Pojęcie administracji publicznej: Administracja- wszelka zorganizowana
działalność zmierzająca do osiągania pewnych celów. Admin. publiczna-
sprawowana przez państwo w najszerszym tego słowa znaczeniu, a więc
przez organy państwowe i związki publicznoprawne i inne podmioty. W
ujęciu organizacyjnym(podmiotowym)- stanowi ogół podmiotów
administracji, a więc organy administracji i inne podmioty wykonujące
określone funkcje z adm. pub.(organy adm. pub. To naczelne i centralne
organy adm. państwowej, terenowe org. Adm. rządowej, org. samorządu
teryt. Oraz inne organy w zakresie w jakim zostały powołane z mocy prawa
do załatwiania spraw z zakresu adm. pub.); W ujęciu
materialny(przedmiotowym)- działalność państwa której przedmiotem są
sprawy administracyjne.; W ujęciu formalnym- cała działalność wykonywana
przez podmioty administracji bez względu na to czy ma ona charakter
administracyjny czy też nie. W ujęciu negatywnym- administracja to każda
działalność państwowa nie będąca działalnością ustawodawczą i sądowniczą.
Cech admin. pub. 1)zjawisko społeczne- przedmiotem administracji jest
współżycie społeczne, musi zajmować się sprawami wspólnoty i członkami
tej wspólnoty, ukierunkowanie admin. na interes społeczny. 2)Działanie
ukierunkowane na przyszłość i inicjatywa- admin. może rozwijać swoją
inicjatywę i podejmować działania według własnych wyobrażeń. Admin.
realizuje określone cele państwa bądź związków publicznoprawnych,
kształtuje przez to przyszłość 3)admin. zajmuje się sprawami
indywidualnymi(w odróżnieniu od władzy ustawodawczej)

Władztwo administracyjne- jednostka działająca jako organ państwa może
przeprowadzić swoje zarządzenia w drodze przymusu państwowego, czyli
organy państwa posiadają władztwo. Władztwo administracyjne- to prawo
użycia przymusu bezpośredniego przez organy admin. dla realizowania ich
jednostronnych zarządzeń. Akty adm. korzystają z domniemania ważności-
podmiot którego akt dotyczy jest zobowiązany dostosować się do niego.
Władztwo nie jest jedyną formą działania administracji.
Postaci admin pub- adm władcza-gdy wydaje akty obowiązujące adresatów i
gdy w razie potrzeby używa przymusu dla ich realizacji. Adm niewładcza-
gdy działa przy pomocy środków dostępnych osobą fizycznym. Adm
świadcząca- zapewnia obywatelowi określone świadczenia lub inne
korzyści. Ze względu na wykonywane zadania- różne działy admin np.:
budownictwa, oświaty, ochrony zdrowia, spraw socjalnych; Ze względu na
podmiot: rządowa i samorządowa

Prawo administracyjne- jest zespołem norm które regulują administracyjną
działalność państwa- funkcja administrowania. Podział norm prawa adm:
1)ustrojowe prawo adm, 2)postępowanie admin, 3)materialne prawo admin.
Podział według charakteru stosunku łączącego organ stosujący normę z
adresatem działania: 1)dotyczące sfery zewnętrznej, 2)dotyczące sfery
wewnętrznej.
Prawo administracyjne a  inne gałęzie prawa- prawo konst. i prawo adm
należą do dziedziny prawa publicznego, pod względem teoretycznoprawnym
prawo konst. i admin. stanowią jedność gdyż posługują się tymi samymi
konstrukcjami i regułami. Pr admin jest skonkretyzowanym pr. Konst
(jednakże nie można tego odnosić do wszystkich typów norm). Pr admin a
pr cycilne- sposoby rozgraniczenia: według chronionego interesu- pr
admin chroni interes publiczny, pr cywilne interes prywatny; według
charakteru stosunku prawnego: pr admin- nadrzędności państwa i
podporządkowania obywatela, pr cywilne- równość podmiotów.

Stosunek administracyjnoprawny- stosunek prawny- stosunek między
podmiotami ze względu na obowiązujące normy prawne. Stosunki między
państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami admin pub a
obywatelami i innymi podmiotami oparte są na normach prawa adm. Stosunek
adm różni się od stosunku cyw. że administracja działa władczo-
nierównorzędność pozycji podmiotów tego stosunku. Elementy stosuku adm-
przedmiot- leży zawsze w sferze prawem określonych zadań adm pub,;
podmiotami są: zawsze organ + os fiz lub prawna do której skierowany
jest nakaz lub zakaz; obowiązki i uprawnienia- mogą polegać na
działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu. O obowiązkach i uprawnieniach
przesądzają przepisy prawa materialnego.  Nawiązanie stosunku adm-
stosunki adm mogą powstawać tylko na podstawie ustawowej, konieczna jest
konkretyzacja w drodze aktu adm bądź przez zawarcie umowy adm. Stosunek
adm może być nawiązany z mocy samej ustawy, w drodze aktu adm, bądź
umowy adm, oraz w wyniku działań faktycznych(w polskim prawie nie ma
umowy adm.) Rodzaje stosunków adm- proceduralny stos. adm.- ma charakter
stosunku czasowego, jego podstawą są normy proceduralne, nawiązany
zostaj z chwilą wszczęcia post adm. i wygasa z momentem wydania decyzji,
proceduralny stos. spornoadministracyjny- podstawą są przepisy prawa
dopuszczające zaskarżanie aktów administracyjnych do sądów adm., trwa od
chwili zaskarżenia do czasu wydania orzeczenia przez sąd.
Charakterystyczne jest zrównanie pozycji podmiotów stosunku adm.
Stosunki ad. odnoszą się do konkretnego jednorazowego
działania. Stosunki trwałe- mają w praktyce większe znaczenie prawne,
mogą być związane z: prawami osobistymi, majątkowymi, korzystaniem z
zakładów użyteczności publicznej. Stosunki nadzoru- między organem
nadzoru a podmiotem nadzorowanym Stosunki egzekucyjne- między organem
egzekucyjnym, a zobowiązanym i wierzycielem.

Źródła prawa admin.- źródła poznania prawa- to z czego można dowiedzieć
się, jaka jest treść norm prawnych: organy publikacyjne(Dziennik Ustaw,
Dziennik Urzędowy RP, Monitor Polski, Wojewódzkie dzienniki urzędowe);
źródła powstania prawa: forma w której normy prawne powstają i są
ogłaszane(ustawa, rozporządzenie itd.)
Podział źródeł prawa adm.: 1. a)stanowione przez centralne organy
państwa, b) stanowione przez organy terenowe; 2. a)źródła prawa
powszechnie obowiązującego(akty zawierające generalne i abstrakcyjne
normy które tworzą, zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki obywateli i
osób prawnych, b)źródła prawa wewnętrznego- regulują tylko stosunki
wewnątrz samego aparatu adm. pub.
Źródła stanowione przez centralne organy państwowe: konstytucja(jest
najwyższym prawem RP, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że
sama stanowi inaczej; dla prawa adm. istotne znaczenie mają przepisy
zawarte w I rozdziale(Podstawowe zasady ustroju państwa), II(wolności,
prawa i obowiązki człowieka i obywatela), III(Źródła prawa), VI(Rada
Min. i administracja rządowa), VII(Samorząd terytorialny), IX(Organy
kontroli państwowej i ochrony prawa), szczególne znaczenie ma art.2
(demokratyczne państwo prawne i zasady sprawiedliwości społ) oraz art.7
(organy władzy pub. działają na podstawie i w granicach prawa); ustawa; admin pub może tylko wtedy legalnie działać o ile jej działanie
znajduje podstawy i uzasadnienie w obowiązujących ustawach: zasada
nadrzędności ustawy w systemie prawa, zasada wyłącznej materii
ustawowej.) akty normatywne z mocą ustawy- instytucja rozporządzeń z
mocą ustawy może pojawić się tylko w stanie nadzwyczajnym, czyli w
czasie stanu wojennego(art.234 konst: Jeżeli w czasie stanu wojennego
Sejm nie może zebrać się na posiedzenie Prezydent na wniosek RM wydaje
rozporządzenia z mocą ustawy); umowy międzynarodowe( konstytucja zalicza
ratyfikowane umowy międzynarodowe do źródeł prawa powszechnie
obowiązującego. Ratyfikacja umów międzynarodowych należy do Prezydenta i
czasami wymaga zgody wyrażonej w ustawie. Umowa międzynar. Ratyfikowana
za zgodą ustawową ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie
da się pogodzić z umową. Umowy nie wymagające ratyfikacji podlegają
zatwierdzeniu przez RM); rozporządzenia(rozp. jest źródłem prawa,
będącym jednocześnie formą działania admin. Rozp. są aktami normatywnymi
wydawanymi przez organy władzy wykonawczej, na podstawie upoważnień
ustawowych, o charakterze specjalnym lub generalnym. Stanowią przejaw
prawodawstwa delegowanego. Nie ma zastępować ustawy lecz ją odciążyć od
szczegółów technicznych; Odgraniczenie rozporządzeń od aktów pokrewnych:
organy uprawnione do wydawania rozp. mogą wydawać uchwały i zarządzenia.
Rozp. jest właściwą formą stanowienia prawa powszechnie obowiązującego,
a uchwała i zarządzenie normatywne- prawa wewnętrznego. Rozp. różni się
od przepisów stanowionych przez organy samorządu terytorialnego tym, że
pochodzi od podmiotów zorganizowanych według innej zasady organizacji
apartu państwowego; Podmioty uprawnione do wydawania rozp.:Prezydent,
RM, Prezes RM, minister, przewodniczący komitetu wchodzącego w skład RM,
KRRiTV; Upoważnienie do wydania rozp: ma być szczegółowo zawarte w
ustawie, a rozporządzenie wydanie na podstawie tego upoważnienia ma
służyć wykonaniu ustawy; szczegółowość polega na tym że powinno ono
określać organ właściwy do wydania rozporządzenia, zakres spraw
przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Zakaz
subdelegacji – organ uprawniony do wydania rozp. nie może
przekazać tego uprawnienia innemu organowi. Upoważnienie może być:
obligatoryjne lub fakultatywne.; utrata mocy obowiązującej rozp.: jeżeli
było na czas określkony to po upływie tego czasu, jeżeli zostało
wyraźnie uchylone, gdy przestała obowiązywać ustawa zawierająca
upoważnienie.; kontrola legalności: kontrola
wewnątrzadministracyjna(sprawuje RM, która na wniosek RM może uchylić
rozp. ministra; kryterium kontroli: legalność jak i celowość),
sądowa(wszystkie rozp. mogą być poddane kontroli abstrakcyjnej TK,
orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne);
pozostałe akty wydawane przez organy centralne: akty normatywne są
wydawane zarówno przez centralne, konstytucyjne organy państwa, jak i
inne organy państwowe nie wymienione w konstytucji, co powoduje katalog
aktów prawa wewnętrznego zawarty w konstytucji nie jest zamknięty.
Uchwały RM i zarządzenia Prezydenta, premiera i ministrów: mają
charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne
podlegające organowi wydającemu, są wydawane na podstawie ustaw i
podlegają kontroli co do ich zgodności z prawem. Uchwały RM mogą mieć
charakter normatywny albo indywidualny. Terenowe źródła prawa- akty
prawa miejscowego to przepisy prawne powszechnie obowiązujące na
oznaczonej części terytorium państwa, a nie na całym jego obszarze, i
tylko wtedy gdy wydawane są przez organy samorządu terytorialnego lub
terenowe org. adm. rządowej. Powszechne obowiązywanie to prawna
możliwość regulowania postępowania wszystkich kategorii
adresatów(obywateli, organów). Klasyfikacja terenowych przepisów prawa:
1)przepisy wydawane przez org. sam. teryt., wydawane przez org adm.
rządowej; 2) przepisy mające charakter samoistnych norm w ramach
upoważnień ustawowych, przepisy wykonawcze. Podstawy prawne aktów prawa
miejscowego- konstytucja zalicza akty prawa miejscowego do źródeł prawa
powszechnie obowiązującego na obszarze działania organów, które je
ustanowiły. Org. sam. teryt. oraz teren. org .adm. rządowej, na
podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Akty regulujące:
o adm. rządowej w województwie, o samorządzie województwa, o samorządzie
powiatowym, o samorządzie gminnym. Rodzaje aktów prawa miejscowego: akty
zawierające statuty, zawierające przepisy wykonawcze, przepisy
porządkowe. Statuty: województwa(określa ustrój woj. jako jednostki sam.
ter. Uchwalany przez sejmik wojewódzki w uzgodnieniu z Prezesem RM,
powinien regulować sprawy zasadnicze dla ustroju woj.), powiatu(stanowi
o ustroju powiatu, minister właściwy do spraw adm. określa wzorcowy
statut powiatu, statut wzorcowy jest tylko pomocą przy tworzeniu
statutów powiatów, uchwalenie statutu powiatu należy do rady powiatu,
obligatoryjnie reguluje: org wewnętrzną, tryb pracy rady, zasady
tworzenia klubów radnych i org wew oraz tryb pracy zarządu powiatu),
gminy(stanowi o ustroju gminy, zawiera: wew ustrój gminy oraz jednostek
pomocniczych, org urzędów i instytucji gminnych, zasady zarządu mieniem
gminy, zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń
użyteczności publicznej; uchwalenie statutu należy do rady gminy);

Charakter prawny statutów: statuty różnią się od rozporządzeń tym że nie
pochodzą od organów państwowych lecz od prawnie samodzielnych podmiotów,
uprawnienie do wydawania statutów jest oparte na generalnym upoważnieniu
ustawowym; Akty wykonawcze- jednostki sam teryt, wojewodowie oraz organy
rządowej adm niezespolonej mogą wydawać akty prawa miejscowego na
podstawie i w granicach uprawnień zawartych w ustawach. Upoważnienie
ustawowe do wydania wykonawczego aktu powinno określać organ właściwy do
jego wydania i zakres spraw przekazanych do uregulowania; Przepisy
porządkowe- mogą być wydawane na podstawie generalnego upoważnienia
zawartego w ustawach: o adm rządowej w woj., o samorządzie powiatowym i
o samorządzie gminnym. Pp mogą być wydawane tylko w zakresie
nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie
obowiązujących. Wojewoda wydaje pp w formie rozporządzeń porządkowych.
Rada powiatu stanowi pp w formie uchwały, zarząd powiatu może wydawać pp
w przypadkach nie cierpiących zwłoki, podlegają wtedy zatwierdzeniu na
najbliższej sesji rady powiatu. Gminne pp ustanawia rada gminy w formie
uchwały, zarząd tak samo jak przy powiecie. Pp nie mogą być wydawane.
Jeżeli daną materią uregulowano w przepisach jednostki wyższej to niższa
nie już nie może. Ustawy upoważniające do wydawania pp uzależniają
wydawanie takich przepisów do ich niezbędnonści do ochrony dóbr
wymienionych w przepisach tych ustaw(wojewoda: dla ochrony życia,
zdrowia lub mienia oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa porządku i
spokoju publicznego; rada powiatu: dla ochrony życia, zdrowia lub mienia
obywateli, ochrony środowiska lub dla zapewnienia porządku, spokoju i
bezpieczeństwa publicznego o ile przyczyny te występują na obszarze
więcej niż jednej gminy; rada gminy: dla ochrony życia lub zdrowia, dla
zapewnienia porządku spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Oprócz tego
pp mogą wydawać też: dyrektorzy urzędów morskich, okręgowi inspektorzy
rybołówstwa morskiego. Pp mogą przewidywać za ich naruszenie karę
grzywny. Nadzór nad stanowieniem aktów prawa miejscowego- nadzór polega
na wykonywaniu, przez organy nadzoru, czynności kontrolnych oraz
podejmowaniu czynności prawnych umożliwiających korygowanie działań
nieprawidłowych i wadliwych. Działalność sam teryt podlega ochronie
sądowej. Nadzór na aktami prawa miejscowego stanowionymi przez wojewodę
oraz organy adm rządowej niezespolonej sprawuje Prezes RM, który uchyla
w trybie nadzoru akty prawa miejscowego ustanowione przez wymienione
organy, gdy są niezgodne z ustawami. Prezes RM ma uprawnienia do
uchylenia aktu prawa miejsc. z powodu niezgodności takiego aktu z
polityką rządu lub naruszenia zasad rzetelności i gospodarności. Każdy
czyj interes prawny został naruszony przepisem aktu prawa miejscowego
wydanym w sprawie z zakresu adm publicznej może, po bezskutecznym
wezwaniu organu do usunięcia naruszenia, zaskarżyć przepis do sądu adm.
NSA stwierdza nieważność tego aktu w całości lub w części. Nie stwierdza
się nieważności aktu prawa miejscowego po upływie 1 roku od dnia jego
wydania. Utrata mocy obowiązującej: w wyniku wyroku NSA, po uchyleniu
przez Prezesa RM, powiatowe i gminne  pp wydane przez zarząd jeżeli nie
zostały zatwierdzone przez radę, w skutek upływu czasu, uchylenie przez
inny akt, w przypadku uchylenia ustawy zawierającej upoważnienie do jego
wydania.

Swoista źródła prawa- akty wewnętrzne: mogą zawierać normy prawne i
bardzo często takie zawierają. Adresatem akt wew są podporządkowane
organowi wydającemu akt jednostki org. oraz pracownicy tych jednostek.
Źródłami prawa wew mogą być uchwały organów kolegialnych i zarządzenia
organów monokratycznych, noszą różne nazwy: regulamin, instrukcja, pismo
okólne, itd. Cechą charakterystyczną jest szczególny krąg adresatów.
Aktami tymi nie można regulować praw i obowiązków obywateli, osób
prawnych i ich organizacji. Akty wew wydawane są na podstawie przepisów
kompetencyjnych bądź na podstawie szczegółowych upoważnień ustawowych.
Akty wew poddawane są kontroli organu nadzorującego daną jednostką org.
Akty wew nie muszą być publikowane w organach publikacyjnych, wystarczy
że dotrą do wiadomości ich adresatów. Akty planowania- akty które nie w
pełni odpowiadają przyjętemu powszechnie określeniu aktu normatywnego.
Mogą mieć charakter: informacyjny(zawierają pewne dane bądź prognozy),
imperatywny(wiążą prawnie adresatów) i oddziaływujące(mogą ustanawiać
pewne bodźce do określonego zachowania się). Plan zagospodarowania
przestrzennego- odznacz się cechą generalności i konkretności, jest
przepisem gminnym. Normy techniczne- są w stosunkach międzynarodowych, w
dziedzinie przewozów kolejowych, morskich i lotniczych. Mają szczególne
znaczenie w ochronie środowiska. Polskie Normy: określają wymagania
dotyczące bezpieczeństwa pracy, ochrony zdrowia i życia, podstawowych
cech jakościowych wyrobów, itd.; Są one ustanawiane przez Polski Komitet
Normalizacyjny; Zwyczaj i orzecznictwo- prawo zwyczajowe powstaje przez
długotrwałe i jednolite stosowanie oraz przekonanie zainteresowanych, że
to stosowanie jest prawnie nakazane. Nie jest ono źródłem prawa adm.
Zwyczaj ma znaczenie prawne jedynie gdy przepisy do nich odsyłają.
Orzecznictwo- zarówno orzeczenia org adm jak i orzeczenia sądowe nie są
źródłami prawa adm, ma ono znaczenie dla wykładni przepisów. Ocena
prawna wyrażona w orzeczeniu NSA wiąże ten sąd oraz organ adm w danej
sprawie. Ogłaszanie aktów prawnych: Rodzaje dzienników urzędowych:
Dziennik Ustaw RP, Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski;, dzienniki urzędowe ministrów kierujących
działami admin rządowej, dzienniki urzędowe urzędów centralnych,
wojewódzkie dzienniki urzędowe. Zasady ogłaszania aktów: ogłoszenie aktu
normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe, akty ogłasza się
niezwłocznie, wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia.
Przepisy porządkowe wchodzą w życie po upływie 3 dni od dnia ich
ogłoszenia. Akty podlegające ogłaszaniu: 1)Dziennik Ustaw: Konstytucja,
ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, rozporządzenia, orzeczenia TK,
niektóre uchwały RM.

Formy działania administracji: organy adm pub mogą działać tylko w
relacji do prawa. Działanie admin to nie tylko wydawanie aktów adm
dotyczących spraw indywidualnych, bądź podejmowanie innych czynności
prawnych, ale też inne formy aktywności, jak np. działania faktyczne,
które muszą być oparte na prawie, kontrolowane i niekiedy mogą rodzić
pewne skutki prawne. Podział: 1)czynności prawne(objawienie woli organu
adm w celu wywołania określonych skutków prawnych) a)gdy admin działa
władczo to mamy doczynienia z czynnościami administracyjnoprawnymi,
b)gdy admin nie działa władczo lecz posługuje się czynnościami prawa
cywilnego, 2)inne działania adm, nie polegające na wydawaniu aktów
prawnych, nie będące czynnościami prawnymi: a)działania
społeczno-organizatorski(polegają na organizowaniu wszelkiego rodzaju
akcji społecznych), b)działania faktyczne zwane czynnościami
materialno-technicznymi(prowadzenie różnych rejestów, ewidencji,
kartotek, sporządzanie maszynopisów), c)zwykłe
poświadczenia(poświadczenie jest aktem stwierdzającym tylko istnienie
określonego stanu faktycznego lub stanu prawnego) Czynności
administracyjnoprawne: podział: 1. a)akty zewnętrzne(mogą być skierowane
do wszystkich obywateli, b)akty wewnętrzne(skierowane do podmiotów
pozostających w stosunku podporządkowania); 2.czynności adm: a)akty
generalne(w układzie zewnętrznym to: rozporządzenia, a w układzie wew:
instrukcje, w układzie zakładowym: regulaminy),b)indywidualne(w układzie
zew:decyzje administracyjne, w układzie wew: polecenia, w układzie
zakładowym: polecenia zakładowe dla użytkowników) 3. ze względu na
adresatów: a)akty generalne(rozporządzenia), b)akty planowania, c) akty
tworzące sytuacje prawne dla obywateli(np.: prawo korzystania z urządzeń
publicznych, ustalenie zakazu kąpieli), d)akty tworzące uprawnienia lub
obowiązek dla oznaczonego adresata, e)akty egzekucyjne. Akt
administracyjny: aktem adm jest władcze działanie prawne organu adm.
skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków
pranych. Postawą aktu adm jest przepis prawny. Cechy: musi pochodzić od
organu uprawnionego, musi mieć podstawę prawną, musi spełniać inne
warunki przewidziane przez prawo. Cel: wywołanie skutków prawnych(akt
ten tworzy, zmienia lub znosi prawa i obowiązki bądź ustala je w sposób
wiążący albo uznaje stan prawny pewnej rzeczy. Akt adm. jest działaniem
jednostronnym i władczym.
Podział aktów adm: 1) akt deklaratoryjny(stwierdza że pewien stosunek
prawny zaistniał, akt deklaratoryjny nie tworzy obowiązków czy
uprawnień; stwierdza on że zaszły wszystkie przesłanki warunkujące
nabycie prawa, dopiero od chwili wydania takiego aktu można skutecznie
powoływać się na swoje prawo), akt konstytutywny(ma charakter twórczy,
tworzy, zmienia lub znosi stosunek prawny, a skutek prawny aktu
następuje nie z mocy ustawy ale z mocy aktu adm; 2) akty
formalne(wymagają szczególnej formy), nieformalne; 3) akty zewnętrzne,
wewnętrzne; 4)akty pozytywne(w całości uwzględniają żądanie adresata),
akty negatywne(nie uwzględniają choćby w części żądania strony i
nakładające na stronę obowiązek prawny); 5)akty jednostronne(wydawane są
niezależnie od woli adresata aktu), dwustronne(wydaje się za zgodą
adresata); 6) akty nakazujące, kształtujące i ustalające; 7) akty które
wywierają skutki prawne w sferze prawa cywilnego bezpośrednio bądź
pośrednio; 8)akty związane(organ musi wydać akt określonej treści),
uznaniowe(organ ma dowolność w wydawaniu aktów i określaniu ich treści),
Akt adm a wyrok sądowy: akt adm jest podobnie jak wyrok, aktem
stosowania prawa, ponieważ określa co w konkretnym przypadku jest
prawem. Różnice: akt adm jest skierowany na przyszłość, wyrok rozstrzyga
spór w sposób wiążący; sąd rozstrzyga bezstronnie, organ adm rozstrzyga
w drodze aktu adm o powierzonej mu sprawie adm i jest jednocześnie
rozstrzygającym i jedną ze stron; sąd działa na wniosek, organ adm może
działać z urzędu. Prawidłowość aktu adm: akt adm jest prawidłowy jeżeli
odpowiada wszelkim przesłankom stawianym mu przez porządek prawny. Jest
prawidłowy: gdy został wydany przez właściwy organ, zgodnie z przepisami
prawa formalnego i treściowo zgodny z obowiązującym prawem. Wadliwość
aktu adm: nieistotne(akt nią dotknięty jest wiążący i ważny, może być co
najwyżej sprostowany), istotna(wady powodujące wzruszalność aktu, mogą
powodować uchylenie lub zmianą aktu), powodująca nieważność
aktu(szczególnie ciężkie wady, powodujące że akt nie rodzi skutków
prawnych). Kto ocenia czy akt adm jest ważny: domniemanie ważności aktu
adm. Trwałość aktu adm(prawomocność): prawomocność
formalne(niezaskarżalność aktu adm zwykłymi środkami prawnymi),
materialna(akt adm nie może być zmieniony ani zniesiony zarówno na
wniosek strony ani też przez organ z urzędu, aktem równorzędnym, wiąże
zarówno strony jak i organy). Sposoby zmiany aktów prawomocnych: przez
akt wyższej rangi, w razie zmiany stanu faktycznego, wywłaszczenie
prawa(naczelny organ administracji państwowej, również wojewoda, może
uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną,
jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub
zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki lub dla
ważnych interesów państwa.
Klauzule dodatkowe: akt adm może być zaopatrzony w pewne klauzule
dodatkowe jeśli prawo na to zezwala, mogą mieć znaczenie dla okresu
obowiązywania aktu bądź utraty mocy obow(oznaczenie okresu obow aktu,
warunek zawieszający i rozwiązujący, zlecenie(akt adm może zobowiązywać
adresata do określonego działania, znoszenia lub zaniechania, jest to
dodatkowy obowiązek adresata, nie spełnienie zlecenia nie ma wpływu na
skuteczność aktu głównego) Utrata mocy obowiązującej: zrzeczenie się
prawa(przez strony aktu), zasadnicza zmiana okoliczności faktycznych,
uchylenie przez właściwy organ, uchylenie przez ustawę, zmiana
charakteru aktu, inne przyczyny przewidziane prawem
Uznanie administracyjne(swobodne uznanie)ustawodawca nie wiąże organu w
zakresie orzekania w określonej sprawie. Instytucje zwolnienia organu z
mocy prawa od związania ustawowego nazywano swobodnym uznaniem a obecnie
mówi się o uznaniu administracyjnym. Uznanie administracyjne w ujęciu
współczesnym. Administracja to wykonywanie ustaw, przy którym ważne są
dwie instytucje, uznanie administracyjne i pojęcie nieokreślone. Gdy
konkretna sytuacja prawna odpowiada stanowi przewidzianemu przez ustawę,
to powinien nastąpić skutek prawny przewidziany przez ten akt, a
dokładniej przez normę prawną w nim zawartą. Stosowanie prawa-
wyjaśnienie i ustalenie stanu faktycznego, wykładnia i ustalenie stanu
ustawowego, subsumpcja, ustalenie skutku prawnego udowodnionego faktu.
Prawidłowość stosowania ustawy podlega kontroli a zwłaszcza kontroli
zewnętrznej, niezależnie od administracji czyli kontroli sądu. Pojęcie
uznania administracyjnego. Uznanie istnieje gdy admin. dla
urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi
rozwiązaniami, gdy norma prawna nie determinuje w sposób jednoznaczny
skutku prawnego lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego
wyboru organowi adm. Uznanie musi wynikać z normy prawnej. Decyzje admin
oparte na uznaniu podlegają kontroli NSA, który bada czy organ nie
przekroczył granic uznania. Pojęcie nieokreślone(np.: interes społeczny,
interes publiczny, ważny interes strony)- ustalenie co się kryje pod
takimi określeniami należy do adm wykonywującej ustawy.
Inne formy działania adm.: umowa cywilnoprawna(regulowana przez przepisy
prawa cywilnego, ale także przez prawo administracyjne w zakresie
uprawnień i obowiązków organu adm., ma zastosowanie głównie w
przypadkach gdy adm nabywa lub zbywa określone składniki majątkowe,
spory wynikłe na podstawie tych umów rozstrzygają sądy powszechne);
umowa administracyjne (może być zawarta z osobą w stosunku do której w
innym przypadku musiałby być wydany akt adm., umowę tę zawiera organ adm
ze stroną bądź stronami, może ona powodować nawiązywanie, zmianę lub
znoszenie stosunków; w polski prawie nie występuje), ugoda adm(ma
charakter ugody pomiędzy stronami postępowania adm zawieranej przed
organem przed którym toczy się  post adm, może być zawarta tylko w
indywidualnej sprawie adm); porozumienie adm.(jest instrumentem
organizowania działalności podmiotów w sferze przydzielonych im zadań w
szczególności obejmować może sferę stosunków adm, porozumienia mogą
zawierać: gminy z organami adm rządowej w sprawie przejmowania przez
gminę zadań z zakresu adm rządowej, gminy między sobą w sprawie
powierzenia jednej z nich określonych zadań publicznych, województwo z
innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu teryt. w
sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych, powiat z organami adm
rządowej w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu adm rządowej,
powiat z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego w sprawie
powierzenia prowadzenia zadań publicznych, a także z województwem.),
przyrzeczenia - promesa(szczególny rodzaj oświadczenia organu adm przez
które zobowiązuje się on do podjęcia określonego działania albo do
dopuszczenia do pewnego działania, nie jest w Polsce uregulowana,
promesę wydaje się w drodze decyzji adm).

Ustrojowe prawo adm.- ustrój adm publicznej obejmuje ustrój urządzeń
społecznych spełniających funkcje ad, o ile jest on prawnie unormowany
oraz cały system organów adm, ich kompetencje. Oprócz organów
administracyjnych, administracja może być wykonywana przez: zakłady adm,
przedsiębiorstwa państwowe, korporacje, org. społeczne, upoważnione
osoby prywatne. Zasady powiązań podmiotów adm publicznej-
koncentracja(punkt ciężkości adminstrowania spoczywa w rękach organów
naczelnych, centralnych, które decydują we wszystkich ważnych
sprawach.), dekoncentracja(punkt ciężkości administrowania leży w
organach terenowych, które wykonują przeważającą większość zadań admin,
przekazanie właściwości do załatwiania sprawa adm w duł, przy zachowaniu
przez orany centralne prawa udzielania wytycznych, poleceń),
decentralizacja(zachodzi wówczas gdy określone sprawy przekazywane są
jako zadania własne podmiotom samorządowym, organ wyższego rzędu nie
może wydawać poleceń organom niższego stopnia co do sposobu
rozstrzygnięć, nie jest autonomią; zalety: zbliżenie podmiotu
decydującego do załatwianej spray, lepsza możliwość kierowania procesem
decyzyjnym, większa przejrzystość, mniejsze obciążenie pionowego
przepływu informacji, zwiększenie poczucia odpowiedzialność, zwiększanie
potęcjału wprowadzania nowości), centralizacja(polega na tym że w
określonej sferze właściwości system organów adm jest zorganizowany w
ten sposób że podejmowanie decyzji należy wyłącznie do organów wyższych,
organy niższe mają jedynie pozycję organów przygotowujących
rozstrzygnięcia, odmianą systemu centralistycznego może być taki system
iż rozstrzygnięcia należą w prawdzie do organów niższych szczebli ale
organy  te podejmując rozstrzygnięcia są podporządkowane poleceniom i
dyspozycjom organów wyższego szczebla), hierarchiczne
podporządkowanie(przejawia się w podwójnej zależności: 1) służbowej-
polega na tym że nie ma prawnego ograniczenia sfery wydawania poleceń
służbowych, przez organ wyższy organom niższym, 2)osobowa- polega na tym
że organ wyższego stopnia ma prawo obsadzenia stanowisk w organach
niższego szczebla; zalety- jednolitość działania, łatwe ustalenie,
uzasadnienie i wyegzekwowanie odpowiedzialności, eliminowanie sporów
kompetencyjnych, jasny układ kompetencji w działaniach na zewnątrz.
Kontrola: prawo organu kontrolującego do wyłącznie sprawdzania
działalności innych organów czy jednostek organizacyjnych i oceniania
prawidłowości ich działalności , przyrównywanie do jakichś wzorców.
Nadzór - oznacza kontrolę oraz możność podjęcia prawem przewidzianych
środków wiążących nadzorowanego lub możność bezpośredniego wzruszenia
jego aktów), Środki nadzoru: represyjnego: żądanie informacji, uchylenie
aktu prawnego, zarządzenie wykonania obowiązku, zarządzenie zastępcze,
ustanowienia organu komisarycznego; środki prewencyjne: uzgodnienie aktu
organu nadzorowanego z organem nadzoru, zatwierdzenie akty, ustalenie
budżetu jednostki nadzorowanej przez organ nadzoru; Nadzór merytoryczny
i personalny(zawieszenie w czynnościach, pozbawienie członkowstwa).
Podmioty administracji: pierwotnym podmiotem adm jest państwo. Osoby
prawne prawa publicznego: korporacje, zakłady i fundacje(pochodne
podmioty adm zdecentralizowanej). Podmiotami adm są też prywatne osoby
fizyczne i prawne którym państwo państwo przekazuje zadania admin pub do
samodzielnego i władczego wykonywania. Administracja tworzy osoby prawne
prawa prywatnego i powierza im wykonywanie określonych zadań adm dlatego
są one też podmiotami adm.
Organ adm publ: 1)organ adm rządowej: stanowi wyodrębnioną część aparatu
adm rządowej, działa w imieniu i na rachunek państwa, uprawniony jest do
korzystania ze środków władczych, działa w zakresie przyznanych mu
kompetencji; 2)jednostki samorządu teryt- realizują zadania adm pub
przez swoje organy z wyjątkiem rozstrzygnięć podejmowanych w głosowaniu
powszechnym. organy tych jednostek: są wyodrębnione organizacyjnie,
działają w imieniu i na rachunek jednostki samorządu teryt, korzystają
ze środków władczych działają w zakresie przysługujących im kompetencji.
3)inne podmioty adm publicznej też mają swoje organy , z tym że ich
organy działają w imieniu i na rachunek tych podmiotów; Od organów
należy odróżnić osobę konkretną która wykorzystuje kompetencje organu.
Urząd : jest to zespół osobowy oraz zespół środków materialnych danych
do pomocy organowi celem wykonywania jego zadań i kompetencji.
Klasyfikacja organów adm pub: 1)organy naczelne i inne organy
adm(przepisy konstytucyjne nie wyróżniają obecnie naczelnych organów adm
rządowej, ale niektóre ustawy zwykłe wyróżniają je, do organów
naczelnych zaliczamy: RM, prezesa RM, ministrów i osoby powołane do
składu rządu, Prezydent, 2)organy centralne i terenowe(kryterium:
terytorialny zasięg działania organu; organem centralnym jest organ
którego zasięg działania rozciąga się na obszar całego państwa; organ
terenowy: organ, który realizuje swoje kompetencje tylko na określonej
części terytorium państwa; 3) organy decydujące i organy
pomocnicze(kryterium podziału: możność decydującego rozstrzygania spraw
w drodze czynności prawnych organu; organy decydujące: to organy które
mogą rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych, organy pomocnicze:
to takie organy które mogą tylko występować z inicjatywą vzy też
opiniować przedstawione im sprawy przez organy decydujące bądź też
jedynie wykonywać czynności kontrolne np.: rada legislacyjna przy
prezesie RM); 4)organy jednoosobowe i kolegialne(kryterium podziału:
struktura organu, a więc liczba osób tworząca organ,; organ kolegialny:
zalety- możliwość rozważenia wszystkich za i przeciw, wady: powolność
działania, duże koszty, mniejsze poczucie odpowiedzialności; organ
jednoosobowy: zalet: duża operatywność, szybkość podejmowanych decyzji,
niższe koszty, wyraźnie określona odpowiedzialność); 5)organy zawodowe i
społeczne(zawodowe: składa się lub jest obsadzany przez osoby które z
tego tytułu otrzymują wynagrodzenie będące źródłem utrzymania, organ
społeczny: organ w skład którego wchodzą osoby traktujące swą pracę w
organie honorowo). Zakres działania i właściwość organu: kompetencje-
zespół uprawnień dotyczących określonego zakresu spraw w których organ
ma prawo i obowiązek działania. Zakres działania- wskazuje jakimi
sprawami ma się zajmować dany organ. Właściwość- pozwala na udzielenie
odpowiedzi na pytanie jaki podmiot admin., jaki organ admin, jest
powołany do załatwiania spraw adm danego rodzaju. Rodzaje właściwości:
1) rzeczowa(dotyczy przydzielonych danemu organowi kategorii spraw), 2)
miejscowa(zwana terytorialną, dotyczy przestrzeni działania organu
np.:na jakim obszarze organ może realizować swoją właściwość rzeczową),
instancyjna(rozstrzyga którego stopnia - I czy II instancji - organ jest
właściwy do załatwiania sprawy), funkcjonalna(określa który z
wewnętrznych organów danego podmiotu jest właściwy do załatwienia danej
sprawy); Przestrzeganie właściwości: dla ustalenia organu właściwego
należy uwzględniać wszystkie wymienione rodzaje właściwości, organ jest
zobowiązany wykonywać zadania jemu przydzielone i przestrzegać z urzędu
swojej właściwości. Przenoszenie właściwości: ustawa określa zakres
działania danego organu, może też zlecać określonemu podmiotowi
wykonanie zadań zleconych z zakresu zadań innego podmiotu adm. np.:
gmina może wykonywać zadania zlecone z zakresu adm rządowej na podstawie
ustawy lub porozumienia. Obywatele muszą być poinformowani o zmianie
właściwości. Władztwo organizacyjne: uprawnienia do tworzenia, zmiany i
znoszenia podmiotów adm. Utworzenie podmiotu adm następuje przez wydanie
akty prawnego przez organ władzy ustawodawczej lub wykonawczej.
Samorząd: system adm zdecentralizowanej polega na tym że obok admin
rządowej istnieje szereg innych podmiotów które wykonują administracje
samodzielnie, są to związki publicznoprawne czyli samorząd. Orany
samorządu nie są organami państwa. Admin samorządową można określić jako
admin samodzielną, poddaną jedynie nadzorowi a ponadto realizowaną przez
odrębne od państwa podmioty. Cechy samorządu: korporacyjne charakter,
członkiem samorządu staje się z mocy ustawy, wykonuje zadania należące
do admin pub, zasada subsydiarności. Inne, poza terytorialnym, rodzaje
samorządów: specjalny(zawodowy, gospodarczy, wyznaniowy,
narodowościowy), Zakład administracyjny(publiczny): jest to jednostka
organizacyjna nie będąca organem państwowym, ani organem samorządu,
która została powołana do wykonywania zadań publicznych, jest uprawniona
do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych. Władczo zakładowe:
wynika ono z upoważnienia organów zakładu do abstrakcyjnych jak i
konkretnych regulacji na podstawie i w ramach ustaw. istotę władztwa
stanowi zakres upoważnień dla organów zakładu do jednostronnego
kształtowania stosunków prawnych z użytkownikami zakładu jak również z
osobami które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze. Mogą
być tworzone w drodze ustawy, aktów organów adm rządowej i organów
samorządu terytorialnego bądź też przez osoby fizyczne i prawne za
zezwoleniem adm publicznej. Użytkownicy zakładów: zakłady publiczne
istnieją w celu świadczenia usług ich użytkownikom, a więc uczniom,
studentom, chorym, itd. Użytkownicy są podmiotami w stosunku do których
ma zastosowanie władztwo zakładowe. Konieczne jest przestrzeganie zasada
równości praw obywateli do korzystania ze świadczeń zakładów
publicznych. Przyjęcie w poczet użytkowników następuje w drodze aktu
podjętego przez uprawniony organ zakładu. Prawa i obowiązki użytkownika
wynikają z ustaw i aktów wykonawczych, jak również ze statutów i
regulaminów zakładowych. Fundacja: jest instytucją opartą na majątku
przeznaczonym przez jej założyciela na określone niegospodarcze cele,
zazwyczaj naukowe, kulturalne, oświatowe lub dobroczynne. Fundacja może
być ustanowiona dla realizacji celów społecznie lub gospodarczo
pożytecznych. Fundatorem może być osoba fizyczna(niezależnie od
obywatelstwa i miejsca zamieszkania) bądź osoba prawna mająca siedzibę w
Polsce lub za granicom. Siedziba fundacji powinna znajdować się na
terytorium RP. Fundator wskazuje cel fundacji oraz składniki majątkowe
przeznaczone na jego realizację. Uzyskuje osobowość prawną z chwilą
wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Nadzór nad działalnością fundacji
sprawuje minister właściwy ze względu na zakres jej działalności i
wojewoda. Likwidacja: w razie osiągnięcia celu lub w razie wyczerpania
środków finansowych i majątku fundacji. Inne podmioty wykonujące zadania
z zakresu admin pub: funkcje admin pub mogą być zlecane organizacją
społecznym, państwowym i komunalnym jednostkom organizacyjnym nie
będącymi organami admin rządowej bądź samorządu terytorialnego. Zlecenie
funkcji - polega na tym że przepisy prawa powierzają bądź zezwalają na
powierzenie określonemu podmiotowi nie będącemu organem adm rządowej ani
samorządowej, wykonywania adm publicznej. Zlecanie tych funkcji
organizacjom społecznym może nastąpić w drodze ustawowej(np.: ochotnicze
straże pożarne, PCK, Polski Związek Łowicki. Podmiotami administracji
publicznej są też: agencje, przedsiębiorstwa państwowe i stowarzyszenia.
Podział terytorialny: pojęcie: podziałem terytorialnym nazywa się
względnie trwałe rozczłonkowanie przestrzeni państwa, dokonywane dla
pewne grupy lub określonych tylko jednostek organizacyjnych państwa lub
jednostek nie państwowych ale wykonujących zadania państwowe. Rodzaje
podziału: 1)podział zasadniczy(tworzony dla organów terenowych o
kompetencjach ogólnych posiadających podstawowe znaczenie dla danej
jednostki podziału, a więc u nas dla terenowych organów rządowej adm
ogólnej i jednostek samorządu teryt.(gmin, powiat, województwo), 2)
podział pomocniczy- podział który dokonywany jest dla organów o
charakterze pomocniczym w stosunku do organów o podstawowym
znaczeniu(np. podział gminy na sołectwa). 3)podział specjalny- podziały
dokonywane dla wykonywania takich zadań państwa których wykonywanie w
ramach podziału zasadniczego jest z różnych względów mało celowe.
Konstytucja nie wymienia jednostek zasadniczego podziału teryt, z
konstytucji wynika że przedstawicielem RM w województwie jest wojewoda
oraz że podstawową jednostką sam teryt jest gmina, a inne jednostki
samorządowe określa ustawa. Ustrój terytorialny RP ma zapewniać
decentralizację władzy publicznej. Podział zasadniczy: gminy, powiaty,
województwa. Ustawa utworzyła 16 województw. Zmiana granic województw w
tym związana z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów
następuje w drodze rozporządzenia RM. Tworzenie, dzielenie i znoszenie
powiatów należy do RM.  Powiat obejmuje całe obszary graniczących ze
sobą gmin, albo cały obszar miasta na prawach powiatu. Miasto na prawach
powiatu różni się od powiatu tym że powiat obejmuje kilka gmin natomiast
miasto na prawach powiatu tylko jedną gminę, będącą miastem w zasadzie
liczącym ponad 100tys mieszkańców. Miasto na prawach powiatu jest gminą
która wykonuje również zadania powiatu. Gmina: tworzenie, łączenie,
podział i znoszenie gmin, ustalenie ich granic, oraz siedzib władz
następuje w drodze rozporządzenia RM. Podział pomocniczy: jednostki
zasadniczego podziału teryt mogą być dzielone na mniejsze jednostki
zwane jednostkami pomocniczymi; Tworzenie w gminie jednostek
pomocniczych w postaci sołectw, dzielnic miejskich, osiedli i innych
jest pozostawione do decyzji rady gminy. Na wsi są to sołectwa, w
mieście dzielnic i osiedli. Jednostką pomocniczą może być też położone
na terenie gminy miasto. Zasady tworzenia jednostek pomocniczych określa
statut gminy. Sołectwa, dzielnice i osiedla jako jednostki pomocnicze
nie posiadają osobowości prawnej i własnego majątku. Podziały specjalne-
dla potrzeb określonych dziedzin adm państwowej albo w innych
uzasadnionych społecznie celach ustawy szczególne mogą przewidywać
dokonanie teryt podziału specjalnego. Podział ten jest dokonywany dla
wojewódzkiej administracji niezespolonej. Wykaz organów adm
niezespolonej stanowi załącznik do ustawy o admin rządowej w
województwie(16 pozycji). Podziały specjalne nie mogą natomiast dotyczyć
wojewódzkiej administracji zespolonej, którą stanowią, - poza wojewodą -
kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży.

Kontrola adm publicznej- kontrola polega na: ustaleniu istniejącego
stanu rzeczy, ustaleniu jak być powinno, zestawieniu tego co istnieje z
tym co być powinno, ustaleniu przyczyny tej różnicy i sformułowaniu
zaleceń w celu usunięcia niepożądanych zjawisk. Inne nazwy kontroli:
inspekcja, lustracja, rewizja, wizytacja. Nadzór- obejmuje zawsze
kontrolę, oraz prawo do wydawania poleceń, wiążących dyrektyw co do
zmiany kierunków działania.
Rodzaje kontroli- 1)zupełna(obejmuje całość działania kontrolowanej
jednostki), ograniczona; 2) wstępne(polega na możliwości badania samych
zamierzeń podjęcia określonego działania przez organ kontrolowany),
faktyczna(wykonywana jest w czasie trwania działania, ma ona wpływ na
dalszy bieg tego procesu), następna(koncentruje się na etapach działania
które zostały już zakończone); 3) wewnętrzna(zarówno kontrolujący jak i
kontrolowany wchodzą w skład tej samej jednostki organizacyjnej),
zewnętrzna(każda kontrola wykonywana przez organ strukturalnie nie
włączony do systemu administracji publicznej, a skierowana na jej
działalność, np.: NIK, kontrola sądowa, parlamentarne, RPO); 4) z
urzędu(ma na celu ochronę interesu społecznego, publicznego), na
wniosek(ochronę interesu indywidualnego); 5) zapowiedziana,
niezapowiedziana.
Cech kontroli: powinna być bezstronna(jest zapewniona gdy organ
kontrolujący nie jest powiązany z jednostką kontrolowaną stosunkiem
nadzoru, gdy nie ponosi za jej działalność odpowiedzialności),
fachowa(możliwie najniższe nakłady przeznaczone na kontrolę, możliwie
najlepsze wyniki kontroli, możliwie najlepszy stosunek między nakładami
a wynikami).
System kontroli adm publicznej- Parlamentarna- rząd odpowiada przed
parlamentem za swoją działalność, to odpowiedzialność polityczna. Sejm
sprawuje kontrolę na RM w zakresie określonym przepisami konst i ustaw,
robi to za pomocą absolutorium. Posłowie mają też prawo składać
interpelacje oraz zgłaszać zapytania poselskie i pytania w sprawach
bieżących kierowane do członków RM. Kontrola NIK- NIK kontroluje
działalność org adm rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych
państwowych jednostek org. z punku widzenia legalności, gospodarności,
celowości i rzetelności. Wykonywanie tej kontroli jest stałym
obowiązkiem NIK, NIK może kontrolować działalność org samorządów teryt,
samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek org z
punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności. Jest to
kontrola fakultatywna. Postępowanie kontrolne: przeprowadzają
kontrolerzy na podstawie legitymacji i imiennego upoważnienia. 
Kompetencje inspektorów NIK: Mają prawo do: swobodnego wstępu do
obiektów i pomieszczeń jednostek kontrolowanych, wglądu do wszelkich
dokumentów związanych z działalnością jednostek kontrolowanych,
-przeprowadzania oględzin obiektów, składników majątkowych i przebiegu
określonych czynności, wzywania i przesłuchiwania świadków, żądania od
pracowników jednostek kontrolowanych udzielania ustnych i pisemnych
wyjaśnień, zasięgania w związku z przeprowadzaną kontrolą informacji w
jednostkach nie kontrolowanych oraz żądania wyjaśnień od pracowników
tych jednostek, korzystania z pomocy biegłych i specjalistów, zwoływania
narad z pracownikami jednostek kontrolowanych. Wynikiem przeprowadzonej
kontroli przedstawiane są w protokole kontroli podpisywanym przez
kontrolera i kierownika jednostki kontrolowanej. Kierownik może odmówić
podpisania i złożyć pisemne wyjaśnienie tej odmowy. NIK przekazuje
kierownikowi jednostki kontrolowanej  a także jednostki nadrzędnej oraz
właściwym organom państwowym wystąpienie pokontrolne. Kierownik
jednostki kontrolowanej musi w terminie określonym w wystąpieniu, nie
krótszym niż 14 dni, poinformować NIK o sposobie wykorzystania uwag i
wykonania wniosków oraz podjętych działaniach. RPO- stoi na straży praw
i wolności obywateli, określonych w Konstytucji RP i innych przepisach
prawa. RPO jest w swej działalności niezawisły, niezależny od innych
organów państwowych i odpowiada tylko przed Sejmem. Podejmuje działania
z własnej inicjatywy, na wniosek obywateli lub ich organizacji, na
wniosek organów samorządów bądź RPD. Może: samodzielnie prowadzić
postępowanie wyjaśniające, zwrócić się o zbadanie sprawy do właściwych
organów, zwrócić się do Sejmu o zlecenie NIK przeprowadzenia kontroli
dla zbadania określonej sprawy lub jej części, występować do właściwych
organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, występować do
TK z wnioskami o dokonanie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw,
występować z wnioskami do SN o podjęcie uchwały mającej na celu
wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości lub których
stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie. Po zbadaniu sprawy
może: skierować wystąpienie do organu, organizacji lub instytucji, w
których działalności stwierdził naruszenie praw i wolności obywatela,
zwrócić się do organu nadrzędnego nad jednostką, z wnioskiem o
zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa, żądać wszczęcia
postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć udział w każdym
toczącym się już postępowaniu - na prawach przysługujących
prokuratorowi, żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela
postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z
urzędu, zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego,
zaskarżać decyzje do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych
postępowaniach - na prawach przysługujących prokuratorowi, wystąpić z
wnioskiem o ukaranie, a także o uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia w
postępowaniu w sprawach o wykroczenia, na zasadach i w trybie
określonych w odrębnych przepisach, wnieść rewizję nadzwyczajną od
każdego prawomocnego orzeczenia, na zasadach i w trybie określonych w
odrębnych przepisach. Rzecznik Praw Dziecka- stoi na straży praw dziecka
określonych w konstytucji RP, Konwencji oprawach dziecka i innych
przepisach, z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków
rodziców. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych- jest organem do
spraw ochrony danych osobowych. Państwowa Inspekcja Pracy- PIP tworzą
Główny Inspektor Pracy i Okręgowe inspektoraty pracy oraz inspektorzy
pracy. Okręgowy inspektorat pracy obejmuje zakresem swojej właściwości
obszar jednego województwa. PIP powołana jest do nadzoru i kontroli
przestrzegania prawa pracy w szczególności i zasad BHP. Nadzorem i
kontrolą PIP są objęte wszystkie zakłady pracy. Nadzór nad PIP sprawuje
Rada Ochrony Pracy.
Kontrola sądowa- sądownictwo adm.: typy kontroli nad adm.: kontrola
wykonywana przez powołane do tego sądownictwo adm., kontrola wykonywana
przez sądy powszechne, typ mieszany kontroli wykonywanej w części przez
sądy powszechne a w części przez specjalistyczne sądownictwo adm.
Sądownictwo adm. polega w zasadzie na orzekaniu o legalności aktów adm
przez organy o charakterze sądowym. Kontrola polega w tym przypadku na
możności skasowania aktu, a nie na zastąpieniu aktu wadliwego nowym
aktem. Kontrola sądów adm przybiera postać kontroli następnej. Systemy
sądownictwa adm.: 1)system klauzuli generalnej(wszystkie akty adm
podlegają kontroli sądowej), system enumeracji(kontroli sądu adm
podlegają tylko akty wyraźnie wyliczone w ustawie, cała źaś reszta nie
jest poddana tej kontroli); 2)system ochrony prawa
podmiotowego(zbudowany z punktu widzenia ochrony prawa jednostki),
system ochrony prawa przedmiotowego(zbudowany z punktu widzenia kontroli
legalności aktów adm bez względu na ich stosunek do jednostek, system
mający na celu zapewnienie przestrzegania prawa przedmiotowego).
Sądownictwo w Polsce: w 1980 powołano NSA, kompetencje NSA opierały się
wtedy na klauzuli enumeracji pozytywnej. Od 1990 wprowadzono klauzulę
generalną, ograniczoną klauzulą enumeracji negatywnej. Wprowadzenie
klauzuli gen. oznaczało że do NSA można zaskarżać w zasadzie wszystkie
decyzje administracyjne. NSA sprawuje w zakresie określonym w ustawie
kontrolę działalności adm publicznej. Kontrola ta obejmuje również
orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu teryt i aktów
normatywnych terenowych organów adm rządowej. NSA dzieli się na Izbę
finansową i Izbę ogólnoadministracyjną. Zakres kontroli NSA: sąd orzeka
w sprawach skarg na: decyzje adm, postanowienia adm, uchwały organów sam
teryt, akty nadzoru nad działalnością organów. NSA rozstrzyga także
spory o właściwość między organami sam teryt a terenowymi organami adm
rządowej. Cech polskiego sądownictwa adm: skoncentrowany jest w jednym
sądzie, jest jednoinstancyjne, oparte na klauzuli generalnej
ograniczonej, oparte o system ochrony prawa podmiotowego, sąd adm
sprawuje kontrolę legalności działania dm publicznej, sąd sprawuje
kontrolę następną, kontroli poddane są również akty adm oparte na
uznaniu adm, sąd posiada jedynie kompetencje kasacyjne, dopuszczalna
jest skarga na bezczynność adm. Pozostałe sądy: sądy ubezpieczeń
społecznych- rozpoznaje sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, są to
odrębne jednostki organizacyjne sądów okręgowych. Od decyzji oddziału
ZUS`u, z zakresu ubezpieczenia społecznego, świadczeń, z funduszu
alimentacyjnego oraz innych świadczeń należących do właściwości ZUS,
przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd może
orzekać merytorycznie w sprawie. Sąd antymonopolowy: od decyzji organów
adm rządowej właściwych w sprawach z zakresu energetyki i ochrony
konkurencji i konsumentów, przysługują środki odwoławcze do sądu
okręgowego w Warszawie – sądu antymonopolowego; sądy powszechne:
rozpatrują sprawy z zakresu postępowania egzekucyjnego w admin, na
podstawie ustawy prawo o aktach stanu cywilnego, prawo wodne jak również
odwołania od decyzji przewodniczącego KRRITV. Ponadto strona może
dochodzić przed sądem powszechnym odszkodowania, jeżeli poniosła szkodę
w wyniku uchylenia decyzji w związku ze wznowieniem postępowania,
stwierdzeniem nieważności lub uchylenia albo zmiany decyzji.
Kontrola wewnątrzadministracyjna: pod tym określeniem rozumieć należy
instytucje kontrolne usytuowane w systemie organów admin pub. Rodzaje:
kontrola resortowa: jest to kontrola wykonywana w ramach struktury
organizacyjnej resortu. Jest ona przejawem zachodzącego pomiędzy
podmiotami pozostającymi w zależności od siebie stosunku nadzoru. W
obrębie każdej jednostki organizacyjnej przełożony powinien kontrolować
pracę podległych pracowników i sam podlega kontroli ze strony swego
przełożonego. Kontrola resortowa jest realizowana w sposób bezpośredni
przez pracowników poszczególnych komórek organizacyjnych organu
nadrzędnego nad jednostką kontrolowaną, albo też jest wykonywana przez
specjalne komórki organizacyjne; kontrola instancyjna: jest najczęściej
szczególną formą wykonywania kontroli resortowej. Wiąże ona się zawsze z
pewnym podporządkowaniem organu niższego organowi wyższego stopnia. Jest
ona instytucją procedury administracyjnej. Kontrola międzyresortowa: w
systemie organizacji admin rządowej istnieją organy które sprawują
kontrolę działalności podmiotów usytuowanych także poza strukturą danego
resortu. Wśród tego typu kontroli występują inspekcje specjalne.
Inspekcje te charakteryzują się tym że ich zadaniem jest czuwanie nad
realizacją określonego odcinka zadań administracji rządowej w sferze
działania różnych resortów. Można je podzielić na 2 grupy: 1)o pełnym
zakresie międzyresortowym(kontrola skarbowa, Inspekcja sanitarna,
Inspekcja ochrony środowiska, Inspekcja handlowa); 2) o ograniczonym
zakresie międzyresortowym (Inspekcja skupu i przetwórstwa artykułów
rolnych, Inspekcja Ochrony roślin, Inspekcja Nasienna, Inspekcja
Farmaceutyczna, Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Celna); Kontrola
prokuratorska: zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz
czuwanie nad ściganiem przestępstw. Może ona zaskarżać do sądu niezgodne
z prawem decyzje adm oraz brać udział w postępowaniu sądowym w sprawach
zgodności z prawem takich decyzji oraz opiniować projekty aktów
normatywnych. Jeżeli uchwała organów sam teryt albo rozporządzenie
wojewody są niezgodne z prawem, prokurator zwraca się do organu który je
wydał o ich zmianę lub uchylenie albo kieruje wniosek o ich uchylenie do
właściwego organu nadzoru, w przypadku uchwał organów sam teryt
prokurator może też wystąpić z wnioskiem o ich uchylenie do sądu adm
organu adm o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z
prawem. Prokuratorowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji
ostatecznej. Służy mu też skarga do sądu adm na rozstrzygnięcia organów
adm publicznej w sprawie indywidualnej. Regionalne Izby Obrachunkowe: są
to państwowe organy nadzoru i kontroli, sprawują nadzór nad
działalnością jednostek sam teryt w zakresie spraw finansowych oraz
dokonują kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych. Izby
kontrolują gospodarkę finansową na podstawie kryterium zgodności z
prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym, a w zakresie zadań
zleconych także według kryterium celowości, rzetelności i gospodarności.
W przypadku nieuchwalenia budżetu przez organ stanowiący jednostki sam
teryt RIO ustala budżet tej jednostki w terminie do końca kwietnia roku
budżetowego. Do zadań RIO należy też wydawanie opinii. Organy RIO:
kolegium izby, komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny
budżetowej. W każdej RIO tworzy się wydziały: kontroli gospodarki
finansowej oraz informacji, analiz i szkoleń. Nadzór nad działalnością
RIO sprawuje Prezes RM na podstawie zgodności z prawem. Inne formy
kontroli admin: kontrola sprawowana bezpośrednio przez obywateli oraz
środki masowego przekazu(prawo składania skarg,  wniosków i petycji od
organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych.
Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte
wykonywanie zadań, naruszenie praworządności lub słusznych interesów
skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.
Środki masowego przekazu ujawniają i krytykują negatywne zjawiska życia
społecznego i gospodarczego oraz prowadzą działalność interwencyjną, w
ten sposób prowadzą kontrolę społeczną. Organy mają obowiązek udzielania
mediom rzetelnych informacji zawiązanych z ich działalnością.

Źródła prawa
Akty normatywne, które są wydawane przez wyposażone w kompetencje
prawotwórcze (uzyskane w drodze ich udzielenia przez konstytucję lub
ustawę - w drodze delegacji ustawowej) organy władzy publicznej
(państwowej lub samorządowej) tworzą system formalnie legitymowanych
źródeł prawa. Źródła prawa powiązane są ze sobą kompetencyjnie i
merytorycznie. Powiązania kompetencyjne wiążą się z hierarchiczną budową
aparatu państwowego, co powoduje zróżnicowanie mocy prawnej (moc równa,
niższa, wyższa) wydawanych przez organy władzy państwowej i samorządowej
aktów prawotwórczych i stworzenie ich hierarchii.
"W doktrynie i praktyce prawniczej w zasadzie powszechnie przyjmuje się,
że:
a) akt prawotwórczy o niższej mocy prawnej nie powinien być niezgodny z
aktem prawotwórczym o wyższej mocy prawnej;
b) akt prawotwórczy o wyższej mocy prawnej może uchylić akt prawotwórczy
o niższej mocy prawnej;
c) akt prawotwórczy o wyższej mocy prawnej przesądza w pewnym stopniu o
treści aktu o niższej mocy prawnej;
d) istnieje obowiązek wydawania aktów o niższej mocy prawnej , jeżeli są
one niezbędne dla realizacji postanowień aktów o wyższej mocy prawnej."
[J. Jabłońska-Bonca, Wstęp do nauk prawnych]
Powiązania merytoryczne aktów prawotwórczych odnoszą się do relacji
między treścią regulowanych stosunków społecznych w aktach prawnych.

Nowa Konstytucja RP w rozdziale III ( art. 87 ust. 1 i ust. 2 oraz art.
93) ujmuje źródła prawa RP w następujące grupy:
1. źródła powszechnie obowiązującego prawa na obszarze całego państwa
2. źródła prawa powszechnie obowiązującego o ograniczonym terytorialnie
zasięgu (prawo miejscowe)
3. źródła prawa wewnętrznie obowiązującego
Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego na obszarze całego państwa
należą:
• konstytucja
• ustawy
• ratyfikowane umowy międzynarodowe
• rozporządzenia
Źródła prawa powszechnie obowiązującego o ograniczonym zasięgu (prawo
miejscowe) tworzą:
• akty prawa miejscowego stanowione przez organy samorządu
terytorialnego (uchwały organów kolegialnych samorządu terytorialnego)
• akty prawne, wydawane przez terenowe organy administracji rządowej
Ponadto charakter źródeł prawa powszechnie obowiązującego mają takie
akty normatywne jak: rozporządzenia z mocą ustaw wydawane przez
Prezydenta RP w ścisle określonych sprawach (rozdział XI Konstytucji),
układy zbiorowe pracy, umowy zawierane przez Radę Ministrów z kościołami
i związkami wyznaniowymi, niektóre regulaminy Sejmu i Senatu.

Źródłami prawa wewnętrznie obowiązującego są:
• uchwały Rady Ministrów
• zarządzenia Prezydenta RP
• zarządzenia Prezesa Rady Ministrów
• zarządzenia ministrów
• niektóre uchwały Sejmu i Senatu
• regulaminy Zgromadzenia Narodowego
• niektóre akty innych centralnych organów państwowych
W hierarchii legitymowanych źródeł prawa najwyższe miejsce zajmuje
konstytucja, ustawa zasadnicza, zawierająca normy - zasady będące
fundamentem politycznego, społecznego i gospodarczego porządku w
państwie.
Drugie miejsce w hierarchii źródeł prawa zajmują ustanawiane przez
parlament ustawy.
Regulacje ustawowe odnoszą się do pewnego spektrum spraw (jest to tzw.
materia ustawowa) o fundamentalnym znaczeniu dla działalności państwa
np. przyznanie praw i nakładanie obowiązków na poszczególne grupy
społeczne (ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela; Dz. U. Nr
3, poz. 19 z późniejszymi zmianami); organizację i zasady działania
organów władzy publicznej np. Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie
oświaty - (t. jedn., Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późniejszymi
zmianami), Ustawa z 14 czerwca 1960 r. - kodeks postępowania
administracyjnego (t. jedn., Dz. U. z 1980 r. Nr 9, poz. 26 z
późniejszymi zmianami): ustrój gospodarczy i inne doniosłe z punktu
widzenia państwa sprawy.
Ustawy normujące obszerne dziedziny spraw noszą nazwę kodeksów.
Legislacja Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje w systemie źródeł prawa
istnienie rozporządzeń z mocą ustawy. Akty te mają moc równą ustawie,
ustanawiane są w ściśle określonych przez Konstytucję sprawach (stan
nadzwyczajny). Rozporządzenia wykonawcze do ustaw są kolejnymi
dokumentami o charakterze prawotwórczo-wykonawczym. Pochodzą od
naczelnych organów administracji państwowej, a na szczeblu terenowym od
wojewodów. Są wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego i służą
wykonywaniu ustaw.

Przedstawione powyżej źródła prawa łącznie z aktami prawnymi organów
samorządu terytorialnego (uchwałami), tworzą grupę aktów prawotwórczych
powszechnie wiążących tzn. zawierają normy prawne, których adresatem
może być każdy podmiot w państwie.
Kolejne w hierarchii źródeł prawa, akty normatywne, to: niektóre rodzaje
uchwał parlamentu i rządu oraz zarządzenia organów administracji
rządowej. Tworzą one grupę aktów prawotwórczych wewnętrznie wiążących
(ich normy dotyczą podmiotów usytuowanych wewnątrz aparatu państwowego i
samorządowego).
Część uchwał i zarządzeń nie ma charakteru aktów prawotwórczych, gdyż
nie zawiera norm prawnych.
Grupę źródeł prawa powszechnie obowiązującego, zewnętrznego tworzą
ratyfikowane umowy międzynarodowe, będące dokumentami prawnymi
powstałymi w konsekwencji zgodnego oświadczenia woli podmiotów prawa
międzynarodowego (tj. państw lub organizacji międzynarodowych). Umowy
międzynarodowe ratyfikowane na podstawie upoważnienia ustawowego zajmują
wysokie miejsce w hierarchii źródeł prawa. Legitymowane źródła prawa
wewnętrznego i umowy międzynarodowe publikowane są w dziennikach (aktach
promulgacyjnych) Rzeczpospolitej Polskiej:
• Dzienniku Ustaw RP (konstytucja, ustawy, rozporządzenia z mocą
ustawy, rozporządzenia wykonawcze, umowy międzynarodowe)
• Monitorze Polskim (uchwały i niektóre zarządzenia)
• Dziennikach Urzędowych poszczególnych ministerstw (np.
zarządzenia)
• Wojewódzkich Dziennikach Urzędowych (rozporządzenia i
zarządzenia wojewody, uchwały organów samorzadu terytorialnego).
Akty organów samorządu terytorialnego publikowane są w sposób zwyczajowo
przyjęty na danym terenie, w drodze obwieszczeń, w lokalnych mediach.

Znajomość źródeł prawa znacznie pomaga w poruszaniu się po obszarach
prawa, jest niezbędna do skutecznego stosowania prawa, pozwala na
prawidłowe wykonywanie zadań z zakresu pełnienia różnorodnych funkcji
publicznych.

ŹRÓDŁA PRAWA W POLSCE
Źródłami prawa w znaczeniu materialnym są wszelkiego rodzaju stosunki
międzyludzkie. W znaczeniu formalnym źródłem prawa jest forma jego
występowania i pochodzenia.
Rodzaje źródeł prawa:
a) zwyczaje (prawo zwyczajowe, niepisane) - wytwór historycznego procesu
kształtowania się stosunków społecznych;
b) akty normatywne (prawo stanowione, pisane) - akty wydane przez organy
państwowe, złożone z przepisów prawnych i zawierające normy prawne,
mające określoną strukturę.
System źródeł prawa to całokształt aktów normatywnych obowiązujących w
danym państwie, charakteryzujący się hierarchiczną strukturą, która
polega na tym, że jedne akty normatywne mają nadrzędny charakter w
stosunku do innych (powoduje to, że żadne prawo nie może być sprzeczne z
prawem stopnia wyższego).
Delegacja ustawowa to zawarte w ustawie upoważnienie do wydania przez
dany organ administracji państwowej konkretnego aktu normatywnego
(źródła stopnia niższego są wydawane na podstawie źródeł stopnia
wyższego i celem ich wykonania).
Polska Konstytucja stanowi, że w Polsce źródłami powszechnie
obowiązującego prawa są:
a) Konstytucja (ustawa zasadnicza),
b) ustawy,
c) ratyfikowane umowy międzynarodowe,
d) rozporządzenia,
e) akty prawa miejscowego.
Konstytucja jest źródłem prawa najwyższej rangi, więc żaden inny akt
normatywny nie może być z nią sprzeczny. Określa ona zasady ustroju
politycznego i gospodarczego państwa, jego strukturę organizacyjną oraz
wolności, prawa i obowiązki obywateli.
Ustawa to akt normatywny nadrzędny w stosunku do innych (z wyjątkiem
konstytucji i ratyfikowanych umów międzynarodowych), którym reguluje się
istotne sprawy życia politycznego, społecznego i gospodarczego państwa
(podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie, budżet).
Tryb tworzenia ustaw reguluje regulamin sejmowy. Pierwszym etapem jest
zgłoszenie projektu ustawy przez uprawnione organy lub osoby. Inicjatywa
ustawodawcza (prawo do zgłoszenia projektu ustawy, powiązane z
obowiązkiem rozpatrzenia go przez Sejm) przysługuje: posłom, Senatowi,
Prezydentowi, Radzie Ministrów i grupie 100 000 obywateli mających prawo
wybierania do Sejmu. Uchwaloną przez Sejm ustawę rozpatruje Senat, który
może w niej dokonać poprawek lub ją odrzucić. Uchwalone przez parlament
ustawy podpisuje Prezydent i zarządza ich ogłoszenie w Dzienniku Ustaw.
Rozporządzenie to akt normatywny wydawany zawsze na podstawie
upoważnienia ustawowego i mający na celu wykonanie jakiejś ustawy
(rozporządzenie wykonawcze do ustawy), publikowany w Dzienniku Ustaw.
Może je wydawać: Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów,
poszczególni ministrowie oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i
ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki
organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty. Podlegają one
kontroli zgodności z powszechnie obowiązującym prawem przez Trybunał
Konstytucyjny. Publikowane są w Monitorze Polskim.
Zarządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie ustawy i nie mogą
stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych i innych
podmiotów.
Uchwała jest aktem wydawanym tylko przez organ kolegialny. Uprawnienia
uchwałodawcze mają: Sejm, Senat, Zgromadzenie Narodowe, Krajowa Rada
Radiofonii i Telewizji oraz Państwowa Komisja Wyborcza.
Akty prawa miejscowego są wydawane przez terenowe organy administracji
rządowej oraz organy samorządu terytorialnego i obowiązują tylko na
obszarze działania tych organów (województwo, powiat, gmina);
publikowane są w wojewódzkich dziennikach urzędowych.
Umowy międzynarodowe (traktaty, konwencje, pakty, układy) stanowią
źródła międzynarodowego prawa publicznego i regulują stosunki między
państwami.
Ratyfikacja to akt, w którym organ upoważniony od reprezentowania
państwa wyraża zgodę na obowiązywanie umowy międzynarodowej w danym
państwie (związania go tą umową); w Polsce umowy międzynarodowe
ratyfikuje Prezydent.
Ratyfikacji nie podlegają umowy handlowe oraz umowy rządowe i resortowe.
Umowy międzynarodowe ratyfikowane stają się częścią krajowego porządku
prawnego po ich opublikowaniu w Dzienniku Ustaw i stosowane są
bezpośrednio, chyba że konieczne jest do tego wydanie ustawy.
Niektóre umowy ratyfikuje Prezydent zawiadamiając o tym Sejm i Senat, a
inne wymagają wydania umowy upoważniającej do ratyfikacji (umowy
dotyczące pokoju, sojuszów, układów politycznych lub wojskowych,
członkostwa w organizacjach międzynarodowych).
Umowa międzynarodowa ratyfikowana na podstawie upoważnienia wynikającego
z ustawy ma pierwszeństwo przed ustawą krajową, w przypadku gdy jej
treści nie da się pogodzić z treścią tej

---