WYKLAD 12
SYSTEMATYKA PTAKÓW DOMOWYCH
Wybrane dane z biologii ptaków domowych utrzymywanych w klatkach lub wolierach.
ORNITOPATOLOGIA weterynaryjna w warunkach krajowych obejmuje następujące działy:
Patologia drobiu = patologia ptaków gospodarskich
Patologia gołębi = Columbopatologia
Patologia ptaków ozdobnych i śpiewających = patologia ptaków domowych = patologia ptaków egzotycznych
Patologia ptaków dzikich (w tym dział - patologia ptaków łownych, ptaków drapieżnych - sokolnictwo)
Patologia ornitofauny ogrodów zoologicznych
PTAKI DOMOWE
Problemy zdrowotne u tej grupy ptaków biorą się z nieznajomości podstaw biologii.
Przyjęło się w Polsce, że określeniem aviopatologia (aves-ptak), obejmuje się zagadnienia związane z patologią drobiu.
Określenia ornitopatologia (ornithos-ptak) używa się w odniesieniu do innych grup ptasich pacjentów.
Pet-birds - cage and aviary birds - ptaki w klatkach i ptaszarniach, to nie jest termin powszechnie używany.
KLASYFIKACJA
1.klasyfikacja hodowlana - najczęściej hodowanych gatunków ptaków domowych
ptaki egzotyczne krzywodziobe (2 grupy: papużki, np.faliste, nimfy i papugi, np.żako)
ptaki egzotyczne grubodziobe
ptaki egzotyczne cienkodziobe
kanarki
2. klasyfikacja zoologiczna - najczęściej hodowanych gatunków w Polsce
ok. 8600 gatunków
Gromada: Ptaki
Rząd: Papugowych (Psittaciformes)
zawiera ok.330 gatunków a ok.50 jest hodowanych
Rodzina: Papugi (Psitacidae)
Rodzaj: Psittacus Żako
Poicephalus Afrykanka sengalska, Afrykanka żółtobrzeżka
Agapornis Nierozłączki (papugi nierozłączne)
Psittacula Aleksandretty (śliwogłowa i obrożna)
Platycerus Rozelle australijskie (białolica)
Neophema Łąkówki, Lilianna
Melopsittacus undulatus Papużka falista
Eclectus Piony
Amazona Amazonki
Aratinga Konury (bezobjawowi nosiciele wirusa ch.Pachecka, „cisi zabójcy”)
Cyanoliseus patagonus Patagonia
Ara Ara
Rodzina: Kakadu (cacaduidae)
Rodzaj: Cactua Kakadu
Nymphicus Nimfa
Rodzina: Lorys (loriidae)
Rodzaj: Trichoglossus Lorysa (tęczowa), typowy miękkojad
Rząd: Wróblowych (Passeriformes) „złodziejowate”
Wszystkie zawsze prosty dziób, gruby lub cienki, ich stopa z 1 palcem skierowanym do tyłu a 2., 3. i 4. palcem skierowanym do przodu, bardzo dobrze przystosowane do siedzenia na gałązkach drzew
Rodzina: Łuszczaki (Friungillidae)
Rodzaj: Serinus kanarki, kulczyki, zięby
Carduelis szczygły, czyżyki, dzwońce, gile, makołągwy
Rodzina: Astryld (Estrilldidae)
Rodzaj: Estrilda tkacze, zecerki, mniszki, amadyny- „ptaki ciernistych krzewów”
Rodzina: Embericidae
Rodzaj: Emberiza
Rodzina: Sturnidae, Szpaki
Rodzaj: Lamprotornis Szpaki tropikalne (błyszczak wspaniały, szpak jawajski)
Rodzaj: Gracula Gwarki
Rząd: Columbiformes
Rodzina: Columbidae
Rodzaj: Streptopelia,np.
Rząd: Galliformes
Rodzina: Bażanty (Phasianidae)
Inne: też hodowlane
- tukany (Ramphastidae)
- turako (Musophigidae)
- drzymy (Capitohidae)
Melopsittacus undulatus - Papużka falista
Jest najpopularniejszym ptakiem hodowanym w klatkach. Ptak ten został importowany z suchych obszarów Australii przed ponad 100 laty a jego wcześniejsza nazwa to -
zielona trawiasta papużka australijska.
Jest ekstremalnie oporna na brak wody, bez wody może przeżyć 1 tydzień, żyjąc tylko na wodzie metabolicznej.
Jest to smukły ptak o długim ogonie, mierzący ok.18 cm, na głowie i bokach ciała ma oryginalne czarne pasy- „fale”. Tempo zanikania fal na głowie jest skorelowane z wiekiem tej papużki. Osobniki dorosłe nie mają fal na głowie.
W toku udomowienia wytworzono szereg odmian barwnych - białe, żółte, niebieskie i różne odcienie zieleni.
W pracach selekcyjnych nie zwracano niestety należytej uwagi na zdrowotność, co powoduje, że papużki faliste są bardzo mało żywotne, w nawet optymalnych warunkach rzadko dożywają kilkunastu lat.
Płeć u papużki falistej rozróżnia się na podstawie koloru woskówki (ceroma)
- samce mają woskówkę niebieską
- samice różową do brązowej
także barwa skóry kończyn samca jest niebieskoszara, zaś samicy w odcieniu różowo-cielistym.
Ponieważ są to ptaki stadne łatwiej je utrzymywać w grupach, z dwoma lub większą liczbą osobników. Socjalizacja jest trudna jeśli bytują w grupie, ale jeżeli weźmie się młode ptaki i trzyma się je oddzielnie to wiele z nich próbuje gadać przy konsekwentnych próbach.
Na pytanie właściciela : jak długo będzie żyła papużka?
- należy odpowiedzieć : tak długo jak długo się jej pozwoli
Metryczka:
Gatunek |
Melopsittacus undulatus |
Pochodzenie |
Australia |
Długość ciała |
18-21cm |
Masa |
30-60g |
Długość życia |
7 lat |
Klatka |
50 x 40 x 40cm, 2x długość rozpostartych skrzydeł żerdki średnica 15 mm |
Lęgi |
Zniesienie - 4-8 jaj Wysiadywanie - 18 dni Samodzielność - 35 dni |
Uwagi |
Błędy żywieniowe, nowotwory(gruczolaki, tłuszczaki), świerzb, tłuszczowe zwyrodnienie wątroby, przerost dzioba i pazurów, przerost tarczycy - wole, ropne zapalenia stawów, BFD, giardioza, cukrzyca, francuskie pierzenie, nosicielstwo Mycoplasma, zakażenia bakteryjne |
Nymphicus hollandicus
Nimfa pochodzi z Australii, w naturze żyje w suchych częściach Australii. Druga w hodowlach po papużkach falistych.
Jest szczupłym ptakiem, ma ok. 30cm długości z dachówkowato układającym się ogonem. Głowa zwieńczona jest długim punktowanym czubem piór. Jej upierzenie jest barwy szarawej i widoczna jest różnica w ubarwieniu pomiędzy płciami.
Dojrzałe płciowo osobniki męskie mają jasno-żółtą „twarz” i okrągłą pomarańczową plamę na policzkach.
Dojrzałe samice mają tylko ślady jasno-żółte na twarzy, okrągłą plamę na policzkach, która jest bardziej matowa niż u samców.
Również różnice w rysunku na brzusznej stronie ogona mają znaczenie w rozpoznawaniu płci.
Samice potrzebują 2 lat do pełnego wykazania krasy swoich piór, ale rozróżnienie płci na podstawie upierzenia jest już możliwe po ok. 6 miesiącach.
Z wszystkich papug nimfa jest najłatwiejsza do hodowania w warunkach typowego mieszkania miejskiego, z tego względu hodowla tych ptaków powinna być polecona wszystkim początkującym „ptakolubom”.
Mogą być hodowane z innymi ptakami.
Przy małej wprawie wskazane jest założenie cienkich rękawiczek.
Łatwo się oswajają, mogą być łatwo nauczone przeróżnych trików. Ich głos jest podobny do gwizdu.
Gatunek |
Nymphicus hollandicus Nimfy- szare, białe, perliste, szerki, lutnio: cynamonowe i izabelowate |
Pochodzenie |
Australia |
Długość ciała |
32-35cm (ogon 16cm) |
Masa |
70-90g |
Długość życia |
18 lat |
Klatka |
80 x 50 x 50cm, żerdki średnica 15-18 mm |
Lęgi |
Zniesienie- 4-8 jaj Wysiadywanie- 21 dni Samodzielność - 30-40 dni |
Dojrzałość płciowa |
9m-cy/18 |
Uwagi |
chlamydia, mykoplazma, otłuszczenie, dziobanie piór, giardioza, glistnica, zaparcie jaja, kandidiaza |
Agapornis spp. Nierozłączka różowoczelna
Papugi nierozłączne są bardzo piękne, coraz częściej hodowane w kraju. Wszystkie są małe, krępe i mają krótki on, stanowią wdzięczną miniaturę „prawdziwych” papug.
Pochodzą z Afryki, długość ciała 13,5-17 cm, głowa zielono upierzona.
Są to ptaki z agresywną postawą. Są apomorficzne.
Wszystkie gatunki dobrze chowają się w niewoli, nie gadają a ich szorstki głos uznawany jest za nieprzyjemny.
Jeśli przyzwyczają się do człowieka we wczesnym okresie życia są bardzo silnie przywiązane, ale nigdy z innymi ptakami.
Są agresywne, ¾ dnia się biją ¼ okazują sobie czułości.
Nie mylić ich z amazonką!
Gatunek |
Agapornis fisheri - Nierozłączka fishera Agapornis cama - Nierozłączka szarogłowa |
Pochodzenie |
Afryka |
Długość ciała |
13-15cm |
Masa |
85-100g |
Długość życia |
10 lat |
Klatka |
80 x 50 x 50cm, żerdki średnicy 15mm, druciana najlepiej |
Lęgi |
Zniesienie - 3-6 jaj Wysiadywanie - 21-24 dni Samodzielność - 4-5 dni |
Uwagi |
chlamydioza, zaparcie jaja, zakażenia bakteryjne, kandidiaza, agresja, EMA sydrome - egzema melopsittacus agaponia = stres dermatitis |
Poicephalus Papuga senegalska (Afrykanka senegalska)
Gatunek |
Afrykanka senegalska Gadają! |
Pochodzenie |
Afryka |
Długość ciała |
25cm |
Masa |
125-150g |
Długość życia |
30 lat |
Klatka |
Duża, metalowa, żerdki średnicy 20mm, drewno jest zbyt słabe |
Lęgi |
Zniesienie - 3-6 jaj Wysiadywanie - 28 dni Samodzielność - 85 dni |
Uwagi |
Ciepłolubna, chlamydioza, zaparcie jaja, zakażenia bakteryjne |
Lotne papugi australijskie
Rodzaje: roześle, łąkówki, świergotki, lilianki.
Najlepiej czują się w wolierach, kochają latać. Są ptakami niezbyt inteligentnymi. Mają za to piękne upierzenie i wdzięczny głos.
Gatunek |
Neophema spp - Łąkówka Łąkówka wspaniała, turkusowa, modrobrewa, modroskrzydła, modrogłowa, krasnobrzucha |
Pochodzenie |
Australia |
Długość ciała |
19-25cm |
Masa |
100-130g |
Długość życia |
|
Klatka |
80 x 60 x 60cm |
Lęgi |
Zniesienie - 4-6 jaj Wysiadywanie - 18 dni Samodzielność - 30 -40 dni |
Uwagi |
! układ oddechowy |
Gatunek |
Neophema bourkii - Lilianka U samicy brak niebieskiej plamy na czole |
Pochodzenie |
Australia |
Długość ciała |
19-23cm |
Masa |
100g |
Długość życia |
2 lat |
Klatka |
70 x 50 x 50cm, żerdki średnicy 15 mm |
Lęgi |
Zniesienie - 4-6 jaj Wysiadywanie - 18 dni Samodzielność - od 30 dnia |
Uwagi |
|
Gatunek |
Platycercus eximius - Rozella Rozella bladogłowa, białolica |
Pochodzenie |
Australia |
Długość ciała |
27-30cm |
Masa |
130-150g |
Długość życia |
15-25 lat |
Klatka |
1,5m x 1,0 x 1,8 żerdki średnicy 25mm |
Lęgi |
Zniesienie - 3-8 jaj Wysiadywanie - 22-24 dni Samodzielność - od 1 miesiąca |
Uwagi |
robaczyce jelitowe, ospa, zaburzenia ze strony układu oddechowego |
Psittacula spp. Aleksandretty
Aleksandretta śliwogłowa i obroźna to przedstawiciele papug subkontynentu indyjskiego. Żyją 15 lat, długość ciała 40cm.
Samice nie maja obroży na szyi. Inkubacja trwa 24 dni, młode opuszczają gniazdo po 50 dniach.
Charakterystyczny jest dziób - czerwony i zaokrąglony.
Gatunek |
Psittacula cyanocephala - Aleksandretta śliwogłowa Psittacula crameri - Aleksandretta obroźna |
Pochodzenie |
Azja, Afganistan, Indie |
Długość ciała |
23cm, 40cm, 58cm |
Masa |
150-160g |
Długość życia |
15 - 25 lat |
Woltera |
2 metry |
Lęgi |
Zniesienie - 3-5 jaj Wysiadywanie - Samodzielność |
Uwagi |
Przerost dzioba! |
Psittacus erithacus „Szara papuga afrykańska”
Żako jest jedyną dużą papugą z Afryki. Długość ciała 35-37 cm. Krótki ogon, okrągława głowa, ubarwiona twarz. Ogon jest mocno czerwony a ciało i głowa - niebiesko-szarawe. Dziob jest czarny.
Młode jasne nogi, dziób, ciemne tęczówki.
Nie ma różnic płciowych.
Potężny dziob i niezależny charakter budzą respekt!
Gatunek |
Psittacus erithacus |
Pochodzenie |
Afryka |
Długość ciała |
34-40cm |
Masa |
Ok.360g |
Długość życia |
50-70 lat |
Klatka |
50 x 50 x 80cm, żerdki średnicy 20mm |
Lęgi |
Zniesienie - 3-4 jaj Wysiadywanie - 30 dni Samodzielność - 10 tygodni |
Dojrzałość płciowa |
12 miesięcy |
Uwagi |
! wyrywanie piór, choroby układu oddechowego, błędy żywieniowe, zespół hypokalcemii, aspergiloza, reowirozy, tasiemczyce, niedobory Zespół młodego żako - cirkowirusy |
Amazona spp.
Amazonki, Amazonka żółtogłowa występuje w tropikalnych częściach lasów centralnej i południowej Afryki.
Są to ptaki bardzo inteligentne, duże ok. 37 cm długości.
Żółto ubarwiona głowa, korpus w różne odcienie zieleni. Krótki ogon - czarny, zielony i czerwony. Na skrzydłach trochę niebieskiego koloru.
Podgatunki różnią się upierzeniem. Żyją 30-50 lat, czasem nawet 80 lat.
Apomorficzne, więc stosuje się seksownie genetyczne (na podstawie chromosomów), w praktyce jednak czekamy aż samica złoży jaja
Gatunek |
Amazonka białoczelna, kubańska Amazona leukocephala Amazonka żółtoczelna A. ochrocephala Amazonka niebieskoczelna A. aestiva 27 gatunków |
Pochodzenie |
Ameryka płd i środkowa |
Długość ciała |
30-40cm |
Masa |
350-450g |
Długość życia |
30-40 lat i więcej |
Klatka |
70 x 70 x 7cm, żerdki 25mm |
Lęgi |
Zniesienie - 2-5 jaj Wysiadywanie - 30-60 dni Samodzielność - 2-4 miesiące |
Uwagi |
ospa!, chroniczne stany zapalne górnych dróg oddechowych, sinusitis, chlamydioza, hipowitaminoza A, zatuczenie, vvND, nowotwory |
Cacadua spp. Kakadu żółtoczuba
Kakadu są ptakami o średniej wielkości, 35-40cm, pochodzą z Australii. Szeroki ogon i duży dziób, na głowie charakterystyczny czub, który jest fenomenem natury, bo układa się w zależności od nastroju. Stroszenie czuba jest oznaką radości
Biały jest najczęstszym kolorem.
Często spotykanym problemem jest neuropatyczne rozszerzenie żołądka gruczołowego i syndrom dzioba i piór papugowatych.
Kakadu żołtoczuba
Kakadu molukańska
Kakadu biała
Kakadu inka - szczególnie piękna
Ararauna Ara spp.
Ara ararauna
Ary to największe papugi. Mają ok. 90cm długości. W warunkach naturalnych żyją w lasach tropikalnych Brazylii, Meksyku.
Są to najpiękniejsze papugi, ale bardzo drogie.
Ara hiacyntowa.
Ara wojowniczka (oliwkowa)
Ara szkarłatna
Nagie policzki, bardzo masywny, czarny dziób.
Żyją 30-50 lat, potrzebują uwagi człowieka, dobrze się chowają w niewielkim stadku. Do hodowli są potrzebne mocne żerdzie i dużo miejsca. Ary mają bardzo silny uchwyt.
Jeśli są nieszczęśliwe - piszczą. Ich naturalny głos jest szorstki, nieprzyjemny.
Gadanie - miękkie i przyjemne.
Mogą nerwowo wyrywać pióra - stres psychiczny - po dłuższej nieobecności właściciela. Ary mają duże potrzeby uczuciowe.
Gatunek |
Arakang Ara zielonoskrzydła Ara macvo Ara żółtoskrzydła Nagie policzki, samice mniejszy i bardziej zakrzywiony dziób |
Pochodzenie |
Ameryka południowa |
Długość ciała |
80-90m |
Masa |
700 - 850 - 1000g |
Długość życia |
Do 100 lat |
Klatka |
1 x 1 x 1,5m, żerdki średnicy 25mm |
Lęgi |
Zniesienie - 2-3 jaja Wysiadywanie - 30 dni Samodzielność - po 3 miesiącach |
Dojrzałość płciowa |
Po 15 miesiącach |
Uwagi |
wyrywanie i zjadanie piór!, kapilaria, glistnica, tasiemczyce, chlamydioza, neuropatyczny zespół rozszerzonego żołądka gruczołowego, zaburzenia behawioralne, problemy ginekologiczne |