1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Fluorek wapnia

Wzór chemiczny: CaF₂

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
fluorek wapnia	100	7789-75-5	232-188-7	Xn	22

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała, niepalna.

Zagrożenie toksykologiczne: Fluorek wapnia działa szkodliwie.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Fluorek wapnia działa szkodliwie na żywe organizmy, w szczególności w postaci pyłu.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego fluorkiem wapnia środowiska na świeże powietrze. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Ratujący powinni pamiętać o własnym bezpieczeństwie.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej. Jak najszybciej zapewnić pomoc medyczną.
Zatrucie doustne:
1.	W zatruciach drogą pokarmową dać do wypicia mleko lub wodę z dodatkiem białka surowych jaj kurzych lub tlenku magnezu. U pacjenta nieprzytomnego nie wywoływać wymiotów i nie podawać płynów do wypicia - ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.		Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem.
2.		W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Fluorek wapnia jest substancją niepalną. W ogniu mogą wydzielać się toksyczne gazy i dymy.
Środki gaśnicze:	Zgodne z naturą pożaru sąsiednich obiektów.
Zalecenia szczegółowe:	Brak.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się fluorku wapnia do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwolnionym fluorkiem wapnia. Stosować ubrania ochronne z tkanin zwartych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłami. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P3).
Zalecenia szczegółowe:	Starać się odciąć źródło skażenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym).
Zabezpieczenie środowiska:	Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze.
Metody utylizacji:	Unieszkodliwianie na drodze chemicznej - zgodnie z wymogami Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych zasad, usuwania wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania fluorku wapnia nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z fluorkiem wapnia, unikać wdychania pyłów, par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Substancja niepalna. Nie wymaga szczególnego trybu postępowania w tym zakresie.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie materiałów szkodliwych wyposażonym w instalację wentylacyjną. Przechowywać w odpowiednio zabezpieczonych szafach lub sejfach. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać fluorek wapnia, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy fluorek wapnia odstawiany jest do wskazanego przez służbę ochrony środowiska miejsca, celem utylizacji.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Kontrola narażenia:

Rozwiązania techniczne: Stosowanie zasad bezpiecznej pracy (ochrony osobiste, wentylacja wyciągowa, brak możliwości skażenia kanalizacji i otaczającego środowiska). Przesypywanie do mniejszych naczyń szuflą lub łopatką (nigdy ręką).

Ochrony osobiste

Drogi oddechowe:	Maski ochronne z filtrami pyłów P3.
Ręce:	Rękawice ochronne z tworzywa sztucznego.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z fluorkiem wapnia. Nie wdychać pyłów, par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać wszelkie rozsypy.

Metody oceny narażenia

Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości fluorku wapnia na stanowisku pracy. Zalecane są metody chromatografii gazowej.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy: analiza chromatograficzna (gazowa) powietrza pobranego w środowisku pracy oraz materiału biologicznego (włosy, mocz).

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy - związki nieorganiczne fluoru (NDS):

NDS - 1 mg/m³ (jako HF),

NDSCh - 3 mg/m³ (jako HF).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 78,08 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych fluorek wapnia jest ciałem krystalicznym. Połysk szklisty. Minerał fluoryt występuje w postaci błyszczących kryształków barwy białej lub jest zabarwiony innymi minerałami na barwę żółtą, zieloną, niebieską, fioletową. Rzadko spotykany jest czysty - bezbarwny.
9.3	Temperatura topnienia: 1418^oC
9.4	Temperatura wrzenia: 2500^oC
9.5	Gęstość: 3,180 g/cm^3
9.6	Gęstość usypowa: 350-450 kg/m^3
9.7	Gęstość par względem powietrza: 2,70
9.8	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Fluorek wapnia w minimalnym stopniu rozpuszcza się w wodzie (w 18^oC 0,0016 g/l). Trudno rozpuszcza się w kwasach.
9.9	Wartość pH (100 g/l H2O/20^oC): ok. 4
9.10	Zagrożenie wód: Małe.
9.11	Inne: Fluorek wapnia otrzymywany jest w reakcji kwasu fluorowodorowego z węglanem wapnia. Znalazł zastosowanie w przemyśle chemicznym do otrzymywania fluorowodoru, szklarskim, emalierskim.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	W warunkach normalnych fluorek wapnia jest chemicznie stabilny. Reaguje z kwasem siarkowym(VI) z wydzieleniem fluorowodoru.
Właściwości korozyjne:	Wywołuje korozję wielu materiałów.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt pyłu z oczami, kontakt ze skórą.

Informacja ogólna Fluorek wapnia jest substancją szkodliwą. Niebezpieczny jest pył. Atakuje drogi oddechowe, drogi pokarmowe, skórę, błony śluzowe. Zatrucie drogą pokarmową wywołuje bóle nadbrzusza, ślinotok, mdłości, krwawą biegunkę, pragnienie, osłabienie mięśniowe, wzrost ciepłoty ciała.

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: Wystąpi skrócenie oddechu z kaszlem i pobolewanie w klatce piersiowej. Wdychanie pyłu powoduje oparzenia błony śluzowej dróg oddechowych. Może rozwinąć się zapalenie oskrzeli. W groźniejszych przypadkach może powstać bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc).

Spożycie: Pojawią się wymioty, bóle głowy, parastezje, ból brzucha i biegunka. Ciśnienie tętnicze ulega obniżeniu. Możliwość wstrząsu i migotania komór. Mogą powstać zaburzenia widzenia. Osłabieniu ulega siła mięśniowa. Pojawia się drżenie, tężyczka, kruchość tkanki kostnej. We krwi stwierdzana jest kwasica metaboliczna, hipokalcemia, hipomagnezemia, hiperkalemia.

Kontakt z oczami: Wystąpi silny ból i zaczerwienienie. Może powstać poparzenie chemiczne rogówki.

Kontakt ze skórą: Wystąpi silny ból i zaczerwienienie. Powstają wysypki, miejscowe obrzęki. W innych przypadkach powstanie utrzymujący się ból i zaczerwienienie w miejscu kontaktu wskazujące na uszkodzenie tkanki podskórnej.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: Granica szkodliwości jonu fluorkowego dla ryb wynosi 40-60 mg/dm³, średnio 50 mg/dm³. Chemiczne strącenie mlekiem wapiennym praktycznie likwiduje trujące właściwości ścieków fluorowych. Gambusia affinis znosi stężenia NaF poniżej 560 mg/dm³ bez widocznego uszczerbku. Średnie stężenie śmiertelne wynosi dla tego organizmu testowego 925 mg/dm³.

Rośliny: Roztwór 0,0008% (=8 mg/dm³) jest szkodliwy dla Eloden densa. Jon fluorkowy jest trucizną szczególnie szkodliwie działającą na rośliny.

Fluorzyca: Zmiany na stałych zębach (utrata połysku szkliwa) obserwowane u dzieci. Występuje tam, gdzie woda do picia zawiera więcej niż 1 mg/dm³ F^-; 3 do 3 mg/dm³ wywołują już poważne zmiany.

Stopień zagrożenia wód: Mały.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 06 03 99 - Inne niewymienione odpady.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Chlorek wapnia nie jest klasyfikowany jako substancja niebezpieczna. Nie podlega szczególnym regulacjom ze strony przepisów transportowych.

Inne informacje:

14.1	Symbole niebezpieczeństwa (R):	22
14.2	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-13-24/25

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE UREGULOWAŃ PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN ISO 11014-1;1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 czerwca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 maja 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 czerwca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi fluorku wapnia, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek ze strony dostawcy fluorku wapnia. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja szkodliwa.”
Symbole zagrożenia
R 22	Działa szkodliwie po połknięciu.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 13	Nie przechowywać razem z żywnością, napojami i paszami dla zwierząt.
S 24/25	Unikać zanieczyszczenia skóry i oczu.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Fluorek wapnia
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
Xn	Substancja szkodliwa.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 20.12.02 Strona/stron 7/7
Nazwa:	FLUOREK WAPNIA

Fluorek wapnia

---