1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Alkohol izopropylowy [propan-2-ol, 2-propanol, izopropanol]

Wzór konstytucyjny: (CH₃)₂CHOH

Wzór sumaryczny: C₃H₈O

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składniki stwarzające zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
alkohol izopropylowy	100	67-63-0	200-661-7	F	11

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Zagrożenie pożarowe: Alkohol izopropylowy jest substancją palną, tworzącą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza.

Zagrożenie toksykologiczne: Alkohol izopropylowy działa drażniąco na skórę, oczy i drogi oddechowe. W przypadku wdychania par wystąpią objawy podrażnienia błon śluzowych układu oddechowego, zakłócenia w pracy serca, ośrodkowego układu nerwowego.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Alkohol izopropylowy działa szkodliwie na zwierzęta, w szczególności wodne.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego alkoholem izopropylowym środowiska. Położyć na lewy bok. Skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji leżącej.
2.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie i zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	Przepłukać usta. Podać 1-2 szklanki wody do wypicia. U osoby przytomnej wywołać wymioty lub wykonać płukanie żołądka.
2.	Zapewnić spokój, leżenie i ciepło. W razie potrzeby zapewnić pomoc lekarską.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach (usunąć przedtem szkła kontaktowe).
2.	W przypadku konieczności zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem.
2.	Zasięgnąć porady dermatologa, gdy wystąpi podrażnienie skóry.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Zbiorniki i inne opakowania narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Opary alkoholu strącać rozproszonymi strumieniami wody.
Środki gaśnicze:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka, woda gaśnicza.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub w ostateczności rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącego się alkoholu. Powoduje to rozrzucanie palącej się substancji, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Zbiorniki narażone na działanie wysokiej temperatury chłodzić wodą. W miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.
Sprzęt ochronny strażaków:	Ubrania odporne na działanie wysokich temperatur. Niezależne aparaty izolujące drogi oddechowe. UWAGA: Stosować eksplozymetr.
Uwaga dodatkowa:	Produktami spalania jest ditlenek węgla i woda.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się alkoholu izopropylowego do środowiska, osoby postronne przebywające na zagrożonym awarią obszarze należy natychmiast ewakuować. Awaria musi być jak najszybciej zlokalizowana i zlikwidowana. Obszar dotknięty awarią musi być kontrolowany eksplozymetrem lub za pomocą rurek wskaźnikowych. Do likwidowania skażenia mogą przystąpić przeszkolone w ratownictwie chemicznym osoby. W przypadku wydostania się alkoholu izopropylowego do kanalizacji, istnieje niebezpieczeństwo wytworzenia się mieszanin wybuchowych z powietrzem oraz wybuchu.
Środki ochrony osobistej:	Odzież ochronna, ochrony dróg oddechowych z filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A oraz filtrem cząsteczkowym P2, szczelne okulary ochronne, rękawice ochronne.
Zalecenia szczegółowe:	W przypadku niemożności zlikwidowania następstw awarii własnymi siłami i środkami, przeprowadzenie akcji należy powierzyć zewnętrznym, wyspecjalizowanym służbom ratowniczym. Chronić kanalizację. W przypadku wydostania się alkoholu propylowego do wód powierzchniowych, ostrzec użytkowników. Zbieranie rozlanego alkoholu dokonywane jest mechanicznie oraz za pomocą substancji sorbujących (słoma, siano, trociny, wysuszony torf i in.).
Zabezpieczenie środowiska:	Jak najszybciej zebrać rozlaną substancję. Starać się nie dopuścić do skażenia gleby i wody. Powiadomić odpowiednie władze sanitarne i ochrony środowiska.
Metody utylizacji:	Niszczyć na drodze spalania - zgodnie z obowiązującym prawem.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania alkoholu izopropylowego nie jeść, nie pić, nie zażywać leków, unikać kontaktów z alkoholem izopropylowym, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej odpowiedni do pracy z alkoholem, pracować w wentylowanych pomieszczeniach. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Stosować ogólne zasady ochrony przeciwpożarowej. Chronić zbiorniki przed ciepłem i nagrzaniem.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych zbiornikach, pojemnikach i opakowaniach jednostkowych, w magazynie cieczy palnych, wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym, na twardym podłożu. Unikać kontaktów z substancjami utleniającymi. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać alkohol izopropylowy, który w żadnej postaci nie nadaje się do technicznego zagospodarowania. Likwidacja na drodze spalania, w wyznaczonych miejscach lub instalacjach.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

NDS - 900 mg/m³,

NDSCh - 1200 mg/m³.

Rozwiązania techniczne: Wentylacja na stanowiskach pracy i w magazynach. Urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym.

Ochrony osobiste:

Drogi oddechowe:	Maski ochronne z filtrem gazowym A i filtrem cząsteczkowym P2, aparaty oddechowe.
Ręce:	Rękawice ochronne odporne na działanie etanolu.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zbitej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z alkoholem. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Nie wdychać par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Natychmiast usuwać rozlewy alkoholu izopropylowego.

Metody oceny narażenia

Metody oceny narażenia opierają się na oznaczaniu zawartości alkoholu izopropylowego w atmosferze miejsca.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 60,10 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Alkohol izopropylowy jest jednowodorotlenowym alkoholem alifatycznym, pochodnym propanu. W warunkach normalnych jest to bezbarwna, przezroczysta ciecz o charakterystycznym przyjemnym zapachu. Silnie higroskopijny.
9.3	Temperatura topnienia: -89oC
9.4	Temperatura wrzenia: 82^oC
9.5	Gęstość: 0,78 g/cm^3 (20oC)
9.6	Gęstość par w stosunku do powietrza: 2,08
9.7	Prężność par w 20oC: 42,5 mbar
9.8	Temperatura zapłonu: 12oC
9.9	Temperatura samozapalenia: 425oC
9.10	Zakres tworzenia z powietrzem mieszanin wybuchowych: w granicach 2,0-12% obj.
9.11	Koncentracja par w stanie nasycenia (20^oC): 105 g/m^3
9.12	Wartość pH: 7
9.13	Stała dielektryczna (25^oC): 1,83
9.14	Moment dipolowy (20^oC): 1,66 Debye
9.15	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Alkohol izopropylowy dobrze rozpuszcza się w wodzie. Miesza się z większością rozpuszczalników organicznych.
9.16	Inne: Alkohol izopropylowy stosowany jest w wielu gałęziach jako rozpuszczalnik, a ponadto w przemyśle chemicznymi do licznych syntez organicznych Używany jako zamiennik alkoholu etylowego. Wymaga dodatków stabilizujących.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	Pary alkoholu izopropylowego z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Alkohol reaguje z silnymi środkami utleniającymi oraz silnymi zasadami.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia:	Oczy	Tak
	Skóra	Tak
		Spożycie	Tak
		Wdychanie	Tak

Informacje ogólne: Alkohol izopropylowy drażni skórę i płuca.

Dane toksykologiczne:

LD_{50(doustnie, szczur)} = 5045 mg/kg

LC_{L0(ihalacyjnie, szczur)} = 12000 ppm/4 godz.

LD_{50(skóra, królik)} = 12,8 g/kg

Wdychanie par i aerozoli: Pojawia się kaszel i łzawienie z oczu, kichanie i skrócenie oddechu. Po groźnym narażeniu może nastąpić uszkodzenie płuc, jak również pojawiają się objawy podobne do tych, które występują po spożyciu alkoholu izopropylowego.

Kontakt ze skórą: Wystąpi podrażnienie, wysuszenie i odtłuszczenie. Mogą pojawić się bąble i wypryski.

Kontakt z oczami: Pojawia się zaczerwienienie i podrażnienie, zdarzają się również przypadki chemicznych poparzeń.

Spożycie: Następstwa spożycia alkoholu propylowego charakteryzują się nudnościami i wymiotami. Wydaje się, że poszkodowana osoba znajduje się w stanie upojenia alkoholowego. W groźnych przypadkach może nastąpić utrata przytomności i zgon.

Skutki zdrowotne narażenia ostrego:

Alkohol izopropylowy powoduje u człowieka ciężkie schorzenia narządów trawienia (stany zapalne błony śluzowej żołądka), systemu sercowo-naczyniowego, wątroby, układu nerwowego.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego:

Osoby, które chronicznie narażone są na oddychanie powietrzem z zawartością alkoholu izopropylowego, mogą uskarżać się na podrażnienia błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, bóle i zawroty głowy, podniecenie lub ospałość, problemy z układem pokarmowym, wątrobą i nerkami.

Powikłania:

Podrażnienia błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, bóle i zawroty głowy, podniecenie lub ospałość, problemy z układem pokarmowym, wątrobą i nerkami.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Alkohol izopropylowy w środowisku ulega stosunkowo szybkiej biodegradacji.

Wskaźnik oceny ostrej toksyczności:

wobec ssaków - 1,0

wobec ryb - 2,1

wobec bakterii - 3,0

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 04 - inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1219
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	3
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	33
14.5	Numer indeksowy (EC):	603-003-00-0
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	11
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-7-16
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 3:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Karta sporządzona zgodnie z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi alkoholu izopropylowego bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy alkoholu izopropylowego. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Kartę opracowano w Przedsiębiorstwie EKOS SC 80-852 Gdańsk ul. Dyrekcyjna 6 tel./fax: [phone], [e-mail].

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy zamieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja wysoce łatwo palna.”
Symbole zagrożenia
R 11	Substancja wysoce łatwo palna.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 7	Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty.
S 16	Nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu - nie palić tytoniu.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Alkohol izopropylowy
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
F	Substancja wysoce łatwo palna.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
33	Materiał ciekły, łatwo zapalny.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 3-II		Materiał ciekły, zapalny, niebezpieczny.
Numer ONZ: 1219		Izopropanol (alkohol izopropylowy).

* * * * *

Według rozporządzenia MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywy 91/155/EEC

49	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 20.10.02 Strona/stron 7/7
Nazwa:	ALKOHOL IZOPROPYLOWY

Przedsiębiorstwo EKOS SC

---