System władzy:

• Wykonawcza - rząd

• Ustawodawcza - parlament

• Wymiar sprawiedliwości

Państwo jest organizacją terytorialną posiadającą określony system władzy i określoną liczbę ludności.

~ kraj, mocarstwo, naród…

W prawie międzynarodowym publicznym używamy terminu państwo.

Cechą charakterystyczną jest suwerenność i jurysdykcja, które kończą się na granicy państwa. Jurysdykcja państwowa to podleganie władzy sądowej państwa.

Państwo ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych jest to podmiotowość państwa

Zasadnicze części prawa to:

prawo cywilne, karne i administracyjne, reszta to podpodziały, zasadnicze są te trzy.

Podmiotowość prawno-międzynarodowa państwa:

1. zdolność do zawierania umów międzynarodowych,

2. zdolność do utrzymywania stosunków dyplomatycznych i konsularnych (ius legacionis),

3. zdolność przynależności do organizacji międzynarodowych,

4. możliwość podjęcia samoobrony,

5. możliwość odwołania się do pokojowych sposobów regulowania sporów między państwami.

6. państwo charakteryzują też takie cechy jak:

• zobowiązania,

• prawo,

• odpowiedzialność:

→ deliktowa,

→ na zasadzie ryzyka,

→ kontraktowa (z tytułu niewykonania umowy lub nienależytego wykonania umowy).

W prawie międzynarodowym publicznym znaczenie ma odpowiedzialność deliktowa i kontraktowa.

Odpowiedzialność z tytułu winy

• wina umyślna,

• wina nieumyślna, znana pod pojęciem lekkomyślności i niedbalstwa.

Państwo odpowiada zawsze z tytułu winy umyślnej (zawinione działanie lub zaniechanie)

Cechą charakterystyczną prawa międzynarodowego publicznego jest to, że wszystkie państwa są wobec niego równe, ale to nie znaczy, że mają takie same prawa. Prawo to oparte jest na zasadzie koordynacji - formalnie, równości państw, a w rzeczywistości opiera się na sile.

Państwo (wewnętrznie) oparte jest na zasadzie subordynacji (podporządkowania), bo obywatele godząc się na system władzy godzą się na jego jurysdykcję.

Podmiotami w prawie międzynarodowym są też organizacje międzynarodowe.

W imieniu podmiotów odpowiadają osoby fizyczne, mimo, że takowe nie są podmiotami tego prawa.

Państwo nie ponosi odpowiedzialności za osoby fizyczne, one natomiast ponoszą odpowiedzialność za określone działanie organów państwowych.

Prawo międzynarodowe publiczne tworzone jest przez państwa, jego częścią są też prawa organizacji międzynarodowych. Art. 9 Konstytucji RP mówi, że RP przestrzega prawa międzynarodowego publicznego, art. 87 mówi o prymacie prawa międzynarodowego nad krajowym, a jego częścią jest prawo UE.

Prawo międzynarodowe publiczne ma charakter nadrzędny w stosunku do wewnętrznego.

Instytucja: Racji Stanu - czyli interesu państwa - każde państwo kieruje się własnym interesem.

Klauzula Ribus… coś tam - czyli istotnej zmiany okoliczności - możliwość odstąpienia od umowy.

Delikt międzynarodowy występuje w postaci zbrodni:

• przeciwko pokojowi,

• przeciwko ludzkości,

• zbrodni wojennych.

Państwa stosują w polityce międzynarodowej środki pokojowe, takie jak zadośćuczynienie lub środki odwetowe, takie jak retorsje ( powinny charakteryzować się proporcjonalnością, np. podnoszenie cła, wprowadzanie odpłatnych wiz), czy represalia ( są dalej idące i stanowią naruszenie prawa międzynarodowego publicznego).

→środki odwetowe indywidualne - stosuje państwo wobec państwa,

→środki odwetowe zbiorowe - stosują organizacje międzynarodowe w czasie pokoju, a koalicje państw w czasie wojny.

Źródła prawa międzynarodowego publicznego:

Prawo to nie jest do końca skodyfikowane, tu konstytucją jest Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Art. 37 tego Statutu reguluje kwestię źródeł prawa, i tak:

1. Najwyżej w hierarchii stawia umowy międzynarodowe ogólne np. konwencje międzynarodowe, oraz umowy szczególne, takie jak statuty organizacji międzynarodowych,

2. W tej kolejności Statut traktuje o zwyczaju i praktyce międzynarodowej, przy czym praktyka jest dowodem istnienia zwyczaju,

3. To miejsce zajmują ogólne zasady prawa,

4. Orzecznictwo sądowe (opiera się o zasadę precedensu) i doktryna.

Źródła te decydują o określonej postawie państw utrzymujących stosunki międzynarodowe.

W prawie międzynarodowym publicznym kodyfikacja obejmuje:

• prawo wojny / konfliktów zbrojnych,

• prawo morza ( NIE MORSKIE, BO TO NALEŻY DO PRAWA CYWILNEGO),

• prawo dyplomatyczne,

• prawokonsularne.
  
  

w wyniku czego wyłoniły się zasady, którymi rządzi się prawo międzynarodowe publiczne:

1. zasada suwerennej równości państw,

2. zasada samostanowienia narodu,

3. zasada poszanowania praw człowieka,

4. zasada zawierania umów w dobrej wierze ~ pacta sunt servanta

Zasada suwerennej równości państw

- wszystkie państwa są równe wobec prawa, które przez siebie tworzą,

- korzystają ze swobody działania na arenie międzynarodowej, ale nie oznacza to ani samowoli ani dobrowolności.

Zasada poszanowania praw człowieka

Obecnie obserwuje się tendencję, że prawa człowieka zaczynają dominować nad suwerennością państw, ponieważ wg ostatnich tendencji zasada ta polega na zapewnieniu pewnego podstawowego minimum, czyli prawa do życia i wolności.

Nasza Konstytucja traktuje o prawach obywatela i wolności człowieka, przy czym to drugie pojęcie jest szersze.

Zasadnicze znaczenie ma powszechna deklaracja praw człowieka i obywatela.

Sposoby powstawania państw:

Pierwszy okres państwa nazywany in statu nascendi

państwo było kiedyś od nasciturus

nazywano stanem

Państwa powstają

1. wskutek połączenia dwu lub więcej państw w jeden organizm,

2. poprzez odłączenie kolonii - Afryka,

3. poprzez rozpad, który może polegać na:

• rozczłonkowaniu,

• oderwaniu określonej części od państwa macierzystego - secesja.

Po powstaniu państwa powstaje problem jego uznania na arenie międzynarodowej. W prawie międzynarodowym publicznym uznanie jest tożsame z pełnoletniością.

Reasumując:

Państwo posiada zdolność do czynności prawnych i zdolność prawna. . Państwo posiada odpowiedzialność deliktową.

Państwo jest jednostką terytorialną, zorganizowaną w system władzy. Może być jednostką złożoną lub jednolitą lub konfederacja. Państwo pojawia się i ginie jak osoba fizyczna (ZSRR, II Rzesza).

Instytucja powstania państwa:

Stolica Apostolska - Watykan.

Watykan, Państwo Watykańskie (wł. Città del Vaticano, Stato della Città del Vaticano) - państwo-miasto europejskie, enklawa w Rzymie, Włochy.

Watykan to siedziba najwyższych władz Kościoła rzymskokatolickiego, gdzie rezyduje papież. Nazywany jest również Stolicą Apostolską (łac. Sedes Apostolica, Sancta Sedes). Obywatele Watykanu to głównie dygnitarze kościelni, księża, zakonnice i gwardia szwajcarska. Oprócz tego do pracy przychodzi około 3.000 osób mieszkających poza murami Watykanu (pracownicy poczty, radia, gazety, dworca kolejowego i służby medycznej). Gospodarka opiera się na dochodach z pielgrzymek i wizyt w muzeach (rocznie od 4 do 7 mln turystów), rękodzieła i emisji znaczków pocztowych. Watykan ma prawo bicia własnych monet, które są często rarytasami numizmatycznym. Na terenie Watykanu znajduje się maleńka stacja kolejowa.

Historia Watykanu sięga IV wieku, kiedy cesarz rzymski przekazał biskupom Rzymu jeden z pałaców. W tym samym czasie zaczęli oni forsować prymat biskupa Rzymu nad pozostałymi biskupami chrześcijaństwa. Państwo Kościelne, władane przez papieży, powstało później. Jego powstanie związane były z odkryciem tzw. donacji Konstantyna, który jakoby miał darować papieżom Rzym wraz z okolicami. Państwo to utrzymało się do 1870, kiedy to armia króla Włoch Wiktora Emmanuela II włączyła je do powstającego Królestwa Włoch. Papież nie zgodził się z tą decyzją i ogłosił się więźniem Watykanu. Dopiero w 1929 rząd włoski i Stolica Apostolska podpisali tzw. traktaty laterańskie, kończące spór.

Początkowo siedzibą papieży nie był sam Watykan lecz Lateran. Watykan był miejscem pielgrzymek do Grobu św. Piotra. Wokół już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa zbudowano klasztory, przytułki i schroniska. Powstały też liczne kramy kupieckie obsługujące podróżujących. Pierwsze umocnienia obejmujące bazylikę św. Piotra i Mauzoleum Hadriana zostały zbudowane podczas pontyfikatu papieża Leona IV pod koniec IX wieku. Watykan stał się miejscem, gdzie papież mógł się schronić przed najeźdźcami. Przeniesienia siedziby papieskiej na Watykan dokonał Grzegorz XI 17 stycznia 1377 po powrocie z Awinionu

Państwo Watykańskie nie stanowi części Włoch, choć jest położone w obrębie Rzymu. Dostojnik wybrany na papieża i biskupa Rzymu jest jednocześnie głową Państwa Watykańskiego. Jest też ostatnim w Europie władcą absolutnym, najwyższą władzą ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą.

Państwo Watykańskie zostało powołane do życia Traktatem Laterańskim z 11 lutego 1929 roku. Celem zawarcia traktatu było unormowanie pozycji międzynarodowej Stolicy Apostolskiej, która ze względu na brak terytorium nie miała wszystkich cech państwa (terytorium-ludność-władza). Państwo Watykan pełni rolę służebną wobec Stolicy Apostolskiej - jest stroną umów międzynarodowych dotyczących transportu i lotnictwa. Jest członkiem Międzynarodowej Unii Pocztowej, Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego, bije własną monetę (Euro watykańskie). Jest stroną Konwencji Haskiej z 1954 roku o ochronie zabytków zniszczonyh w czasie konfliktów zbrojnych, także członekiem UNESCO.

Stolica Apostolska to osobny podmiot prawa międzynarodowego (tak zwany podmiot "sui generis"). Zawiera umowy międzynarodowe, konkordaty, jest stroną Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 roku, konwencji genewskich z 1946 roku, Konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961 roku.

Watykan ma niewielu stałych obywateli. Obywatelstwo watykańskie jest natomiast czasowo przyznawane osobom, które pełnią jakieś funkcje na rzecz Stolicy Apostolskiej, jest to tzw. obywatelstwo o charakterze funkcjonalnym. W 1994 roku Watykan miał zaledwie 475 obywateli, z czego połowa pozostawała w służbie dyplomatycznej. Około 100 osób to żołnierze Gwardii Szwajcarskiej (tracący obywatelstwo z chwilą powrotu do Szwajcarii). Pozostali obywatele to kardynałowie (w służbie czynnej i emerytowani) oraz osoby świeckie i duchowne zatrudniane przez Państwo Watykańskie. Obywatele Państwa Watykańskiego są w zasadzie wolni od podatków (poza niewielkimi świadczeniami). Zgodnie z prawem międzynarodowym Państwo Watykańskie może utrzymywać wojsko, a także posiadać marynarkę wojenną i lotnictwo, jednakże z woli Pawła VI "siły zbrojne" Watykanu zostały zredukowane (w 1970 roku) do minimum; rozwiązaniu uległa Gwardia Szlachecka, Gwardia Palatyńska i Żandarmeria Pontyfikalna (które i tak od pewnego czasu pełniły funkcje czysto reprezentacyjne).

Papież zleca zarządzanie miastem papieskiej Komisji ds. Państwa-Miasta Watykan. Jest ona złożona z pięciu kardynałów i spotyka się kilka razy w roku. Przewodniczący Komisji ma do pomocy delegata specjalnego, który zajmuje się codziennymi sprawami miasta. Delegatowi specjalnemu podlega Sekretarz Generalny i cztery główne zarządy: Muzeów i Galerii, Służb Technicznych, Służb Ekonomicznych i Służb Sanitarnych. On też jest zwierzchnikiem Obserwatorium Astronomicznego, Dyrekcji Rezydencji Papieskiej i Dyrekcji Studiów Archeologicznych. Sekretarz Generalny sprawuje też władzę nad 10 instytucjami, w tym: biurem prawnym, biurem personalnym, biurem obrachunkowym, biurem poczty i telegrafu, archiwami państwowymi, wydziałałem ds. policji, biurem informacji turystycznej. Watykan ma 100-osobową służbę medyczną, aptekę, powołaną w 1941 roku straż pożarną i 120-osobowy oddział żandarmerii, która troszczy się m.in. o bezpieczeństwo pielgrzymów przybywających do Rzymu.

Zakon Kawalerów Maltańskich

1) Czym jest Zakon Maltański?

Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Św. Jana Jerozolimskiego zwany Rodyjskim i Maltanskim, znany powszechnie jako Zakon Maltański, posiada dwojaką naturę. Jest on jednym z najstarszych zakonów katolickich i najstarszym zakonem rycerskim. Zakon jest suwerennym podmiotem prawa międzynarodowego. Dewizą Zakonu jest Tuitio fidei et obsequium pauperum (z łac. obrona wiary oraz służba ubogim). Polscy Kawalerowie i Damy zrzeszeni są w Związku Polskich Kawalerów Maltańskich.
 

2) Co rozumiemy mówiąc, że Zakon jest instytucją religijną?

 U podstaw Zakonu leży wspólnota mnisza, która została utworzona przez kupców z Amalfi w poł. XI wieku, prowadząca szpital i hospicjum niosące pomoc i dające schronienie pielgrzymom przybywającym do Ziemi Świętej. W 1113 roku papież Paschalis II oficjalnie uznał zgromadzenie za zakon religijny.

  Przed utratš Malty (1798) większość Kawalerów była zakonnikami, którzy złożyli śluby ubóstwa, czystości i posłuszeństwa. Obecnie Kawalerowie Profesyjni składający œluby ubóstwa, czystości i posłuszeństwa stanowią najważniejszą część i duchowy trzon Zakonu. W tym obszarze podlegają oni prawu kanonicznemu Kościoła rzymsko-katolickiego. Pozostali Kawalerowie oraz Damy w zależności od swojej woli składają tylko przyrzeczenie posłuszeństwa lub też sš całkowicie œwieccy. Przynależność do Zakonu zobowiązuje do krzewienia wiary chrześcijańskiej, pracy nad własną duchowością zgodnie z nakazami Kościoła, jak też do pracy dobroczynnej oraz do służenia pomocą innym.

3) Czy Zakon Maltański jest zakonem wojskowym?

 W swojej historii Zakon Maltański posiadał oddziały zbrojne, mające na celu ochronę pielgrzymów i chorych w Ziemi Świętej, a następnie także obrony cywilizacji chrześcijańskiej w Europie i basenie Morza Śródziemnego. Okręty Zakonu wspierały między innymi flotę Świętej Ligi w bitwie z flotą turecką pod Lepanto (7 października 1571 roku). Funkcja wojskowa Zakonu zakończyła się wraz z opuszczeniem Malty (1798). Obecnie Zakon podtrzymuje i kultywuje swoją tradycję militarną.

4) Czy Zakon Maltański jest zakonem rycerskim?

Tradycyjnie Kawalerowie należeli do chrześcijańskich rodzin rycerskich i szlacheckich. W dzisiejszych czasach Zakon Maltański jest nadal zakonem rycerskim, gdyż kultywuje tradycje rycerskie i szlacheckie, jednakże są kategorie Kawalerów i Dam, których członkowie nie są zobowiązani do przedstawiania wywodu szlacheckiego.

5) Czym zajmuje się Zakon Maltański?

Zakon Maltański prowadzi działalność charytatywną w kilkudziesięciu krajach. Zakon prowadzi szpitale, centra medyczne, ambulatoria, domy pomocy dla osób starszych i niepełnosprawnych, a także hospicja dla nieuleczalnie chorych. W wielu krajach maltańskie grupy wolontariuszy udzielają pierwszej pomocy, prowadzą działalność społeczną, ratowniczą i pomoc humanitarną. ECOM, jest specjalnym korpusem, działającym na liniach frontu, terenach objętych działaniami wojennymi, obszarach dotkniętych klęskami żywiołowymi.

Od ponad 40 lat, Zakon intensywnie wspomaga walkę z trądem - chorobą, która niestety stale jest obecna w wielu obszarach świata. Działalność tą prowadzi powołana w tym celu fundacja CIOMAL (Comite International de l'Ordre de Malte pour la Lepre). CIOMAL jest także zaangażowany w walkę z innymi chorobami, prowadząc min. programy pomagające matkom i ich dzieciom, żyjącym w krajach Trzeciego Świata, a chorującym na AIDS.

6) W jaki sposób Zakon jest rządzony?

Suwerenem Zakonu jest 78. Książę i Wielki Mistrz Fra' Andrew Bertie, wybrany dożywotnio przez Najwyższe Zgromadzenie Kawalerów. Wielkiemu Mistrzowi w sprawowaniu władzy towarzyszy Rada Suwerenna, wybierana przez Kapitułę Generalną (ciało reprezentujące członków Zakonu, zbierające się raz na 5 lat). Rada Państwa jest ciałem doradczym dla Suwerennej Rady w sprawach dotyczących polityki, religii, medycyny i spraw międzynarodowych. Rada Audytorów wykonuje funkcje kontrolne. Obie Rady są wybierane także podczas obrad Kapituły Generalnej. Kwestie prawne są rozstrzygane przez sądy dwóch instancji, mianowane przez Wielkiego Mistrza i Suwerenną Radę. Główne obszary życia i działalności Zakonu są regulowane przez Kartę Konstytucyjną i Kodeks .

7) Jak zorganizowane są międzynarodowe struktury Zakonu?

Zakon Maltański jest obecny w 54 krajach. Posiada 6 przeoratów, 3 Podprzeoraty i 45 związków narodowych. W 1920 roku powstał związek narodowy zrzeszający Polaków będących członkami Zakonu Maltańskiego (Związek Polskich Kawalerów Maltańskich).

8) Ilu członków liczy Zakon?

W skład Zakonu wchodzi ponad 11 000 Kawalerów i Dam, w tym 148 Polaków.

9) Dokąd w ostatnich latach docierała pomoc humanitarna organizowana przez Zakon?

Najważniejsze misje humanitarne Zakonu dotarły do Kosowa, Macedonii, Mozambiku, obszaru Wielkich Jezior w Afryce, Turcji, Salwadoru i Indii.

10) Jak można zostać członkiem Zakonu?

Członkiem Zakonu można zostać wyłącznie na zaproszenie innych członków Zakonu, po spełnieniu warunków określonych w regulacjach Zakonu, jaki są między innymi wyznanie rzymsko-katolickie oraz nienaganna postawa moralna.

11) W jaki sposób prowadzona jest działalność dyplomatyczna Zakonu?

Zgodnie z prawem międzynarodowym Zakon utrzymuje pełne stosunki dyplomatyczne z 85 państwami, w tym z Rzeczypospolitą Polską. Posiada status stałego obserwatora przy ONZ, Komisji Unii Europejskiej oraz innych organizacjach międzynarodowych jak FAO czy UNESCO. Nawiązane stosunki dyplomatyczne pozwalają Zakonowi na podjęcie szybkiej i efektywnej akcji w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej lub konfliktu zbrojnego. W związku ze swoją neutralną, bezstronną i apolityczną naturą, Zakon występuje jako mediator w sprawach międzynarodowych.

12) W jaki sposób jest finansowana działalność Zakonu?

Działalność Zakonu finansowana jest przez członków oraz z innych donacji. Środki na prowadzenie szpitali i działalności medycznej, przeważnie pochodzą z umów zawieranych z krajowymi agendami rządowymi odpowiedzialnymi za służbę zdrowia i opiekę społeczną. W krajach rozwijających się, działalność jest często wspierana funduszami pochodzącymi z państw rozwiniętych. Uzyskiwane są także granty od organizacji międzynarodowych.

13) Gdzie znajduje się główna siedziba Zakonu?

Od 1834 roku Zakon ma swoją stałą siedzibę w Rzymie. Posiada tam dwie eksterytorialne rezydencje: Palazzo Malta przy Via dei Condotti 68, gdzie rezyduje Wielki Mistrz, oraz Villa Malta na Awentynie. W tej drugiej mieszczš się Wielki Przeorat Rzymu oraz ambasady Zakonu przy Stolicy Apostolskiej i Republice Włoskiej.

14) W jakich miastach w Polsce działa Zakon Maltański?

W Polsce Zakon Maltański działa głównie w Krakowie (siedziba Związku Polskich Kawalerów Maltańskich), Warszawie, Poznaniu, Katowicach, Olsztynie i innych miastach. Pełna nazwa stowarzyszenia zrzeszającego Kawalerów i Damy narodowości polskiej jest następująca Związek Polskich Kawalerów Maltańskich Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników Św. Jana Jerozolimskiego z Rodos i Malty (ZPKMSRZSzŚJJzRiM).

Wykład 06.01.2006r.

Status Prawny Organizacji Międzynarodowych

Na Państwo składają się osoby fizyczne, osoby prawne (spółki akcyjne, spółki z o.o.). Osoby fizyczne mogą tworzyć inne osoby (tak też jest w Prawie Międzynarodowym Publicznym). Państwa mogą tworzyć organizacje.

1)organizacje rządowe

tworzone są przez państwa, członkami są państwa, są podmiotami prawa międzynarodowego publicznego. ONZ, Liga Państw Arabskich itp.

2)organizacje międzynarodowe pozarządowe

Nie są podmiotami prawa międzynarodowego publicznego. Utworzenie nie opiera się na umowie międzynarodowej lecz na umowie zawartej pomiędzy poszczególnymi organizacjami o charakterze politycznym, zawodowym, religijnym a także między osobami fizycznymi.

Np. UEFA

3)organizacje o charakterze pośrednim.

Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża (państwa chrześcijańskie), Międzynarodowy Ruch Czerwonego Półksiężyca, Międzynarodowy Ruch Czerwonego Lwa.

Organizacje międzynarodowe mogą tworzyć minimum trzy państwa. Organizacja międzynarodowa- tzw. międzyrządowa, taka, której członkami są państwa, posiada pewne uprawnienia i obowiązki w płaszczyźnie prawnomiędzynarodowej, a więc- podmiotowość prawnomiędzynarodową. Utworzone są dla realizacji celów w sferze stosunków międzynarodowych.

........ rok- bitwa pod Solferino

1929 rok- do organizacji zaczęły dołączać państwa arabskie.

1949 rok- dołączył ruch czerwonego lwa. Nazwa wzięła się z tego, że dawne rody uważały, że wywodzą się z rodu czerwonego lwa. Natomiast Izrael hołduje Gwieździe Dawida.

2005 rok- dla państw, które nie uznają kultury chrześcijańskiej przyjęto znak Czerwonego Kryształu (służby judaistyczne, czyli żydowskie).

1)szwajcarzy

2)Liga Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża, Czerwonego Półksiężyca, Czerwonego Kryształu (Półkwadratu)

3)krajowe stowarzyszenia czerwonokrzyskie

Sierpień 19.. rok- konferencja w Helsinkach, powstała Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Posiada ona dwie podmiotowości:

1)zdolność prawną

2)zdolność do czynności prawnych

Ma ius contrahendi i ius legationis. Posiadają organ plenarny, wykonawczy i organy szczególne. Organizacje międzynarodowe są powoływane na czas określony bądź nieoznaczony. Organizacje międzynarodowe mają swoją siedzibę na terytoriach określonych państw.

Terytorium państwa. Na terytorium państwa jest władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza.

Terytorium państwa obejmuje przestrzeń lądową, wodną, powietrzną, podziemną oraz kosmiczną.

Terytorium lądowe to wody śródlądowe, rzeki, jeziora i kanały. Także morski wody przybrzeżne.

Suwerenność jest to stosunek państwa do jego terytorium. Jej wykonywanie nazywamy zwierzchnictwem terytorialnym.

Każdemu państwu przysługuje dominium (panowanie) i imperium (władza). Condominium nazywa się to, gdy musimy to z kimś dzielić.

Suwerenność nie oznacza dowolności, samowoli, swawoli. Istnieją traktatowe ograniczenia suwerenności.

Suwerenność ma charakter względny. Unia Europejska jest związkiem państw, nie ma podmiotowości prawnomiędzynarodowej. Traktat konstytucyjny jak sama nazwa wskazuje ma charakter tworzący coś. Obywatele Unii obawiali się, że traktat konstytucyjny zminimalizuje znaczenie konstytucji krajowej.

Ograniczenie suwerenności następuje także, gdy obce wojska stacjonują w danym państwie.

18.. były wojny na terenie Chin. Utworzono enklawy Honkong i Makao.

Terytorium państwowe jest oddzielone od innego terytorium granicą państwową.

I Delimitacja- szczegółowe wytyczenie granic. Bierzemy mapy wojskowe, topograficzne i w ten sposób wytyczamy granice.

II Demarkacja- wytyczenie w terenie granicy i oznaczenie jej specjalnymi znakami kamiennymi.

III Redemarkacja- likwidacja starych znaków granicznych i ustawienie nowych.

Rzeki mogą graniczne (Bug, Odra), miiędzygraniczne (z reguły przepływają przez kilka państw np. Ren, Dunaj).

Rzeki mogą być spławne, niespławne.

Woda w rzece ma charakter płynący. Są różne sposoby wyznaczania granic. Są dwie zasady:

1)mediany

rzeki nieżeglowne, granica biegnie środkiem rzeki (mediana)

2)talwegu

rzeki spławne, granica biegnie najgłębszym korytem (talwegiem).

Nienaruszalność granic i integralność terytorialna państwa. Współcześnie w prawie międzynarodowym można zauważyć tendencję, chęć stworzenia takiego stanu, by było tyle państw co narodów.

Terytorium państwowe może być przedmiotem nabycia lub utraty. Terytorium może być przedmiotem cesji (przelewu). W prawie międzynarodowym jest to cesja terytorialna. Cedentem jest ten, co daje lub sprzedaje terytorium. Cesjonariuszem jest ten, co bierze. Cesja terytorium to nabycie terytorium. W prawie międzynarodowym nie może istnieć posiadanie bez własności.

Zasiedzenie. Do końca XVII wieku zabór siłą był nielegalny. W prawie międzynarodowym by zasiedzenie rodziło skutek prawny musiało mieć charakter pokojowy. W XVIIIw. W Polsce były powstania, stosowano środki, które nie były pokojowymi.

Ludność. Tworzą obywatele, cudzoziemcy, osoby nie posiadające obywatelstwa państwa, na terytorium którego przebywają.

-

-

-

Obywatelstwo. Obywatelstwo jest to węzeł prawny, który łączy osobę fizyczną z państwem.

1)ius soli (prawo ziemi)

2)ius sangwinis (prawo krwi)

Obywatelstwo przyznajemy zawsze po matce, po ojcu posiłkowo. Pomocniczo stosuje się zasadę prawa ziemi. Nie wszystkie ustawodawstwa tej zasadzie hołdują.

Osoba, która posiada podwójne (wielorakie) obywatelstwo z chwilą osiągnięcia pełnoletności musi się zdecydować na jedno.

Domicyl. Osoba, która nie posiada żadnego obywatelstwa (miejsca zamieszkania, w którym przebywa z zamiarem stałego pobytu). Poniżej 183 dni w roku (miejsce zamieszkania stałe osoby fizycznej). Przy osobie prawnej liczy się instytucja przynależności państwowej.

Określona osoba fizyczna może mieć miejsce zamieszkania w różnych państwach. Osoba prawna o charakterze ponadnarodowym (multiracjonalnym). Stosujemy prawo takiego państwa, w którym znajduje się siedziba.

Wiza. Są trzy rodzaje:

1)opuszczenie własnego kraju- wyjazdowa (emigracyjna)

2)wjazd do innego- wjazdowa (immigracyjna)

3)przejazd (tranzytowa)

Azyl. Z obywatelstwa można być zwolnionym, pozbawionym, można zmienić. Często osoby obce szukają azylu na innym terytorium.

Azyl jest prawem państwa do udzielenia schrnienia na swoim terytorium cudzoziemcom. Obejmuje się nim również bezpaństwowców.

1947 rok- ?

Azyl terytorialny- zgoda na wjazd i osiedlenie się na terytorium państwa przyznającego azyl.

Azyl dyplomatyczny- udzielenie schronienia w obcym ...... osobom prześladowanym lub obawiającym się ...

Ekstradycja. Jest przeciwstawieniem azylu. Jest to wydanie cudzoziemca państwu, którego jest obywatelem lub które żąda wydania go.

Europejski nakaz aresztowania (ENA). Art.55K RP nie wydaje (ale przekazuje) obywateli. Przekazanie osoby na terenie UE nie jest traktowane jako wydanie, lecz przekazanie (UE jest

Traktowana jako jeden obszar prawny). Niesłuszne jest orzeczenie TK, gdyż ENA jest to nic innego jak ekstradycja.

BRAKUJE OSTATNICH 20 MINUT !!!

Organy państwa w stosunkach międzynarodowych

W Polsce istnieje zasada trójpodziału władzy. Najważniejszym organem w sferze stosunków międzynarodowych jest głowa państwa - Prezydent.

Prezydentowi przysługuje czynne i bierne prawo legacji. Jest wykonawcą ratyfikowanych umów międzynarodowych.

Przedstawicielami dyplomatycznymi są:

• ambasadorzy

• posłowie albo ministrowie pełnomocni

• charges d' affanes - dyrektor administracyjny przedstawicielstwa dyplomatycznego

Państwa utrzymują stosunki dyplomatyczne z krajami:

• świeckimi

• innymi np. Stolicą Apostolską

Przedstawiciele dyplomatyczni Stolicy Apostolskiej to:

• nuncjusze - stojący na czele nuncjatury, jest odpowiednikiem ambasadora

• pronuncjusze - stojący na czele pronuncjatury, jest odpowiednikiem ministra lub posła

• internuncjusze - stojący na czele internuncjatury, jest odpowiednikiem charges d' affnes

Państwo w którym przedstawiciel ma urzędować wydaje agremen - to zgoda państwa na urzędowanie przedstawiciela dyplomatycznego na jego urzędowanie.

Ambasador (nuncjusz, poseł, pronuncjusz itd.) otrzymują pełnomocnictwo sprawowania funkcji zwane listem uwierzytelniającym. List ten kierowany jest do głowy państwa przyjmującego od głowy państwa wysyłającego przedstawiciela. Przyjęcie listu uwierzytelniającego przez głowę państwa to akredytacja. Akredytacja to instytucja świadcząca, w którym momencie osoba objęła funkcję dyplomatyczną. Internuncjiusz i pronuncjusz są akredytowani przy ministrze ds. stosunków zagranicznych.

Placówki dyplomatyczne nazywają się od urzędnika na. ambasada, pronuncjatura.

Wszyscy pracownicy placówki dyplomatycznej tworzą ciało dyplomatyczne - korpus dyplomatyczny. Na czele korpusu dyplomatycznego stoi dziekan korpusu dyplomatycznego. Dziekanem korpusu dyplomatycznego jest osoba, która najdłużej rezyduje w danym państwie.

Zasada precedencji (pierwszeństwa) polega na hierarchii przedstawicieli dyplomatycznych (ambasador, poseł itd.).

Dziekanem korpusu dyplomatycznego Stolicy Apostolskiej urzędującym w obcym kraju jest zawsze nuncjusz papieski jako przedstawiciel państwa neutralnego.

Charges d' affanes jest ostatnim urzędnikiem placówki dyplomatycznej (gasi światło w rozwiązywanej placówce). Wyróżnia się:

• stałych

• tymczasowych - zastępujących posłów lub ambasadorów (w przypadku Stolicy Apostolskiej są nimi unternuncjusze).

Charges d' affnes funkcjonują wówczas gdy państwo nawiązuje stosunki dyplomatyczne na najniższym stopniu dyplomatycznym.

Personel dyplomatyczny dzieli się na:

1. ambasador

2. sekretariat

3. radcy

4. atache (kulturalni, militarni itd)

• militarni dzielą się ze względu na zainteresowanie kraju, na:

• wojskowych

• lotniczych

• morskich

Personel administracyjno-techniczny:

1. kanceliści

2. szyfranci

3. lekarze

4. tłumacze

Personel obsługi:

1. gońce

2. sprzątacze

3. kierowcy

Przedstawicielstwo dyplomatyczne ma prawo do wywieszania na zewnątrz godła bądź flagi reprezentowanego państwa. Ma prawo porozumiewania się ze swoim państwem za pomocą nadajników radiowo - telegraficznych.

Przywileje i immunitety dyplomatyczne.

Mają charakter funkcjonalny - przyznane zaczynają funkcjonować po opuszczeniu własnego państwa i kończą po powrocie do kraju. Przywilej to możność czynienia czegoś do czego nie mają prawa inni. Immunitet to możliwość nie czynienia czegoś do czego są inni zobowiązani.

Immunitet jurysdykcyjny - polega na tym, ze dyplomata nie podlega jurysdykcji sądów powszechnych w sprawach: cywilnych, karnych, administracyjnych. Dyplomaci korzystają ze zwolnienia od wnoszenia podatków oraz opat celnych na terenie państwa w którym urzędowali lub urzędują. Immunitety te przysługują całemu personelowi dyplomatycznemu z tym zastrzeżeniem, że gdy ambasada zatrudnia np. obywateli Polskich w Polsce, to oni nie podlegają immunitetowi.

Misje dyplomatyczne dzielą się na:

dyplomatyczne głowy państwa (na czele stoi prezydent)

szefa rządu (premier na czele)

członków rządu (ministrowie)

specjalne (doraźne)

Stosunki dyplomatyczne mogą ulec zakończeniu. Mogą polegać na odwołaniu ambasadorów, wskutek zmian personalnych, na skutek uznania członka za persona non grata.

Zakończenie misji może nastąpić na skutek:

• zerwania stosunków dyplomatycznych

• zawieszenia stosunków dyplomatycznych

• przyczyn oszczędnościowych

Mogą zaistnieć sytuacje gdy np. ambasador może reprezentować interesy innego państwa tworząc tzw. sekcję interesów (Szwajcarzy reprezentują USA na Kubie).

Uczestnikami stosunków dyplomatycznych są też organizacje międzynarodowe. Mają one prawo realizacji legacji (wysyłania przedstawicieli - funkcjonariuszy organizacji międzynarodowych w randze przedstawicieli dyplomatycznych).

Konwencja o stosunkach państw z organizacjami międzynarodowymi z dnia 14.03.1975r. dopuszcza regułę przyjmowania jako rzecz oczywistą, że dwa lub trzy państwa mogą posiadać przedstawicieli na terenie organizacji, której są członkami.

Stosunki dyplomatyczne należy rozróżnić od konsularnych ja również od handlowych. Mogą funkcjonować niezależnie od siebie. W ramach przedstawicielstw dyplomatycznych wystawia się nieraz wydziały konsularne danego państwa.

Różnice między przedstawicielstwem dyplomatycznym, a konsularnym:

• przedstawicielstwo dyplomatyczne reprezentuje państwo wysyłające na całym terenie państwa przyjmującego, natomiast konsularne reprezentuje państwo wysyłające na terenie wyznaczonego okręgu (okręgu konsularnego). Okręg konsularny może pokrywać się z całym terytorium całego państwa.

W Polsce okręgi konsularne obejmują swoim zasięgiem województwo.

Konsul to urzędnik reprezentujący interesy państwa wysyłającego w sferze administracyjnej, cywilnej i karnej. Przedstawicielstwa konsularne, ich działalność regulują przepisy Konwencji Wiedeńskiej z dnia 24.04.1963r.

Wyróżnia się konsulów:

• generalnego - stoi na czele konsulatu generalnego

• konsula - stoi na czele konsulatu

• vicekonsula - stoi na czele vicekonsulatu

• agent konsularny - stoi na czele agencji konsularnej

Od państw zależy czy konsulowie mogą zajmować się wydawaniem wiz. Każdy przedstawiciel dyplomatyczny może pełnić funkcję konsularne, ale nie każdy konsul może pełnić funkcje dyplomatyczne. Konsul musi uzyskać zgodę na objęcie funkcji konsularnej - exequatur.

Konsul wręcza list komisyjny głowie państwa przyjmującego.

Życie przedstawiciela dyplomatycznego oparte jest o protokół. Przedstawiciele dyplomatyczni muszą być żonaci (mężatki).Tylko przedstawiciele Stolicy Apostolskiej mogą być stanu wolnego.

Przedstawiciele konsularni korzystają z immunitetów i przywilejów. Zakres ich jest węższy niż przedstawicieli dyplomatycznych.

Ciało konsularne. Na czele korpusu konsularnego stoi dziekan korpusu konsularnego. W sferze prawa konsularnego stolicy apostolskiej nie ma konsulów. Istnieje jednak możliwość powołania konsula honorowego - jest on obywatelem państwa przyjmującego działający na rzecz innego państwa (musi być osobą majętną).

Konsulowie dzielą się na :

• zawodowych

• honorowych

Zawodowi - stosunek konsula do państwa wysyłającego ma charakter publicznoprawny (wynagradzany prze państwo wysyłające).

Honorowi - stosunek konsula do państwa reprezentowanego ma charakter prywatnoprawny (nie jest on wynagradzany, przysługuje mu zwrot poniesionych kosztów związanych z reprezentowaniem państwa po upływie roku kalendarzowego- ryczałt). W Polsce funkcjonuje ustawa o funkcjonowaniu urzędu konsula honorowego z roku 1984.

Klasyfikacje organów międzynarodowych:

• rządowe

• pozarządowe

• pośrednie

Zasadniczym podziałem w prawie międzynarodowym publicznym jest podział na:

• powszechne (ONZ)

• partykularne

ONZ jest organizacją powszechną - tzn. że przejawia ona swoją działalność we wszystkich sferach życia ludzkiego poprzez np.:

• międzynarodową organizację pracy

• światową organizacje zdrowia

• UNESCO (kultura)

• FAO (rolnictwo i wyżywienie)

ONZ posiada 18 organizacji wyspecjalizowanych.

Organizacje mogą być ograniczone terytorialnie np. danym kontynentem (OPA Organizacja Państw Amerykańskich).

Elementami jednoczącymi państwa w organizacjach to:

• czynniki religijno-wyznaniowe (Liga Państw Arabskich)

• czynniki etniczne

• czynniki militarne (Pakt Północnoatlantycki)

• czynniki branżowe (OPEK)

Karta ONZ

Członkostwo jest otwarte (powszechne, kontynentalne). W przypadku organizacji zamkniętych państwo wystosowuje zaproszenie do państwa, które zamierza się przyjąć do organizacji.

Prawo traktatowe

Prawo traktatowe jest najważniejszym działem tego prawa. Prawo to zajmuje się zawieraniem umów międzynarodowych, zdolnością do zawierania stosunków dyplomatycznych, możliwością zrzeszania się w organizacje międzynarodowe.

Państwo poprzez zawieranie umów wyra za swoją wolę w danej sprawie.

Konwencja Wiedeńska. Umowa międzynarodowa jest to porozumienie zawarte w formie pisemnej. Są także porozumienia ustne. Konwencja z 1986r. mówi, że umowy zawierane przez państwa mają różną nazwę:

1. konwencja

2. protokół

3. traktat

4. pakt

5. karta

6. porozumienie

bez względu na nazwę dzielimy je na pisane i w formie ustnej. Wszystkie rodzą zobowiązania w stosunkach miedzy państwami.

Przedmiotem umów międzynarodowych mogą być wszystkie kwestie, które mogą regulować stosunki międzynarodowe.

Podpisywanie umowy:

Zasada prawicy heraldycznej. Jeżeli umowa podpisywana jest przez 2 państwa, a państwa te należą do kultury chrześcijańskiej to egzemplarz dla kontrahenta (tekst w jego języku) umieszcza się po prawej stornie. Tekst z lewej strony jest tekstem drugim.

Egzemplarz dla Francji Egzemplarz dla Polski

W przypadku wielostronnych umów, podpisy składane są w kolejności alfabetycznej. Kolejność bierze się z alfabetu i języka państwa gospodarza (gdzie podpisuje się umowę). Jeżeli umowa jest wielostronna to w egzemplarzu dla danej strony tekst jest po lewej stronie.

W prawie traktatów istnieje instytucja deponowania umowy międzynarodowej. W ONZ obowiązuję 6 języków. W sporach jednak przy umowach obowiązują 3 języki (angielski, francuski, hiszpański).

Umowy dzielą się na:

- ustne

- pisane

Zawierane między:

- państwami

- rządowe

- resortowe

Racja stanu to wybór między rzeczywistością, a koniecznością.

W PMP mamy do czynienia ze sporami:

- politycznymi

- prawnymi

Spory te mogą być:

- zwykłe

- kwalifikowane

Środkami rozwiązywania sporów są:

- środki sądownicze

- środki dyplomatyczne

Jeżeli chodzi o spory to w przypadku metod poza sądowych- dyplomatycznych, to spory są REGULOWANE. W sądach natomiast ROZSTRZYGANE!

Środki dyplomatyczne to:

1. Rokowania mogą być prowadzone w sposób pośredni lub bezpośredni. Pisemnie lub ustnie. Brak stosunków dyplomatycznych nie przeszkadza w regulowaniu sporów tym sposobem. Miejscem rokowań jest przeważnie miejsce neutralne. Język musi być ustalony.

2. Dobre usługi - istota ich polega na ułatwianiu stronom wszczęcia rokowań dyplomatycznych bądź nawiązaniu ich po uprzednim zerwaniu. Osoba świadcząca dobre usługi nie bierze w nich bezpośredniego udziału. Rola jego ogranicza się do doprowadzenia stron zwaśnionych do rokowań.

3. Pośrednictwo - mediator bierze czynny udział w rokowaniach jako 3 strona. Łagodzi on napięcia, łączy, sugeruje rozwiązania.

4. Badania i koncyliacja - to ustalenie stanu faktycznego (komisja badawcza) i pojednanie (proponowanie formy pogodzenia stron na zasadzie wzajemnych ustępstw).

Strony nie są związane tymi propozycjami.

W odniesieniu do sądów mamy do czynienia z kwestiami:

1. sądownictwa sensu stricte

2. arbitrażu

Przed sądami strony mogą skorzystać z arbitrażu (rozjemstwa). Istota arbitrażu polega na 2 kwestiach:

1. arbitraż wchodzi w grę wówczas gdy strony zastrzegają możliwość odwołania się do niego.

2. Strony wybierają arbitrów (każde państwo swojego) i superarbitra (trzecie, obce obywatelstwo). Państwa zawierają klauzulę w tej sprawie:

arbitrażową - dotyczącą sporów już wynikłych

kompromisową - dotyczącą sporów, które mogą zaistnieć

Arbitraż miał charakter doraźny. Konwencja Haska z 1907r. wprowadziła stały Trybunał Arbitrażowy.

W Stałym Trybunale Arbitrażowym znajduje się lista osób, do którego państwa będące stronami statutu tego trybunału delegują swoich arbitrów, Każda ze stron może delegować nie więcej niż 4 osoby ( które tworzą tzw. grupę narodową).

W PMP funkcjonuje:

1. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości z siedziba w Hadze

2. Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza z siedzibą w Hamburgu

3. Międzynarodowy trybunał Karny z siedziba w Hadze

4. Europejski trybunał Sprawiedliwości z siedziba w Luksemburgu

5. Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu

MTS rozstrzyga spory między państwami

MTP Morza rozstrzyga spory między państwami

MTK a na celu sądzenie osób fizycznych odpowiedzialnych z tytułu popełnienia zbrodni międzynarodowych

Sądownictwo Unii Europejskiej opiera się na ET Praw Człowieka, Sądzie I instancji - gdzie stronami SA państwa i ETS (sądem II instancji).

Cechą charakterystyczną sądownictwa międzynarodowego jest dążenie do tego aby osoby fizyczne odpowiadały w ramach pmp (chociaż nie są one podmiotami pmp).

Poza sądami unijnymi mogą występować:

- państwa

- organy UE

- osoby fizyczne i prawne

Strony, które występują przed sądem unijnym dzielą się na:

1. strony uprzywilejowane (powód uprzywilejowany)

2. strony nieuprzywilejowane

3. strony częściowo uprzywilejowane

Rozróżnienie to jest podyktowane kwestią tego co strony mogą przed sądem skarżyć.

Prawo pierwotne - traktaty założycielskie (Mastricht, Amsterdam, Nicea).

Prawo wtórne - (dyrektywy, opinie, zalecenia)

Strony uprzywilejowane mogą występować w postępowaniu skargowym przeciwko wszystkim aktom prawa wtórnego i pierwotnego. Stronami tymi są: Komisja Europy, rada Europejska, oraz Organy Trybunału Obrachunkowego zwanego audytorskim. Stronami częściowo uprzywilejowanymi są: Parlament Europejski i EBC. Postępowanie które toczy się przed ETS czy sądem I instancji jest postępowanie skargowe pisemne i ustne. Strony muszą być reprezentowane przez pełnomocników. W UE obowiązuje 21 dniowe vacatio legis stąd skarga przeciwko aktowi UE musi być wniesiona w terminie 2 miesięcy po publikacji lub po powzięciu informacji o publikacji. Stroną pozwaną może być organ UE lub państwo dlatego w ten 1 miesiąc musi odpowiedzieć na skargę.

Strona skarżąca odpowiada na odpowiedź pozwanego na skargę (duplika!), a pozwany odpowiada na duplikę - pisząc pismo (replika).

Mamy do czynienia z postępowaniami

1. konstytucjonalno-prawnymi - sąd pełni funkcję sądu konstytucjonalnego, cywilnego, administracyjnego i apelacyjnego. Rozstrzyga spory między państwami członkowskimi, a także państwami członkowskimi, a organami unijnymi, a także pomiędzy organami unijnymi w związku ze stosowaniem prawa UE. (UE stanowi jeden obszar prawny).

2. administracyjno-prawnymi

3. w sprawie wydawania orzeczeń wstępnych

4. odwoławczych od sądów I instancji. Jeżeli państwa będące członkami UE toczą spory o nienależyte wykonywanie prawa pierwotnego to sprawa trafia do ETS jako sądu I instancji.

5. skargowe o naruszenie traktatów unijnych

6. skargowe o stwierdzenie nieważności aktu prawnego UE

7. skargowe na bezczynność organu unijnego

8. skargowe odszkodowawcze - prowadzone w sprawie szkód na zasadzie:

- utraconych korzyści

- poniesionych szkód

Sąd I instancji z reguły orzeka w składzie 3 lub 5 sędziów. Natomiast składy orzekające w ETS - 5,7,9,15 i 25 osobowe z uwagi na to, ze każde państwo UE ma prawo delegowania 1 sędziego.

Skład orzekający składa się z: sędziów i prezydenta (przewodniczącego). Sędziowie wybierani są na 5 lat z możliwością następnego wyboru (reelekcji).

UE działa poprzez radę Europejską i Komisję Europejską. Językami oficjalnymi są - języki stron. Roboczymi sądu są : angielski i Francuski. Postępowanie ma charakter sformalizowany. Obowiązuję zasady odpowiedzi na pisma i prekluzji dowodowej (brak możliwości ujawniania dowodów po upłynięciu terminu, który został przyznany stronie do przeprowadzenia dowodu).

MTS

Orzeka w oparciu o 2 zasady:

1. lotus stadni - oznacza prawo do wszczęcia postępowania przed MTS

2. forum prorogatum - akceptacja przez państwo wniesienia na forum MTS sporu przez inną stronę

Postępowanie przed MTS rozpoczyna się od forum prorogatum. Następnie następuje lotus stadni. MTS wydaje wyrok kompetencyjny (sąd stwierdza, iż jest właściwym do rozstrzygnięcia sprawy). Wydanie wyroku merytorycznego. Przed MTS stronami są tylko państwa.

Przed MTS mamy do czynienia z dwoma rodzajami procedury:

1. sądową - do rozstrzygnięcia sporu

2. opiniodawczą

Państwa, które są członkami ONZ są stronami ipso facto statusu MTS. Stroną postępowania przed MTS mogą być także inne państwa (nie podpisujące karty). W odniesieniu do ETS i MTS mówimy o istnieniu jurysdykcji. W przypadku ETS ma ona charakter obligatoryjny, a w MTS mieszany (fakultatywno-obligatoryjny). Jeżeli państwa uzgodniły między sobą, że gdy zaistnieje spór i będą go rozstrzygać przed MTS, to jurysdykcja sądu MTS jest obligatoryjna.

Wnoszą wtedy o rozstrzygnięcie w ramach wyroku lub kompromisu. Postępowanie jest ustne albo pisemne. W przypadku postępowania przed MTS jest to postępowanie I instancji. Wyroki są ostateczne i wiążą pod względem prawno-międzynarodowym tylko strony postępowania. Orzeczenie takie jest merytoryczne. W formie ustnej obowiązują języki angielski i francuski, w pisemnej są to języki stron. Orzeczenie nie podlega apelacji, ale podlega wykonaniu. Egzekutorem, który może wymusić wykonaenie wyroku jest Rada Bezpieczeństwa. Wyroki często poprzedzane są wydaniem opinii. Wydawana jest ona przez MTS przed sprawą. Opinia ta pozwala dostrzec tok rozumowania MTS w razie orzekania w sprawie. W postępowaniu istnieje możliwość wystawienia interwenienta ubocznego, który jest przypozwanym i staje się stroną w toczącym się procesie.

Wyrokowanie:

Orzeka się o winie i wyznacza odszkodowanie ex equfo ex bono (zasada słuszności i sprawiedliwości). Nie zawsze słuszność oznacza sprawiedliwość i odwrotnie. Sąd może orzec ca zasadzie słuszności.

Funkcja MTS:

- opiniodawcza

- sądowa

Przy MTS istnieje możliwość porozumienia się. W przypadku ETS jest to ugoda. Przed ETS i MTS nie ma możliwości polubownego rozstrzygnięcia (jak przy arbitrażu)

Prawo międzynarodowe publiczne

14

Polska Francja

Francja Polska

---