Or Pracownik porządkowy-w supermarkecie, Ocena-Ryzyka-DOC


CEL OCENY RYZYKA

Celem oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik (czynniki) chemiczny jest dobranie i podjęcie odpowiednich do ryzyka działań i środków: ochronnych, zapobiegawczych i monitorujących.

W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r Nr 11, poz. 86 oraz z 2008 r Nr 203, poz.1275) ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny zdefiniowane zostało jako prawdopodobieństwo (możliwość) wystąpienia potencjalnej szkody zdrowotnej w warunkach stosowania czynnika chemicznego lub narażenia na czynnik chemiczny w miejscu pracy.

W ocenie ryzyka zawodowego należy uwzględnić:

Oceniając ryzyko zawodowe związane z narażeniem na niebezpieczne czynniki chemiczne należy wziąć również pod uwagę czynniki wpływające na prawdopodobieństwo doznania szkody przez pracowników:

Do oceny ryzyka zawodowego należy wykorzystać informacje dotyczące:

UPROSZCZONE METODY OCENY ZAGROŻENIA ZWIĄZANEGO Z NARAŻENIEM NA DZIAŁANIE NIEBEZPIECZNYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH

Metodologia została opracowana w Health & Safety Executive (Organ Wykonawczy ds. BHP) w celu oceny zagrożenia związanego z narażeniem na działanie niebezpiecznych środków chemicznych; nosi nazwę podstaw kontroli substancji niebezpiecznych dla zdrowia (COSSH Essentials).

Pełny opis metody (COSHH Essentials. Health and Safety Executive, 2003) dostępny jest pod adresem http://www.coshh-essentials.org.uk

Metody uproszczone mogą być stosowane przede wszystkim w małych i średnich przedsiębiorstwach, do przeprowadzania wstępnej oceny zagrożenia i określania potrzeby wprowadzenia środków i działań korygujących.

I OCENA RYZYKA ZWIĄZANEGO Z NARAŻENIEM INHALACYJNYM (PRZEZ DROGI ODDECHOWE).

Metodę stosuje się do określania środków i działań korygujących odpowiednio do czynności podlegających ocenie, a nie do szczegółowego wyznaczania istniejącego poziomu zagrożenia.

Metoda nie jest wskazana do oceny ryzyka dla procesów technologicznych, w których w sposób stały i potwierdzony badaniami oraz pomiarami, wydzielają się do środowiska pracy substancje niebezpieczne, dla których ustalone są wartości NDS i NDN.

W metodzie przyjęto 4 poziomy zagrożenia, które są zdefiniowane w tabeli nr I-A-7 a w tabelach od I-A-8 do I-A-12 znajdują się sposoby ustalania poziomu ryzyka dla poszczególnych klas niebezpieczeństwa od A do E.

Zmienne zazwyczaj brane pod uwagę w stosowanych metodach to:

Przypisując niektórym zmiennym półilościowe wskaźniki wyznacza się klasę zagrożenia.

Informacje z przeglądu wstępnego stanowisk i miejsc wykonywania pracy, dokumentacji, sposoby i metod wykonywania czynności, własności, ilości stosowanego preparatu zostały przedstawione w tabelach nr I-A-1 i nr I-A-2.

Tabela nr I-A-1

OPIS STANOWISKA PRACY

LOKALIZACJA STANOWISKA PRACY

Stanowisko:

Pracownik gospodarczy

Zakład pracy:

Supermarket

Wydział:

Administracyjno- gospodarczy

Pomieszczenie:

Pomieszczenia: magazynowe, hala sklepowa, wydzielone stoisko piekarnicze, grill, wędliniarskie, biurowe, higieniczno-sanitarne, zaplecze gospodarcze.

W magazynie i pomieszczeniach higieniczno- sanitarnych wentylacja grawitacyjna.

W hali sklepowej i na stoiskach wydzielonych wentylacja mechaniczna wywiewna i nawiewna ogólna uruchamiana centralnie.

Lokalizacja:

Szczecin

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

Zakres czynności:

Prace porządkowe: mycie i dezynfekcja posadzek, ścian, mebli, urządzeń produkcyjnych i sanitarnych.

Technologia:

Mycie ręczne i obsługa maszyny myjąco-czyszczącej (do posadzek) oraz natryskowe mycie i dezynfekcja z użyciem pojemników pod ciśnieniem (spryskiwaczy) wytwarzających pianę lub areozol.

Materiały, surowce

Środki chemii gospodarczej myjąco- dezynfekcyjne do profesjonalnego stosowania, w opakowaniach handlowych o pojemności 3litry, 5 litrów i 10 litrów oraz ogólnodostępne środki chemii gospodarczej w opakowaniach o pojemności do 2 litrów.

ECO S14, ECO S17, TESOL, CLEAN WC, MYDŁO W PŁYNIE.

Wyposażenie stanowiska:

MASZYNA MYJĄCO - CZYSZCZĄCA HACOMATIC, WIADRO, MOP, ŚCIERKI, SZCZOTKA, ZMIOTKA, SZUFELKA, zbieracz kropel, pojemniki do dozowania preparatów pod ciśnieniem, brak instrukcji bhp, brak środków do usuwania rozlewów cieczy z uszkodzonych opakowań, brak rozdzielności składowania preparatów ze sobą reagujących.

Podstawowe Zagrożenia:

Oblanie się koncentratem środka dezynfekująco - myjącego na ręce, przedramiona, zachlapanie oczu, odzieży, nóg, wskutek:

  • ochlapania się koncentratem podczas jego dozowania do wiadra lub maszyny myjącej,

  • pęknięcia uszkodzonego opakowania ze środkiem podczas manipulacji - upadek, przenoszenia, otwierania.

Kontakt dłoni ze środkami myjącymi dezynfekującymi (zanurzanie w roztworach myjących i wyciskanie ścierek, mopów ,itp.)

Narażenie inhalacyjne na opary, areozole, gazy wydzielające się podczas dozowania i stosowania roztworów myjąco- dezynfekcyjnych.

  • wyciek środka z uszkodzonych opakowań i zmieszanie chemikaliów ze sobą reagujących podczas składowania,

  • celowe zmieszanie chemikaliów, które ze sobą reagują z wydzieleniem gazów toksycznych (np. chloru),

Przypadkowe spożycie.

Opis Pracy - Czynności:

Udział w przyjmowaniu dostaw środków chemicznych do podręcznego magazynu,

prowadzenie magazynu środków chemii gospodarczej,

przygotowanie roztworów myjących i dezynfekcyjnych:

  • transport ręczny,

  • przelewanie koncentratów do wiadra,

  • przelewanie do mniejszych opakowań technologicznych (pojemników ciśnieniowych),

  • mieszanie koncentratów z wodą,

Mycie ręczne posadzek, ścian, powierzchni mebli, urządzeń sanitarnych z użyciem szczotki, mopa, ścierki, zbieracza kropel,

mycie i dezynfekcja powierzchni blatów roboczych, urządzeń technologicznych (grill, piekarnik) metodą natryskową,

mycie posadzek z użyciem maszyny myjąco-czyszczącej - ręczne dozowanie koncentratu do zasobnika bezpośrednio z opakowań handlowych, opróżnianie zasobnika po myciu i płukanie wodą zasobnika maszyny po zakończeniu pracy przy użyciu przewodu giętkiego.

Sposób Wykonywania Pracy:

Odzież - fartuch roboczy bawełniany, obuwie własne pracownika.

Czas pracy z podziałem na czynności, zmianowość:

Zatrudnienie - 2 kobiety zatrudnione w wymiarze pełnego etatu, praca na dwie zmiany.

Nie są zatrudniane osoby młodociane i niepełnosprawne.

Tabela nr I-A-2

Lp.

Nazwa preparatu/charakterystyka

Zużycie na zmianę roboczą

Zagrożenia chemiczne

Stan skupienia/

temperatura wrzenia

ilość

Częstotliwość stosowania

j.m.

SUROWCE

1

TESOL

Alkaliczny preparat myjąco-dezynfekcyjny zawierający aktywny chlor.

Preparat do ręcznego mycia posadzek, ścian.

1

Często

(2-4 godzin na zmianę)

Litr

ŻRĄCY (C)

R 35 - powoduje poważne oparzenia

R 31 - w kontakcie z kwasami uwalnia toksyczne gazy

pH 12

CIECZ

jasnożółta

temperatura wrzenia - nie określono

2

ECO S-17

zawierający wodorotlenek sodu do 15%

Preparat do maszynowego mycia podłóg

5

Okresowo

(raz na zmianę roboczą)

Litr

DRAŻNIACY (Xi)

R 36/38 działa drażniąco na oczy i skórę

pH 11

CIECZ

zabarwiona na kolor jasnożółty

temperatura wrzenia - 1050C

3

ECO S-14

Kwaśny preparat do mycia urządzeń zawierający kwas fosforowy 75% (do 15%) i kwas azotowy do 15%,

w postaci piany.

1

Okresowo - wielokrotnie (3 razy na zmianę roboczą)

Litr

ŻRĄCY (C) - R 34 - powoduje oparzenia

pH 1

CIECZ

zabarwiona na kolor czerwony

temperatura wrzenia - 1000C

4

WC - CLEAN

Zawierający kwas fosforowy do 15%

Preparat do mycia urządzeń sanitarnych

2

Okresowo - Wielokrotnie (do 2 godzin na zmianę roboczą)

Litr

DRAŻNIACY (Xi)

R 36/38 działa drażniąco na oczy i skórę

pH 2

CIECZ

o barwie zielonej

temperatura wrzenia - powyżej 1000C

SUBSTANCJE WYDZIELAJĄCE SIĘ

1

CHLOR

-

Rzadko - możliwość awaryjnego wydzielenia się

-

TOKSYCZNY (T)

R 23-36/37/38-50 działa bardzo toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą, powoduje poważne oparzenia

GAZ o barwie żółtozielonej o

charakterystycznym zapachu powoduje blokowanie receptorów węchu.

Prężność gazu w temp. 200C - 0,68 MPa.

I - 1 Opis metody oceny ryzyka

Przy ustalaniu nieodłącznego niebezpieczeństwa związanego z substancją zastosowano pięć kategorii A, B, C, D i E (patrz tabela nr I-A-3) w zależności od zwrotów R występujących na etykiecie produktu i w dołączonej do niego karcie charakterystyki.

KATEGORIE ZAGROŻENIA - podział Tabela I-A-3

KATEGORIA A

KATEGORIA B

KATEGORIA C

KATEGORIA D

KATEGORIA E

R36 R36/38 R38

R65 R67

Wszystkie substancje, którym nie przypisano zwrotów R odpowiadających grupom B-E.

R20 R20/21 R20/21/22 R20/22

R21 R21/22

R22

R23 R23/24

R23/24/25 R23/25

R24 R24/25

R25

R34

R35

R36/37 R36/37/38

R37 R37/38

R41

R43

R48/20 R48/20/21 R48/20/21/22 R48/20/22 R48/21 R48/21/22 R48/22

R26 R26/27 R26/27/28 R26/28

R27 R27/28

R28

Klasa 3 rakotwórczy, R40

R48/23 R48/23/24 R48/23/24/25 R48/23/25 R48/24 R48/24/25 R48/25

R60 R61 R62 R63 R64

Klasa 3 mutagenny, R40

R42 R42/43

R45

R46

R49

Klasa 3 mutagenny, R68

Poziom zagrożenia wzrasta od kategorii zagrożenia A do E.

Dla wyznaczenia „lotności” ustalono 3 poziomy (niski, średni i wysoki) z zastosowaniem tabeli nr I-A-4 i wykresu I-A-5.

Tabela nr I-A-4

Poziom skłonności ciał stałych do wytwarzania pyłu/poziom lotności cieczy

Ciało stałe

Ciecz

Niska

1

Substancje w postaci granulek, które łatwo się nie rozpadają. Przy stosowaniu nie obserwuje się tworzenia pyłu.

Przykłady: granulki PCV, płatki woskowane, bryłki itd.

Temp. wrzenia powyżej 1500C

Średnia

2

Ciała stałe w postaci granulek lub krystaliczne. Przy stosowaniu obserwuje się tworzenie pyłu, który szybko się osadza i jest widoczny na otaczających powierzchniach. Przykład: detergent w proszku

Temp. wrzenia pomiędzy 500C a 1500C

Wysoka

3

Proszki: silnie rozdrobnione

o niskiej gęstości. Przy stosowaniu obserwuje się tworzenie obłoków pyłu, które utrzymują się

w powietrzu przez kilka minut.

Przykłady: cement, sadza, kreda itd.

Temp. wrzenia poniżej 500C

wykres nr I-A-5

0x01 graphic

Skłonność do przedostawania się do środowiska klasyfikuje się jako wysoką, średnią i niską mierzy natomiast, podobnie jak w przypadku cieczy, za pomocą lotności i temperatury pracy, które określają szybkość parowania środka, w odniesieniu do ciał stałych − za pomocą skłonności do wytwa­rzania pyłu.

Dla wyznaczenia wskaźnika „ilości” ustalono 3 poziomy (mały, średni i duży) z zastosowaniem tabeli nr I-A-6.

Ilość stosowanej substancji (rząd wielkości)

Tabela nr I-A-6

Ilość substancji

Ciało stałe

Ciecz

Waga

Typowe opakowanie

Objętość

Typowe opakowanie

Mała

1

Gramy

Pudełko, słoik

Mililitry

Butelki

Średnia

2

Kilogramy

Worek, bęben

Litry

Bębny

Duża

3

Tony

Big-Bag, silosy

Metry sześcienne

Zbiorniki

Klasę niebezpieczeństwa odczytujemy z odpowiedniej tabeli (ABCD) na przecięciu wyznaczonych poziomów lotności i ilości

Tabela I-A-8

Klasa niebezpieczeństwa A

Lotność / Tworzenie pyłu

Stosowana ilość

Mała lotność lub mała zdolność tworzenia pyłu

Średnia lotność

Średni zdolność
tworzenia pyłu

Duża lotność lub wysoka zdolność tworzenia pyłu

mała

1

1

1

1

średnia

1

1

1

2

duża

1

1

2

2

Tabela I-A-9

Klasa niebezpieczeństwa B

Lotność / Tworzenie pyłu

Stosowana ilość

Mała lotność lub mała zdolność tworzenia pyłu

Średnia lotność

Średni zdolność
tworzenia pyłu

Duża lotność lub wysoka zdolność tworzenia pyłu

mała

1

1

1

1

średnia

1

2

2

2

duża

1

2

3

3

Tabela I-A-10

Klasa niebezpieczeństwa C

Lotność / Tworzenie pyłu

Stosowana ilość

Mała lotność lub mała zdolność tworzenia pyłu

Średnia lotność

Średni zdolność
tworzenia pyłu

Duża lotność lub wysoka zdolność tworzenia pyłu

mała

1

2

1

2

średnia

2

3

3

3

duża

2

4

4

4

Tabela I-A-11

Klasa niebezpieczeństwa D

Lotność / Tworzenie pyłu

Stosowana ilość

Mała lotność lub mała zdolność tworzenia pyłu

Średnia lotność

Średni zdolność
tworzenia pyłu

Duża lotność lub wysoka zdolność tworzenia pyłu

mała

2

3

2

3

średnia

3

4

4

4

duża

3

4

4

4

Tabela I-A-12

0x08 graphic
Klasa niebezpieczeństwa E

Brak tabeli klasyfikacyjnej

Dla wszystkich substancji i mieszanin niezależnie od stosowanej ilości oraz niezależnie od lotności przyjmuje się

poziom zagrożenia - 4”

Znaczenie poziomu ryzyka odczytujemy z tabeli nr I-A-7

Tabela nr I-A-7

Poziom ryzyka

Znaczenie

1

Poprawić warunki w najbliższym możliwym czasie.

Wymagane są okresowe kontrole, w celu zapewnienia stałej skuteczności zastosowanych środków.

2

W wyznaczonym terminie określić i wprowadzić środki zmniejszające ryzyko.

3

W krótkim czasie zastosować środki obniżające poziom ryzyka.

4

Przerwać pracę. Sytuacja wymaga natychmiastowej poprawy.

Po dokonanej ocenie przystępujemy do działań obniżających poziom ryzyka a po ich wdrożeniu dokonujemy ponownie oceny ryzyka tzw. resztkowego wg powyższych schematów postępowania

I - 2

Ocena ryzyka inhalacyjnego dla zagrożeń związanych z nanoszeniem metodą natryskiwania (z pojemnika ciśnieniowego) koncentratu preparatu ECO S-14 na wewnętrzne powierzchnie urządzeń technologicznych - zanieczyszczone tłuszczem.

Podczas tych czynności wytwarza się aerozol i piana na powierzchni urządzenia.

Preparat ECO S-14 zawiera kwas fosforowy 75% (od 15% - 35% stężenia objętościowego) i kwas siarkowy (od 5% - 15% stężenia objętościowego) - R 34 (C - żrący ).

Dla warunków określonych w tabeli opisu stanowiska pracy (fartuch bawełniany, obuwie własne), wentylacja ogólna mechaniczna uruchamiana centralnie, brak instrukcji postępowania z preparatem.

Ustalamy kategorię niebezpieczeństwa wg tabeli I-A-3 Kategoria nieodłącznego niebezpieczeństwa - „C”

KATEGORIA A

KATEGORIA B

KATEGORIA C

KATEGORIA D

KATEGORIA E

R36 R36/38 R38

R65 R67

Wszystkie substancje, którym nie przypisano zwrotów R odpowiadających grupom B-E.

R20 R20/21 R20/21/22 R20/22

R21 R21/22

R22

R23 R23/24 R23/24/25 R23/25

R24 R24/25

R25

R34

R35

R36/37 R36/37/38

R37 R37/38

R41

R43

R48/20 R48/20/21 R48/20/21/22 R48/20/22 R48/21 R48/21/22 R48/22

R26 R26/27 R26/27/28 R26/28

R27 R27/28

R28

Klasa 3 rakotwórczy, R40

R48/23 R48/23/24 R48/23/24/25 R48/23/25 R48/24 R48/24/25 R48/25

R60 R61 R62 R63 R64

Klasa 3 mutagenny, R40

R42 R42/43

R45

R46

R49

Klasa 3 mutagenny, R68

Ustalamy poziom lotności wg tabeli nr I-A-4 Poziom lotność cieczy - „średnia”

Jednakże ze względu na stosowanie preparatu poprzez natryskiwanie, co powoduje wytworzenie aerozolu do oceny przyjęto o poziom wyższy wskaźnik lotności - „wysoki"

Poziom skłonności ciał stałych do wytwarzania pyłu / poziom lotności cieczy

Ciało stałe

Ciecz

Niska

1

Substancje w postaci granulek, które łatwo się nie rozpadają. Przy stosowaniu nie obserwuje się tworzenia pyłu.

Przykłady: granulki PCV, płatki woskowane, bryłki itd.

Temp. wrzenia powyżej 1500C

Średnia

2

Ciała stałe w postaci granulek lub krystaliczne. Przy stosowaniu obserwuje się tworzenie pyłu, który szybko się osadza i jest widoczny na otaczających powierzchniach. Przykład: detergent w proszku

Temp. wrzenia pomiędzy 500C a 1500C

Wysoka

3

Proszki: silnie rozdrobnione

o niskiej gęstości. Przy stosowaniu obserwuje się tworzenie obłoków pyłu, które utrzymują się

w powietrzu przez kilka minut.

Przykłady: cement, sadza, kreda itd.

Temp. wrzenia poniżej 500C

Ustalamy poziom ilości wg tabeli nr I-A-6 - Ilość - „średnia”

Ilość substancji

Ciało stałe

Ciecz

Waga

Typowe opakowanie

Objętość

Typowe opakowanie

Mała

1

Gramy

Pudełko, słoik

Mililitry

Butelki

Średnia

2

Kilogramy

Worek, bęben

Litry

Bębny

Duża

3

Tony

Big-Bag, silosy

Metry sześcienne

Zbiorniki

Dla klasy niebezpieczeństwa C wg tabeli nr I-A-10. Szacujemy ryzyko na poziomie 4

Klasa niebezpieczeństwa C

Lotność / Tworzenie pyłu

Stosowana ilość

Mała lotność lub mała zdolność tworzenia pyłu

Średnia lotność

Średni zdolność
tworzenia pyłu

0x08 graphic
Duża lotność lub wysoka zdolność tworzenia pyłu

Mała

1

2

1

2

0x08 graphic
Średnia

2

3

3

3

duża

2

4

4

4

Zagrożenie jest duże, W krótkim czasie zastosować środki obniżające poziom ryzyka

Podjąć działania zapobiegawcze:

Sprawdzić poziom ryzyka resztkowego po wdrożeniu działań zapobiegawczych wg poprzedniego schematu.

Kategoria nieodłącznego niebezpieczeństwa - „C”

Poziom lotności cieczy - po zastosowaniu środków ochrony dróg oddechowych przyjmujemy znacznie niższy poziom lotności -„mały , ze względu na brak narażenia inhalacyjnego

Ilość - „średnia”

Wg tabeli nr I-A-10 dla klasy niebezpieczeństwa C - ryzyko „resztkowe” szacujemy na poziomie 2 - w wyznaczonym terminie określić i wprowadzić środki zmniejszające ryzyko

Np:

I - 3

Ocena ryzyka inhalacyjnego dla zagrożeń związanych ze zmieszaniem preparatów.

Przyjęto 2 sytuacje:

Oba te zagrożenia rozpatrujemy łącznie, gdyż skutki są podobne: zagrożenie zatrucia wydzielającym się chlorem - substancją toksyczną R23-36/37/38-50. (prężność gazu dla 200C - 0,68 MPa).

Dla warunków określonych w tabeli opisu stanowiska pracy (fartuch bawełniany, obuwie własne), wentylacja grawitacyjna, brak instrukcji postępowania z preparatem.

Ustalamy kategorię niebezpieczeństwa wg tabeli nr I-A-3.

KATEGORIA A

KATEGORIA B

KATEGORIA C

KATEGORIA D

KATEGORIA E

R36 R36/38 R38

R65 R67

Wszystkie substancje, którym nie przypisano zwrotów R odpowiadających grupom B-E.

R20 R20/21 R20/21/22 R20/22

R21 R21/22

R22

R23 R23/24 R23/24/25 R23/25

R24 R24/25

R25

R34

R35

R36/37 R36/37/38

R37 R37/38

R41

R43

R48/20 R48/20/21 R48/20/21/22 R48/20/22 R48/21 R48/21/22 R48/22

R26 R26/27 R26/27/28 R26/28

R27 R27/28

R28

Klasa 3 rakotwórczy, R40

R48/23 R48/23/24 R48/23/24/25 R48/23/25 R48/24 R48/24/25 R48/25

R60 R61 R62 R63 R64

Klasa 3 mutagenny, R40

R42 R42/43

R45

R46

R49

Klasa 3 mutagenny, R68

Kategoria nieodłącznego niebezpieczeństwa - „C

Ustalamy poziom lotności dla gazu - „duży

Ustalamy poziom ilości dla wydzielającego się gazu podczas reakcji na poziomie - „małym”

Dla klasy niebezpieczeństwa C wg tabeli nr I-A-10. Szacujemy ryzyko na poziomie 2

Klasa niebezpieczeństwa C

Lotność / Tworzenie pyłu

Stosowana ilość

Mała lotność lub mała zdolność tworzenia pyłu

Średnia lotność

Średni zdolność
tworzenia pyłu

0x08 graphic
Duża lotność lub wysoka zdolność tworzenia pyłu

0x08 graphic
Mała

1

2

1

2

Średnia

2

3

3

3

duża

2

4

4

4

Zagrożenie jest akceptowalne - W wyznaczonym terminie określić i wprowadzić środki zmniejszające ryzyko.

Podjąć działania zapobiegawcze :


II UPROSZCZONA OCENA ZAGROŻENIA WYPADKOWEGO ZWIĄZANEGO Z OBECNOŚCIĄ NIEBEZPIECZNYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH.

Ocenę należy przeprowadzić, jeżeli substancje i preparaty chemiczne magazynowane, stosowane lub powstające w procesie technologicznym stwarzają zagrożenia:

Substancje / preparaty niebezpieczne, stwarzające zagrożenie wybuchem oznakowane są znakiem graficznym (piktogramem) oraz literą F, F+, O w karcie charakterystyki oraz na etykiecie opakowania.

Dla substancji / preparatów niebezpiecznych o własnościach wybuchowych należy przeprowadzić odrębną ocenę ryzyka, zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. Nr 107, poz. 1004 ze zmianami z 2006 r. Nr 121, poz. 836).

Do oceny ryzyka wypadkowego, przyjęto uproszczona metodę opracowaną przez COSHH Essentials. Health and Safety Executive 2003, w polskiej wersji językowej.

Substancje i preparaty chemiczne niebezpieczne w kontakcie ze skórą i oczami oraz niebezpieczne po spożyciu oznakowane są w karcie charakterystyki następującymi zwrotami zagrożenia R:

R21

R27

R38

R48/24

R20/21

R27/28

R37/38

R48/23/24

R20/21/22

R26/27/28

R41

R48/23/24/25

R21/22

R26/27

R43

R48/24/25

R24

R34

R42/43

R66

R23/24

R35

R48/21

R23/24/25

R36

R48/20/21

R24/25

R36/37

R48/20/21/22

R36/38, R36/3738

R48/21/22

Dla w/w substancji i preparatów należy przeprowadzić ocenę ryzyka wypadkowego.

Przed przystąpieniem do szacowania poziomu ryzyka należy:

II-1 LISTA KONTROLNA

Przeczytaj pytania.

Zaznacz odpowiedzi w odpowiednich rubrykach.

Zapis „Ozt” oznacza odczytaj wskaźnik z tabeli nr II-1-A

Lp.

Pytanie / problem

Tak

Nie

Nie dotyczy

Wskaźnik dla odpowiedzi „Nie”

1

Czy przechowujesz, stosujesz, produkujesz itd. niebezpieczne środki chemiczne w postaci surowców, produktów pośrednich, produktów ubocznych, produktów gotowych, odpadów, środków czystości itd.

Gdy odpowiedź negatywna - odstąp od dalszej oceny

Identyfikacja środków chemicznych

2

Czy niebezpieczne środki chemiczne występujące podczas pracy stale lub okresowo zostały zidentyfikowane i zinwentaryzowane.

Wysoce niewystarczający

3

Czy oryginalne opakowania niebezpiecznych środków chemicznych zostały właściwie oznakowane.

Wysoce niewystarczający

4

Czy powyższe oznakowanie zachowuje się po przeniesieniu niebezpiecznego środka chemicznego do innego opakowania lub pojemnika.

Wysoce niewystarczający

5

Czy etykiety opisujące produkt oraz kierunek przepływu cieczy zostały naklejone, dołączone lub namalowane na rurach do przesyłu niebezpiecznych środków chemicznych.

Ozt

6

Czy wzdłuż rur rozmieszczono wystarczającą liczbę etykiet, w szczególności w obszarach szczególnego ryzyka (zawory, złącza itd.).

Do poprawy

7

Czy dostępne są karty charakterystyki dla wszystkich niebezpiecznych środków chemicznych, które mogą znajdować się na stanowisku pracy, a jeśli to konieczne, czy dostępne są wystarczające i odpowiednie informacje dotyczące niebezpiecznych środków chemicznych nieposiadających kart (odpady, produkty pośrednie itd.).

Ozt

Przechowywanie i pakowanie środków chemicznych

8

Czy niebezpieczne środki chemiczne przechowuje się w specjalnych pomieszczeniach zamkniętych, zależnie od klasy ryzyka i odpowiednio oddzielone (odległość lub odpowiednia przegroda) od środków, których z nimi przechowywać nie wolno lub mogących powodować niebezpieczne reakcje.

Ozt

9

Czy przestrzeń magazynowa jest odpowiednio wentylowana grawitacyjnie lub mechanicznie.

Niewystarczający

10

Jeśli wymaga się tego w związku z ilością produktu lub stwarzanym przezeń niebezpieczeństwem, czy w obszarach przechowywania, stosowania i / lub produkcji możliwe jest gromadzenie i usuwanie wycieków lub rozlanych niebezpiecznych środków chemicznych do bezpiecznych pojemników.

Niewystarczający

11

Czy zakazana jest obecność lub stosowanie „niekontrolowanych" źródeł zapłonu w miejscach przechowywania łatwopalnych niebezpiecznych środków chemicznych, a przestrzeganie zakazu odpowiednio się kontroluje i gwarantuje.

Ozt

12

Czy opakowania zawierające niebezpieczne środki chemiczne mają wystarczającą odporność fizyczną oraz chemiczną i czy nie są na nich widoczne żadne ślady uderzeń, rozcięć lub odkształceń.

Ozt

13

Czy opakowania zawierające niebezpieczne środki chemiczne są całkowicie bezpieczne (zamknięcie automatyczne, zamknięcie bezpieczeństwa z blokadą, podwójne opakowanie, pokrycie materiałem tłumiącym wstrząsy itd.).

Ozt

14

Czy opakowania transportuje się (ręcznie lub mechanicznie) stosując wyposażenie lub sprzęt gwarantujący odpowiednią stabilność i zamocowanie.

Ozt

Stosowanie i obróbka środków chemicznych

15

Czy w miejscu pracy znajduje się ilość niebezpiecznego środka chemicznego niezbędnie potrzebna do wykonywania pracy (nigdy zaś ilości większe niż stosowane w ciągu zmiany lub dnia roboczego).

Do poprawy

16

Czy w miejscu pracy znajduje się tylko taka ilość niebezpiecznych środków chemicznych, jaka jest wykorzystywana w ciągu zmiany lub dnia roboczego oraz czy środki chemiczne w danej chwili niewykorzystywane przechowuje się w odpowiednich pojemnikach, zabezpieczonych szafach lub specjalnie do tego przeznaczonych zamkniętych miejscach.

Do poprawy

17

Czy unika się ręcznego przelewania środków chemicznych z otwartych pojemników (tzn. bez stosowania dozowników i pomp).

Ozt

18

Czy tworzenie lub gromadzenie ładunku elektrostatycznego podczas przenoszenia cieczy łatwopalnych jest ściśle kontrolowane.

Ozt

19

Czy instalacje elektryczne w obszarach, w których istnieje zagrożenie atmosferą wybuchową, są wykonane przeciwwybuchowo, zaś wszelkie źródła zapłonu są kontrolowane.

Ozt

20

Czy instalacje elektryczne i wyposażenie urządzeń, pomieszczeń i magazynów, w których występują substancje żrące, są wykonane w sposób właściwy (odporne na ich właściwości żrące).

Ozt

21

Czy materiały, wyposażenie i urządzenia zostały dostosowane do właściwości wykorzystywanych niebezpiecznych środków chemicznych.

Ozt

22

Czy przed podjęciem pracy sprawdza się, czy nie pojawiły się wycieki i dokonuje ogólnej kontroli instalacji lub wyposażenia.

Ozt

23

Czy urządzenia lub procesy, które tego wymagają, są wyposażone w układy pozwalające wykrywać warunki niebezpieczne (np. dolna granica zapłonu w tunelu suszarniczym, temperatura oraz ciśnienie reaktora, poziom wypełnienia zbiornika itd.) połączone z systemami alarmowymi.

Ozt

24

Czy istniejące układy detekcyjne mogą wyłączyć proces technologiczny w sytuacjach skrajnych, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Niewystar-czający

25

Czy ujścia i otwory wylotowe urządzeń bezpieczeństwa obsługujących produkty łatwopalne oraz wybuchowe są skierowane w miejsce bezpieczne i wyposażone w sygnalizację świetlną, jeśli to konieczne.

Ozt

26

Czy dostępne są urządzenia pozwalające na bezpieczne oczyszczenie, absorpcję, zniszczenie lub zebranie produktów, które wyciekły z urządzeń bezpieczeństwa i otworów wylotowych.

Ozt

27

Czy czynności, które mogą grozić uwolnieniem gazu, par, pyłów itd. niebezpiecznych środków chemicznych, są wykonywane w układzie zamkniętym albo co najmniej w obszarach dobrze wentylowanych lub w instalacjach wyposażonych w wyciąg miejscowy.

Ozt

28

Czy wprowadzono środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się czynników chemicznych niebezpiecznych na inne stanowiska pracy lub do innych pomieszczeń pracy.

Ozt

Organizacja czynności zapobiegawczych przy stosowaniu środków chemicznych

29

Czy dokonywane jest sprawdzanie czystości zbiorników i pojemników po środkach chemicznych, przed ich powtórnym napełnieniem innym preparatem.

Ozt

30

Czy została zagwarantowana kontrola dostępu pracowników nieuprawnionych i osób z zewnątrz do obszarów przechowywania, załadunku, rozładunku i obróbki niebezpiecznych środków chemicznych.

Ozt

31

Czy pracownicy zostali we właściwy sposób poinformowani o ryzyku związanym z niebezpiecznymi środkami chemicznymi i przeszli odpowiednie szkolenie w zakresie stosowanych środków zapobiegawczych i ochronnych.

Ozt

32

Czy pracownicy mają dostęp do kart charakterystyki, przekazanych przez dostawcę preparatów.

Do poprawy

33

Czy istnieją pisemne instrukcje stanowiskowe, dotyczące wykonywania czynności z niebezpiecznymi środkami chemicznymi.

Ozt

34

Czy ustalono program przeglądów i konserwacji wyposażenia technicznego i instalacji technologicznych, których poprawne funkcjonowanie jest niezbędne dla bezpieczeństwa.

Niewystarczający

35

Czy miejsca i stanowiska pracy są utrzymywane w czystości (czy zastosowano odpowiedni program i kontroluje się jego stosowanie).

Do poprawy

36

Czy istnieją specjalne środki do neutralizacji i usuwania rozlanych substancji lub usuwania wycieków; czy istnieją odpowiednie instrukcje.

Niewystarczający

37

Czy istnieje odpowiedni plan gospodarki odpadami i kontroluje się jego stosowanie.

Niewystar-czający

38

Czy wprowadzono odpowiednie zasady higieny osobistej (mycie rąk, zmiana odzieży, zakaz jedzenia, picia i palenia na stanowiskach pracy itd.), a ich stosowanie jest kontrolowane.

Do poprawy

39

Czy istnieje plan awaryjny wykorzystywany w sytuacjach zagrożenia związanych z niebezpiecznymi środkami chemicznymi (wyciek, rozlanie, pożar, wybuch itd.).

Wysoce Niewystar-czający

40

Czy wprowadzono ogólne zasady organizacyjne wymagane do oddzielenia niebezpiecznych środków chemicznych lub zmniejszenia narażenia / kontaktu pracowników z chemikaliami.

Ozt

Stosowanie środków ochrony osobistej i instalacji awaryjnych

41

Czy dostępne są niezbędne środki ochrony indywidualnej i czy jest kontrolowane ich odpowiednie stosowanie w przypadku czynności związanych z ryzykiem narażenia lub kontaktu z niebezpiecznymi środkami chemicznymi.

Ozt

42

Czy prysznice do odkażania oraz stanowiska do płukania oczu są dostępne w pobliżu miejsc, w których może nastąpić rozpryskanie niebezpiecznego środka chemicznego.

Ozt

43

Czy ustalono zasady gospodarowania środkami ochrony indywidualnej i odzieżą roboczą.

Niewystar-czający

44

Czy stwierdzono jakiekolwiek inne braki lub niedociągnięcia w środkach ochrony ogólnej i organizacyjnych oraz przy stosowaniu środków ochrony osobistej: opisać i dokonać oceny.

II-1-A TABELA

Z tabeli odczytujemy poziom wskaźnika, w zależności od zagrożenia opisanego symbolem R w karcie charakterystyki preparatu.

Wynik wstawiamy do odpowiedniej rubryki w liście kontrolnej.

Numer pytania

Wysoce niewystarczający

Niewystarczający

Do poprawy

5, 7

R1 - R6, R7, R12, R14, R15,

R8, R9, R11, R18, R24, R25

R10, R21, R22, R36, R38,

8

R16, R17, R19, R27, R28, R35, R39,

R30, R34, R37, R41, R44,

R10, R21, R22, R36, R38,

11

R1 -R6, R7, R12, R14, R15, R16, R17, R19,

R8, R9, R11, R18, R30, R44,

R10,

12, 13, 14

R1 -R6, R7, R12, R17, R19, R27, R35, R39,

R8, R11, R24, R34, R37, R44,

R10, R11,R21,R36, R38,

17

R7, R12, R17, R35, R39,

R11, R18, R24, R30, R34, R37, R41,

R10, R21, R36

18

R7, R12,

R11, R18, R30,

R10

19

R1- R6, R12, R15

R8, R11, R18, R30,

20

R35

R34

21, 22, 23

R1 - R6, R7, R12, R14, R15, R16, R17, R19, R27, R35, R39,

R8, R9, R11, R18, R24, R30, R37, R41, R44,

R10, R21, R36, R38,

24

R1 - R6, R7, R12, R14, R15, R16, R17, R19, R27, R35, R39,

R8, R9, R10, R11, R18, R21, R24, R30, R34, R37, R38, R41, R44,

25

R2, R3, R5, R6, R7, R12, R14, R15, R16, R17, R19,

R8, R9, R11, R18, R30, R44,

R10,

26

R27, R35, R39,

R24, R34, R37, R41,

R21, R36, R38

27

R7, R12, R27, R35, R39,

R11, R18, R24, R30, R34, R37, R41,

R10, R21, R36,

28

R1 - R6, R7, R12, R14, R15,

R8, R9, R11, R18, R24, R25,

R10, R21, R22, R36, R38,

29

R16, R17, R19, R27, R28, R35, R39,

R30, R34, R37, R41, R44,

R10

30, 31

R1 - R6, R7, R12, R14, R15,

R8, R9, R11, R18, R24, R25,

R10, R21, R22, R36, R38,

33

R16, R17, R19, R27, R28, R35, R39,

R30, R34, R37, R41, R44,

R10

40

R8, R9, R11, R18, R24, R25, R30, R34, R37, R41, R44,

R8, R9, R11, R18, R24, R25, R30, R34, R37, R41, R44,

R10, R21, R22, R36, R38,

41, 42

R27, R35, R39,

R24, R34, R39, R41,

R21, R36

II-2 OPIS METODY

Wybrana metoda pozwala określić poziom ryzyka wypadkowego na pod­stawie trzech zmiennych:

II-2-a Ustalenie poziomu obiektywnego wskaźnika niebezpieczeństwa

Obiektywny wskaźnik niebezpieczeństwa zależy od liczby odpowiedzi „wysoce niewystarczający”, „wystarczający” i „do poprawy” w liście kontrolnej.

Obiektywny wskaźnik niebezpieczeństwa określa się jako:

W przypadku uzyskania wskaźnika „0”, należy odstąpić od dalszej oceny i zastosować środki przewidziane w tabeli II -2 -E dla poziomu ryzyka „1”.

II-2-b Ustalenie poziomu narażenia.

Poziom narażenia określa częstość występowania narażenia na ryzyko.

Poziom narażenia należy odczytać z tabeli II-2-B, uwzględniając czas wykonywania czynności.

II-2-B TABELA

Poziom narażenia

Znaczenie

1

Rzadko - nie częściej niż raz w tygodniu przez krótki czas

2

Okresowo w ciągu zmiany roboczej, przez krótki czas

3

Wielokrotnie w ciągu zmiany roboczej, przez krótki czas

4

Stale. Wielokrotnie w ciągu dnia roboczego, przez długi czas

II-2-c Ustalenie poziomu skutków.

Poziom skutków, określa spodziewane szkody dla zdrowia.

Poziom skutków należy odczytać z tabeli II-2-C

II-2-C TABELA

Poziom skutków

Znaczenie

10

Niewielkie szkody - (opatrunek i przemycie rany )

25

Szkody odwracalne - wygojenie rany, krótkotrwała absencja chorobowa

60

Poważne szkody - trwałe uszkodzenia tkanek (np. wzroku, układu oddechowego, układu pokarmowego)

100

Śmierć

II-2-d Wyznaczenie poziomu ryzyka.

Obliczamy iloczyn obiektywnego wskaźnika niebezpieczeństwa i poziomu narażenia.

Odczytujemy z tabeli II-1-3-D poziom ryzyka dla obliczonego iloczynu oraz poziomu skutków.

II-2-D TABELA

Poziom

Skutków

Wartość iloczynu

(obiektywny wskaźnik niebezpieczeństwa x poziom narażenia)

2-4

6 - 8

10 - 20

24 - 40

10

20-40

60-80

100-200

240-400

25

50-100

150-200

250-500

600-1000

60

120-240

360-480

600-1200

1440-2400

100

200-400

600-800

1000-2000

2400-4000

Znaczenie poszczególnych poziomów ryzyka odczytujemy z tabeli II-2-E

II-2-E TABELA

Poziom ryzyka

Znaczenie

20 - 40

Poprawić warunki w najbliższym możliwym czasie.

Wymagane są okresowe kontrole, w celu zapewnienia stałej skuteczności zastosowanych środków.

50 - 120

W wyznaczonym terminie określić i wprowadzić środki zmniejszające ryzyko

150 - 500

W krótkim czasie zastosować środki obniżające poziom ryzyka.

600 - 4000

Przerwać pracę. Sytuacja wymaga natychmiastowej poprawy.

Przystępujemy do działań obniżających poziom ryzyka, a po ich wdrożeniu określamy ryzyko resztkowe, według poprzedniego schematu postępowania od II-2-a do II-2-e.

II-2 OCENA RYZYKA WYPADKOWEGO

II-2-1 Zagrożenia związane ze stosowaniem „TESOLU

Zagrożenia występują podczas czynności normalnej pracy tj:

Zagrożenia występują także w sytuacjach awaryjnych podczas kontaktu ze stężonym preparatem wyciekającym z uszkodzonego opakowania. W przypadku zmieszania z kwasami wydziela się gazowy chlor, który jest gazem toksycznym o działaniu żrącym.

Z uwagi na to, że preparat Tesol ma silne działanie żrące, w kontakcie z oczami może spowodować utratę wzroku, a w kontakcie ze skórą głębokie rany.

Wyznaczenie obiektywnego wskaźnika niebezpieczeństwa.

Obiektywny wskaźnik niebezpieczeństwa należy określić na podstawie odpowiedzi na pytania zadane w liście kontrolnej.

a) kontakt z rozcieńczonym preparatem

Lista kontrolna: - odpowiedzi na pytania 33,41 „wysoce niewystarczający”

Wynik: wysoce niewystarczający - obiektywny wskaźnik niebezpieczeństwa = 10

Ustalenie poziomu narażenia

Poziom narażenia wyznaczamy z tabeli

Poziom narażenia

Znaczenie

1

Rzadko - nie częściej niż raz w tygodniu przez krótki czas

2

Okresowo w ciągu zmiany roboczej, przez krótki czas

3

Wielokrotnie w ciągu zmiany roboczej, przez krótki czas

4

Stale. Wielokrotnie w ciągu dnia roboczego, przez długi czas

narażenie: wielokrotnie w ciągu dnia roboczego przez krótki czas = poziom narażenia 3

Ustalenie poziomu skutków

Poziom skutków odczytujemy z tabeli

Poziom skutków

Znaczenie

10

Niewielkie szkody - (opatrunek i przemycie rany )

25

Szkody odwracalne - wygojenie rany, krótkotrwała absencja chorobowa

60

Poważne szkody - trwałe uszkodzenia tkanek (np. wzroku, układu oddechowego, układu pokarmowego)

100

Śmierć

skutki: maceracja skóry, zaczerwienienie skóry, stany alergiczne, przemycie oczu, po spożyciu porada lekarska = poziom skutków 10 )

Określenie poziomu ryzyka

1. Wyznaczamy wartość iloczynu - mnożymy

wartość obiektywnego wskaźnika niebezpieczeństwa (10) x wartość poziomu narażenia (3).

Wartość iloczynu 10 x 3 = 30

2. Odczytujemy z tabeli poziom ryzyka

Poziom

Skutków

Wartość iloczynu

2-4

6 - 8

10 - 20

24 - 40

10

20-40

60-80

100-200

240-400

25

50-100

150-200

250-500

600-1000

60

120-240

360-480

600-1200

1440-2400

100

200-400

600-800

1000-2000

2400-4000

Poziom ryzyka odczytujemy na przecięciu wartości poziomu skutków (10) z wyznaczoną wartością iloczynu (30)

Wyznaczony poziom ryzyka od 240 - 400.

Z tabeli odczytujemy znaczenie otrzymanego wyniku.

Poziom ryzyka

Znaczenie

20 - 40

Poprawić warunki w najbliższym możliwym czasie.

Wymagane są okresowe kontrole, w celu zapewnienia stałej skuteczności zastosowanych środków.

50 - 120

W wyznaczonym terminie określić i wprowadzić środki zmniejszające ryzyko.

150 - 500

W krótkim czasie zastosować środki obniżające poziom ryzyka.

600 - 4000

Przerwać pracę. Sytuacja wymaga natychmiastowej poprawy.

Zagrożenie jest duże należy niezwłocznie podjąć działania ograniczające poziom ryzyka. Zaplanowane działania opisano łącznie dla preparatu stężonego i rozcieńczonego.

b) kontakt z preparatem stężonym

Lista kontrolna: - odpowiedzi na pytania 8,17,,33,41,42 „wysoce niewystarczający”

Wynik: wysoce niewystarczający - obiektywny wskaźnik niebezpieczeństwa = 10

Poziom narażenia wyznaczamy z tabeli

Poziom narażenia

Znaczenie

1

Rzadko - nie częściej niż raz w tygodniu przez krótki czas

2

Okresowo w ciągu zmiany roboczej, przez krótki czas

3

Wielokrotnie w ciągu zmiany roboczej, przez krótki czas

4

Stale. Wielokrotnie w ciągu dnia roboczego, przez długi czas

narażenie: wielokrotnie w ciągu dnia roboczego przez krótki czas = poziom narażenia 2

Poziom skutków wyznaczamy z tabeli

Poziom skutków

Znaczenie

10

Niewielkie szkody - (opatrunek i przemycie rany )

25

Szkody odwracalne - wygojenie rany, krótkotrwała absencja chorobowa

60

Poważne szkody - trwałe uszkodzenia tkanek (np. wzroku, układu oddechowego, układu pokarmowego)

100

Śmierć

(skutki: możliwe zachlapanie oczu stężonym preparatem lub spożycie preparatu -poważne szkody = poziom skutków 60 )

Określamy poziom ryzyka

1. Wyznaczamy wartość iloczynu - mnożymy

wartość obiektywnego wskaźnika niebezpieczeństwa (10) x wartość poziomu narażenia (2).

Wartość iloczynu 10 x 2 = 20

2. Odczytujemy z tabeli poziom ryzyka

Poziom

Skutków

Wartość iloczynu

2-4

6 - 8

10 - 20

24 - 40

10

20-40

60-80

100-200

240-400

25

50-100

150-200

250-500

600-1000

60

120-240

360-480

600-1200

1440-2400

100

200-400

600-800

1000-2000

2400-4000

Poziom ryzyka odczytujemy na przecięciu wartości poziomu skutków (60) z wyznaczoną wartością iloczynu (20)

Wyznaczony poziom ryzyka od 600 -1200.

Z tabeli odczytujemy znaczenie otrzymanego wyniku.

Poziom ryzyka

Znaczenie

20 - 40

Poprawić warunki w najbliższym możliwym czasie.

Wymagane są okresowe kontrole, w celu zapewnienia stałej skuteczności zastosowanych środków.

50 - 120

W wyznaczonym terminie określić i wprowadzić środki zmniejszające ryzyko.

150 - 500

W krótkim czasie zastosować środki obniżające poziom ryzyka.

600 - 4000

Przerwać pracę. Sytuacja wymaga natychmiastowej poprawy.

Zagrożenie jest zbyt duże, należy przerwać pracę wykonywaną w opisanych warunkach.

Podjąć działania zapobiegawcze.

Proponowane dla podpunktu a (rozcieńczony) i b (stężony)działania zapobiegawcze: