie desygnują członków np. do Krajowej rady Sądowniczej.

3. Jako Zgromadzenie Narodowe pod przewodnictwem Marszałka Sejmu

• odbiera przysięgę od nowo wybranego Prezydenta.

• wysłuchuje orędzia,

• podejmuje uchwałę o postawieniu Prezydenta przed Trybunałem Stanu(wniosek140 czł.),.

• stawia w stan oskarżenia prezydenta i odwołuje za delikt ¾,

• uznanie trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia ¾.

Relacje Sejm a Rząd

Rząd jest organem wykonawczym Sejmu.

-udziela wotum zaufania lub nieufności rządowi lub ministrowi,

-może desygnować premiera,

-może odwołać ministra, lecz nie może powołać,

-udziela absolutorium za wykonanie budżetu,

-kontroluje bieżącą pracę poprzez pytania i interpelacje,

-rząd posiada inicjatywę ustawodawczą

Relacje Sejm a sądownictwo

-Sejm uchwala prawo (kodeksy) organy sądownicze je egzekwują,

-Trybunał Konstytucyjny ocenia jakość pracy legislacyjnej parlamentu, jego orzeczenia są ostateczne,

-Trybunał Stanu - powołany przez Sejm, na okres jego kadencji, na jego wniosek rozpatruje odpowiedzialność organów władzy państwowej .

Relacje Prezydent a parlament

-zarządza wybory do Sejmu i Senatu,

-zwołuje pierwsze posiedzenia, w ciągu 30dni od wyborów,

-może skrócić kadencje Sejmu i Senatu, jeżeli:

1.nie uchwalą budżetu w ciągu 4m-cy od złożenia projektu,

2.nie powołają rządu (po 3 nieudanych próbach),

-obligatoryjnie skraca kadencję sejmu, jeżeli ten nie uchwali, w ciągu 14 dni, wotum zaufania rządowi powołanemu w 3 trybie Decyzję o skróceniu kadencji podejmuje samodzielnie, po zasięgnięciu opinii Marszałków..

-ma prawo inicjatywy legislacyjnej,

-„promulguje ustawy” podpisuje wciągu 21 lub 7 dni i ogłasza w D.U,

- może zakwestionować ustawę poprzez:

1. skierowanie do TK

2. zwrócić ustawę do ponownego rozparzenia.

SENAT w systemie konstytucyjnym

Senat składa się ze 100 senatorów wybieranych na okres 4 lat w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym.

Senat na równi z posłami, Prezydentem RP, Radą Ministrów oraz 100 tyś. Obywateli, może występować z inicjatywą ustawodawczą.

Senat rozpatruje uchwalone przez Sejm ustawy w ciągu 30 dni od ich przekazania, chyba, że są to ustawy pilne, w tym wypadku termin ulega skróceniu do 14 dni. Senat może przekazaną przez Sejm ustawę: -przyjąć, nie wprowadzając do jej tekstu poprawek,

-może także do tekstu ustawy wprowadzić poprawki,

-albo ją odrzucić. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu, uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Uchwaloną przez Sejm ustawę budżetową przekazuje się Senatowi, który na jej rozpatrzenie ma 20 dni.

W innym też trybie uchwalana jest ustawa o zmianie Konstytucji, bowiem Senat ma na jej rozpatrzenie termin nie dłuższy niż 60 dni. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie przez Senat.

Senat wyraża także zgodę na zarządzenie przez Prezydenta referendum ogólnokrajowego w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa.

Przedmiotem obrad Senatu są także sprawozdania Rzecznika Praw Obywatelskich oraz KRRiTi.

Oprócz istotnego udziału we władzy ustawodawczej Senat wyraża zgodę na powołanie i odwołanie Prezesa N I K oraz na powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, prezesa I P N oraz Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.

Inaczej natomiast niż Sejm - nie sprawuje kontroli nad władzą wykonawczą. Ponadto Senat powołuje dwóch członków K R R i T, dwóch senatorów do składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz członków Rady Polityki Pieniężnej.

Marszałek Senatu oraz 30 senatorów może także wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi albo zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją lub ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami.

Marszałek Senatu V kadencji- Longin Pastusiak

Wicemarszałkowie Senatu RP V Kadencji Jolanta Danielak. Ryszard Jarzębowski, Kazimierz Kutz

Konwent Seniorów stanowi prezydium +przedstawiciel Klubu Senackiego SLD i UP oraz , Klubu Senatorskiego Senat 2000.

PREZYDENT

Zasady wyboru -Wybory powszechne, równe, bezpośrednie, tajne. I tura- więcej niż 50% ważnych głosów, II tura po 14 dniach, większość zwykła.

Wybory zarządza Marszałek Sejmu nie wcześniej jak 7 i nie później jak 6m-cy przed końcem kadencji urzędującego P, na dzień wolny nie wcześniej niż 100 i nie później niż 75 dni przed końcem kadencji.

W razie opróżnienia urzędu wybory nie później jak 14 dni od opróżnienia na dzień wolny przypadający w ciągu 60 dni od daty zarządzenia wyborów,

Rejestracja komitetu wyborczego... w PKW -15 osobowy i 1000 podpisów,

Zgłoszenie kandydata -wymaga poparcia 100tyś wyborców do sejmu, zgody kandydata wraz z oświadczeniem o ewentualnej współpracy w latach 44-90. Sąd Lustracyjny orzeka w 21 dni I i 14 dni II instancja. Kłamcy skreślani są z listy i 10 lat karencji.

PKW dokonując rejestracji kandydata sprawdza prawidłowość zgłoszenia i czy spełnia prawne warunki wybieralności: -Obywatel RP, -35 lat w dniu wyborów, -pełnia praw wyborczych do sejmu.

Ważność wyborów stwierdza Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Administracyjnej, pracy i Ubezpieczeń Społecznych, nie później niż 30dni od ogłoszenia wyników przez PKW.

Kadencja -5 lat. max x 2 Objęcie urzędu przez złożenie przysięgi przed ZN w ostatnim dniu upływającej kadencji, lub 7 dni od stwierdzenia ważności wyboru w przypadku opróżnienia urzędu tzn.:

-w skutek śmierci,

-zrzeczenia się urzędu,

-stwierdzenia nieważności wyboru lub innych przyczyn nie objęcia urzędu po wyborze,

-uznania przez ZN trwałej niezdolności do sprawowania ze względu na stan zdrowia (wiekszością3/4)

-złożenia z urzędu orzeczeniem T. Stanu.

Zakres kompetencji. Prezydent zasadniczo nie uczestniczy w kierowaniu państwem, nie bierze zasadniczego udziału w bieżącym sprawowaniu polityki, natomiast posiada zakres kompetencji związanych z realizacją funkcji ustrojowej - gwaranta suwerenności i bezpieczeństwa państwa.

1.Kompetencje Głowy Państwa:

a/- z zakresu polityki zagranicznej państwa

b/- z zakresu Zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi, obronności i bezp. na czas wojny i pokoju.

c/- klasyczne uprawnienia Głowy Państwa

2.Kompetencje realizujące arbitraż polityczny i równoważące władze systemie podziału władzy.

a/- K. w stosunku do parlamentu

b/- K. w stosunku do rządu

c/- K. w stosunku do władzy sądowniczej.

3.Inne kompetencje

a/- K. ustrojowe

b/-K. kreacyjne

c/- pozostałe K. wynikające z ustaw.

Ad.1a/ Sprawy zagraniczne

- prawo do powoływania i odwoływania przedstawicieli RP za granicą,

• przyjmuje listy uwierzytelniające obcy przedstawicieli w RP,

• prawo do ratyfikacji i wypowiadania umów międzynarodowych ( kontrola polit. zagr. rządu),

• wystawia pełnomocnictwa do podpisania lub ratyfikacji umów międzynarodowych.

O ratyfikacji lub wypowiedzeniu umowy między narodowej P. powiadamia Sejm i Senat.

Wyjątek stanowią umowy wymagające zgody parlamentu w formie ustawy:

1. zawarcie pokoju, sojuszów, układów polit. lub wojskowych,

2. zmiany w zakresie konstytucyjnych wolności, praw lub obowiązków obywatelskich,

3. członkostwa RP w organizacjach międzynarodowych,

4. znacznego obciążenia finansowego państwa,

5. spraw w których konstytucja wymaga ustawy lub już inaczej uregulowanej ustawowo.

Ratyfikacja umowy, w której RP może przekazać, organizacji międzynarodowej, część kompetencji organów władzy państwowej, wymaga wyrażenia uprzedniej zgody przez obie izby parlamentu (osobno) większością ¾ głosów, przy ob. połowy posłów i senatorów, lub w referendum ogólnokrajowym. Prezydent może umowę przed ratyfikowaniem skierować do TK.

Ad.1b/ Zwierzchnictwo SZ

• mianuje i odwołuje Szefa Sztabu Generalnego oraz d-ców rodzajów SZ,

• na czas wojny, mianuje, na wniosek premiera, Naczelnego D-cę SZ, i w tym samym trybie go odwołuje,

• nadaje, na wniosek Min. ON określone w ustawie stopnie wojskowe,

• w razie bezpośredniego, zewn. zagrożenia, na wniosek premiera zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie SZ do obrony państwa,

• wprowadza, na wniosek rządu stan wojenny, na części lub całości terytorium kraju,

• „jeżeli wystąpiło zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, na wniosek Rządu wprowadza, na części lub całości terytorium kraju,na czas oznaczony do 90 dni stan wyjątkowy. Przedłużenie może być tylko raz, za zgodą Sejmu, max o 60

Wciągu 48 godz. od podp. Rozporządzenia i wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego przedstawia je do niezwłocznego rozpatrzenia i skontrolowania przez Sejm. W czasie stanów nadzwyczajnych P. może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy.

Ad.1c/ Klasyczne uprawnienia Głowy Państwa

• prawo łaski częściowe lub całkowite z wyłączeniem skazanych przez Tryb. Stanu

• nadaje ordery i odznaczenia

• nadaje obywatelstwo i ryraża zgodę na zrzeczenie się go,

• wygłasza orędzia przed Sejmem, Senatem, ZN ( nie podlegają debatom).

Ad.2a/ K. w stosunku do parlamentu

-zarządza wybory do Sejmu i Senatu,

-zwołuje pierwsze posiedzenia, w ciągu 30dni od wyborów,

-może skrócić kadencje Sejmu i Senatu, jeżeli:

1.nie uchwalą budżetu w ciągu 4m-cy od złożenia projektu,

2.nie powołają rządu (po 3 nieudanych próbach),

-obligatoryjnie skraca kadencję sejmu, jeżeli ten nie uchwali, w ciągu 14 dni, wotum zaufania rządowi powołanemu w 3 trybie

Decyzję o skróceniu kadencji podejmuje samodzielnie, po zasięgnięciu opinii Marszałków..

-ma prawo inicjatywy legislacyjnej,

-„promulguje ustawy” podpisuje wciągu 21 lub 7 dni i ogłasza w D.U,

- może zakwestionować ustawę poprzez:

1.skierowanie do TK

2.zwrócić ustawę do ponownego rozparzenia.

Ad.2 b/ K. w stosunku do rządu

-.poprzez wpływ na jego powoływanie:

1.powołuje premiera a na jego wniosek powołuje rząd.

2.w razie braku wotum zaufania dla takiego premiera lub rządu, Sejm przejmuje inicjatywę,

3.jeżeli nadal nie potrafi wyłonić rządu, Prezydent rozpędza towarzystwo, lub desygnuje ponownie

premiera i powołuje „prezydencki rząd”,- w przypadku ponownego braku wotum zaufania P. obligatoryjnie skraca kadencję Sejmu.

Powołuje i odwołuje ministrów wyłącznie na wniosek Premiera. Prezydent może odmówić przyjęcia dymisji rządu tylko, jeżeli premier rezygnuje z funkcji szefa rządu.Formalnie niewielki wpływ ma też na pracę i politykę rządu.

Ad.2c/ K. w stosunku do władzy sądowniczej:

• powołuje sędziów na wniosek Krajowej rady Sądownictwa,

• powołuje organy władzy sądowniczej z pośród kandydatów Zgromadzenia Ogólnego sędziów

1. SN- Pierwszego Prezesa SN (na 6 letnią kadencję)

2. NSA Prezesa Naczelnego Sądu Adm..(na 6 letnią kadencję)

3. powołuje jednego członka w skład Krajowej Rady Sądowniczej

• prawo wystąpienia do T. Stanu o pociągniecie członka Rady Ministrów do odp Konstytucyjnej.

Pozycja ustrojowa

Kancelaria Prezydenta RP

Jolanta Szymanek-Deresz -Szef Kancelarii Prezydenta RP

Marek Unger -Sekretarz Stanu, Szef Gabinetu Prezydenta RP

Marek Siwiec -Sekretarz Stanu, Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego

Barbara Labuda -Sekretarz Stanu (nadzór nad problematyką społeczną, kulturą i współpracą z organizacjami pozarządowymi)

Dariusz Szymczycha - Sekretarz Stanu (sprawy krajowe - nadzór nad Biurem Informacji i Komunikacji Społecznej oraz Zespołem ds. Wystąpień, przygotowania do referendum w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej - nadzór nad Biurem Integracji Europejskiej)

Andrzej Majkowski -Podsekretarz Stanu (nadzór nad problematyką międzynarodową)

Edward Szymański -Podsekretarz Stanu (nadzór nad Biurem Finansowym, Biurem Administracyjno-Gospodarczym oraz Biurem Społecznego Komitetu Ochrony Zabytków Krakowa)

RADA MINISTRÓW

Zasady powoływania

Struktura

Prezes RM

Ministrowie

M. FINANSÓW - GRZEGORZ W. KOŁODKO
wiceprezes Rady Ministrów

KOMISJA NADZORU UBEZPIECZEŃ I FUNDUSZY EMERYTALNYCH
Jan Monkiewicz

KOMISJA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH I GIEŁD
Jacek Socha

GENERALNY INSPEKTORAT CELNY
Andrzej Marian Anklewicz

MINISTER INFRASTRUKTURY - MAREK POL
wiceprezes Rady Ministrów

URZĄD REGULACJI TELEKOMUNIKACJI I POCZTY
Witold Graboś

GŁÓWNY INSPEKTORAT KOLEJNICTWA
Bolesław Musiał

GŁÓWNY INSPEKTORAT TRANSPORTU DROGOWEGO
Seweryn Kaczmarek

GENERALNA DYREKCJA DRÓG KRAJOWUCH I AUTOSTRAD
Tadeusz Suwara

GŁÓWNY URZĄD GEODEZJI I KARTOGRAFII
Jerzy Albin

GŁÓWNY URZĄD NADZORU BUDOWLANEGO
Andrzej Urban

URZĄD MIESZKALNICTWA I ROZWOJU MIAST
Marek Bryx

M. ROLNICTWA I ROZWOJU WSI - JAROSLAW KALINOWSKI
wiceprezes Rady Ministrów

GŁÓWNY INSPEKTORAT WETERYNARII
Piotr Kołodziej

GŁÓWNY INSPEKTORAT SKUPU I PRZETWÓRSTWA ARTYKUŁÓW ROLNYCH
Ryszard Kołodziej

KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
Marek Hołubicki

GŁÓWNY INSPEKTORAT INSPEKCJI OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA
Adam Zych

AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA
Aleksander Bentkowski

AGENCJA RYNKU ROLNEGO
Jan Sobiecki

M. SPRAW ZAGRANICZNYCH - WŁODZIMIERZ CIMOSZEWICZ

M. SPRAW WEWNETRZNYCH I ADMINISTRACJI - KRZYSZTOF JANIK

WYŻSZY URZĄD GÓRNICZY
Wojciech Bradecki

URZĄD ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Tomasz Czajkowski

KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ
Zbigniew Meres

KOMENDA GŁÓWNA POLICJI
Kowalczyk Antoni

KOMENDA GŁÓWNA STRAŻY GRANICZNEJ
Józef Klimowicz

URZĄD DS. REPATRIACJI I CUDZOZIEMCÓW
Stachańczyk Piotr

GENERALNY INSPEKTOR DANYCH OSOBOWYCH
Ewa Kulesza

M. EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU - KRYSTYNA ŁYBACKA

M. OBRONY NARODOWEJ - JERZY SZMAJDZIŃSKI

WOJSKOWA AGENCJA MIESZKANIOWA
Andrzej Jaworski

M. GOSPODARKI - JACEK PIECHOTA

URZĄD PATENTOWY RP
Wiesław Kotarba

URZĄD REGULACJI ENERGETYKI
Leszek Juchniewicz

AGENCJA REZERW MATERIAŁOWYCH
Czesław Skowronek

POLSKIE CENTRUM BADAŃ I CERTYFIKACJI
Wojciech Henrykowski

INSTYTUT ENERGII ATOMOWEJ
Krzysztof Wieteska

URZĄD DOZORU TECHNICZNEGO
Iwo Zygmunt Jakubowski

POLSKA ORGANIZACJA TURYSTYCZNA
Andrzej Kozłowski

PAŃSTWOWA AGENCJA INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH
Antoni Styrczula

M. SKARBU PAŃSTWA - WIESŁAW KACZMAREK

AGENCJA WŁASNOŚCI ROLNEJ SKARBU PAŃSTWA
Adam Tański

M. ŚRODOWISKA - STANISŁAW ŻELICHOWSKI

GŁÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA
Krzysztof Zaręba

PAŃSTWOWA AGENCJA ATOMISTYKI
Stanisław Latek

M. SPRAWIEDLIWOŚCI - GRZEGORZ KURCZUK

M. PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ - JERZY HAUSNER

URZĄG DS. KOMBATANTÓW I OSÓB REPRESJONOWANYCH
Jan Turski

PAŃSTWOWY FUNDUSZ REHABILITACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Roman Sroczyński

M. ZDROWIA - MARIUSZ ŁAPIŃSKI

GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY
Andrzej Trybusz

GŁÓWNY INSPEKTORAT FARMACEUTYCZNY
Dorota Duliban

KOMITET BADAŃ NAUKOWYCH
Michał Kleiber

M. KULTURY - WALDEMAR DĄBROWSKI

NACZELNA DYREKCJA ARCHIWÓW PAŃSTWOWYCH
Daria Lipińska-Nałęcz

 
PRM

URZĄD SŁUŻBY CYWILNEJ
Jan Pastwa

URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
Cezary Banasiński

AGENCJA WYWIADU
Zbigniew Siemiątkowski

AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO
Andrzej Barcikowski

POLSKA AKADEMIA NAUK
Janusz Tazbir

RZĄDOWE CENTRUM STUDIÓW STRATEGICZNYCH
Mirosław Pietrewicz

URZĄD KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
Jarosław Pietras, Krystyna Gurbiel

KOMITET INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
Danuta Hübner

GŁÓWNY URZĄD MIAR
Krzysztof Mordziński

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
Tadeusz Toczyński

POLSKI KOMITET NORMALIZACYJNY
Janusz Szymański

RZĄDOWE CENTRUM LEGISLACJI
Aleksander Proksa

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI
Karol Hauptman

KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI
Juliusz Braun

TRYBUNAŁ STANU I TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

Tryb powoływania

Struktura i zasady działania

Pozycja Ustrojowa

TERENOWE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

Admin. rządowa zespolona i nie zespolona

Wojewoda jest organem administracji rządowej oraz przedstawicielem rządu w województwie. Z dniem 1 stycznia 1999 r., Ustawą z 24 lipca 1998 r., wprowadzono zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa. Jednostkami trójstopniowego podziału terytorialnego państwa są: gminy, powiaty i województwa. Od 1 stycznia 1999 r. kraj podzielony jest na 16 województw:

PARTIE I SYSTEM PARTYJNY (12.01.03)

Ustawa o partiach politycznych

Rodzaje systemów partyjnych

Polski system partyjny

Ustrój

Polska jest republiką wielopartyjną z dwuizbowym parlamentem (Sejm 460 posłów, Senat 100 senatorów) powoływanym w powszechnych wyborach na 4-letnią kadencję.

Sejm wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym.

Senat wybierany jest w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Sejm liczy 460 posłów. W skład Senatu wchodzi 100 senatorów. Sejm i Senat obradujące wspólnie pod przewodnictwem marszałka Sejmu tworzą Zgromadzenie Narodowe. Sejmowi jest podporządkowana, jako najwyższy organ kontrolny w państwie, Najwyższa Izba Kontroli.

Politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa prowadzi rząd - Rada Ministrów, której pracami kieruje prezes Rady Ministrów. Prezesa RM i - na jego wniosek - ministrów powołuje Prezydent. Rząd w ciągu 14 dni jest zobowiązany przedstawić Sejmowi program i uzyskać wotum zaufania. W przypadku nie uchwalenia wotum zaufania Sejm wybiera nowego prezesa RM i proponowany przez niego rząd, który następnie jest powoływany przez prezydenta. W razie nie powołania RM w tym trybie dalszy tok postępowania określają kolejne artykuły ustawy konstytucyjnej.

1

Cechy państwa prawa

Zabezpieczenie wolności

Równość wobec prawa

Pewność Prawna

Podział władzy

Prawo zasadniczą linią graniczną działań państwa

Ograniczenie wolności tylko poprzez unormowania państwowe

Ochrona przed samowolnym uwięzieniem

Sądowa ochrona prawna

Nadrzędność ustaw

Prawo formalne- postępowanie zgodnie z przepisami prawa

-legislacyjna

-egzekucyjna

-sądownicza

Zniesienie podziałów stanowych

Zakaz stanowienia ustaw działających wstecz.

---