Temat: Niziny Środkowopolskie.
Cele:
W:- uczeń wymieni niziny środkowopolskie,
- uczeń wymieni parki narodowe występujące w obrębie nizin środkowopolskich,
- uczeń wymieni bogactwa naturalne nizin środkowopolskich,
- zdefiniuje pojęcie nizin,
U: - uczeń wskaże na mapie niziny środkowopolskie,
- uczeń scharakteryzuje poszczególne niziny,
- uczeń opisze walory przyrodnicze parków narodowych występujących na terenie nizin,
P: - uczeń jest odpowiedzialny za pracę w grupie,
- uczeń dostrzega potrzebę ochrony roślin i zwierząt w pakach narodowych
Metody nauczania: pogadanka, wykład, praca z tekstem, praca z podręcznikiem, praca z atlasem, metoda problemowa( aktywizująca - dyskusji dydaktycznych: grup eksperckich)
Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa,
Środki dydaktyczne i materiały pomocnicze:
podręcznik, eliminatka ( zał.1), opisy poszczególnych nizin i parków narodowych występujących na danej nizinie(zał.2), mapa fizyczna ścienna, atlasy, mapa ścienna: „Ochrona Przyrody w Polsce”, plansza: Parki Narodowe w Polsce, arkusze szarego papieru, kolorowe kartki z numerkami, koperty z nazwami rzek, miast, nizin, parków, roślin, zwierząt (załącznik nr 3); zadanie domowe ( zał.4), instrukcja 1, instrukcja2, zasady pracy w grupie,
Przebieg zajęć:
I Faza wprowadzająca:
Przypomnienie wiadomości z lekcji poprzedniej:
Co to są pobrzeża?
Wymień trzy nazwy pobrzeży występujących w Polsce.
Wymień w wskaż kilka większych miast pobrzeży.
Wymień polskie porty morskie.
Jakie parki narodowe zostały utworzone na terenie pobrzeży.
Scharakteryzuj Słowiński Park Narodowy.
Scharakteryzuj Woliński Park Narodowy.
Wprowadzenie do tematu. Uczniowie rozwiązują Eliminatkę (zał.1). Rozwiązanie jest tematem lekcji.
Uczniowie zapisują temat lekcji w zeszycie.
II Faza realizacyjna
Nauczyciel krotko, przy pomocy ściennej fizycznej mapy Polski, charakteryzuje pas nizin środkowopolskich uwzględniając parki narodowe występujące na terenie tych nizin.
Przedstawienie uczniom zasad pracy na lekcji( metoda grup eksperckich)
I ETAP PRACYGRUPOWEJ
Podział klasy na 5 grup przy pomocy kolorowych karteczek ( 5 kolorów, dla klasy 20 osobowej są po cztery karteczki jednego koloru, kolejno ponumerowane:zielona1,zielona2, zielona3, zielona4; czerwona1, czerwona2….Każdy kolor to jedna grupa. Tak utworzone grupy dostają opis niziny oraz pytania oraz zasady pracy w grupie (instrukcja1, zał.2 )
Uczniowie czytają tekst, selekcjonują informacje i na kartkach wykonują polecenia.
II ETAP PRACY GRUPOWEJ
Uczniowie z karteczkami nr 1 tworzą grupę, np.: zielona1, czerwona1, żółta1…; uczniowie z karteczkami nr 2 tworzą drugą grupę, itd. Tak utworzone grupy tworzą na szarym papierze ( wyciętym w kształcie Polski ) całościowy obraz Nizin Środkowopolskich. Grupy te pracują wg instrukcji 2.( instrukcja 2, zał. 3 )
III Faza podsumowująca
Po zakończeniu prac następuje prezentacja wykonanych „map” oraz ich omówienie i porównanie.
Podanie uczniom zadania domowego (zał. 4)
ZAŁĄCZNIK 1 ( Rozwiązanie: Niziny środkowopolskie)
ELIMINATKA
Rozpocznij od litery N, a następnie przeskakując taką samą liczbę pół odczytaj hasło. Rozwiązanie jest dzisiejszym tematem lekcji.
S |
D |
N |
U |
I |
I |
Z |
C |
Z |
A |
G |
I |
R |
H |
N |
J |
U |
Y |
K |
A |
Ś |
E |
U |
R |
C |
I |
O |
T |
K |
D |
A |
S |
K |
O |
G |
O |
U |
L |
W |
A |
K |
O |
T |
Y |
P |
C |
B |
O |
M |
R |
L |
N |
I |
S |
A |
P |
K |
W |
Z |
I |
R |
K |
E |
Załacznik 2
Grupa I
Nizina Podlaska - kraina geograficzna we wschodniej i północno-wschodniej Polsce. Dzieli się na dwie części, rozdzielone doliną Bugu: na północnym wschodzie wyróżnia się makroregion Nizina Północnopodlaska, na południowym zachodzie - makroregion Nizina Południowopodlaska. Teren głównie falisty w dorzeczu Narwi obfitujący w wody w postaci rzek, rzeczek i mokradeł (Narew, Biebrza, Supraśl, potężny kompleks Bagien Biebrzańskich). Zaludnienie średnie. Region słabo rozwinięty rolniczo, nieurodzajne gleby, oraz krótki okres wegetacyjny ( długie, mroźne zimy; gorące krótkie lata) powodują, że uprawia się przeważnie rośliny mało wymagające - głównie ziemniaki i żyto, a także len, konopie i rzepak. Zagospodarowanie turystyczne słabe.
Miasta Niziny Podlaskiej: Siedlce, Białystok, Łomża, Bielsk Podlaski
Ze względu na walory przyrodnicze niziny podlaskiej utworzono na jej obszarze Biebrzański Park Narodowy, Narwiański park Narodowy i Białowieski Park Narodowy.
Narwiański Park Narodowy - Obejmuje bagienną dolinę Narwi (od Suraża do Rzędzian) wraz z rozlewiskami. Na obszarze parku żyją bobry, wydry, łosie, a także wiele gatunków ptaków rzadkich lub ginących, m.in .: świstun, batalion, dubelt, wodniczka, rokitniczka. Najliczniej reprezentowane są zespoły roślinności wodnej i szuwarowej;
Biebrzański Park Narodowy jest największym parkiem narodowym występującym w Polsce. Obejmuje dolinę Biebrzy z jej rozlewiskami, przylegle bagna oraz lasy. Występujące zwierzęta to: łosie, wilki, bobry, ptaki wodno - błotne, m.in. zagrożone wyginięciem bataliony, cietrzew, rycyk.
Białowieski Park Narodowy - Występują tu rzadkie rośliny, np.— obuwik, pełnik europejski, kosaciec syberyjski, turówka wonna; w faunie z osobliwości występują — żubr, konik leśny, łoś, bóbr europejski, bocian czarny, orzeł bielik, orlik krzykliwy. W 1977 Białowieski Park Narodowy został uznany przez UNESCO za rezerwat biosfery; wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kult. i Przyr . UNESCO, uhonorowany Dyplomem Europy .
Korzystając atlasu, podręcznika oraz opisu Niziny Podlaskiej odpowiedz na pytania?
Gdzie leży Nizina Podlaska?
Jakie rzeki przepływają przez Nizinę Podlaską?
Jakie parki narodowe występują na terenie tej niziny?
Jakie gleby występują na Nizinie Podlaskiej?
Co się uprawia na Nizinie Podlaskiej?
Wymień większe miasta występujące na terenia niziny.
Omów przyrodnicze walory Narwiańskiego Parku Narodowego.
Omów przyrodnicze walory Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Omów przyrodnicze walory Białowieskiego Parku Narodowego
Grupa II
Nizina Śląska - rozległa równina w południowo-zachodniej Polsce. Leży pomiędzy Przedgórzem Sudeckim i Sudetami na południu, Kotliną Ostrawską na południowym wschodzie, Wyżyną Śląsko-Krakowską i Wyżyną Małopolską na wschodzie, Wałem Trzebnickim na północy i Niziną Śląsko-Łużycką na zachodzie, głównie wzdłuż doliny Odry. Wysokość od ok. 100 do 260 m n.p.m.
Główne rzeki: Odra, Mała Panew, Nysa Kłodzka, Ślęza, Bystrzyca, Kaczawa, Bóbr.
Osobliwością klimatu Niziny Śląskiej jest stosunkowo wysoka średnia temperatura roczna, krótkotrwała zima, wczesna wiosna i ciepłe lato. Dzięki korzystnym warunkom klimatycznym i glebowym Nizina Śląska stała się krainą pól uprawnych. Uprawia się pszenicę, jęczmień, tytoń, chmiel. Są również sady owocowe.
W okolicy Głogowa występują bogate złoża rud miedzi, czego następstwem jest intensywny rozwój przemysłu.
Korzystając atlasu, podręcznika oraz opisu Niziny Śląskiej odpowiedz na pytania?
Jakie warunki klimatyczne panują na te j nizinie? Jakie rzeki przepływają przez Nizinę Śląską? Wymień większe miasta występujące na tej nizinie. Jakie gleby występują na terenie Niziny Śląskiej? Co się uprawia na Nizinie Śląskiej? Jakie bogactwa mineralne występują na tej nizinie?
Grupa III
Nizina Wielkopolska jest regionem wybitnie rolniczym, o jednym z najważniejszych w Polsce poziomów rozwoju tego działu gospodarki. Przez stulecia uważana była za spichlerz Polski. Uprawia się głównie pszenicę, żyto, ziemniaki, buraki cukrowe, rzepak oraz warzywa i owoce. Rozwinięta jest także hodowla trzody chlewnej, bydła i drobiu. Wysoko wydajne rolnictwo stało się podstawą rozwoju przemysłu spożywczego. Na obszarze całej tej krainy rozsiane są młyny, browary, zakłady przetworów ziemniaczanych, warzywnych i owocowych, gorzelnie oraz zakłady mięsne.
Największe miasta to: Bełchatów, Kalisz, Konin, Leszno, Ostrów Wielkopolski. Główna rzeka to: Warta Na Nizinie Południowowielkopolskiej występują złoża węgla brunatnego oraz soli kamiennej (Kłodawa). Węgiel brunatny wydobywany jest na północy tego regionu, w okolicach miasta Turek, oraz na południu, w sąsiedztwie Bełchatowa.
W pobliżu Poznania położony jest Wielkopolski Park Narodowy. Niezwykle bogata jest szata roślinna Wielkopolskiego Parku Narodowego: sosna zwyczajna, czworolist pospolity, konwalijka dwulistna, storczyk oraz gatunki środkowoeuropejskie, np. dąb szypułkowy, grab pospolity, naparstnica zwyczajna, pięciornik biały. Z roślin północnych wymienić można zimoziół północny - relikt epoki lodowcowej.
Fauna Wielkopolskiego Parku narodowego charakteryzuje się bogactwem gatunków należących do rozmaitych grup systematycznych. Są wśród nich gatunki chronione chrząszczy, takie jak jelonek rogacz, kozioróg dębosz, ssaki: jeleń ryjówka, pajęczaki: tygrzyka paskowanego oraz pająk topik. Występuje tutaj 5 gatunków gadów: miedzianka gniewosz, zaskroniec, beznoga jaszczurka padalec, jaszczurka zwinka i jaszczurka żyworodna.
Ptaki w Parku reprezentowane są przez ok. 220 gatunków lęgowych i przelotnych. Z rzadko spotykanych wymienić należy kraskę, zimorodka i dzięcioła czarnego. Z ptaków drapieżnych można zauważyć wśród lasów i łąk kanię czarną, w pobliżu pól myszołowa zwyczajnego, a przy bagnach błotniaka stawowego. Na jeziorach często widujemy kaczkę krzyżówkę, cyrankę, cyraneczkę oraz perkoza dwuczubego.
Korzystając atlasu, podręcznika oraz opisu Niziny Wielkopolskiej odpowiedz na pytania?
Jaka rzeka przepływa przez nizinę Wielkopolską? Wymień największe miasta niziny Wielkopolskiej. Co się uprawia, a co hoduje na tej nizinie? Jakie bogactwa mineralne występują na tej nizinie? Gdzie są wydobywane? Jaki Park Narodowy leży na tej nizinie? Omów walory przyrodnicze Wielkopolskiego Parku Narodowego.
Grupa IV
Nizina Mazowiecka to kraina położna w środkowo-wschodniej Polsce, u zbiegu Wisły, Narwi, Bugu, oraz Pilicy, Wieprza, Wkry. Nizina Mazowiecka jest jedną z największych pod względem powierzchni krain Polski. Nizina Mazowiecka stanowi pod względem ukształtowania powierzchni rozległą, ale płaską kotlinę, której centralną część zajmuje Kotlina Warszawska.
Gleby Niziny Mazowieckiej zalicza się w większości do mało urodzajnych. Na przeważającym obszarze występują bielice rozwinięte na piaskach, glinach oraz osadach zastoiskowych. Wyjątkiem są doliny rzek, gdzie miejscowo występują urodzajne mady rzeczne. Jest to typowa kraina rolnicza. Uprawia się żyto, ziemniaki, popularna jest również uprawa warzyw w szklarniach. W dużych miastach rozwija się przemysł i usługi.
W południowej części niziny mazowieckiej występują złoża węgla brunatnego. Większe miasta: Warszawa, Skierniewice, Pruszków, Żyrardów, Łódź.
Na terenie niziny, ze względu na interesujące siedliska roślinne utworzono Kampinoski Park Narodowy. KAMPINOSKI PARK NARODOWY, obszar w pradolinie Wisły, na terenie Puszczy Kampinoskiej. Pod ochroną ścisłą 4 638 ha, bory, lasy mieszane, grądy, olsy, pasy wydm piaszczystych, bagna, torfowiska; ostoja łosi, lęgowiska czapli siwej, występuje orlik krzykliwy; we florze wawrzynem wilczełyko, reliktowe stanowisko chamedafne północnej . W krajobrazie Parku, niezwykle urozmaiconym, dominują dwa kontrastujące ze sobą elementy - wydmy i bagna. WYDMY są najważniejszym elementem budowy terenu Puszczy. Najczęściej spotykane są wydmy paraboliczne, o zwróconym ku wschodowi czole i ramionach wyciągniętych ku zachodowi i północnemu zachodowi.
Korzystając atlasu, podręcznika oraz opisu Niziny Mazowieckiej odpowiedz na pytania?
Jakie rzeki przepływają przez nizinę Mazowiecką? Wymień największe miasta niziny Mazowieckiej. Co się uprawia na tej nizinie? Jakie bogactwa mineralne występują na tej nizinie? Gdzie są wydobywane? Jaki park narodowy występuje na tej nizinie? Omów walory przyrodnicze Kampinoskiego Parku narodowego
Grupa V
Polesie Lubelskie leży na południowy wschód od Niziny Mazowieckiej. Jest to niewielki skrawek rozległej krainy, zwanej Polesiem, której przeważająca część leży na terytorium Ukrainy i Białorusi. W krajobrazie Polesia Lubelskiego przeważają równiny z dużą ilością bagien, torfowisk i jezior. Polesie Lubelskie ze względu na dużą ilość bagien i mało żyzne gleby jest krainą dość słabo przekształconą przez człowieka. Jest tu mniej gruntów ornych niż na innych obszarach nizin środkowopolskich, więcej zaś łąk i pastwisk. Sporo tu też lasów. Na terenach suchszych rosną bory sosnowe, zaś na podmokłych terenach m.in. łęgi olchowe z rosnącą w nich głównie olchą czarną. Na części Polesia Lubelskiego utworzono Poleski Park Narodowy, gdzie żyją m.in. żółwie błotne. Głównym miastem Polesia Lubelskiego jest Włodawa.
POLESKI PARK NARODOWY - obejmuje liczne bagna, torfowiska i jeziora krasowe; naturalne kompleksy leśne z bogactwem flory, m.in . widłaki, rosiczki, storczyki, pełnik europejski, kosaciec syberyjski i fauny, gł . ptaki wodne i błotne (np . gęś gęgawa, żuraw), wiele gat . ryb i płazów, ze ssaków np . łoś i wilk; miejsce występowania żółwia błotnego .
Korzystając atlasu, podręcznika oraz opisu Polesia lubawskiego odpowiedz na pytania?
Dlaczego Polesie Lubelskie jest krainą słabo przekształcona przez człowieka? Wymień największe miasta Polesia Lubelskiego. Jaki park narodowy został utworzony na tej nizinie? Omów walory przyrodnicze Poleskiego Parku narodowego.
Instrukcja 1
I etap pracy grupowej
1. Wybierzcie spośród siebie lidera.
Lider kieruje pracą grupy, dba, by wszyscy pracowali.
2. Przeczytajcie, jakie są zasady pracy w grupie.
3. Każdy z Was jest ekspertem. Musicie korzystając z podręcznika, atlasu oraz z informacji podanych na kartkach zapamiętać jak najwięcej informacji o danej nizinie. Możecie robić notatki!!!
4. Odszukajcie nizinę, rzeki, miasta, parki na mapie, nauczcie się je pokazywać
5. Sprawdźcie swoje wiadomości. Pomogą Ci w tym pytania.
Na wykonanie zadania macie 20 min.
Życzę Wam miłej pracy.
ZASADY PRACY W GRUPIE
- PRACUJEMY CICHO I NIE PRZESZKADZAMY INNYM GRUPOM;
- UWAŻNIE SŁUCHAMY WYPOWIEDZI INNYCH OSÓB;
- NIE PRZERYWAMY INNYM,
- NIE OCENIAMY WYPOWIEDZI KOLEGÓW,
- WSZYSTKIE DZIAŁANIA PODEJMUJEMY NA WSPÓŁPRACĘ, NIE MA RYWALIZACJĘ I WALKĘ,
Instrukcja 2
II etap pracy grupowej
W kopercie znajdują się opisy poszczególnych nizin i parków narodowych, a także rysunki przedstawicieli flory i fauny.
Każdy z Was jest ekspertem i każdy z Was poznał tylko część informacji o Nizinach Środkowopolskich.
3. Każdy Ekspert musi opowiedzieć swojej grupie o wyuczonej krainie.
4. Wszystkie informacje przyklejcie w odpowiednim miejsce na przygotowanym arkuszu papieru.
5. Na wykonanie plakatu macie 35 minut.
6.Życzę Wam miłej pracy.
załącznik 4
Zadanie domowe
Rozpoznaj i wpisz nazwy krain wchodzących w skład nizin środkowopolskich, a następnie wklej do zeszytu. Możesz skorzystać z mapy Polski i podręcznika. Nazwy krain mogą się powtarzać.
Jej częścią jest Kotlina Warszawska:………………………………………
Ma doskonale warunki do rozwoju rolnictwa:…………………………………………..
Przepływa przez nią Warta:………………………………….
Znaczną część niziny zajmują bagna Biebrzy i Narwi:……………………………………..
Nad Odrą, ważnym szlakiem transportowym, leżą miasta: Wrocław, Opole, Brzeg, Oława:……………………
Warszawa i Łódź są największymi miastami tej krainy:…………………………….
Jest częścią krainy leżącej na obszarze trzech państw: Polski, Białorusi i Ukrainy:……………………………
Należy do najcieplejszych krain w Polsce:………………………………………..
Dużym bogactwem tej krainy są rudy miedzi:……………………………………..
Jest największa krainą geograficzną w Polsce. Na jej terenia położona jest
Puszcza Kampinoska:……………………………………………………
Jest to teren równinny z dużą ilością bagien, torfowisk i jezior:…………………………………………………...
Zimy tu są śnieżne i mroźne, lata gorące, a gleby mało żyzne. Na jej obszarze jest dużo podmokłych terenów i bagien:………………………………………………………………………………………..
ZAŁACZNIK 3
Wielkopolski park Narodowy |
|
||||||||||||||
Narwiański Park Narodowy |
|
||||||||||||||
Biebrzański Park Narodowy |
|
||||||||||||||
Białowieski Park Narodowy |
|
||||||||||||||
Poleski Park Narodowy |
|
||||||||||||||
Kampinoski Park Narodowy |
|
||||||||||||||
Nizina Mazowiecka |
korzystne warunki klimatyczne i glebowe |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Nizina Śląska |
intensywny rozwój przemysłu |
Region rolniczy |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Nizina Podlaska |
nieurodzajne gleby |
kraina mało przekształcona przez człowieka |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Nizina Wielkopolska |
Światowy Rezerwat Biosfery |
Mało żyzne gleby |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Polesie Lubelskie |
Gleby mało urodzajne |
Wydmy i bagna |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
Sudety |
Legnica |
|
|
|
|
|
||||||||
|
Odra |
Głogów, |
|
|
|
|
|
||||||||
|
Opole |
Brzeg |
|
|
|
|
|
||||||||
|
Nysa Kłodzka |
Mała Panew |
|
|
|
|
|
||||||||
bagna |
Ślęza |
Racibórz |
|
|
|
|
|
||||||||
torfowiska |
Bystrzyca |
Oława |
|
|
|
|
|
||||||||
jeziora |
Kaczawa |
Wrocław |
|
|
|
|
|
||||||||
|
Bóbr |
Bełchatów |
|
|
|
|
|
||||||||
Bug |
Siedlce |
Wisła |
Kłodawa |
|
|||||||||||
Narew |
Białystok |
Narew |
Warta |
|
|||||||||||
Supraśl |
Łomża |
Bug |
Warszawa |
|
|||||||||||
Bagna Biebrzańskie |
Bielsk Podlaski |
Kotlina warszawska |
Ostrów Wielkopolski |
|
|||||||||||
bagna |
Narew |
Wieprz |
Skierniewice |
|
|||||||||||
Suraż |
Rzędzian |
Wkra |
Pruszków |
|
|||||||||||
Biebrza |
Włodawa |
Pilica |
Żyrardów |
|
|||||||||||
Kalisz |
Konin |
Leszno |
Łódź |
|