Ćwiczenia z Zoologii - OPIS GATUNKU - schemat
Opis gatunku wykonał: Piotr Bernatowicz
Numer indeksu: ------
e-mail: p.p.bernatowicz@uw.edu.pl
Nazwa gatunkowa: Cyprinus carpio Linnaeus, 1758
Synonimy: Cyprinus regius Leśniewski, 1837, Cyprinus hungaricus Taczanowski, 1877
Nazwa polska: karp
Nazwa angielska: common carp
Klasyfikacja:
Królestwo: Animalia, Linnaeus, 1758
Typ: Chordata Bateson, 1886
Gromada: Actinopterygii Cope, 1887
Rząd: Cypriniformes Goodrich, 1909
Rodzina: Cyprinidae Bonaparte, 1932
Rodzaj: Cyprinus Jarocki, 1822
Zdjęcie (ew. rysunek) Cyprinus carpio carpio (źródło: Wikipedia)
Podgatunki:
1. Cyprinus carpio carpio
2. Cyprinus carpio haematopterus
3. Cyprinus carpio rubrofuscus (Przez wielu autorów uważany za oddzielny gatunek (Fishbase).
Opis (z wyróżnieniem cech grupy i cech gatunku):
Przedstawiciele rodziny Cyprinidae, do której zaliczamy opisywany gatunek, mają aparat Webera - narząd wzmacniający drgania dźwiękowe przekazywane z pęcherza pławnego do uch a środkowego. Cyprinidae mają także umieszczone w skórze specjalne gruczoły produkujące substancję alarmową - związek chemiczny uwalniany w trakcie zranienia i wykrywany przez inne ryby w pobliżu. Ponadto ryby należące do tej rodziny mają otwarty pęcherz pławny, łuski cykloidalne oraz płetwy przuszne umieszczone po środku ciała. W obrębie Cyprinidae możemy wyróżnić około 2500 gatunków (z czego większość zamieszkuje wody słodkie Azji południowo-wschodniej) o rozmiarach od ok. 1cm do ponad 250cm (Berra, 2001).
Forma dzika (tzw. sazan) ma ciało wydłużone, prawie obłe, walcowate o długości do 150 cm (nie licząc płetwy ogonowej). Długość głowy stanowi 25-31% długości ciała. Płetwa grzbietowa pojedyncza i długa, jej koniec sięga nasady płetwy odbytowej. Płetwa ogonowa słabo wcięta, lekko zaokrąglona. Płetwa odbytowa krótka. Ubarwienie grzbietu ciemno oliwkowo-brunatne, prawie czarne, boki jaśniejsze z srebrzystym połyskiem. Łuski cykloidalne, duże, szczelnie pokrywające ciało. Występuje szereg form hodowlanych o zmienionym kształcie ciała (ciało wygrzbiecone u odmian konsumpcyjnych), ograniczonej liczbie łusek (odmiany konsumpcyjne) oraz zmiennym ubarwieniu (odmiany dekoracyjne, tzw. karpie koi). Wzór zębów gardłowych: 1.1.3-3.1.1 (Brylińska, 2000).
Występowanie:
Pierwotnie karp występował na obszarze od zlewiska Morza Kaspijskiego aż do wschodnich Chin i Japonii. Obecnie na skutek introdukcji celowej lub przypadkowej występuje na wszystkich kontynentach poza Antarktydą (Załachowski, 1992).
Ekologia:
Karp jest gatunkiem pierwotnie występującym w ciepłych i wolnopłynących rzekach. Osobniki tego gatunku przebywają w wodach płytkich w pobliżu dna mulistego gdzie większość czasu spędzają na żerowaniu (Brylińska, 2000). Karp ma aparat gębowy umożliwiający mu zasysanie mułu i wydobywanie z niego drobnych bezkręgowców szczególnie larw wodnych owadów. Ponadto w skład diety tego gatunku wchodzą organizmy planktonowe (na wczesnych stadiach rozwojowych jest to jedyny pokarm) oraz organizmy roślinne (makroskopowe glony, rzadko rośliny naczyniowe). Ponadto Karpie cechuje duża plastyczność pokarmowa. Osobniki potrafią dostosować się i pozyskiwać pokarm najłatwiej w środowisku dostępny (Rahman et al., 2010). Młode karpie są pokarmem najpierw dla drapieżnych bezkręgowców a następnie rybożernych ryb. Dorosłe osobniki są atakowane głównie przez rybożerne ptaki (Billard, 1999).
Znaczenie w ochronie środowiska:
Karp jest uważany za negatywnie wpływający na naturalne ekosystemy do których zostanie wpuszczony przez człowieka albo sam wniknie. Szczególnie niebezpieczny jest w tych środowiskach, w których warunki termiczne są odpowiednie do jego rozrodu. Uważa się, że jego negatywny wpływ najsilniej widoczny jest w wodach Australii, gdzie przyczynił się do zmian w strukturze troficznej środowisk oraz do znacznego skurczenia się zasięgów wielu gatunków ichtiofauny tego kontynentu (Koehn, 2004).
Znaczenie dla gospodarki:
Karp jest gatunkiem priorytetowym w akwakulturze. Rocznie na świecie produkuje się około 2 milionów ton tych ryb. Jest hodowany jako ryba konsumpcyjna przede wszystkim w Chinach i innych krajach Azji południowo-wschodniej oraz w Europie Środkowej. W krajach Europy Zachodniej jest traktowany jako ryba „sportowa” - jest chętnie poławiany przez wędkarzy (Billard, 1999).
Aktualne kierunki badań naukowych charakteryzowanego gatunku:
Ze względu na znaczenie gospodarcze zdecydowana większość badań naukowych dotyczy zagadnień zootechnicznych i weterynaryjnych. Celem autorów większości publikacji naukowych jest zwiększenie wydajności produkcji tej ryby. Drugi nurt badań dotyczy wpływu karpi na środowisko naturalne (EBSCO).
Wykorzystane źródła:
Berra T.M., 2001. Freshwater fish distribution. Academic Press, San Diego, USA.
Billard R., 1999. Carp: biology and culture. Praxis Publishing Ltd, Chichester, UK.
Brylińska M., 2000. Ryby słodkowodne Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
EBSCO. http://ehis.ebscohost.com
Fishbase. http://www.fishbase.org
Koehn J., 2004. Carp ( Cyprinus carpio) as a powerful invader in Australian waterways. Freshwater Biology 49: 882-894.
Rahman M.M., Kadowaki S., Balcombe S.R., Wahab, Md.A., 2010. Common carp (Cyprinus carpio L.) alters its feeding niche in response to changing food resources: direct observations in simulated ponds. Ecological Research 25: 303-309.
Wikipedia. http://en.wikipedia.org
Załachowski W, 1994. Ryby. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
