Światowe pogłowie koni:
Pogłowie |
1993 |
2005 |
% do 1993 |
Konie |
58,4mln |
54,7mln |
93,7 |
Muły |
15mln |
12,4mln |
82,4 |
Poszczególne kraje: konie (w mln) |
|||
Chiny |
10 |
7,6 |
76,3 |
Meksyk |
6,18 |
6,26 |
101,2 |
Brazylia |
6,3 |
5,7 |
90,3 |
USA |
5,13 |
5,3 |
103,3 |
Argentyna |
3,3 |
3,65 |
110,8 |
Columbia |
2,2 |
2,75 |
125 |
Etiopia |
1,15 |
1,5 |
130,4 |
Rosja |
2,55 |
1,5 |
53,9 |
Średni spadek pogłowia ok. 0,48% rocznie |
|||
Dużo koni w krajach biednych bo tam są wykorzystane jako siła robocza, w USA knie rekreacyjnie. |
|||
Europa pogłowie: |
|||
Konie |
7,9 |
6,4 |
|
Muły |
0,315 |
0,241 |
|
Wskaźnik Obrazujący pogłowie koni dawniej:
Ilość koni na 1000mieszkańców. Knie wtedy były użytkowane gospodarczo.
Obecnie uzytkowanie koni rekreacyjnie świadczy o zamożności społeczeństwa: Najwięcej ma Holandia, Szwecja, Anglia, Niemcy, polska tez dobrze wypada.
Jakość pogłowia w europie:
Ranking ksiąg stadnych wg. WBFSW:
2003r. 1 miejsce konie Hanowerski
2004r -WKPN
2005r- Holsztyny
Księgi stadne -1 miejsce w róznych dyscyplinach:
|
Skoki |
Ujeżdżanie |
Wkkw |
2005 |
KWPN |
Hanowery |
ISH |
2004 |
KWPN |
Hanowery |
ISH |
2003 |
Hanowery |
Hanowery |
ISH |
2002 |
KWPN |
Hanowery |
ISH |
Ranking za wszystkie dyscypliny:
Hanowery, 2. Holsztyńskie, 3. Oldenb. KWPN
Liczba koni w poszczególnych dyscyplinach w USA:
Działałność |
L. koni |
l. uczestników |
Wyścigi |
725tys |
941tys |
Pokazy |
2mln |
3,6mln |
Rekreacja |
3mln |
4,3mln |
Inne |
1,2mln |
1,6mln |
Razem |
6,9mln |
7mln |
Pogłowie w Polsce:
Przed wojną ok. 4mln
Podczas wojny minus 2mln
1950- wzrost do 2,8mln, później spadek
1080- wzrost lekki
Do 1985 spadek
Dobra obsada to 11-12 koni na 100Ha użytków rolnych
Konie zaczęto eliminować bo ich praca stała się nie efektywna: zaoranie 1 Ha to 60km chodzenia za koniem.
Uwarunkowania ekonomiczne chowu i hodowli koni:
Długi cykl produkcyjny
Kapitałochłonna
Duże zróżnicowanie przychodów w poszczególnych latach
Wysokie koszty pozyskania źrebiąt
Specyfika hodowli uniemożliwia zachowanie płynności finansowej
Decyzja o podjęciu końskiego biznesu powinna być poprzedzona dokładnymi kalkulacjami kilku wariantów i zabezpieczeniem możliwości zbytu
Akty prawne:
2001- Ustawa o wyścigach konnych
2004- o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych
1997- o ochronie zwierząt
2002-o organizacji hodowli i rozrodu zwierząt gospodarskich
Uznanie ogiera-licencja, wpisanie do Księgi Stadnej
Dopuszczenie do rozrodu- przez starostę
Transport- zarobkowy-musimy mieć uprawnienia do transportu koni, chyba że do 50km to nie musimy mieć uprawnień
Rozporządzenie ministra finansów sprawie norm dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej: Jeśli nie mamy gospodarstwa (mamy poniżej 1Ha) a utrzymujemy konie to musimy prowadzić książkę rachunkową i się rozliczać: konie rzeźne-369,94zł/szt ; konie hodowlane-291,95zł/szt stada podst.
Rasy koni objęte ochroną lokalnych ras:
Hucuły, Koniki polskie, Małopolskie, Śląskie-koordynatorem jest Instytut Zootechniki
Organizacja hodowli w Polsce:
Materiał męski- np. stado ogierów w Łącku(xx), Bogusławicach, Kozienice, Krasne, stado ogierów(oo)-„Białko”
Stadnina koni- doskonalenie danej rasy koni
oo, xo- Janów 1817r, Michałów (oo, kuce),
xx „iwno”, „golejewo”
Małopolskie-„Ochaby” (xo, sp), Galewice (xo) Prudnik(xo, sp)
Zimnokrwiste-Nowe Jankowice
Hucuły-Gładyszów
Wielkopolskie-„liski”, „rzeczna” (wlkp,sp, zimnokrw), „dobryszów”(sp), „Pępowo”(wlkp, sp) „Racot” (wlkp, sp)
zakład treningowy ogierów- przygotowanie ogierów: każdy ogier musi być oceniany 6m-cy i dopiero potem może być wpisany do ksiąg, trening 100-dnowy w bogusławicach przy stadninie w białym dworze.
tory wyścigowe- ocena wartości użytkowej konia (podlegały pod kontrolę zawodową)
Związki hodowlane-działałność:
Opracowywanie programów hodowlanych
Dostarczenie wiarygodnej i łatwej do wykorzystania przez hodowcę informacji hodowlanej
Zdobywanie środków finansowych
organizowanie szkoleń, pokazów, wystaw i aukcji
analiza chłonności rynku na określony typ konia
pomoc przy zakupie ogierów i import nasienia
związki prowadza księgi stadne, dokumentację hodowlana, identyfikacje koni i rejestracje zwierząt.
Pogłowie wpisane do ksiąg:
|
Ogółem w księgach |
W tym klacze młode |
Stadniny |
Inne gosp |
Gosp. razem |
2004 |
23655 |
2868 |
938 |
258 |
2186 |
2005 |
20625 |
3148 |
983 |
248 |
19395 |
Klacze zarodowe |
2004 |
2005 |
% |
Małopolskie |
2428 |
2230 |
91,8 |
Wielkopolskie |
4730 |
4403 |
93,1 |
Szlachetna półkrew |
4021 |
3776 |
93,9 |
Sląska |
1572 |
1473 |
93,7 |
Zimnokrwiste |
7835 |
7251 |
93,1 |
Konik polski |
495 |
458 |
92,5 |
Hucuły |
574 |
790 |
139,6 |
Xx |
1099 |
|
|
Oo |
893 |
|
|
Konie małe |
916 |
899 |
98,8 |
Ogiery zawodowe |
|
||
Małopolskie |
303 |
322 |
106,3 |
Wielkopolskie |
310 |
284 |
91,6 |
Slach. Półkrew |
646 |
631 |
97,7 |
Śląskie |
249 |
240 |
96,4 |
Zimnokrw |
1870 |
2010* |
111 |
Konik polski |
109 |
121 |
111 |
Hucuły |
120 |
137 |
114,2 |
Xx |
160 |
78 |
48,8 |
Oo |
196 |
68 |
34,7 |
Konie małe |
185 |
361 |
127,2 |
* wzrost związany z prod,źrebiąt żeźnych
Żywienie Koni:
Przewód pokarmowy:
|
Pojemność całkowita (l) |
Długość całkowita |
żołądek |
18 |
|
j. cienkie |
64 |
10-24 |
J. ślepe |
34 |
1 |
Okrężnica duża |
81 |
6-9 |
Okręznica mała |
15 |
|
Razem |
212 |
17-34 |
Stosunek długości ciała do dł. Przewodu pokarmowego 1:12
Żołądek powinien być wypełniony w 2/3
Pokarm w żołądku układa się warstwami a opuszcza żołądek po 30-45min
Przełyk-mm poprzecznie prążkowane i gładkie, dł. Ok. 1m nie powinno się podawać pasz miałkich np. otreby pszenne na sucho bo dochodzi do dławień i niezytów
Przeładowanie żołądka kończy się ciężkim morzyskiem lub oęknięciem żołądka po podaniu pasz pęczniejących (żyto, suszone wysłodki, zagrzane zielonki)
Nie ma woreczka żółciowego więc trudno trawi tłuszcze
Jelito cienkie luźno zawieszone, możliwość zapętleń. Jelito cienkie zepchnięte na lewa strone bo jest duże jelito grube
W jel. Ślepym takie same procesy jak w zwaczu, produkty rozkładu wchłaniane w jelicie ślepym lub grubym, słabe wchłanianie białka
J. grube- kontynuacja procesów ze ślepego. Przaładowanie górnego pokładu kończy się skrętem okręznicyjest to rezerwuar wody dla konia w celu uzupełnienia elektrolitów
Trawienie u koni:
Odcinek |
Sekrecja |
Produkty trawienia |
Wchłanianie |
Mat. Niestrawny |
Żołądek |
HCl |
Kw. Mlekowy |
Minimalne |
- |
j. cienkie |
Dwuwęglan sodu enzymy zółć |
Aminokwasy, glukoza, inne cukry proste, kw. Tłuszczowe |
Aminokwasy, cukry proste, kw. Tłuszczowe, Wit, Ca, Mg, Cl, Na, |
Włókno, woda |
j. ślepe |
Woda |
LKT, Wit B, białko bakteryjne |
LKT, Wit |
Włókno |
Okręznica |
|
LKT, witaminy |
LKT, Wit |
Niestrawione resztki |
Połowę zapotrzebowania na energie pokrywaja LKT, koń w czasie upału może wydalić nawet 30l wody w pocie.
Wykorzystanie źródeł energii przez konia:
Źródło-skrobia
Zawartość energii-wysoka
Szybkość metabolizmu-szybko
Efektywność Zużycia energii-wysoka
Tłuszcz -ogromna ilość energii-11,5MJ-1 kg owsa
- 26MJ- 1 kg oleju
Maximum tłuszczowe- depresja strawności tłuszczu. Oblepia paszę utrudniając dostep enzymom, nadmiar tłuszczu w jel. Ślepym ni grubym truję flore bakteryjną. Dawki tłuszczu do pasz to 5-7% aby przyzwyczaić konia potem nawet 9%.
Białko-ok. 10% można tolerować. Przy nadmiarze białka wyst. Problemy z termoregulacją.->przegrzanie organizmu->nagromadzenie szkodliwych substancji w jel grubym.
Zwiekszone zapotrzebowanie na białko wykazuję klacze karmiące i ogiery w sezonie rozpłodowym oraz konie rosnące.
Źródła energii dla różnych grup koni:
Rodzaj uzytkowania |
Rodzaj pasz |
Praca lekka |
Objętościowe |
Prace wytrzymałościowe |
Obj, treściwe |
Wyścigi kłusaków |
Obj, treść, tłuszczowe |
WKKW |
Obj, treść, tłuszczowe |
Skoki |
Obj, treść, tłuszczowe |
Wyścigi w galopie |
Obj, treściwe |
Udział pasz treściwych i objętościowych w żywieniu różnych grup koni:
Grupy koni |
% m.c |
% dziennej dawki |
||
|
Objętościowe |
Treściwe |
Objętościowe |
Treściwe |
Pokrycie potrz. Bytowych |
1-2 |
0-1 |
50-100 |
0-50 |
Klacze-późna ciąza |
1-4 |
0,5-1 |
50-85 |
15-50 |
Klacze-wczesna laktacja |
1-2,5 |
0,5-2 |
33-85 |
15-66 |
Klacze-późna laktacja |
1-2 |
0,5-1,5 |
40-80 |
20-60 |
Odsadki |
0,5-1,8 |
1-3 |
30-65 |
35-70 |
Roczniaki |
1-2,5 |
0,5-2 |
33-80 |
20-66 |
Konie wyczynowe |
1-2 |
0,5-2 |
33-80 |
20-66 |
Strawność składników roślin:
Ściana kom. |
Frakcja chemiczna |
Strawność |
|
Celuloza |
43,4 |
|
Hemiceluloza |
49,5 |
|
Lignina |
0 |
Zawartość kom. |
Białko |
81,7 |
|
Węglowodany |
100 |
|
Tłuszcz surowy |
75,1 |
|
Popiół |
90,5 |
Pasze:
Żyto-może być niebezpieczne bo pęcznieje ale dodaje się je ze względu na zawartość lizyny
Pszenica- ma wysoki poziom energii może wywoływać ochwat lub mięśniochwat.
Melasa- 3-5% np. aby poprawić smakowitość.
Otreby pszenne-Mlekopedne
Płatki owsiane-wysoki poziom energii
Śruty-dla uzupełnienia białak
Stosunek Ca-P: na niekorzyść wapnia w zborzach-trzeba uzupełniać niedobory.
Produkcja mleka: Na 1l. potrzeba: 3,3MJ ES, 40g BO
1-3 miesiące |
1-3 mies. Zimnokrwiste |
4-6 miesiące |
3%m.c |
4%m.c. |
2%m.c |
18l |
30l |
12-4-6l |
Zapotrzebowanie konia 500kg:
10kg s.m.
63MJ energii
378g białka
W okresie rozpłodowym karmimy na poziomie wyższym 25-27% ponad potrzeby bytowe.
Zapotrzebowanie na witaminy:
Zwiększone zapotrzebowanie na karoten u koni wyścigowych, sportowych i hodowlanych
Niedobór Wit A powoduje ślepote, mniejsza odporność, prowadzi do niepłodności ogierów, kulawizny u koni.
Wit E działanie przeciwutleniające, podajemy razem z Wit A.
Wit K- bierze udział w transporcie elektrolitów
Wit B rzadko niedobór występuje.
Zapotrzebowanie na związki mineralne:
Wapń 4-5
Fosfor2,5-3
Selen- bardzo toksyczny, dużo w lucernie
Ca:P: źrebięta: 1,2:1 ; dorosłe: 1,5-1,6:1
Niebezpieczne jest podawanie dużych ilości wapnia i przyy podawaniu dużo energii:
Występują osteochondrozy-zanik naczyń krwionośnych, martwica kości przy stawach, , kulawizny, oddzielenie czipów kostnych.
Jeśli światowej klasy źrebięta mają przystepna cene to znaczy za na 100% mają ostechondrozę.
Program żywieniowy:
Ustalenie zapotrzebowania z uwzględnieniem stanu fizjologicznego i wykonywanej pracy.
zbilansowanie dawek pokarmu i ekonomika żywienia
systematyczna kontrola masy ciała, stała masa ciała przy zmieniających się obciążeniach treningowych i stratach daje informację o prawidłowym zbilansowaniu dawki pokarmowej.
analiza chemiczna składu dawki pokarmowej. Na jej podstawie opracowuje się w zalezności od aktualnego zapotrzebowania dodatki energetyczne, białkowe, mineralne i Wit.
stała kontrola we krwi wybranych składników hematologicznych, biochemicznych, zawartość makro i mikro elementów oraz witamin.
przeprowadzenie testów wydajności organizmu
stała kontrola zachowania, samopoczucia i apetytu
W przypadku koni wyścigowych na 2-3 tyg przed wyścigiem zwiększamy dawkę pokarmową, stopniowo aby zapobiec zaburzeniom funkcjonowania przew pok.
Stopniowa zmiana żywienie zimowego na letnie i odwrotnie gdyz w zielonce jest mniejsza zawartość włókna niż w sianie co zmienia perystaltyke jelit.
Testy wydolności organizmu-dot żywienia orza wytrzymałości na treningu
Wskaźniki hematologiczne:
Hemoglobina- możliwość transportowania tlenu do mięsni i odprowadzania CO2. wyższy poziom treningowych WKKW, potem skoki, rajdy, wyścigi xx, wyścigi oo.
Hematokryt- stosunek objętości krwi do osocza.. po wysiłku następuje zagęszczenie krwi. Dlatego bada się poranny hematokryt. Jeśli ma wys poziom to może to być skutek stresu lub wysiłku. Konie pracujące przy dużym wysłku majapoziom powyżej 40 zaś poniżej 30 to anemia.
Wskaźniki biochemiczne:
Glukoza- służy do odzywieani tkanek i mózgu konia. Niski poziom to wynik zmęczenia
Biako całkowite-spadek osocza to zagęszczenie krwi, gorsze krążenie przegrzanie i upadki.
Zw. Mineralne-Na- 13,7, K- 3,4, Chlorki wchodzą w skład anionów. Ważna jest równowaga kationowo-anionowa.
Konie wyjadają trawe wybiórczo-na pastwisku obserwujemy kepy wygryzionej trawy, przygryzaja trawę bardzo nisko. Wskazane przemienne użytkowanie. Nawożanie pastwiska N-do 100kg na Ha w dodatku z fosforem.Niezbyt dużo bo wzmaga wzrost roślin azotolubnych-ubogich w cukier- a konie niechętnie jedzą takie rośliny.
Końskie trawy: tymotka(ma dużo włókna, twarda), kostrzewa(łakowa i czerwona), wyczyniec łąkowy, wiedliby, koniczyna czerwona i biała.
Rośliny wskazujące na zakwaszenie gleby: szczawie, kędzierzawy, szczaw tepolistny, korzenie niedojadów, zbieranie lub rozrzucanie łajna.
Sianokiszonki-max uniezależnienie się od war. Pogodowych.
Suszenie Siana- Kilka dni, minimalne straty przy zasuszaniu.
Nie stosujemy nadmiernej ilości sianokiszonek, pH poniżej 5 i nastąpi zahamowanie procesów fizjologicznych i miocen=micznych. Często dochodzi do namazania bakterii spadku poniżej 40% s.m.
Kiszonka z kukurydzy-w stadzie podstawowym do wychowu źrebiąt, i tuczu na rzeź.=80% wartości ziarna.
Owies- niewiele droższy nież siano łąkowe, pod względem energii
Warianty żywienia:oszczedza do 60% nakładów finansowych
Pastwisko, sianokiszonka w pryzmie, kiszonka z kukurydzy, owies 100
Pastwisko, sianokiszonka w pryzmie, owies 104
Pastwisko, sianokiszonka w balotach, Kisz z kuk, owies 125
Rasy koni:
Gorącokrwiste-„żywy” temperament, szybka reakcja na bodziec, bardzo duży wysiłek w krótkim czasie, doskonała wydolność układu oddechowego i krwionośnego.
Zimnokrwiste- spokojne, powilne reakcje na bodźce, lepszy w wytrzymałości jako siła pociągowa, wolne tempo pracy, słabsze tempo przemiany materii
Prymitywne- doskonałe przystosowanie do warunków środowiskowych, zdolności adaptacyjne, umiejętność radzienia sobie w trudnych sytuacjach, częto „gubią” jeźdźca.
Rasy tzw „czyste”- zamknięta księga stadna, rak krzyżowań.
Czystej krwi arabskiej-
Pełnej krwi angielskiej- w typie użytkowości wierzchowej.
Małopolskie-gł. Angloaraby półkrwi
wielkopolskie- gł półkrwi angielskiej
szlachetna półkrew- to jest rasa
śląskie-gł półkrwi angielskiej (najcięższa rasa na świecie)
zimnokrwiste- na zachodzie europy, w XIX w jako siła robocza w Polsce od II poł XIX w. obecnie jest dla nich ksiega stadna. Wcześniej sztumskie i sokolskie=>te same rody meskie.
Prymitywne-Koniki polskie(pochodza od tarpana), hucuły=>. Hodowla zachowawcza ras lokalnych. Programy ochronne=> konieczny zbyt.
Kuce- dla dzieci., nauka jazdy, wkkw, ujeżdżanie, skoki przez przeszkody.:kuce szetlandzkie, kuce walijskie, koremena, kuce wierzchowe. Brak ksiąg stadnych (tylko szetlandzkie maja) reszta jest w rejestrach. Kuce Felińskie maja przyszłość.
Argentyński kuc falabella-najmniejszy kuc swiata, głównie w chowie wsobnym ,duża homozygotycznośc i śmiertelność źrebiąt.
Pełnej krwi angielskiej-typ wierzchowy, suchość tkanki, słaby rozwój tkanki łącznej, podskórnej, widoczne ścięgne i więzdła kości, duży wzrost 170cm. Niezbyt duża głowa, na masywnej szyi, ustawione uszy, zywy temperament,krótki góra szeroki dołem, pojemna klatka piersiowa, dobrze wysklepione żebra, dobry rozwój serca. Zad długi i szeroki, duze wykroki, kończyny proste. Sylwetka: kwadrat, stojący lub lekko leżący prostokąt, zad ścięty.
Czystej krwi arabskiej-wierzchowce, znacznie mniejsze, dłuższy czas wchodzenia w kłus, mała głowa,s szerokie czoło, duże oczy, małe uszy, długa szyja, szczupaczy nos,jedwabisty włos grzywy, ogona, piekna obsada ogona.horyzontalny zad, prawie prosty, piękny chód.
Półkrew- upodobniły się fenotypowo i genotypowo do gorącokrwistych., suche tkanki, skośne łopatki. Dobrze umięśniony zad, cięższa głowa.
Zimnokrwiste-często we Francji obcinanie ogonów(kurtyzacja) duża m.c. powyżej 1200kg, pow 170cm. Bardzo umięśnione.potęzna głowa szyja krótka i szeroka, leżący prostokąt, beczkowata klatka piersiowa.obfite owłosienie grzywy, szczotki na nadpiciu. Brodawczyca- otwieranie ran na nogach w wyniku złeg żywienia i pracy,
Fiord-jako konie pociągowe, doskonałe roboczo, bułane umaszczenie, spokojny i opanowany idealny do nauki jazdy.
Koniki polskie-nie do uzytkowania wierzchowego , żywe, uparte, idealne wykorzystanie paszy,