09.10.2008

- Psycholog - zawód zaufania publicznego; do tych zawodów należą również zawody prawnicze, medyczne itp.; ich formuła funkcjonowania jest ustanowiona prawnie (regulacja prawna); samorządność.

- regulacja prawna - nie może niczego powołać; w życiu może ustanawiać co można a czego nie można robić.

- samorządność psychologa nie może być powołana do życia poprzez ustawę; brak samorządu w sensie instytucji prawnej.

- Paweł Sarnecki (UJ, prawnik): socjologiczne warunki aby zawód był zawodem zaufania publicznego:

- istnieje wiedza i umiejętności, które posiadają tylko przedstawiciele tego zawodu; zdolność do posiadania takiej wiedzy; w pewnych aspektach wiedza ta ulega przedawnieniu, przekształca się; aktualizacja posiadanej wiedzy.

- istnieje zorganizowany, prowadzony instytucjonalnie, jawny, klarowny sposób opanowywania tej wiedzy; istnieje tradycja szkolenia (np. studia psychologiczne - ustalony zakres, kontrolowany).

- potrzebne są określone kryteria etyczne (etos zawodu - dotyczy pewnej roli, przeznaczenia, jaką ma dany zawód do wypełnienia w społeczeństwie).

- samokontrola w zawodzie; dbamy o swoją wiedzę i etyczne zachowanie; wolność od zewnętrznych nacisków i wpływów; autonomia tych zawodów domaga się kontroli tego kto „wchodzi” do zawodu oraz „powiedzenia”, że ktoś się nie nadaje; te decyzje wykonujący zawód powinni podejmować sami.

- wymiar etyczny zawodu jako coś dynamicznego podlega przekształceniom.

- jaki jest związek między tym, że jest to coś dynamicznego a rozwojem społeczno moralnym?

- istnieją 3 nurty na temat rozwoju społeczno moralnego; jest to podział ze względu na prawidłowości.

- I nurt - teza natywistyczna lub inaczej podejście psychodynamiczne wywodzące się z teorii rozwoju osobowości według Freuda ( natywizm - przeświadczenie, że nasza budowa społeczno moralna jest rezultatem działań zespołu czynników wrodzonych; to co jest wrodzone, to pewna droga rozwojowa, na której kształtuje się charakter społeczno moralny człowieka; charakter moralny jest wrodzony i kształtuje się na drodze procesu dojrzewania (budowanie kolejnych postaci charakteru aż do wersji ostatecznej)

- II nurt - podejście wywodzące się z teorii uczenia się, opierające się na pracach wczesnych behawiorystów Watsona, Pawłowa i Thorndike'a, a współcześnie kontynuowane przez Skinner'a.

- III nurt - podejście poznawcze, które wywodzi się głównie z teorii rozwoju poznawczego sformułowanej przez Piaget'a.

-Ad do tezy natywistycznej → psychoanalitycy wskazują na to, że rozwój społeczno moralny zachodzi na drodze rozwoju; Freud - rozwój psychoseksualny, posługuje się również pojęciem „charakteru”.

- fazy rozwojowe wg. Freuda: oralna, analna, falliczna, latentna, genitalna.

- rozwój społeczno moralny wg. Freuda to zespół przymiotów, pozytywnych cech, tworzących się w rozwoju i to jak one wpływają na funkcjonowanie wśród ludzi.

- ide,ego,super ego.

- wg Freuda doświadczenia wyniesione z wczesnego dzieciństwa maja znaczenie dla rozwoju osobowości i rozwoju emocjonalnego w późniejszych fazach życia; istnieje nieświadomy umysł , zawierający wyparte wspomnienia, które motywują i wpływają na świadome myśli i zachowania; istnieją instynktowne popędy, które motywują i regulują ludzkie zachowania nawet w dzieciństwie - źródłem tych popędów jest energia psychiczna (najistotniejsza z nich jest energia libido, ma naturę seksualną; jest siłą, która zmusza ludzi do zachowywania się w sposób umożliwiający reprodukcję gatunku).

23.10.2008

- aparat psychiczny człowieka składa się z id, ego i super ego.

- każda z tych struktur ma swoje własne funkcje i w każdej zdrowej, dojrzałej osobowości te trzy struktury wytwarzają wyważone, zintegrowane zachowanie.

- id - Freud uważał, że dziecko jest przez nie kierowane wyłącznie we wczesnym niemowlęctwie; jest zdeterminowane biologicznie i reprezentuje wszystkie instynktowne popędy, które są dziedziczone; działa według zasady przyjemności, co oznacza, że poszukuje ono natychmiastowego zaspokojenia wszelkich potrzeb i pragnień; jest irracjonalne, impulsywne i nie zwraca uwagi na ograniczenia społeczne.

- ego - w miarę jak niemowlę rozwija się i próbuje dostosować się do wymagań otaczającego świata rozwija się jego ego; działa według zasady rzeczywistości; jego główną funkcją jest utrzymywanie równowagi między zakazami i ograniczeniami płynącymi z otaczającego jednostkę świata, a irracjonalnymi, nieukierunkowanymi popędami pochodzącymi z id; ego często jest określane jako struktura zawiadująca osobowością.

- superego - między 4 a 6 rokiem życia wyłania się 3 struktura osobowości: superego; odpowiada z grubsza sumieniu; superego zawiera wewnętrzne reprezentacje wszystkich moralnych sankcji i zakazów, jakie istnieją w kulturze otaczającej jednostkę; jakiekolwiek pogwałcenie często nierealistycznie wysokich standardów prowadzi do przeżywania przez jednostkę poczucia winy i lęku; super ego - cenzor; zabezpiecza ego; super ego spycha do nieświadomości zachowania niemoralne; obok systemu normatywnego super ego posiada konstrukcję ego idealnego - wzorca idealnego; cenzura i ego idealne nie zawsze są przez nas uświadamiane; działają bez naszej woli, decyzji; super ego jako instancja oceniająca; cenzura działa również w marzeniach sennych.

- zasada rzeczywistości odnosi się do ego.

- aparat psychiczny nie jest „gotowy” od urodzenia.

- od początku obecne jest id.

- stopniowo, w kontaktach z rzeczywistością, dopiero w 3 okresie rozwojowym pojawia się super ego.

- Freud wyróżnia V okresów rozwojowych; na każdym z nich satysfakcja jest osiągana przez kierowanie libido (lub energii seksualnej) do różnych części ciała; proces kierowania energii psychicznej ku przedmiotom, osobom, czynnościom nazywany jest kateksją ( redukuje popęd i wiąże energię z obiektem ); każde stadium pociąga za sobą szereg problemów, które muszą zostać rozwiązane w związku z dalszym rozwojem; niepowodzenie w rozwiązywaniu problemu w danym stadium daje w efekcie fiksację lub zatrzymanie rozwoju na tym stadium, co z kolei powoduje nerwice w dorosłym życiu.

I - stadium oralne - 1 rok życia

- dominuje id.

- energia libidinalna koncentruje się wokół ust; dziecko czerpie przyjemność z ssania i gryzienia.

- fiksacja może wyrażać się w alkoholizmie, żarłoczności, narkomanii i paleniu tytoniu.

II - stadium analne - 2 rok życia

- energia libidinalna przenosi się w okolice odbytu.

- satysfakcja z wydalania i wstrzymywania wydalania kału.

- rozpoczęcie treningu czystości

- fiksacja na tym stadium może prowadzić w przyszłości do nadmiernego dbania o porządek, czystość lub do bycia nadmiernie oszczędnym i upartym.

III - stadium falliczne - 3-4 rok życia

- energia koncentruje się w genitaliach i uczuciach, które stają się jawnie seksualne.

- kompleks Edypa i kompleks Elektry.

IV - okres latencji - 6 rok życia do 10-11 roku życia

- libido ulega osłabieniu i nie koncentruje się w żadnym szczególnym obszarze ciała.

- jest to okres rozwoju ego; w szczególności sprawności intelektualnych i społecznych.

V - stadium genitalne - początki adolescencji aż do jej zakończenia, są różne kryteria dotyczące tego kiedy się zaczyna (np. związane z fizjologią rozrodu).

- cała V to okres dojrzewania, proces rozwojowy; dalszy ciąg procesów epigenetycznych ( procesy, w wyniku których kształtuje się przedstawiciel gatunku).

- żadna z funkcji w okresach rozwojowych nie może się ukształtować bez interakcji ze środowiskiem.

- wpływ środowiska może być budujący lub dezintegrujący.

- środowisko jest zmienne - gdy przychodzi czas na kształtowanie nowej funkcji to zmienia się środowisko.

- zawsze istnieje określony czas, gdy skuteczne są tylko te czynniki, które formują określoną cechę; nie ważne czy jest ona dobrze czy źle uformowana, po upływie tego czasu nie można z nią już nic zrobić.

- kolejne okresy w rozwoju są bardzo wrażliwe na szczególne oddziaływania społeczno kulturowe.

- okresy rozwoju pojawiają się ponieważ energia libido pojawia się w różnych miejscach ciała.

6.11.2008

- Erikson i wiedza o rozwoju ego.

- rozwój funkcji ego rządzącej się zasadą rzeczywistości ( zasada rzeczywistości daje szanse zorientowania się w rzeczywistości).

- podstawowy plan budowu gatunku homo sapiens przewiduje więcej niż 5 etapów u Freuda, mianowicie 3 dodatkowe w życiu dorosłym, które dotyczą ego.

- plan epigenetyczny zakłada mnogość części organicznej całości, w każdym okresie jest miejsce i czas na rozwój odpowiedniej funkcji.

Funkcja I - 1 rok życia - poczucie bezpieczeństwa, ufności ↔ poczucie zagrożenia

- optymalna postać tego co się ukształtuje jest odpowiedzialna za kontakty z ludźmi w przyszłości.

- nieoptymalne rozwiązania są przywarami charakteru człowieka ( przynoszą nieszczęścia, wystawiają ludzi na różne przykrości) - tak jest, gdy znajdujemy się na jednym z biegunów a nie w optimum czyli po środku.

- cnoty i przywary społeczno moralne rozwijają się przez kolejne wymiary.

- każde poczucie następuje w wyniku załamania się poprzedniego, mogą być związane np. ze zmiana środowiska.

Funkcja II - 2 i 3 rok życia - poczucie autonomii ↔ poczucie zależności

- dziecko poszukuje dróg uniezależnienia się od rodziców; metody wychowawcze nie powinny być zbyt sztywne i surowe

- poczucie autonomii i własnej wartości kontra uczucia wstydu i zwątpienia we własne zdolności kierowania sobą

Funkcja III - 4 i 5 rok życia - poczucie inicjatywy ↔ poczucie winy

- dziecko poznaje swoje otoczenie i planuje nowe działania w nim.

- ciekawość seksualna dziecka powinna być traktowana przez rodziców ze zrozumieniem.

- zdolność do inicjowania działań i czerpania przyjemności z ich realizowania kontra obawa przed karą i poczucie winy za przeżywanie określonych uczuć.

Funkcja IV - od 6 do 11 roku życia - okres szkolny - poczucie przedsiębiorczości ↔ poczucie mniejszej wartości, kompleks niższości

- dziecko opanowuje wiedzę i umiejętności właściwe jego kulturze

- poczucie kompetencji i sukcesu, wiara we własną zdolność realizacji celów i osiągania różnych rzeczy kontra nieakceptujące reakcje ze strony innych mogą przyczyniać się do powstawania uczuć niedostosowania i niższości.

Funkcja V - 12 do 18 rok życia - okres adolescencji (kilka lub kilkanaście lat w zależności od tego co się dzieje w jego edukacji, odroczenie, moratorium - dodatkowy czas na zbudowanie tożsamości) - poczucie tożsamości ↔ poczucie rozproszenia, zmieszania

- bardzo spektakularny kryzys

- związek z dymorfizmem płciowym (rozwój narządów płciowych, mutacja); wszystko to sygnalizuje, że dzieje się coś nowego i trzeba na nowo się w tym „umiejscowić”.

- nowe uczucia - pierwsze zakochanie, człowiek sam siebie zaskakuje, widzi siebie od innej strony.

- w nowych sytuacjach społecznych jesteśmy samodzielnymi osobami; dorośli wypychają swoje dzieci żeby nie siedziały w domu; od młodych oczekuje się, że będą coś ze sobą robić.

- u Piaget'a - zaczynamy kłaść większy nacisk na to co jest możliwe, niż na to co jest teraz, w danej chwili.

- czynimy założenia kontrfaktyczne.

- myślenie hipotetyczno - dedukcyjne; porzucamy myślenie konkretystyczne ( zaczynamy myśleć na zasadzie „co by było gdyby?” ).

- próby odpowiedzi na pytanie o tożsamość ( kim jestem?, co chciałbym robić? )

- wchodzimy w nowe życie jako pełna osoba i spełniamy funkcję prokreacji

- korzystamy z zasobów społeczno-kulturowych świata zewnętrznego, w którym rozwija się nasze ego, nasza tożsamość.

- bierzemy na siebie dorosłe role ( męża, matki itp. ).

- to jakie role weźmiemy jest odpowiedzią na pytanie kim będziemy i jakimi wartościami będziemy się kierować.

- żeby wyjść z kryzysu tożsamości musimy zbudować nowe poczucie tożsamości, czyli przyjmujemy odpowiednie role; podejmowanie ról jest wypróbowywaniem siebie.

- do określonych ról dopasowujemy określone motywacje.

- jeżeli rola nie jest dobrze dookreślona to można łatwo ją wymieszać z innymi rolami

- człowiek buduje swoją tożsamość na podstawie zaangażowanie w role.

- nadmierne wzięcie na siebie roli bez odrobiny swobody nie jest dobre - nie możemy mieszać z innymi rolami, nie możemy zmieniać wartości do pewnego stopnia.

- gdy jest za dużo rozproszenia/zmieszania - cierpimy my i ludzie z nami związani; przeżycia negatywne.

Funkcja VI - 20 - 30 rok życia - poczucie intymności ↔ poczucie samotności

- zależnie od tego jakie były nasze dziecięce ustalenia wiedzieliśmy jak blisko/daleko jesteśmy od innych ludzi.

-teraz musimy to na nowo zdefiniować, nasze relacje z innymi, jak mamy rozumieć bliskość z innymi, z którymi wcześniej nie byliśmy.

- jesteśmy w kryzysie ponieważ dziecięce ustalenia nie są ważne.

- kryzys jest zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny.

- świat społeczny jest zainteresowany tym żebyśmy adekwatnie to zrobili, z kim będziemy utrzymywać relacje

- związki definiujemy przez pytanie jak mamy z kim być otwarci, ile możemy im powiedzieć i jak bardzo jesteśmy otwarci na innych, oraz przez poziom akceptacji drugiej osoby ( akceptujemy bezwzględnie czy z jakimiś warunkami).

Funkcja VII - 40 - 64 rok życia - kryzys w rozwoju ego - poczucie produktywności, szczodrości, twórczości, generatywności, generacyjności ↔ poczucie alienacji, marginalizacji

- kryzys jaki się teraz pojawia w naszym rozwoju po uzyskaniu poczucia intymności, polega na tym, że te role społeczne, które wzięliśmy na siebie uzyskując tożsamość i mając poczucie związków intymnych teraz wchodzimy w okres realizacji tych ról i musimy być w tym produktywni.

- trzeba wejść w role zawodowe i je realizować; trzeba zdobyć poczucie produktywności.

- sami od siebie oczekujemy satysfakcji z tego co wnosimy do tych ról i że je wypełniamy.

- popadamy w kryzys produktywności gdyż znając oczekiwania nie wiemy jak je wypełnić.

- możemy korzystać z zasobów społeczeństwa w realizacji tych ról.

- zdolność do produkowania w różnych sytuacjach ( rodzice robią wszystko żeby ich dzieci były szczęśliwe).

- generatywność - wykonanie, wymyślenie nowych sposobów.

- generacyjność - troska o młodych, nową generację.

- szczodrość - nastawienie na to, żeby nie szczędzić uwagi, troski młodym pokoleniom, żeby nie dzielić uwagi, nie ograniczać jej, żeby być otwartym, żeby młodzi brali tyle ile chcą.

- cnota funkcjonowanie produktywnego jest wieloaspektowa: szczodrość itp.

- przeciwieństwem produktywności jest marginalizacja; poczucie wyrzucenia poza nawias; jesteśmy poza głównym nurtem tego jak biegnie życie społeczne pozostałych ludzi.

- poczucie alienacji - np. gdy jesteśmy ofiarą jakiegoś procesu ( bezrobotny ), bez własnej woli znajdujemy się w tym położeniu; działają czynniki wyższe; mogą to być również reformatorzy życia zbiorowego społeczeństwa; znajdowanie się poza nurtem może ich ewentualnie wciągać w procesy, które są bezproduktywne, mogą przekształcać się w procesy destrukcyjne.

Funkcja VIII - 65 + - funkcja psychospołeczna ego - poczucie integralności ↔ poczucie rozbicia, rozczłonkowania, dezintegracji, rozpaczy.

- gdy jesteśmy zaangażowani w te role i samoaktualizujemy się w naszym życiu dorosłym to pojawia się pytanie o to jaki ma sens to całe zaangażowanie i wysiłek jaki wkładamy w nasze życie, po co to wszystko robimy?, jaki ma sens takie ludzkie życie?

- pytanie metafizyczne o sens życia.

- przeprowadzamy bilans życiowy.

- jest to kryzys, który możemy pokonać poprzez poczucie integralności.

- poczucie integralności oznacza syntezę, poczucie, że to całe życie i różne aspekty nas funkcjonujące w tym życiu mogą być ujęte w jedną całość i uznane za wartościowe życie, warte przeżycia.

- dokonanie bilansu, w którym ma się wszystko wyklarowane, wszystkie dobre i złe rzeczy; nie odcinamy się od pozytywnych i negatywnych czynników naszego życia, akceptujemy je wszystkie.

- poczucie rozpaczy - nie ma powrotu do tego co było.

- niezbędna do godnego funkcjonowania jest mieszanka poczucia integracji o odrobiny rozpaczy.

- kryzys powstaje nie tylko ze względu znalezienia się w nowej sytuacji, ale również w wyniku oddziaływania społeczeństwa.

- jest to ostatni składnik osobowości, jesteśmy pełni rozwinięci, nasze ego jest w pełni rozwinięte.

- wg Eriksona adolescencja to okres rozwoju, w którym jednostka poszukuje swej tożsamości.

- kryzys „poczucia tożsamości kontra rozproszenie ról” właściwy adolescencji jest traktowany przez wielu psychologów jako kluczowy dla całego rozwoju.

- podstawowym celem dorastającej jednostki jest osiągnięcie dającej poczucie bezpieczeństwa oraz stabilnej tożsamości „ja” oraz świadomości siebie.

- tożsamość „ja” ma 3 istotne składniki: poczucie jedności, czyli zgodność (koherencja) obrazu „ja”; poczucie ciągłości w czasie obrazu „ja”; poczucie wzajemności między własnym obrazem „ja” a sposobem, w jaki jest się spostrzeganym przez innych.

.........

- empiryzm i natywizm.

- proces uczenia się z doświadczenia vs. procesy dojrzewania.

- konsekwencjonalizm moralny i zasada hedonizmu moralnego jako istota moralności człowieka.

- podstawą są konsekwencje naszego postępowania w świecie.

- Skiner podaje swoją formułę zależności funkcjonalnej.

- obejmuje zawsze określone bodźce stanowiące sygnały dla organizmu, że zachodzi okazja w środowisku jego życia do tego aby określona akcja organizmu doprowadziła do konsekwencji w środowisku; następstwa te mogą być pozytywne i negatywne.

- w zależności od tego jakie są następstwa to mamy albo nagrodę albo karę; jest to przesądzające o tym czy w tej samej sytuacji pojawi się taka sama akcja.

- jeżeli wcześniej następstwo jest pozytywne to wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia takiej samej akcji i na odwrót.

.............

- konsekwencjonalizm kładzie nacisk na słabość i na skuteczność.

- Piaget i Kolberg.

- preskrypcja - myślimy o tym co ludzie powinni robić.

- deskrypcja - opis tego co ludzie robią.

- Piaget: stadium heteronomiczne i autonomiczne.

- egoizm u dzieci.

- zdecentrowanie.

- Piaget sformułował teorię wyjaśniającą, jak dzieci tworzą pojęcia, których używają w myśleniu - jest to teoria, która sugeruje, że dzieci rozwijają bardziej wyrafinowane sposoby myślenia głównie na skutek myślenia.

- pojęcie jest ideą, jaką jednostka posiada o danej klasie przedmiotów lub zdarzeń, zgrupowanych razem na podstawie tego co jest im wspólne; dzięki pojęciom jesteśmy w stanie myśleć o świecie i rozumieć go.

- Piaget uważał, że sposób w jaki jesteśmy zdolni tworzyć i używać pojęcia zmienia się wraz z przechodzeniem z dzieciństwa do adolescencji.

- Piaget przedstawia strukturę intelektu w kategoriach schematów i operacji.

- schemat jest wewnętrzną reprezentacją określonych czynności fizycznych lub umysłowych; noworodek jest wyposażony w szereg wrodzonych schematów, które odpowiadają reakcjom odruchowym; w miarę rozwoju te schematy integrują się ze sobą i stają się bardziej rozwinięte; gdy dziecko reaguje na oddziaływania środowiska powstają również całkowicie nowe schematy.

- operacja jest strukturą umysłową wyższego rzędu, która nie jest dana od urodzenia i zwykle nie pojawia się w myśleniu przed osiągnięciem wieku szkolnego; operacje pozwalają zrozumieć dziecku bardziej złożone reguły funkcjonowania otoczenia; ich cecha charakterystyczną jest odwracalność.

- Piaget zbudował swoją teorię na mocnych podstawach biologicznych; jej kluczowym pojęciem jest adaptacja; aby przeżyć, każdy organizm musi zaadaptować się do wymagań środowiska.

- rozwój intelektualny jest rozumiany jako adaptacja struktur poznawczych ( schematów i operacji ) do wymagań środowiska; adaptacja zachodzi przez procesy asymilacji i akomodacji.

- asymilacja to proces, w którym nowy przedmiot lub idea zostaje zrozumiany w kategoriach pojęć lub czynności (schematy ) jakie dziecko już zna; umożliwia jednostce działanie w nowych sytuacjach i wobec nowych problemów za pomocą istniejących już schematów.

- akomodacja jest komplementarnym procesem, który umożliwia jednostce modyfikowanie pojęć i czynności tak, by pasowały one do nowych sytuacji , przedmiotów lub informacji; jest procesem, który polega na zmianie istniejących schematów lub wytwarzaniu nowych.

- ze względu na niezmienna naturę tych procesów Piaget określa je jako niezmienne funkcje.

- zanim dziecko nabędzie nową wiedzę, znajduje się w stanie równowagi ( lub harmonii poznawczej ); gdy ten stan równowagi zostanie zaburzony - to jest gdy jednostka napotka coś nowego lub wymagającego innego podejścia - procesy akomodacji i asymilacji działają w celu przywrócenia go.

- Piaget mówi o procesie równoważenia, którego rolą jest zapewnienie, że akomodacja zostanie skonsolidowana przez asymilację oraz, że zostanie zachowana między nimi równowaga; w ten sposób zmienią się struktury umysłowe i rozwijają się zdolności poznawcze.

STADIA ROZWOJU INTELIGENCJI WEDŁUG PIAGET'A

- Piaget opisał stadia rozwoju intelektualnego; twierdził, że dzieci przechodzą przez nie w stałym porządku i w podobnym wieku.

- tempo przechodzenia przez stadia jest zdeterminowane przez biologiczne procesy dojrzewania

I stadium - sensoryczno-motoryczne - od urodzenia do końca 2 roku życia

- dziecko poznaje świat głównie za pomocą bezpośredniego spostrzegania i aktywności motorycznej, bez udziału myślenia w formie znanej dorosłym.

- do 8 m-ca życia dziecko nie posiada pojęcia stałości przedmiotu.

- myślenie dziecięce jest zdominowane przez „tu i teraz”.

- wraz z nabyciem pojęcia stałości przedmiotu i pojawieniem się innych środków myślenia, takich jak pamięć i język, stadium to dobiega końca.

- dziecko staje się zdolne do antycypowania przyszłości i myślenia o przeszłości.

II stadium - przedoperacyjne - od 2 do 7 roku życia

- stadium to jest długim okresem przejściowym i kończy się pojawieniem się myślenia operacyjnego.

- wraz z rozwojem mowy dziecko staje się zdolne do myślenia symbolicznego.

- myślenie w tym wieku podlega pewnym ograniczeniom

- egocentryzm - polega na dziecięcej niezdolności do ujmowania świata z punktu widzenia innego niż własny; dziecko nie potrafi zrozumieć, że mogą istnieć inne punkty widzenia.

- centracja - oznacza zwracanie ( kon - centrowanie ) uwagi tylko na jedną właściwość sytuacji i pomijaniu innych, nawet najbardziej istotnych; dziecięca niezdolność do decentracji dobrze ilustrują eksperymenty Piaget'a nad pojęciami stałości ( niezmiennikami ).

- nieodwracalność - eksperymenty nad niezmiennikami pokazują również niezdolność przedoperacyjnego dziecka do powrotu ( w myślach ) do punktu wyjścia rozumowania.

III stadium - operacje konkretne - od 7 do 11 roku życia

- główne właściwości tego stadium to nabywanie odwracalnego myślenia i zdolność do decentracji.

- dziecko postawione wobec zadania wymagającego użycia niezmienników potrafi zrozumieć pojęcie stałości po części dlatego, że zauważa ono, iż transformacja kształtu, objętości, położenia w przestrzeni itd. mogą zostać odwrócone, a po części dlatego, że jego myślenie nie jest już zdominowane przez jedną tylko właściwość sytuacji.

- Piaget utrzymuje, że niezmienniki pojawiają się w ustalonej kolejności ( niezmiennik liczby jako pierwszy - ok. 6-7 roku życia; niezmiennik objętości jako ostatni - ok. 11-12 roku życia ).

- dziecko staje się też mniej egocentryczne.

- wzrasta zdolność do posługiwania się takimi operacjami jak klasyfikacja - zdolność do logicznego grupowania przedmiotów według ich wspólnych cech i właściwości, oraz szeregowanie - zdolność do porządkowania elementów według jakiegoś porządku.

- stadium to jest nazywane stadium operacji konkretnych, ponieważ dziecko, aby rozwiązać problem w sposób logiczny, potrzebuje manipulacji i eksperymentowania na rzeczywistych przedmiotach.

IV stadium - operacje formalne - od 11 roku życia

- pojawia się zdolność do rozumowania abstrakcyjnego bez odwoływania się do konkretnych przedmiotów lub wydarzeń.

- myślenie dziecka w coraz większym stopniu przypomina myślenie dorosłego.

- dziecko jest zdolne do rozwiązywanie problemów w umyśle za pomocą systematycznego testowania zbioru hipotez, wyłączania hipotez i równoczesnego badania ich wzajemnych zależności.

- dzięki Paiget'owi wiemy, że inteligencja dzieci jest jakościowo różna od inteligencji dorosłych.

- Piaget podkreśla wagę aktywnego uczestnictwa i interakcji z otoczeniem ( uczenie się przez odkrywanie ).

- dzieci znajdujące się na poziomach rozwoju poprzedzających poziom formalno-operacyjny powinny być zaznajamiane z nowymi pojęciami poprzez konkretne przedmioty i stopniowo budować, gdy jest to stosowne, bardziej abstrakcyjne rozumowanie.

- aby dziecko akomodowało nowe idee i doświadczenia musi najpierw zasymilować je.

11.12.2008

- 3 sposoby badania rozwoju społeczno moralnego.

- Piaget mówi, że dzięki rozwojowi na początku życia:

- oparte na następstwach jakie wprowadza nasze działanie.

- dziecko w tym co mówi odchyla się od rzeczywistości ( przecież nie ma psów dużych jak krowy).

- konsekwencjonalizm jest tym o co chodzi w hedonizmie moralnym.

- Piaget opisując rozwój mówi, że niepełna moralność staje się pełną moralnością w momencie transformacji w fazę autonomiczną.

- intencjonalizm moralny ( wiara w intencję moralną ).

- cnota jest jedna.

- w I etapie rozwoju społeczno moralnego mamy przygotowanie do sposobu myślenia odpowiadającemu konsekwencjalizmowi; z tego wyłania się postać myślenia moralnego, w którym kierujemy się intencjonalizmem.

- Piaget przedstawił to przejście jako transformację, która dokonuje się przy pomocy poznawczej i społecznej (relacja jednostronnego szacunku przechodzi w dwustronny szacunek).

- obie te cechy - poznawcza i społeczna - dają nam realizm moralny, który później przechodzi w intencjonalizm ( wcześniej nie widzimy żadnych intencji ).

- po Piaget'ie przejął to podejście Kohlberg i Lawrence.

- Kohlberg przedstawił bardziej rozbudowaną sekwencję stadiów rozwojowych, ale według tych samych zasad; miał ten sam pogląd co Piaget na temat natury rozwoju.

- stadia rozwoju według Kohlberga sa opisywane z jednej perspektywy jako rozwój społeczno moralny a z drugiej perspektywy jako organizacja myślenia.

- u Piaget'a była to struktura myślenia społeczno moralnego.

- rozwój polega na przechodzeniu przez stadia - przedmiot myślenia jest ten sam, ale inaczej o nim myślimy; w każdym stadium jest to inne ujęcie tego samego przedmiotu.

- w ramach strukturalnych przekształceń czyli w ramach stadiów istnieje pewna zasada w dziedzinie sądów proskrypcyjnych.

- sądy powinnościowe (preskryptywne, deontologiczne)

- sądy deskryptywne - jak się rzeczy mają; dotyczą tego co powinniśmy robić a czego nie, stoją za racjami; racje przechodzą z czasem w powinności; pokazują nam dlaczego angażujemy się w powinności wyrażone w postaci opisów, które powinny lub nie powinny być przedmiotem naszego zaangażowania.

Różnią się między sobą

- stadia Kohlberg'a posiadają inną niż u Piaget'a perspektywę społeczno moralną; inaczej są zorganizowane sposoby myślenia, różnią się również od podziału Piaget'a tym co jest fair/sprawiedliwe → zmienia się to w każdym stadium; 6 różnych koncepcji tego co jest fair u Kohlberga.

- OPIS POZIOMÓW ROZWOJU WEDŁUG KOHLBERGA

- 2 pierwsze stadia Kohlberg ustawia na I poziomi rozwojowym.

- I poziom → 1 i 2 stadium → poziom przedkonwencjonalny

-1 stadium - stadium egocentryzmu i nastawienia na kary ( przede wszystkim na jej uniknięcie ) i na nagrody.

- 2 stadium - stadium konkretnego indywidualizmu i równej wymiany.

- II poziom → 3 i 4 stadium → poziom konwencjonalny

- 3 stadium - stadium interpersonalnego punktu widzenia i bycia dobrym człowiekiem.

- 4 stadium - stadium perspektywy członka systemu społecznego i konformizmu.

- III poziom → 5 i 6 stadium → poziom pokonwencjonalny

- rozwój jest przechodzeniem na wyższe stadia.

POZIOM PRZEDKONWENCJONALNY

- stadium 1

- mamy do czynienia z charakterystyką stadium heteronomicznego Piaget'a.

- Kohlberg - społeczno moralna perspektywa egocentryczna; oglądamy sprawy z jednego punktu widzenia; nawet jeżeli przyjmujemy sądy innych to jest to z jednej perspektywy.

- mamy do czynienia z konsekwencjonalizmem.

- mamy nastawienie takie, że sprawiedliwe jest to co pokrywa się z normą, a to jest z kolei nagradzane; gdy się nie pokrywa z normą to wtedy jest karane.

- dla dziecka sprawiedliwe jest to co jest nagradzane.

- moralną wartość ma to co jest nagradzane a negatywnie moralną to co jest karane.

- nie widać tego co jest naturą procesów społecznych ( czyli tych, które opierają się na regułach i normach społecznych → z tego względu jest to stadium przedkonwencjonalne ).

- nie wydajemy sądów moralnych.

- jednostronny szacunek jest przymusem; mamy autorytet moralny, nie mamy nic do powiedzenia, jesteśmy pod presją.

- stadium 2

- perspektywa społeczno moralna zmienia się na taką, że uwzględniamy punkt widzenia innych, dostrzegamy ich, dostrzegamy to, że mają własne pragnienia, zapotrzebowania.

- mamy do czynienia z wymianą usług.

- ta wymiana powinna być równa żeby była fair.

- robimy komuś „dobrze” i od niego oczekujemy tego samego.

- jeśli ktoś nam zrobi przykrość to odpłacimy jemu tym samym.

- bardzo ważne dla dziecka jest to żeby ta wymiana była równa; dotyczy to zarówno pozytywnych rzeczy jak i negatywnych.

- element moralny - szacunek do tego żeby ta wymiana była równa; nie można dać za mało ani za dużo.

POZIOM KONWENCJONALNY

- stadium 3

- jeżeli weźmiemy rozmaite relacje społeczne/interpersonalne to mają one jakościową charakterystykę i za każdym razem implikują co to znaczy być dobrym człowiekiem, żoną, mężem itd.

- w każdym społeczeństwie istnieje w umysłach jego członków społeczna informacja o tym co znaczy być dobrym.

- punkt widzenia interpersonalnego - kładziemy nacisk na to relacje.

- co relacje implikują na biorących w nich udział ( co należy do wypełniania roli w związku interpersonalnym ).

- to co jest sprawiedliwe podtrzymuje relacje.

- stadium 4

- fair jest to co sprzyja gładkiemu funkcjonowaniu systemu społecznego; nie fair jest to co powoduje dysfunkcję tego systemu.

- wychodzimy poza relacje interpersonalne i wchodzimy w etap, który pokazuje nam skąd one się biorą.

- system normatywny w danej społeczności zawiera zasoby, które generują nam co to jest relacja interpersonalna.

- podtrzymanie systemu normatywnego jest tym co jest fair.

- struktura - wcześniejszy nacisk na związek interpersonalny niczego nie przesądza.

- pespektywa konformistyczna - to co fair utrzymuje grupę społeczną.

18.12.2008

- ciąg dalszy rozwoju społeczno moralnego według Kohlberga.

POZIOM POKONWENCJONALNY

- pojmowanie systemu społecznego takim jaki jest naprawdę.

- dokonuje się zdystansowanie do systemu normatywnego.

- dystans bierze się z tego, że w miarę stabilizowania się stadium 4 zaczynamy zdawać sobie sprawę z tego, że napotykamy różne systemy normatywne.

- stadium 5

- w centrum: jak realizowane są prawa człowieka w poszczególnych społeczeństwach?

- perspektywa indywidualnego członka społeczeństwa i powszechnych/uniwersalnych praw człowieka.

- perspektywa społeczno moralna znów staje się indywidualna (stadium 2), ale inaczej niż wcześniej; jesteśmy indywidualnym członkiem społeczeństwa; punkt widzenia dystansujący nas od innych społeczeństw.

- to czy przestrzegamy systemu normatywnego wynika ze sprawdzianu jakiemu poddajemy każdy system normatywny.

- fair jest tylko to, co jest zgodne z systemem normatywnym; nie fair jest to, co możemy zrobić innym ludziom ( np. to, że zabierzemy im podstawowe prawa człowieka ).

- stadium 6

- stadium podobne do poprzedniego, ale istnieje wyraźna różnica.

- Kohlberg nazywa to stadium moralnym punktem widzenia ( rozumiał przez to, że rozwój społeczno moralny człowieka osiągnął cel, całkowicie się ukształtował ); jest to również stadium powszechnej zasady sprawiedliwości.

- moralny punkt widzenia wyraźnie różni się od społecznego.

- poprzednie stadia zawierały mieszankę moralnego i społecznego punktu widzenia.

- w jakościowej różnicy widać postęp/progres; w największym stopniu widać odróżnicowanie tych punktów widzenia (społecznego i moralnego ) w stadium 6.

- jest to stadium pozbawione składnika społecznego.

Ad. stadium 2 - egocentryczny punkt widzenia nie pozwala nam dostrzec różnicy między moralnym a społecznym punktem widzenia.

Ad. stadium 3 - wchodzimy do społeczeństwa z normami i robimy to, co należy robić na pozycji na jakiej jesteśmy; jeżeli tego nie robimy to system normatywny załamuje się.

2009. Kohlberg ciąg dalszy

- pełna sekwencja 6 stadiów mówiąca o tym, że człowiek jest w pełni rozwinięty w podejmowaniu decyzji co jest fair a co nie.

- stopniowe odróżnicowanie sądów na temat relacji społecznych od sądów na temat tego co jest/nie jest fair

- sądy na temat relacji społecznych - wiedza na temat jak ludzie zazwyczaj się zachowują.

- sądy na temat tego co jest/nie jest fair - wiedza na temat jak ludzie powinni się zachowywać.

- rzeczą charakterystyczną jest, że nieodróżnicowanie tych rzeczy (sądy na temat relacji społecznych i tego co jest/nie jest fair ) występuje przez pierwsze 5 stadiów a wyraźne i całkowite odróżnicowanie następuje dopiero w 6 stadium.

- I stadium - myślenie egocentryczne; ze swojego punktu widzenia dziecko uważa, że inni ludzie też myślą egocentrycznie.

- II stadium - widzenie osób w konkretnie indywidualny sposób, czyli abstrahując od tego jakie relacje społeczne wiążą nas z tymi osobami; dzieci są przeświadczone, że świat zbudowany jest z indywidualnych osób; ważne jest co konkretna indywidualna osoba robi w stosunku do dziecka; dziecko odpłaca tym samym i w takiej samej ilości/natężeniu.

- III stadium - świat jest siatką wielu powiązań interpersonalnych; słuszne i sprawiedliwe jest to co służy tym relacjom; powoli zarysowuje się dwuskładnikowość świata.

- IV stadium - obraz świata społecznego, który jest regulowany według norm; moralny składnik mówi, że rzeczą moralną jest zachowanie fair wobec społeczeństwa.

- V stadium - indywidualistyczny punkt widzenia, ale już jako członka systemu społecznego; mamy własny stosunek do systemu normatywnego; stosunek ten jest budowany na podstawowych prawach człowieka; składnikiem moralnym jest przeświadczenie, że istnieje uniwersalny zestaw praw; każdy system normatywny musi ulec akceptacji? ; coraz większe odróżnicowanie.

W toku rozwoju odróżnicowuje się myślenie o społecznej rzeczywistości od tego co byś powinno.

- VI stadium - całkowite odróżnicowanie; intencja sprawiedliwościowa staje się czystą moralnością.

- nie respektowanie praw człowieka powoduje, że nie wierzymy w system normatywny.

- nie ma znaczenia z jakiego kraju się pochodzi, wszyscy są równi wobec sprawiedliwości.

- operacjami, które prowadzą do rozwiązania konfliktów występujących w procesie rozwojowym są operacje moralnościowe.

- Kohlberg powołuje się na filozofów, którzy próbowali zdefiniować pojęcie sprawiedliwości.

- sprawiedliwość - szczególna intencja żeby być sprawiedliwym w swoich sądach.

- Kohlber i Piaget → nasza moralność polega na intencji; czyli na tym co mamy na oku jako swego rodzaju zamiar; intencja sprawiedliwościowa jest cnotą centralną/główną do której możemy sprowadzić pozostałe.

- Kant ze swoim imperatywem kategorycznym mówi o intencji sprawiedliwościowej.

- imperatywy mówią o tym co powinno być zrobione bezwyjątkowo.

- należy robić to czego oczekujemy od innych ludzi żeby zrobili w takiej samej sytuacji.

- uniwersalizm, bezstronność, bezinteresowność - nie można przyjąć jakiegoś punktu widzenia będąc zaangażowanym w coś ważnego?

- bezstronność, bezinteresowność oznacza oderwanie się od jakiejś sprawy i spojrzenie na nią z zupełnie bezpłciowego punktu widzenia.

- relatywizacje społeczne widzimy w 3, 4 i 5 (zrelatywizowane do uniwersalnych praw człowieka) stadium.

- różne punkty widzenia rodzą różne sformułowania.

- zaangażowanie w świat społeczny.

- bezstronne znaczy nie promujące żadnego zainteresowania, relatywnego hierarchizowania sposobu traktowania ludzi nawzajem.

- w VI stadium moralność jest wolna od społecznych obciążeń; interesuje nas tylko by być fair w obliczu swoich moralnych wyborów.

- Nagel - moralny punkt widzenia jest widzeniem znikąd.

- jeśli patrzymy na jakieś sprawy zawierające dylematy moralne to mogą się ścierać ze sobą różne strony tego dylematu; przyjęcie jakiejkolwiek ze stron dylematu jest stronniczością.

- pozycje, które przyjmujemy zawsze mówią o jakiejś stronniczości, relatywizmie.

- klasyczny dylemat łodzi ratunkowej - każdy kto jest na łodzi stanowi jakąś wartość pragmatyczną/użytecznościową/społeczną; przyjęcie widzenia znikąd i branie każdej z tych osób jako indywidualną osobę/odrębny byt (tak się dzieje w stadium 6); ta osoba jest wyabstrahowana z siatki powiązań interpersonalnych; każdy cieszy się szacunkiem.

- osiągnięcie stadium 6 w toku życia powinno przypadać na okres wczesnej adolescencji, ale w wyniku badań okazało się, że bardzo rzadko osiągamy stadium 6 (prawie nigdy) i rzadko kiedy wychodzimy poza stadium 4 w naszym rozwoju, zatrzymujemy się na stadium 4.

- Kohlberg wskazywał na historyczne postaci, które osiągnęły stadium 6 (M. Ghandi, Martin Luter King - łamał system społeczny, był w dystansie do niego; uznawał, że jest rzeczą nie fair łamać prawo i szedł dobrowolnie do więzienia).

- Kohlberg mówił jeszcze o Korczaku, który poszedł do gazu w Oświęcimiu razem ze swoimi podopiecznymi; Korczak uznał, że nie fair będzie jeśli on sam przeżyje.

- również Chrystus (jeszcze kiedy był na ziemi) według Kohlberga znajdował się w 6 stadium rozwoju.

- po Kolbergu jego uczniowie zrobili badanie na temat herosów moralnych.

- znaleźli się tacy ludzie w 6 stadium rozwoju; na różnych kontynentach; jedną z nich była pracownica socjalna z Peru.

- niektórzy argumentują, że idea sprawiedliwości w 6 stadium jest pewnym ideałem, który można realizować tylko w pewnym stopniu.

- warto pamiętać, że rozstrzygnięcie padające we wszystkich stadiach dotyczy sytuacji kiedy mamy dylemat.

- 2 wartości pozytywne, które są ze sobą w konflikcie; nie możemy realizować obydwu jednocześnie ( dylemat Heina - ukraść leki czy ....).

- w każdym dylemacie społeczno moralnym decyzja co powinno być zrobione powoduje, że nasze zaangażowanie po stronie wyboru jest uwarunkowane tym której wartości jesteśmy bliżej.

- poszukiwanie integralności w trakcie poszukiwań rozwiązania dylematu na różnych stadiach rozwoju.

- sytuacja dylematu jest prototypową sytuacją do badania naszego życia społecznego.

- nasz wybór w dylemacie ma myśl aksjologiczną, mówiąca jaka jest nasza intencja moralna.

- zasada zderzania się różnych argumentacji została zastosowana przez Kohlberga w 2 praktycznych sytuacjach.

- I - dyskusja moralnych dylematów; dyskusja może prowadzić do rozwoju na wyższe stadia.

- II - tworzenie wspólnoty/społeczeństwa sprawiedliwościowego.

15.01.2009

- zastosowania wiedzy o etycznym rozwoju Kohlberga

- zatroszczenie się o rozwój zawodowy.

- intencja moralna - sprawiedliwość, bycie fair w relacjach, które są na gruncie zawodowym

- w relacjach, które są na gruncie zawodowym ( pacjent - lekarz) - różne relacje, stosowane do wyjścia z różnych sytuacji. (są to relacje najbardziej źródłowe)

- w relacjach pomiędzy fachowcami - stosujemy w aspektach, w których spotykamy się jak lekarze, możemy zachować się fair lub nie.(relacje pochodne; etyczny wymiar tych relacji jest podstawowy)

- w relacjach, które nas wiążą z szerszym społeczeństwem - warunkiem jest to, że jesteśmy fachowcami; nie żyjemy w izolacji; wspólna troska o jakość tego zawodu na lepsze; stosowanie Dos szerszego społeczeństwa - każdy członek społeczności zawodowej jest przedstawicielem tego wobec reszty społeczeństwa; musimy odpowiadać za naszą odpowiedzialność zawodową przed szerszym społeczeństwem (nie tylko karnie)

- są różne relacje w jaki wchodzimy z innymi ludźmi

- kiedy mówimy o korzystaniu z wiedzy o rozwoju społeczno moralnym w sensie rozwoju intencji moralnych mamy na myśli relacje między nami a naszymi odbiorcami usług psychologicznych (fair jest intencjonalizm moralny Kohlberga)

I - program praktycznego rozwoju na rzecz relacji między ludźmi → dyskusja dylematów moralnych

- w taki sposób Kohlberg i jego uczniowie postanowili przedstawić w szkołach - dyskusja dylematów moralnych w klasie.

- tego rodzaju dyskusja powoduje, że w grupie pojawiają się różne punkty widzenia.

- zderzenie tych różnych punktów widzenia ma skutki prorozwojowe.

- jeżeli spotykamy się z punktem widzenia bardziej odległym niż 1 stadium od naszego to jest on dla nas niezrozumiały i nie wzbudza w nas zainteresowania.

- wszystko co jest w granicy jednego stadium okazało się skuteczne

- mamy szansę będąc pod wpływem innego punktu widzenia włączyć ten punkt widzenia do naszego punktu widzenia

- pełna asymilacja tego punktu widzenia dokonuje się przez akomodację

2

---