PODSTAWY BIOSTATYSTYKI

Wykładowca : doc. dr Adam Klar.

II. Wykład 26.10.2007r.

Badanie profilu pacjenta oddziału kardiologicznego szpitala X po I zawale.

25 + 75 + 50 + 50 + 25 225

WIEK = ____________________ = _____ = 55

5 OSÓB 5

Waga np. 70

BMI ! = _________ = ________= _______ : 3,24 =

( Wzrost) 2 (1,82) 2 70 00

WARTOŚĆ MODALNA - to są dwie wartości ta najwyższa 50 i ta co występuje najczęściej

to 25.

ANKIETA :

Jacek Lissewski Grupa: RM 1 Nr albumu : 967

PRAWA PACJENTA W SZPITALU W OPARCIU O „KARTĘ PRAW PACJENTA”

1. Informacja o przysługujących pacjentowi mu prawach i obowiązkach

a. Informacja o prawach pacjenta jest łatwo dostępna zarówno dla pacjentów chodzących jak i obłożnie chorych

b. Informacja o prawach pacjenta nie jest łatwo dostępna

2. Informacje o stanie zdrowia

a. Większość lub prawie wszyscy pacjenci lub osoby wskazane przez pacjentów uzyskują zrozumiałe informacje o stanie zdrowia

b. Większość lub prawie wszyscy pacjenci lub osoby wskazane przez pacjentów nie uzyskują zrozumiałych informacji o stanie zdrowia

3. Wgląd w dokumentację medyczną

a. Pacjenci zazwyczaj wiedzą o możliwości wglądu we własną dokumentację medyczną

b. Pacjenci nie mają wiedzy o możliwości wglądu we własną dokumentację medyczną

4. Zgoda na wykonywane procedury i zabiegi

a. 80-100% przeglądanych dokumentacji medycznych zawiera świadomą zgodę pacjenta na wykonywane procedury i zabiegi

b. 50-79% przeglądanych dokumentacji medycznych zawiera świadomą zgodę pacjenta na wykonywane procedury i zabiegi

c. Poniżej 50% przeglądanych dokumentacji medycznych zawiera świadomą zgodę pacjenta na wykonywane procedury i zabiegi

5. Sprawowanie opieki nad chorym

a. Krewni lub osoby wskazane mogą zawsze uczestniczyć w opiece nad pacjentem

b. Krewni lub osoby wskazane nie mogą uczestniczyć w opiece nad pacjentem

6. Procedura powiadamiania rodziny lub wskazanej przez pacjenta osoby w wypadku nagłego pogorszenia jego stanu zdrowia

a. Procedura jest opracowana i stosowana rutynowo

b. Procedura jest opracowana ale stosowana sporadycznie

c. Brak jest procedury lub nie jest stosowana

7. Możliwość identyfikowania pracowników szpitala

a. Identyfikacja pracowników szpitala jest zawsze możliwa

b. Identyfikacja pracowników szpitala jest zazwyczaj możliwa

c. Identyfikacja pracowników szpitala nie jest możliwa

8. Opieka nad pacjentem

a. Opieka nad pacjentem jest zawsze sprawowana z zachowaniem zasad prywatności

b. Opieka nad pacjentem jest zazwyczaj sprawowana z zachowaniem zasad prywatności

c. Opieka nad pacjentem nie jest sprawowana z zachowaniem zasad prywatności

9. Możliwość odwiedzin

a. Pacjenci mają zapewnioną możliwość odwiedzin

b. Pacjenci nie mają zapewnionej możliwości odwiedzin

10. Korzystanie z telefonu

a. Pacjent ma zawsze możliwość korzystania z telefonu

b. Pacjent ma ograniczoną możliwość korzystania z telefonu

c. Pacjent nie ma możliwości korzystania z telefonu

PODSTAWY BIOSTATYSTYKI

„Małe kłamstwo,

wielkie łgarstwo,

statystyka”

Mark Twain

Wykład 1.

Biostatystyka jest statystyką odniesioną do zagadnień medycznych. Ma więc tylko inny obszar zastosowań. Poza tym jest to zwyczajna statystyka, tyle że zastosowana do innego typu danych - do danych medycznych. Statystyka stanowi część rachunku prawdopodobieństwa, z czego nierzadko wnioskuje się, iż wyniki statystyki nie są dokładne, a obarczone są pewnym błędem, zwanym oczywiście błędem statystycznym. Jest to jednak dyscyplina bardzo precyzyjna - precyzyjnie bowiem potrafimy za jej pomocą określić stopień prawdopodobieństwa jej rozwiązań. Jeżeli możemy określić, na ile precyzyjne, ścisłe czy wiarygodne są jakieś dane, to jest to niewątpliwie wiedza pewna.

Statystyka jest nauką praktyczną, która pozwala, na przykład, w ekonomii na prognozowanie kursów giełdowych czy analizę ubezpieczeń. Również w naukach medycznych statystyka znalazła swoje zastosowanie. Co prawda, dane medyczne charakteryzują się dużym stopniem zmienności, nie zawsze są dostępne w ilości wystarczającej (dotyczy to np. rzadko występujących chorób, przykład: progeria). Tym niemniej, także w takich przypadkach statystyka znajduje swoje zastosowanie.

W pracach badawczych związanych z naukami medycznymi (szczególnie praktycznymi) konieczne bywa zebranie danych na temat określonego obszaru badań. Dane obejmują obserwacje jednej lub wielu zmiennych. Każda wielkość podlegająca zmianom nosi nazwę zmiennej.

Przykład:

zbieramy podstawowe informacje o pacjentach oddziału kardiologicznego, którzy przebyli pierwszy zawał mięśnia sercowego. Zmienne, które nas będą tutaj interesować, mogą być następujące: płeć, wiek pacjenta, jego wzrost i waga (potrzebne do obliczenia wskaźnika BMI informującego o tym, czy pacjent cierpi na nadwagę bądź otyłość - istotne przyczyny zawału), liczba wypalanych na dobę papierosów, wypijanych filiżanek kawy, sposób spędzania wolnego czasu (jak wiadomo, aktywność fizyczna zazwyczaj zapobiega zawałowi serca lub oddala go w czasie) itp.

Dane uzyskuje się z próby, która reprezentuje interesującą nas populację (zwaną też zbiorowością generalną). Na podstawie dokładnego badania próby można uzyskać informacje dotyczące całej populacji. Na przykład, badając wszystkich pacjentów po pierwszym zawale mięśnia sercowego, którzy trafili do szpitala w miejscowości X w okresie pierwszego półrocza 2007 roku można określić typowy profil takiego pacjenta, tj. jego najbardziej charakterystyczne cechy, takie jak wiek, płeć, wskaźnik BMI, liczba wypalanych papierosów dziennie itp. Uważa się, że typowym zawałowcem jest mężczyzna po 40-tce, prowadzący niehigieniczny tryb życia, wypalający dużo papierosów, cierpiący na nadwagę bądź otyłość. Na podstawie tak otrzymanego profilu można wnioskować o tym, kto jest statystycznie mniej lub statystycznie bardziej narażony na zawał mięśnia sercowego. Tutaj ważne jest określenie „statystycznie”, co oznacza, że osoba o cechach charakterystycznych dla zawałowca może ulec zawałowi (ma większe na to szanse), ale nie musi.

Takie wnioskowanie statystyczne dotyczy wszystkich mieszkańców obsługiwanego przez szpital w X regionu i - ponadto - może być uogólnione na większy obszar geograficzny.

Tak więc statystyka pozwala tutaj na prawomocne uogólnienie wyników badań próby na całą populację (przy zachowaniu określonych warunków, które będą przedmiotem rozważań w kolejnych wykładach).

W naszym przypadku próbą są pacjenci po pierwszym zawale mięśnia sercowego leczeni na oddziale kardiologicznym szpitala w X, populację stanowią wszyscy mieszkańcy regionu obsługiwanego przez szpital w X. Jako populację możemy też wskazać obszar większy niż obsługiwany przez szpital w X, np. obszar województwa, chodzi tylko o to, by ten większy obszar był w miarę podobny do regionu obsługiwanego przez szpital w X.

Statystyka obejmuje metody zbierania, podsumowywania, analizy i wyciągania wniosków z danych: w tym celu stosujemy techniki statystyczne.

Dane mogą przyjmować rozmaite formy. Przed podjęciem decyzji co do wyboru najbardziej odpowiedniej metody statystycznej musimy wiedzieć, a jakim typem danych mamy do czynienia. Każda zmienna i odpowiadająca jej dana może być albo kategorialna, albo numeryczna.

Dane kategorialne to dane jakościowe, dane numeryczne - to dane ilościowe.

DANE JAKOŚCIOWE pojawiają się wtedy, gdy każda jednostka może należeć wyłącznie do jednej z pewnej liczby oddzielnych kategorii danej zmiennej.

Dane nominalne - kategorie nie są uporządkowane, lecz maja po prostu nadane nazwy. Przykładami mogą być grupy krwi lub stan cywilny. Ważne jest to, że nie określamy tutaj, czy coś jest lepsze lub gorsze od czegoś, np. małżeństwo jest lepsze od pozostawania w stanie bezżennym.

Dane porządkowe - kategorie są w pewien sposób uporządkowany. Na przykład, stan zaawansowania jakiejś choroby (zaawansowany, umiarkowany, łagodny, brak choroby) lub natężenie bólu (ciężki, umiarkowany, łagodny, brak bólu).

Szczególnym przypadkiem zmiennej jakościowej (kategorialnej) jest zmienna binarna lub dychotomiczna: jeżeli może przyjmować jedynie dwie wartości (kategorie). Na przykład: tak - nie, zmarł - żyje, pacjent jest chory - pacjent jest zdrowy.

DANE ILOŚCIOWE pojawiają się w chwili, gdy zmienne przyjmują wartości numeryczne. Rozróżnia się dwa typy danych numerycznych:

Dane dyskretne - występują, gdy zmienne mogą przybierać jedynie wartości całkowite. Przykładem mogą być liczby zdarzeń, jakie może przyjmować zmienna (liczba wizyt u lekarza rodzinnego w ciągu roku, liczba wykupionych w ciągu miesiąca recept itp.).

Dane ciągłe - występują, gdy nie ma innych ograniczeń wartości, jakie może przyjmować zmienna, niż te, które ograniczają nas w trakcie wykonywania pomiaru. Na przykład, masa ciała jest w istocie zmienną ciągłą, ale mierzymy ją jako dyskretną.

W zależności od tego, czy dane są kategorialne, czy też numeryczne, wykorzystuje się różne metody statystyczne. Aczkolwiek odróżnienie danych kategorialnych od numerycznych jest zazwyczaj proste, w pewnych sytuacjach może okazać się niejasne.

Na przykład, gdy mamy do czynienia ze zmienną o dużej liczbie uporządkowanych kategorii (np. skala stopnia bólu z siedmioma kategoriami) może być trudno ją odróżnić od dyskretnej zmiennej numerycznej.

Rozróżnienie między dyskretnymi i ciągłymi danymi numerycznymi może być jeszcze mniej oczywiste. Przykładem zmiennej traktowanej często jako dyskretna jest wiek (choć tak naprawdę jest to zmienna ciągła). Zazwyczaj odnosimy się do „wieku w dniu ostatniej rocznicy urodzin”, a nie do „wieku jako takiego”, i dlatego człowiek, który podaje, że ma 30 lat, może właśnie obchodzić swoje 30. urodziny lub akurat zbliżać się do 31. rocznicy swoich urodzin.

Dane kategorialne (nienumeryczne) często przedstawia się za pomocą danych numerycznych: każdej kategorii przyporządkowuje się określony kod numeryczny. Na przykład, jeśli mamy cztery kategorie bólu (brak bólu, ból słaby, ból umiarkowany, ból silny), to możemy przypisać im następujące kody numeryczne:

1 - brak bólu,

2 - ból słaby,

3 - ból umiarkowany,

4 - ból silny

lub jakiekolwiek inne kody numeryczne.

Dla danych binarnych (np. odpowiedzi tak - nie) można przyporządkować kod 1 dla `tak” oraz kod 0 dla „nie”.

Przedstawione wyżej typy danych wykorzystujemy we wszelkiego rodzaju ankietach. Stawiamy w nich pytania, na które oczekujemy określonych odpowiedzi. Pytania mogą być zamknięte (gdy z góry określamy jakich odpowiedzi spodziewamy się na dane pytanie), otwarte (gdy nie wskazujemy żadnej ze spodziewanych odpowiedzi) lub otwarto-zamknięte czy zamknięto-otwarte (gdy część odpowiedzi, według nas występujących najczęściej, umieszczamy w formularzu ankiety, a na pozostałe odpowiedzi zostawiamy puste miejsce).

Przykład pytania zamkniętego:

Grupa krwi: A B AB 0.

Istnieją cztery grupy krwi i ani jedna więcej.

Przykład pytania otwartego:

Podaj 3 kolory, które lubisz najbardziej:

1) …………………………

2) …………………………

3) ……………….………..

Tutaj zostawiamy puste miejsce na odpowiedzi, bo nie możemy zawczasu określić, które z nieskończonej możliwości kolorów (aczkolwiek jest tylko skończona liczba nazw różnych kolorów) mogą zostać wskazane przez osobę ankietowaną.

Przykład pytania otwarto-zamkniętego:

Jakie cechy cenisz u ratownika medycznego (wybierz przynajmniej jedną odpowiedź):

1) fachowość,

2) skuteczność,

3) szybkość działania na miejscu wypadku,

4) nie mdleje na widok krwi,

5) inna cecha (podaj jaka) ………..…………………..

Tutaj osoba ankietowana może wybrać jedną, dwie lub trzy odpowiedzi podpowiedziane przez ankietera, ale może wskazać inną cechę, którą traktuje jako cenną u ratownika medycznego.

Wśród danych kategorialnych wyróżnia się także:

Dane kodowane pojedynczo - istnieje jedna możliwa odpowiesz na dane pytanie, np. czy po przeprowadzonej kuracji pacjent zmarł; nie można tutaj jednocześnie udzielić odpowiedzi twierdzącej (tak) i przeczącej (nie).

Dane kodowane wielokrotnie - dla danego pytania istnieje więcej niż jedna odpowiedź. Na przykład: jakie symptomy występują u danego pacjenta. Tutaj każdy pacjent, którego ankietujemy, może mieć dowolną liczbę symptomów. Można postąpić przy tym dwojako:

1) określić kilka możliwych symptomów (nazwać te symptomy), które danych osobnik może mieć, stworzyć kilka zmiennych binarnych, które oznaczają, czy pacjent odpowiedział tak lub czy na temat obecności każdego możliwego symptomu. Na przykład:

Czy pacjent kaszle (tak/nie)?

Czy pacjent ma katar (tak/nie)?

Czy pacjenta boli gardło (tak/nie)?

Czy pacjenta łamie w kościach (tak/nie)?

2) nie określać pojedynczych symptomów (nie nazywać ich po imieniu), ale przyjąć, że pacjent może mieć tylko kilka z nich, na przykład pięć. Z góry więc trzeba tutaj określić, ile symptomów ma pacjent wskazać:

Jaki wystąpił pierwszy symptom u pacjenta? ……………………………….

Jaki wystąpił drugi symptom u pacjenta? ……………………………………

Jaki wystąpił trzeci symptom u pacjenta? …………………………………...

Jaki wystąpił czwarty symptom u pacjenta? …………………………………

Jaki wystąpił piąty symptom u pacjenta? …………………………………….

Po przeprowadzeniu ankiety zawsze trzeba sprawdzić, czy została wypełniona poprawnie.

W przypadku danych kategorialnych jest to proste: w ankiecie muszą być wskazane tylko te wartości, które dana zmienna może przyjmować. Na przykład: pytając o płeć respondenta spodziewamy się tylko jednej z dwóch odpowiedzi: M - mężczyzna lub K - kobieta. Pojawienie się tutaj innego kodu, np. Z, należy potraktować jako błąd.

Dane numeryczne są trudniejsze do sprawdzenia co do swojej poprawności. Musimy mieć ogólną orientację co do zakresu, jakie dana zmienna może przyjmować. Jeśli na przykład, pytamy kobiety o liczbę urodzonych dzieci, i otrzymamy odpowiedź od kobiety 20-letniej, że urodziła ośmioro dzieci, to na pewno będzie to błędna odpowiedź (błąd w liczbie dzieci albo błąd w podanym wieku).

Ankiety zawierające błędne dane odrzucamy z dalszego badania, gdyż takie błędne ankiety mogą zniekształcić wyniki całego badania.

W trakcie analizy danych uzyskanych w pewnej ankiecie może się okazać, że mamy do czynienia z tzw. wartościami odskakującymi. Wartości odskakujące są obserwacjami, które różnią się od większości danych i są niezgodne z pozostałymi danymi. Wartości te mogą być prawdziwymi obserwacjami osób badanych z bardzo ekstremalnymi poziomami zmiennej. Jednakże mogą też być wynikiem błędów popełnionych przy wypełnianiu ankiety lub błędnego doboru jednostek i dlatego należy sprawdzić wszelkie podejrzane wartości. Istotną rzeczą jest wykrycie, czy w zbiorze danych mamy do czynienia z wartościami odskakującymi, gdyż mogą one mieć znaczący wpływ na wyniki niektórych typów analiz. Na przykład, kobieta o wzroście 210 cm będzie stanowiła wartość odskakującą w większości zbiorów danych, tym niemniej może to być prawdziwa wartość obserwacji dla konkretnego badania (akurat kobieta o takim wzroście znalazła się w badanej grupie). Takie przypadki zawsze należy wyjaśnić.

Co robić z wartościami odskakującymi?

Najpierw wykonać analizę przy uwzględnieniu danych odskakujących.

Ponownie wykonać analizę po wykluczeniu danych odskakujących.

Jeśli wyniki obu analiz okażą się zbliżone, oznacza to, że wartości odskakujące nie mają istotniejszego wpływu na te wyniki. Jeśli natomiast wyniki obu analiz różnią się w sposób istotny, to wartości (ankiety) odskakujące należy wykluczyć.

Na koniec zaprojektujemy ankietę, która da nam podstawową informację statystyczną o pacjentach oddziału kardiologicznego, którzy przebyli pierwszy zawał mięśnia sercowego. Będziemy badać pacjentów z powiatu legnickiego, którzy ulegli pierwszemu zawałowi w okresie od 01 stycznia 2007 do 30 czerwca 2007.

Uwaga: jest bardzo istotne, aby dokładnie określić grupę, którą będziemy badać za pomocą ankiety. Nasze badanie ograniczymy do pacjentów z powiatu legnickiego i do wskazanego wyżej okresu. Wyniki tego badania (w badaniu tym chodzi o określenie typowego profilu pacjenta z pierwszym zawałem) będziemy mogli uogólnić na szerszy okres czasu (na przykład na pięć lat) oraz na całe województwo dolnośląskie, jeśli tylko w jakikolwiek bądź sposób stwierdzimy (udowodnimy), że w innych powiatach województwa dolnośląskiego większość warunków, które są charakterystyczne dla powiatu legnickiego, jest również charakterystyczne dla pozostałych powiatów. Takimi warunkami charakterystycznymi mogą być, przykładowo, stopień nasycenia powiatu ciężkim przemysłem, stopień zanieczyszczenia środowiska naturalnego, liczba mieszkańców przypadająca na kilometr kwadratowy, średnia wysokość powiatu nad poziomem morza itp. Oczywiście, bierzemy tutaj tylko takie charakterystyki, które mogą mieć wpływ na zachorowalność na zawał mięśnia sercowego. Rozszerzenie z kolei wyników badania na większy okres czasu jest możliwe przy założeniu, że w tych warunkach charakterystycznych dla poszczególnych powiatów w ciągu określonego okresu czasu nie nastąpią żadne zmiany, albo że ewentualne zmiany będą nieistotne.

Nawiasem mówiąc, nie ma prostych reguł, które pozwoliłyby określić, na jaki obszar oraz na jaki okres czasu można uogólnić wyniki danego badania statystycznego (danej ankiety) - zawsze jest to indywidualna decyzja i ryzyko osoby przeprowadzającej badanie i analizę. Jest to więc jednocześnie nauka i sztuka. Potrzebny jest przy tym tzw. szósty zmysł - intuicja statystyczna w tym przypadku.

Wracając do ankiety, można założyć - zgodnie z potocznymi wyobrażeniami, a także z wnioskami wynikającymi z przeczytanych przez nas źródeł naukowych (zakładamy, że takie zapoznanie się z literaturą na dany temat przeprowadziliśmy), że typowym pierwszym zawałowcem jest mężczyzna w wieku pomiędzy 40 a 50 lat, otyły lub z nadwagą, prowadzący siedzący tryb życia, nadużywający używek, mający stresową pracę.

Zakładamy więc, że takie założenie jest słuszne również dla powiatu legnickiego w okresie pierwszego półrocza 2007 roku.

Zaczynamy konstruować ankietę.

Najpierw pierwsze jej przybliżenie. Na tym się ograniczymy, wskażemy jedynie miejsca, które w pokazanej niżej ankiecie powinny zostać dopracowane.

Uwaga 1: w opracowaniu tym nie chodzi o stworzenie idealnej ankiety na zadany temat, lecz tylko o pokazanie, jak się taką ankietę tworzy. Każda bowiem ankieta może zostać jeszcze poprawiona i udoskonalona. Trzeba umieć zatrzymać się na pewnym etapie konstruowania, który uznamy za wystarczający dla celów danego badania. W naszej ankiecie jest kilka błędów (zostały one wskazane poniżej), dlatego też zaleca się, aby osoby zainteresowane dokonały jej poprawy/

Uwaga 2: konstrukcja ankiety może być różna. Najczęściej stosuje się formę tabeli lub formę listy. Poniżej przedstawiam obie formy ankiety.

Uwaga 3: należy wskazać, w jaki sposób osoba ankietowana ma zaznaczać właściwą odpowiedź. Może to być podkreślenie właściwej odpowiedzi, postawienie jakiegoś znaku przy odpowiedzi właściwej (krzyżyk, ptaszek etc.), zakreślenie owalu wokół wybranej odpowiedzi lub jakikolwiek inny sposób. Ważne jest tylko to, aby osoba opracowująca później wyniki ankiety wiedziała, która odpowiedź została wybrana.

Uwaga 4: pytania istotne (tj. te, na podstawie których oceniamy interesujący nas problem) powinny być tak zadane, aby można było je później zweryfikować. Przykład takiej weryfikacji podaję poniżej w odniesieniu do liczby wypalanych dziennie papierosów (patrz pytanie 7 oraz pytania sprawdzające 10 i 11).

Uwaga 5: ustalenia wymaga również forma zwracania się do osób ankietowanych. Można ankietę nadmiernie „ugrzecznić”, tj. zadawać pytania typu „Czy Pan/Pani ….?”. Można również zadawać pytania bezpośrednio: „Czy uważasz, że …?”. Albo jeszcze inaczej, zadawać pytania w sposób bezosobowy, np. „Ile papierosów dziennie wypala?”.

Uważam, że forma zwracania się do osób ankietowanych zależy od tego, kogo będziemy w tej ankiecie odpytywać. Jeżeli osoby starsze, to forma Pan/Pani wydaje się jedyna.

Forma tabeli:

Uwaga: pole z właściwą odpowiedzią proszę zaznaczyć krzyżykiem.

1. Płeć:	M	K	2. Wiek (w pełnych latach): ______
3. Wzrost (w cm): _______			4. Waga (w kg): _______
5. Rodzaj wykonywanej pracy:			Praca wykonywana w dużym stresie		Praca wykonywana w stresie umiarkowanym				Praca zupełnie bezstresowa
6. Ilość wypijanych dziennie filiżanek kawy			1		2				3 i więcej
7. Ilość sztuk wypalanych dziennie papierosów:			Do 10 sztuk	11-20 sztuk			21-30 sztuk			Powyżej 30 sztuk
8. Sposób spędzania wolnego czasu:			Aktywny, np. spacer				Pasywny (przed telewizorem)
9. Jakie potrawy preferuje?			Potrawy jarskie			Potrawy mięsno-warzywne		Potrawy mięsne tłuste (np. golonka)
10. Jakie paczki papierosów kupuje?			20 sztuk w paczce	24 sztuki w paczce			30 sztuk w paczce			40 sztuk w paczce
11. Ile paczek papierosów tygodniowo kupuje? _______			12. Czy w ciągu ostatniego roku zauważył u siebie niepokojące objawy ze strony układu krążenia? (tak/nie): ______
13. Jeśli tak, to co z tym zrobił:			Poszedł do kontroli do lekarza				Zignorował problem

Forma listy:

Uwaga: odpowiedź właściwą proszę podkreślić.

Płeć:

Mężczyzna

Kobieta

Wiek (w pełnych latach): ……………….

Wzrost (w cm): …………….

Wata (w kg): ………………..

Rodzaj wykonywanej pracy:

Praca wykonywana w dużym stresie

Praca wykonywana w stresie umiarkowanym

Praca zupełnie bezstresowa.

Ilość wypijanych dziennie filiżanek kawy:

1

2

3 i więcej.

Ilość sztuk wypalanych dziennie papierosów:

Do 10 sztuk

11-20 sztuk

21-30 sztuk

Powyżej 30 sztuk.

Sposób spędzania wolnego czasu:

Aktywny, np. spacer

Pasywny (przed telewizorem)

Jakie potrawy preferuje?

Potrawy jarskie

Potrawy mięsno-warzywne

Potrawy mięsne tłuste (np. golonka).

Jakie paczki papierosów kupuje?

20 sztuk w paczce

24 sztuki w paczce

30 sztuk w paczce

40 sztuk w paczce.

Ile paczek papierosów tygodniowo kupuje? ………..

Czy w ciągu ostatniego roku zauważył u siebie niepokojące objawy ze strony układu krążenia? (tak/nie).

Jeśli tak, to co z tym zrobił:

Poszedł do kontroli do lekarza

Zignorował problem.

Opis niektórych pytań:

Ad 3 i 4: Wyniki tych dwóch pytań posłużą do określenia, czy osoba ankietowana cierpi na nadwagę bądź otyłość. Nie możemy (a raczej: nie powinniśmy) pytać o tę sprawę bezpośrednio. Na podstawie informacji o wzroście i wadze obliczymy wskaźnik BMI (ang. Body Mass Index) wg wzoru:

BMI =
.

Wskaźnik ten oblicza się tylko dla osób dorosłych. Jak podaje A.Szczeklik (2005), wartości wskaźnika BMI wskazują na:

< 15 - wygłodzenie

15,1 - 17,4 - wychudzenie (spowodowane zwykle przez ciężką chorobę lub anoreksję)

17,5 - 18,5 - niedowagę

18,5 - 24,9 - wartość prawidłową

25,0 - 29,9 Okres przed otyłością - nadwagę

30,0 - 34,9 I stopień otyłości

35,0 - 39,9 II stopień otyłości

>= 40,0 III stopień otyłości (otyłość skrajna).

Ad 5. Tutaj mamy do czynienia ze zmienną kategorialną, przyjmującą trzy wartości. Zauważmy jednak, że tutaj nie uwzględniono sytuacji, w której dana osoba nie pracuje. Jest to zamierzony błąd w tej ankiecie.

Poprawić można następująco:

Najpierw zapytać o to, czy pracuje (możliwe odpowiedzi: „tak” lub „nie”).

Następnie zapytać (dla przypadku odpowiedzi „tak”) o rodzaj wykonywanej pracy.

Ad 6. Tutaj również jest błąd: nie uwzględniono sytuacji, gdy osoba ankietowana nie pija kawy.

Poprawić można następująco:

Najpierw zapytać o to, czy pije kawę (możliwe odpowiedzi: „tak” lub „nie”).

Następnie zapytać (dla odpowiedzi „tak”) o ilość wypijanych dziennie filiżanek kawy.

Ad 7. Tutaj takiego błędu w zasadzie nie ma, bo pierwsza odpowiedź „Do 10 sztuk” zawiera w sobie również „zero sztuk dziennie”, tj. niepalenie. Zaciemnia to jednak obraz sytuacji, bo przyjmuje się, że palą wszyscy. Chociaż, z drugiej strony, czy wypalanie do 10 sztuk papierosów dziennie należy traktować jako palenie (w sensie nadużywania używek) czy też nie? Albo czy osoba niepaląca, która przebywa w towarzystwie osób palących, pali czy też nie pali? Pytania te pozostają nierozstrzygnięte. Proszę przypomnieć sobie moją uwagę na temat opinii na ten temat, którą usłyszałem od pewnej pani doktor w Lądku Zdroju (ha ha ha, kto był na tym wykładzie, ten wie!).

Ad 10 i 11. Oba pytania służą do weryfikacji poprawności odpowiedzi na pytanie 7. Na podstawie odpowiedzi na pytanie 7 możemy obliczyć, ile sztuk papierosów tygodniowo wypala ankietowana osoba. Na przykład, odpowiedź „11-20 sztuk dziennie” uśrednijmy na 15, pomnóżmy to przez 7 dni i mamy 105 papierosów tygodniowo. Dalej, osoba kupuje paczki po 30 sztuk (np. Spike). W odpowiedzi na pytanie 11 daje odpowiedź, że kupuje 7 takich paczek tygodniowo. Daje to więc 210 papierosów tygodniowo, które dana osoba kupuje. W pytaniu 7 zaś odpowiedziała, że wypala tylko 105 papierosów tygodniowo. Widać więc, że na któreś z tych pytań nie podała prawdziwej odpowiedzi. Wydaje się, że błędną odpowiedź podano na pytanie 7: ludzie są bowiem skłonni do zmniejszania wagi czy ciężkości swoich złych nawyków. Z drugiej strony, nie wydaje się realne, by pozostałą liczbę papierosów dana osoba rozdała kolegom w pracy - palacze są z reguły dość skąpi (boją się, że im samym nie wystarczy).

12

Zmienne

Kategorialne (jakościowe)

Numeryczne

(ilościowe)

Nominalne: kategorie wzajemnie wykluczające się i nieuporządkowane.

Np. płeć (mężczyźni, kobiety), grupa krwi (A/B/AB/0)

Porządkowe:

Kategorie wzajemnie wykluczające się i uporządkowane.

Np. stadium choroby (stan początkowy, zaawansowany, terminalny)

Dyskretne:

Wartości całkowite, najczęściej zliczenia.

Np. liczba dni choroby w ciągu roku.

Ciągłe:

Dowolne wartości z pewnego zakresu.

Np. masa w kg, wzrost w cm.

---