Stal - stop żelaza z węglem, plastycznie obrobiony i obrabialny cieplnie, o zawartości węgla nieprzekraczającej 2,11%, co odpowiada granicznej rozpuszczalności węgla w żelazie (dla stali stopowych zawartość węgla może być dużo wyższa). Węgiel w stali najczęściej występuje w postaci perlitu płytkowego. Niekiedy jednak, szczególnie przy większych zawartościach węgla, cementyt występuje w postaci kulkowej w otoczeniu ziaren ferrytu.

Żeliwo - stop odlewniczy żelaza z węglem, krzemem, manganem, fosforem, siarką i innymi składnikami, zawierający od 2,11 do 4,3% węgla w postaci cementytu lub grafitu. Występowanie konkretnej fazy węgla zależy od szybkości chłodzenia i składu chemicznego stopu. Chłodzenie powolne sprzyja wydzielaniu się grafitu. Także i dodatki stopowe odgrywają tu pewną rolę. Według obowiązującej normy żeliwo definiuje się jako tworzywo, którego głównym składnikiem jest żelazo i w którym zawartość węgla przekracza 2% (obecność dużych zawartości składników węglikotwórczych może zmienić podaną zawartość węgla).

Staliwo - wieloskładnikowy stop żelaza z węglem w postaci lanej (czyli odlany w formy odlewnicze), nie poddany obróbce plastycznej.

Obróbka cieplna - zbiorcza nazwa obróbek materiałów metalowych polegających na odpowiednim nagrzewaniu, wygrzewaniu i chłodzeniu do zadanych temperatur i z określoną szybkością, w celu zmiany własności stopu w stanie stałym. Celem stosowania operacji i zabiegów obróbki cieplnej jest np. zmiana własności mechanicznych i plastycznych poprzez zmianę struktury. Operacje te przeprowadza się również z zastosowaniem dodatkowych czynników np. obróbki mechanicznej lub chemicznej.

0x01 graphic

0x01 graphic

Ze względu na czynniki wpływające na kształtowanie struktury oraz właściwości metali i stopów można wyróżnić następujące rodzaje obróbki cieplnej:

• obróbkę cieplną zwykłą,

• obróbkę cieplno-chemiczną,

• obróbkę cieplno-mechaniczną (zwaną także obróbką cieplno-plastyczną),

• obróbkę cieplno-magnetyczną.

Do najważniejszych zabiegów obróbki cieplnej należą :

- nagrzewanie

- wygrzewanie

- chłodzenie

Ośrodki grzejne :

- powietrze

- ośrodki gazowe

- złoża fluidalne

Ośrodki grzejne ciekłe :

- kąpiele solne

- kąpiele metalowe

Ośrodki chłodzące:

- woda

- oleje hartownicze

- kąpiele solne i metalowe

- powietrze i inne gazy

Urządzenia do obróbki cieplnej :

* podstawowe

- piece

- nagrzewnice

- chłodzące

* pomocnicze

- czyszczące

- myjące

- transportowe zewnętrzne

* agregatory

Piece:

- okresowego działania

- ciągłego działania

Piece nieprzelotowe:

- komorowe

- wgłębne

- z obrotowym trzonem

- z wysuwanym trzonem

- dzwonowe

- rolkowe

Urządzenia kontrolne:

- termometry termoelektryczne

- czujniki termoelektryczne

- czujniki rezystancji

- termometry

- układy pomiarowe