1. Rodzaje izolacji
a) prezygotyczna
izolacja sezonowa(rozmnażanie w innych porach roku)
izolacja siedliskowa (zajmowane są różne siedliska)
izolacja mechaniczna (odmiennie zbudowane ograny rozrodcze)
izolacja gametyczna (dotyczy struktury budowy gamet, niedopasowanie gamet)
izolacja etologiczna (dotyczy gatunków zwierząt różniących się zachowaniami godowymi. Samice odczytują tylko sygnały godowe wysyłane przez samce swojego gatunku)
b) postzygotyczna
nieżywotność mieszańców
niepłodność mieszańców
depresja mieszańcowa (mieszańce mogą się krzyżować ale w kolejnych pokoleniach następuje ich eliminacja

Izolacja prezygotyczna: zapobiega powstawaniu potomstwa mieszańcowego, np. poprzez unikanie kojarzeń międzygatunkowych
Izolacja postzygotyczna: letalność lub sterylność mieszańców (lub ich obniżona płodność/przeżywalność)

Mechanizmy powstawania izolacji rozrodczej
Niepłodność hybrydów przy poliploidyzacji
Dryf genetyczny może przyczyniać się do szybszego różnicowania się pul genowych izolowanych populacji
Dobór płciowy może prowadzić do szybkiej ewolucji cech epigamicznych samców i preferencji samic, prowadząc do izolacji pre-zygotycznej
Antagonistyczna koewolucja między genami o ekspresji zależnej od płci (tzw. konflikt międzypłciowy) powoduje szybką ewolucję cech związanych z reprodukcją
Pasożyty wewnątrzkomórkowe mogą powodować izolację rozrodczą
Wzmocnienie izolacji prezygotycznej izolacji rozrodczej przy wtórnym kontakcie populacji, u których wykształciła się izolacja post-zygotyczna

Cechy Isoetales (Poryblinowce)
należą tu dwa rodzaje: Izoetes i Stylites
krótka, bulwiasta oś, wytwarzająca na dolnym biegunie nierozgałęzione lub słabo dychotomiczne rozgałęzione korzenie
na górnym biegunie rośliny znajduje się pióropusz sztywnych, skrzydlastych liści, o rozszerzonej i pogrubionej nasadzie, zawierającej zarodnie
dobrze rozwinięty języczek
w blaszce liściowej znajduje sie nierozgałęziona wiązka przewodząca
przyrost na grubość odbywa się w osobliwy sposób: istnieje mianowicie jeden tylko merystem, zakładający się miedzy korą pierwotną a łykiem i odkładający do wnętrza elementy drewna i łyka, a na zewnątrz korę wtórną

Cechy Miłorzębowych (Ginkopsida)
prymitywne:
budowa anatomiczna nawiązuje do drzew szpilkowych
tak jak większość szpilkowych wykształca dwojakiego rodzaju pędy: tzw. długopędy o szybkim wzroście (do metra w ciągu roku) i krótkopędy o wzroście zahamowanym (kilka milimetrów rocznie)
kwiaty męskie mają kształt kotek, na osi których ułożone są trzoneczki niosące na szczycie dwa stosunkowo duże, wiszące mikrosporangia
kwiaty żeńskie maja postać trzoneczków, wytwarzających na szczycie dwa zalążki
rozwój gametofitów i zapylenie i zapłodnienie bardzo przypomina sagowce
pozostałe cechy:
pień silnie rozgałęziony
liście wachlarzykowate na ogonkach, opadają na zimę

Drobno- i Wielkolistne - porównanie:
Wielkolistne (Cycadophytina):
wielkie liście o bogato podzielonych blaszkach liściowych, które zewnętrznie przypominały liście paproci
slaby przyrost na grubość, brak form drzewiastych
tendencja do skupiania się liści zarodnionośnych w struktury zwane strobilami lub kwiatami
tendencje do wytwarzania cech wspólnych z okrytozalążkowymi: okrywanie zalążków przez różnego rodzaju twory np. kupule lub specyficzne łuski między nasienne, wytwarzanie naczyń w drewnie wtórnym u gniotowych , redukcja żeńskiego gametofitu do jednokomórkowego tworu (lecz wielojądrowego), redukcja rodni u gniotowych. prawdopodobnie są przodkami okrytonasiennych.
Drobnolistne (Pinophytina):
drobnolistność
silny przyrost łodyg na grubość, przy słabym wykształceniu rdzenia i części korowych
u miłorzębowych narządy rozrodcze żeńskie nie zestawione w strobile, u szpilkowych żeńskie liście zarodnionośne zestawione w szyszkowate (złożone) strobile
brak prawie zupełnie tendencji do wytwarzania cech wspólnych z okrytozalążkowymi, ta linia kończy się ślepo. są jednak jedyna grupą nagozalążkowych które wytrzymały konkurencją z okrytozalążkowymi.

Teorie powstania komórki eukariotycznej:
TEORIA ENDOSYMBIOZY zakłada, że mitochondria i chloroplasty są przekształconymi w procesie ewolucji mikroorganizmami, które dostały się do wnętrza komórki praeukariotycznej drogą fagocytozy, przy czym nie uległy stawieniu, lecz przekształciły się w wymienione wcześniej organella.
Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci DNA.
Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje na ich bliskie pokrewieństwo z prokariotami.

TEORIA KOMPARTMENTACJI: jeden ze sposobów wyjaśnienia procesu powstawania komórki eukariotycznej; głosi, że organelle tego typu komórki (jądro komórkowe, mitochondria i chloroplasty) wykształciły się w toku ewolucji przez komplikację budowy komórki prokariotycznej, na drodze stopniowego podziału funkcji (kompartmentacja, występujący w → komórkach eukariotycznych rozdział poszczególnych procesów przemiany materii między różne otoczone błonami wewnątrzkomórkowe przedziały (kompartmenty) lub organelle (→ retikulum endoplazmatyczne).

Teoria Telomowa
Telomowa teoria - teoria wyjaśniająca powstanie organów żywych z systemów telomów, czyli jednoosiowych odgałęzień sporofitu, bezlistnych, widlasto rozgałęzionych i posiadających nierozgałęzioną wiązkę przewodzącą. Szybszy wzrost jednego z telomów mógł spowodować powstanie pędu głównego, a dalsze rozgałęzienie telomów bocznych, ustawianie ich w jednej płaszczyźnie i spłaszczenie mogło wykształcić liście.

Specjacja:
w zależności od położenia nowego gatunku wzgledem gat. macierzystego mówimy o specjacji:
ALLOPATRYCZNEJ-

typ specjacji, czyli powstawania nowych gatunków, w której decydującą rolę odgrywa powstanie bariery geograficznej, uniemożliwiającej fizyczny kontakt pomiędzy rozdzielonymi populacjami. Przykładem takiej bariery może być powstanie rzeki lub krateru bądź też rozsunięcie się płyt kontynentalnych. Ponieważ nowo powstałe populacje nie mogą się ze sobą krzyżować, nie zachodzi między nimi wymiana genów, a ewolucja każdej populacji odbywa się niezależnie, nawet jeśli warunki środowiskowe w obu miejscach pozostają identyczne. Po pewnym czasie zmiany w obu populacjach mogą okazać się tak duże, że krzyżowanie się pomiędzy nimi jest niemożliwe (izolacja rozrodcza), co oznacza, że powstały nowe gatunki.Udokumentowano proces specjacji allopatrycznej w populacjach wójcika Phylloscopus trochiloides w Azji Zachodniej. Dwie populacje wójcika w Syberii Centralnej nie krzyżują się, połączone są jednak wąskim pasem mieszańców poprzez Wyżynę Tybetańską. Tworzą więc tzw. gatunek pierścieniowy. [1] Udokumentowano zachodzący proces wzmocnienia bariery reprodukcyjnej pomiędzy formami modraszków (Agrodiaetus), które powstały w wyniku procesu specjacji allopatrycznej. [2]

SYMPATRYCZNEJ-

rodzaj specjacji, czyli powstawania nowych gatunków opisywany w teorii ewolucji, różniący się znacząco od specjacji allopatrycznej. Populacje poddane specjacji sympatrycznej nie są rozdzielone geograficznie i dzielą ten sam obszar występowania. Różnica powstaje na skutek mutacji np. zwiększenia liczby chromosomów, która utrudnia krzyżowanie się organizmów. Przez jakiś czas krzyżowanie z istniejącą już populacją jest możliwe, ale z czasem staje się coraz trudniejsze prowadząc do powstania nowego gatunku.Debata nad specjacją sympatryczną rozpoczęła się już u zarania powszechnej dyskusji o teorii ewolucji budząc duże wątpliwości. Przed rokiem 1980 teoria dotycząca powstawania gatunków w ten sposób budziła duże wątpliwości ze względu na brak dowodów empirycznych. Dla przykładu uznany biolog ewolucyjny Ernst Mayr odrzucał ideę specjacji sympatrycznej. Jednak w latach 80. pojawiły się pewne dowody, który znacznie poprawiły nastawienie do tego mechanizmu ewolucji. Sama teoria została uzupełniona o podstawy oparte na współczesnej genetyce.Zaproponowano szereg modeli mających opisywać specjację sympatryczną. W roku 1962 John Maynard Smith zaproponował teorię, według której w pewnych okolicznościach allele homozygotyczne mogą dawać większe szanse przetrwania niż heterozygotyczne, co może prowadzić do specjacji w obliczu selekcji naturalnej.W roku 1983 pojawiły się pierwsze badania empiryczne potwierdzające teorię specjacji sympatrycznej. Macnair udokumentował powstanie bariery reprodukcyjnej u kroplika żółtego (Mimulus guttatus) pod wpływem naturalnej selekcji na tolerancję wysokiego stężenia jonów miedzi w glebie. Plejotropowym efektem odporności na miedź jest bardzo niska żywotność hybryd pomiędzy rasą odporną, a typem dzikim.W roku 1988 opublikowane zostały w Nature artykuły opisujące specjację sympatryczną nasionnicy jabłoniowej (Rhagoletis pomonella). Nasionnica naturalnie występuje na terenie Ameryki Północnej jako pasożyt głogu. Po wprowadzeniu upraw drzew owocowych przez osadników, niektóre nasionnice zaczęły atakować najpierw jabłonie, a z czasem również grusze, wiśnie i róże. Obecnie specjalizacja ta jest na tyle posunięta, że występuje częściowa bariera reprodukcyjna pomiędzy tymi formami.Eksperymentalnie specjację sympatryczną stwierdzano najczęściej u roślin, kiedy zachodziło podwojenie lub potrojenie liczby chromosomów.

PERYPATRYCZNEJ-

Niewielka izolowana populacja powstaje na granicy zasięgu lub w wyniku kolonizacji. Efekt założyciela i dryf genetyczny zapoczątkowują dywergencję genetyczną w stosunku do populacji macierzystej. Różnice środowiskowe pogłębiają różnice genetyczne (inne kierunki doboru). Bariera geograficzna nie musi być pełna - ograniczony przepływ genów nie spowoduje zahamowania powstawania różnic.

Linie rozwojowe Psylofitów:
RHYNIOPHYTINA-ryniofity: należy tu kuksonia.Najbardziej pierwotne rośliny lądowe. Bez wyjątku bezlistne, niewielkie, dychotomiczne rozgałęzienia,pędy wyrastały z płożacego sie, rozgałęzionego kłącza, nie miały korzeni, jednowarstwowa kolumienka z bardzo prymitywnymi szparkami, występowała jedna, cienka wiązka przewodząca, na zakończeniu pędów zarodnie, w zarodni twór na kształt kolumienki.
TRIMEROPHYTINA-trymerofity: bezlistne, zauważalny proces wytwarzania osi głównej: jedno z dychotomicznych rozgałęzień rosło wolniej przez co przechodzilo w boczne położenie, drugie, większe przejmowało jakby rolę glównego pędu-rosliny z osią główną. cecha charakterystyczna: skręcanie się dychotomicznych odgałęzień w miarę oddalania sie od osi głównej. zarodnie na koncach pędów bocznych (wytworzenie zarodni nie kończy wzrostu)- specjalizacja bocznych odgałęzień. płonne odgałęzienia przekształcają sie u grup pochodnych w makrofilne liście, zarodnionośne zaś w sporofile.
ZOSTERAPHYLLOPHYTINA-zosterofylofity: zarodnie szersze niż dłuższe, otwierające się szczeliną wzdłuż górnej krawędzi, umieszczone na krótkich trzoneczkach i zebrane na końcu pędu w luźne grona. Pędy bezlistne, dychotomicznie rogałęziające, ale widoczna tendencja do wytwarzania osi glównej. młode pędy na końcach char. pastorałowato skręcone. Protostela.

Konstytutywne cechy życia:
odżywianie
oddychanie
wzrost i rozwój
samoistny ruch
reagowanie na bodźce (pobudliwość)
rozmnażanie
wydalanie

istoty żywe zbudowane z komórek i produktów wytprzez komórki
warunkiem trwania życia jest dopływ energii
organizmy rozną i rozwijają sie
we wszystkich organizmach zachodzi metabolizm
organizmy wykazują zdolność do homeostazy
cechą organizmów jest ruch
organizmy wykazują pobudliwość
istoty żywe rozmnażają się
org. mają zdolności adaptacyjne do zmieniających się warunków życia
Informacje o wszystkich właściwościach i cechach istot żywych przekazywane są z pokolenia na pokolenie

Źródła zmienności mutacyjnej i chromosomowej:
przejawy, przyczyny i rodzaje zmienności organizmów:
podstawową właściwością materii żywej jest zmienność organizmów
każdy organizm ma pewne, sobie właściwe indywidualne cechy i właściwości różniące go od wszystkich innych org.
organizmy cechuje zmienność dziedziczna lub niedziedziczna o charakterze ciągłym lub nieciagłym
zmienność niedziedziczna (modyfikacja fluktuacyjna) jest uwarunkowana środowiskowo (np. sosna zwyczajna)
zmienność dziedziczna wynika z procesów rekombinacyjnych i mutacji
najważniejszym źródłem zmienności mutacyjnej są:
mutacje punktowe (genowe)
zmiany struktury chromosomów
zmiany liczby chromosomów
ważnym źródłem zmienności rekombinacyjnej jest crossing-over (w profazie I podzialu mejotycznego, podczas koniugacji, zachodzi wymiana odcinków między chromosomami) oraz niezależna segregacja genów (podczas mejozy każda gameta zawiera losową kombinację chromosomów matczynych i ojcowskich)

Prawo Hardy'ego-Weinberga
Jeżeli nie zachodzi selekcja, nielosowe kojarzenia ani zdarzenia przypadkowe, to częstość (frekwencja) genów w populacji nie ulega zmianie (fakt ten wynika z cząstkowego charakteru dziedziczności). Populację, w której spełnione jest to prawo nazywamy populacją w równowadze genetycznej. Warunki decydujące o równowadze genetycznej populacji: brak doboru naturalnego, brak preferencji w krzyżowaniu brak mutacji izolacja olbrzymia liczebność
warunki zachowania równowagi Hardy'ego-Weinberga:
duża liczebność populacji
izolacja (brak wymiany alleli między dużymi populacjami)
brak mutacji
brak selekcji (doboru naturalnego)
losowe kojarzenie (brak preferencji w kojarzeniu)
przyczyny i skutki zaburzenia równowagi Hardy'ego-Weinberga:
mutacje (podstawowa, naturalna przyczyna). Skutek - zmiana proporcji między allelami
migracja (przejście z innej subpopulacji). Skutek - zmiana frekfencji alleli
kojarzenie nielosowe. Skutek - zmiana frekfencji alleli
dryf genetyczny (przypadkowe, losowe).Skutek - zmiana frekfencji alleli
selekcja (dobór naturalny). Skutek - zmiana frekfencji alleli

Koncepcja biologiczno-genetyczna (na temat definicji gatunku):
grupa oeganizmów mających wspólną pulę genową tzh, zbiór osobników zdolnych potencjalnie do wzajemnej wymiany genów lub inaczej zbiór osobników należących do jednej puli genetycznej.

Koncepcja biologiczna:
grupa naturalnych, krzyżujących się populacji, izolowanych rozrodczo od innych takich grup
Ograniczenia biologicznej koncepcji gatunku:
odnosi sie wyłącznie do organizmów rozmnażających sie płciowo
nie moze być zastosowana do form partenogenetycznych (nie zachodzi wymiana genów)
nie moze być wykorzystana do form kopalnych
odnosi sie tylko do organizmów żyjących w stanie dzikim
zwykle opiera się na przypuszczeniach

Rodzaje plech u Wątrobowców (Hepaticopsida)
plechy mogą mieć kształt rozetkowaty, mogą być taśmowate. mogąmieć bardzo prostą budowę anatomiczną, bez zróżnicowania na tkanki, a także wysoko zorganizowaną anatomicznie, ze zróżnicowaniem na epidermę ze szparkami, tkankę spichrzową, wzmacniającą, asymilacyjną, a nawet prymitywne elementy przewodzące.

Porównanie jednoliściennych i dwuliściennych
Dwuliścienne (MAGNOLIOPSIDA)
zarodek z dwoma liścieniami
często brak bielma w dojrzałych nasionach, nasiona bezbielmowe i obielmowe
system korzeniowy palowy (korzeń główny i korzenie boczne)
wiązki przewodzące łodygi otwarte - z kambium, kolateralne otwarte lub bikolateralne
łodyga przyrasta na grubość, wiązki przewodzące tworzą zwarty walec osiowy
liście unerwione pierzasto lub dłoniasto, z ogonkami, brzegi wyzinane lub ząbkowane (blaszki podzielone lub niepodzielone)
kwiaty cztero-lub pieciopłatkowe, rzadko trzyplatkowe, mają działki kielicha i płatki korony, obupłciowe
miękisz asymilacyjny zróżnicowany: palisadowy i gąbczasty
rośliny zielne lub drzewa
Jednoliścienne (LILIOPSIDA)
zarodek z jednym liścieniem
nasiona bielmowe. bielmo zwykle obecne w dojrzałych nasionach
system korzeniowy wiązkowy (korzeń główny zanika, jego miejsce zajmują korzenie przybyszowe)
wiązki przewodzące zamknięte - bez kambium, kolateralne zamknięte lub leptocentryczne
łodyga zwykle nie przyrasta na grubość, wiązki przewodzące rozproszone po całym przekroju łodygi
liście unerwione równolegle, bez wyraźnego nerwu głównego, nie posiadają ogonków (siedzące), całobrzegie (bez wcięć), równowąskie
kwiaty trój- lub rzadziej dwu- i cztero platkowe, często bez podziału na kielich i koronę, zwykle obupłciowe
miękisz niezróżnicowany
w większości rośliny zielne

KLADYSTYKA
Kladystyka to sposób klasyfikacji oparty tylko i wyłącznie na pokrewieństwie. Kladystyka jako dziedzina nauki wyodrębniła się z systematyki organizmów żywych, ale obecnie jej metody bywają stosowane również w stosunku do języków czy memów.
Podstawowym pojęciem w kladystyce jest klad, czyli organizmy mające wspólnego przodka. W ujęciu ortodoksyjnym klady rozdzielają się dychotomicznie, tworząc drzewo dychotomiczne. W praktyce rzadko udaje się udowodnić realność takich rozgałęzień ze wględu na powszechne w ewolucji zjawisko radiacji adaptacyjnej.
W klasycznej systematyce grupy organizmów (taksony) mogą być:
monofiletyczne - dla każdych dwóch członków grupy zawarci są wszyscy ich wspólni przodkowie, dla każdego członka zawarci są wszyscy jego potomkowie. Np. ssaki
parafiletyczne - dla każdych dwóch członków zawarci są wszyscy ich wspólni przodkowie, jednak nie wszyscy potomkowie niektórych członków należą do grupy. Np. gady, ponieważ ptaki są potomkami organizmów zaliczanych do gadów lecz same nie są zaliczane do gadów.
polifiletyczne - istnieje dwóch członków grupy, których wspólny przodek jest poza grupą. Np. "stałocieplne kręgowce latające" - nietoperze i ptaki mają oczywiście wspólnego przodka, który żył gdzieś w późnej erze paleozoicznej, jednak nie jest on zaliczany do "stałocieplnych kręgowców latających".
W kladystyce nie dopuszcza się grup polifiletycznych ani parafiletycznych, co jest postulatem skądinąd słusznym, ale trudnym do realizacji w praktyce - prowadzi do systematyki nadmiernie rozbudowanej, rewolucyjnie niezgodnej z dotychczasowo przyjętą, a więc mało użytecznej w praktyce. Kladystyka stanowi teoretyczną podstawę współczesnej systematyki, ale praktyka często jest za nią daleko w tyle.
Klady siostrzane, czyli dwa najbliżej spokrewnione, charakteryzują się pewnymi cechami które dzieli się na plezjomorficzne (powstałe przed rozdzieleniem) i apomorficzne (powstałe po rozdzieleniu). Nazw "prymitywne" i "postępowe", które znaczą właściwie to samo, lecz były często nadużywane, lepiej unikać.
Przykład
Uproszczony kladogram człowiekowatych Na przedstawionym na rysunku kladogramie widać pokrewieństwo niektórych gatunków małp człekokształtnych (dla uproszczenia przyjmijmy, że wszystkie konieczne taksony zostały zaznaczone). Wnioski z analizy: istniał kiedyś osobnik (w praktyce niewielka populacja) będący przodkiem dla orangutanów, goryli, szympansów, bonobo i ludzi, które jednocześnie nie był przodkiem dla żadnego innego taksonu. Można określić dokładnie czas, w którym żył (przynajmniej teoretycznie). Nazwijmy grupę jego potomków "kladem 1".
cechy organizmów należących do "kladu 1", które występowały u tego osobnika to cechy plezjomorficzne
orangutany wykazują tylko cechy plezjomorficzne "kladu 1" i cechy apomorficzne własnej grupy
istniał kiedyś osobnik będący przodkiem dla goryli, szympansów, bonobo i ludzi, nie będący zaś przodkiem orangutanów ani żadnego innego gatunku. Również można określić dokładnie czas w którym żył. Nazwijmy grupę jego potomków "kladem 2".
orangutany i "klad 2" to klady siostrzane
na cechy plezjomorficzne "kladu 2" składają się cechy plezjomorficzne "kladu 1" i cechy apomorficzne, które posiadał przodek "kladu 2", nie posiadał ich natomiast przodek "kladu 1" i nie posiadają ich orangutany.
goryle wykazują tylko cechy plezjomorficzne "kladu 2" i cechy apomorficzne własnej grupy.
istniał kiedyś osobnik będący przodkiem dla szympansów, bonobo i ludzi, nie będący zaś przodkiem goryli, orangutanów ani żadnego innego gatunku. Nazwijmy grupę jego potomków "kladem 3".
goryle i "klad 3" to klady siostrzane
istniał kiedyś osobnik będący przodkiem dla szympansów i bonobo, nie będący zaś przodkiem goryli, orangutanów, ludzi ani żadnego innego gatunku. Nazwijmy grupę jego potomków "kladem 4".
ludzie wykazują cechy plezjomorficzne "kladu 3" oraz własne cechy apomorficzne
szympansy wykazują cechy plezjomorficzne "kladu 4" (na które składają się cechy plezjomorficzne "kladu 3" oraz cechy apomorficzne "kladu 4") oraz własne cechy apomorficzne
bonobo, podobnie jak szympansy, wykazują cechy plezjomorficzne "kladu 4" oraz własne cechy apomorficzne
każdy z kladów 1, 2, 3 i 4, oraz samodzielnie rozpatrywane orangutany, goryle, szympansy, bonobo lub ludzie to taksony monofiletyczne
grupa wszystkich wymienionych małp oprócz ludzi to takson parafiletyczny

Rangi w taksonomii
Ranga Nazwa łacińska rangi
Nadkrólestwo Superregnum
Królestwo Regnum
Gromada Divisio
Klasa Classis
Rząd Ordo
Rodzina Familia
Rodzaj Genus
Gatunek Species

Podział glonów ze zwgledu na barwniki
Glaukofity: chlorofil a i fikobiliny
Tobołki: barwniki karotenowe, chlorofile a i c
Eugleniny: chlorofile a i b
Chryzofity: chloromonady: głównie chlorofil a
Kryptofity: chlorofile a i c
Brunatnice: chlorofile a i c
Krasnorosty: fikobiliny

Podział glonów ze zwgledu na barwniki
Glaukofity: chlorofil a i fikobiliny
Tobołki: barwniki karotenowe, chlorofile a i c
Eugleniny: chlorofile a i b
Chryzofity: chloromonady: głównie chlorofil a
Kryptofity: chlorofile a i c
Brunatnice: chlorofile a i c
Krasnorosty: fikobiliny

Glony dzielimy ze względu na kryteria:
Budowa i skład błony komórkowej
Barwniki
Substancje zapasowe
sposób rozmnażania

Rodzaje stadiów życiowych u glonów:
formy jednokomórkowe:
a) pełzak - pojedyncza błona cytoplazmatyczna
b) monada- wici, brak ściany komórkowej, peryplant
c) kokalna - nieruchome, ściana komórkowa wystepuje
formy kolonijne
a) kapsalna - polączone śluzowatą wydzieliną
b) trygonalna - nitkowata
c) syfonalna - komórczak
d) syfonokladialna - plecha komórczakowa

ENDOSYMBIOZA
Organelle powstały na drodze endosymbiozy:
- bakterie (spirocheta) - wić
- sinice lub prochlorofity - chloroplasty
- bakterie tlenowe - mitochondria

KOMPARTMENTACJA
Stopniowa komplikacją budowy komórek procaryota
Zwielokrotnienie materiały genetycznego
Stopniowe odgradzanie cześci mat. gen. przez zaginanie sie do wewnątrz błon komórkowych

Podstawowe założenia teorii HOMOLOGICZNEJ (IZOMORFICZNEJ)
- glony które dały początek roślinom lądowym miały dobrze wykształconą (izomorficzną) przemianę pokoleń
- gametofit i sporofit roślin lądowych ewoluowały równocześnie
- na początku ewolucji roślin lądowych znajdują sie "psylofity"
zgodnie z teorią izomorficzną ewolucja roślin lądowych rozpoczela sie od "psylofitów" i przebiegała w dwóch zasadniczych kierunkach
- rosliny u których pokoleniem dominującym jest sporodit
- rośliny u których pokoleniem dominyjącym jest gametofit
czyli szereg ewolucyjny mszaków i paproci

Podstawowe założenie teorii INTERKALACYJNEJ (ANTYTETYCZNA)
- początek rośliną lądowym dały zielenice bez przemiany pokoleń
- sporofit jest wytworem ewolucji roślin lądowych a w pierwszych fazach jego rozwoju związany jest z gametofitem tworząc zarodek
- naturalnym przedłużeniem ewolucji zielenic ramienicowych są mszaki
Zgodnie z założeniem teorii interkalacyjnej najbardziej spokrewnionym z roślinami lądowymi jest tarczowłos (Colechoeta sp.) z zielenic ramienicowych
- gametofit w formie plechy o średnicy 1 mm
- zapłodniona komórka jajowa pozostaje na roślinie macierzystej po zapłodnieniu otacza sie płonnymi nicmi
- zawiera sporopoleinę - substancje typową dla roślin lądowych
zgodnie z teoria interkalacyjną ewolucja roślin lądowych rozpoczyna się od organizmów z dominującym gametofitem

Monofiletyczne teorie powstania kwiatu u okrytozalążkowych
TEORIA EUANCJUM (SZYSZKOKWIATOWA, ANTOSTROBILOWA):
- kwiat okrytozalązkowych powstał z jednoosiowego, końcowego odcinka pędu, niosącego organy rozmnażania w postaci liści zarodnionośnych
- kwiat jest skróconym pędem z bardzo zredukowanymi międzywęźlami i przekształconymi liśćmi pęłniącymi rozmaite funkcje w rozmnażaniu
- powstał ze strobila (szyszki), nagozalążkowych, prawdopodobnie sagowców (cycadopsida), gniotowych (genetopsida) lub benetytów (bennettitopsida)
- na szczycie pędu musiały znajdować sie zarówno męskie jak i żeńskie liście zarodnionośne, natomiast poniżej występowały liście płonne (większość współczesnych okrytozalązkowych ma kwiaty obupłciowe)
- liście były początkowo ułożone na osi strobila skrętolegle i w miarę jej skręcania sie przeszły w ułożenie okółkowe
- liście płonne przekształciły sie w okwiat
- męskie liście zorodnionośne przekształciły sie w pręciki
- żeńskie liście zaordnionośne z umieszczonymi na brzegach zalążkami zawijając sie utworzyły słupek
- owocolistki z których zbudowany jest słupek są utworami homologicznymi w stosunku do liści zarodnionośnych
- pierwotniejsze są kwiaty obupłciowe

TEORIA PSEDUOEUDANCJUM (KWIATOSTANOWA)
- kwiat powstał z jednopłciowych kwiatostanów poprzez redukcję płonnych części wszystkich kwiatów kwiatostanu
- kwiaty obupłciowe powstały poprzez pojawienie sie zalążków w szczytowej części prymitywnych kwiatostanów męskich
- słupek powstał przez otoczenie zalążków przez przysadki lub podsadki kwiatostanowe
- owocolistki sa homologiczne tworom płonnym tj. przysadkom lub podsadkom

POLIMORFICZNA koncepcja pochodzenia okrytozalążkowych:
- słupki o łożyskach brzeżnych powstały z liści zarodnionośnych
- słupki o łożyskach centralnych wyewoluowały z liści płonnych
- rośliny okrytozalązkowe pochodzą od różnych grup roślin nagozalązkowych

DOBÓR NATURALNY (selekcja naturalna) - jeden z mechanizmów ewolucji biologicznej, prowadzący do ukierunkowanych zmian w populacji zwiększających ich przeciętne przystosowanie, czyli adaptację do warunków środowiskowych, poza okresem wymierania. Organizmy posiadające korzystne cechy mają większą szansę na przeżycie i rozmnażanie, co prowadzi do zwiększania częstości występowania korzystnych genów w populacji. Dobór naturalny został zaproponowany przez Karola Darwina i Alfreda R. Wallace'a jako główny mechanizm prowadzący do kierunkowych zmian w procesie ewolucji. Miarą sukcesu w doborze naturalnym jest dostosowanie (ang. fitness); można je rozpatrywać na poziomie osobników lub poszczególnych genów.
W każdym pokoleniu powstaje znacznie więcej organizmów potomnych, niż liczy pokolenie rodzicielskie. Obserwacje wykazały, że liczebność większości populacji pozostaje na stałym poziomie lub ulega oscylacjom wokół pewnej średniej. Zestawienie tych dwóch faktów prowadzi do wniosku, że w naturze ogromna większość osobników potomnych nigdy nie osiąga sukcesu reprodukcyjnego. Młode mogą zostać zjedzone przez organizmy z następnego ogniwa łańcucha pokarmowego padając jednocześnie ofiarą:
- fizycznych warunków środowiska (np. zimna, suszy);
- chorób i pasożytów;
- konkurencji o ograniczone zasoby środowiska (walka o byt).
Pomiędzy różnymi czynnikami negatywnymi występuje zjawisko sprzężenia zwrotnego. Dla przykładu mała zdolność odnajdywania pokarmu ogranicza rozwój organizmu, który staje się bardziej podatny na choroby pogarszające jego stan. Osłabiony i chory osobnik staje się łatwym łupem drapieżników.
Szanse przeżycia i wydania potomstwa nie są równe, ponieważ osobniki w obrębie populacji cechuje zmienność genetyczna. Różne warianty genów nazywane allelami, powodują powstawanie odmienności. Dodatkową siłą wzmacniającą zróżnicowanie populacji jest dodawanie się wpływów różnych genów, które można obserwować poprzez pomiary cech ilościowych (wzrost, ciężar itp.). Dla stabilnych populacji rozkład intensywności cech ilościowych jest normalny. Oprócz genów na cechy organizmu mają wpływ również czynniki środowiskowe. Mogą to być zjawiska o charakterze fizycznym, takie jak klimat, czy warunki geograficzne itp. Duże znaczenia mają też oddziaływania ze strony drapieżników, pasożytów, konkurentów o pokarm itp. Wpływ środowiska powoduje zwykle zwiększanie szerokości na wykresie rozkładu intensywności cech ilościowych.
Rodzaj doboru ze względu na kierunkowość:
dobór stabilizujący - eliminuje osobniki o skrajnej intensywności cech zwężając "dzwon" tym bardziej im stabilniejsze jest środowisko;
dobór kierunkowy - eliminuje osobniki o skrajnie małej lub dużej intensywności cech powodując przesunięcie "dzwonu" w prawo lub lewo - dobór "popycha" dzwon na wykresie;
dobór różnicujący - eliminuje osobniki o umiarkowanej intensywności cech powodując przekształcenie wykresu z dzwonokształtnego, poprzez M-kształtny, w dwa osobne "dzwony". Odpowiada to powstaniu dwóch nowych odmian/ podgatunków lub gatunków w zależności od liczby badanych cech.

GENOTYP jest to sparowany układ alleli (często myli się go z genomem, czyli składem genetycznym danego organizmu). Można go wyrazić symbolicznie za pomocą oznaczeń aa, AA lub Aa, gdzie aa i AA oznaczają homozygotę pod względem tego genu, a Aa oznacza heterozygotę.
Przykład: świnki morskie o genotypach BB i Bb są podobne fenotypowo, to znaczy obie mają czarną sierść. Po skrzyżowaniu świnki czarnej BB ze świnką brązową (homozygotą bb) otrzymuje się osobniki wyłącznie czarne (heterozygoty Bb). Jednakże po skrzyżowaniu heterozygotycznej świnki czarnej Bb z homozygotą recesywną bb otrzymuje się osobniki dwóch kolorów: czarne (Bb) i brązowe (bb).

GENOM niezbyt jednoznaczny termin zbliżony do pojęcia 'materiał genetyczny'. Zaproponowany pierwotnie przez Hansa Winklera, botanika z Uniwersytetu w Hamburgu, jako zbitka słów 'gen' i 'chromosom'. Stosowany (niezbyt konsekwentnie, niestety) na kilka sposobów:
- jako haploidalny zestaw chromosomów (zarówno genów, jak i międzygenowych odcinków DNA) jakiegoś organizmu (np. w stwierdzeniu: komórki pszenżyta zawierają po dwa genomy pszenicy i żyta - pszenżyto jest tetraploidem)
- jako główna, zasadnicza część materiału genetycznego jakiegoś organizmu (u bakterii genofor w odróżnieniu od plazmidu, u organizmów eukariotycznych DNA jądrowe w odróżnieniu od DNA mitochondriów (mtDNA) i plastydów; np. w stwierdzeniu: izolując plazmid staramy się uniknąć zanieczyszczenia go genomowym DNA; izolując DNA mitochondrialny, zawiesinę mitochondriów poddajemy działaniu DNazy by zniszczyć pozostałości DNA genomowego)
- jako zestaw genów w znacznym stopniu autonomiczny, naturalnie wyróżniający się, mający odrębną lokalizację komórkową (np. niektóre geny przewędrowały w toku ewolucji z genomu mitochondrialnego do genomu jądrowego; w roślinach poza jądrem i mitochondriami, także plastydy zawierają własne genomy)
Materiał genetyczny mitochondriów i plastydów bywa więc nazywany genomem mitochondrialnym i plastydowym (albo zbiorczo - cytoplazmatycznym); genom bez przymiotnika u organizmów eukariotycznych oznacza najczęściej DNA jądrowe. Genomem bywa też nazywany materiał genetyczny wirusów (zarówno w formie DNA, jak i RNA).
Ostatnio ogromną wagę przywiązuje się do kompleksowego badania całego materiału genetycznego (genomu) typowych komórek różnych gatunków organizmów. Tego typu analizami zajmuje się genomika. Dokładny opis genomu człowieka został opublikowany w 2001 r. Badaniom poddano próbki krwi (kobiet) oraz spermy, dzięki czemu uzyskano informacje o sekwencji zarówno autosomów, jak i obu rodzajów chromosomów płci (teoretycznie wystarczyłoby zbadać spermę, bo różne plemniki zawierają różne chromosomy płci -albo X, albo Y; zadbano jednak o to, aby analizom poddane było całe DNA zarówno mężczyzn, jak i kobiet). Badane próbki pobrano od anonimowych dawców z różnych ras i obszarów pochodzenia. Genom człowieka zawiera ok. 30 tysięcy genów kodujących białka.
Sekwencjonuje się całe genomy także i innych organizmów, a liczba ukończonych projektów stale rośnie. Jako pierwszy ukończono projekt poznania genomu faga Φ-X174, mającego 5368 par zasad. Zsekwencjonował go Frederick Sanger w 1982. Pierwszy ukończony projekt dotyczący bakterii to projekt poznania genomu Haemophilus influenzae wykonany w The Institute for Genomic Research (TIGR) w 1995.

PULA GENOWA (ang. gene pool) - suma wszystkich genów obecnych w danej populacji w określonym czasie. Pula genowa powstaje poprzez proces różnicowania populacji. Geny w obrębie jednej populacji mogą się ze sobą mieszać w sposób losowy, w wyniku krzyżowania się osobników o różnych genotypach.

HOLOTYP
termin w taksonomii roślin i zwierząt; wybrany pojedynczy okaz wzorcowy, wyznaczony jako okaz typowy dla danego taksonu, osobnik, na podstawie którego opisano i nazwano nowy gatunek; wszystkie inne osobniki serii typowej nazywane są paratypami.

CORDAITOPSIDA pochodzą bezpośrednio od dewońskich pranagozalążkowych z rzędu archeopterydowców (Archaeopteridales).

GLEWIKI (Anthoceropsida) - klasa roślin należąca do typu (gromady) mszaków. Najbardziej prymitywna grupa mszaków licząca około 330 gatunków. Niekiedy glewiki traktowane są jako oddzielna podgromada Anthocerophytina.
Charakterystyka
Charakteryzuje je wiele cech wskazujących na znaczną odmienność zarówno od mszaków jak i wielu innych roślin lądowych. Ich specyfika dotyczy głównie budowy i rozwoju sporofitu.
Tak jak u mszaków, jest on trwale połączony z gametofitem
Przez całe życie pozostaje zielony i zachowuje zdolność wzrostu (tak jak u paprotników).
Sporofit nie wykształca sety ("łodyżki" na której osadzona jest puszka) natomiast między stopą a zarodnią nieprzerwanie produkowane są elementy budujące zarodnię, w tym kolumienkę (wewnątrz zarodni) i tkankę zarodnikotwórczą. Skutkiem tego zarodnia zróżnicowana jest na szeregi poziomów dojrzałości zarodników. Pęknięcie jednej części i uwolnienie dojrzałych zarodników nie hamuje procesu produkcyjnego pozostałych mejospor. Zjawisko to jest unikalne wśród wszystkich roślin lądowych.
Glewiki są gatunkiem pionierskim, występują na odkrytej, gliniastej glebie na wilgotnych skarpach, polach, rowach itd. Ich plecha osiąga 0,5-1,5 cm szerokości.

Takson parafiletyczny - takson, który obejmuje tylko część potomków wspólnego przodka. Istnienie taksonów parafiletycznych wynika po części z niedoskonałości metod stosowanych dotychczas przez naukowców, a częściowo także z przyzwyczajenia i tradycji pewnych kręgów. Taksonem parafiletycznym są na przykład zielenice, bo nie obejmują roślin lądowych czy gady, bo nie obejmują ptaków i ssaków.
Takson polifiletyczny - takson, który obejmuje organizmy pochodzące od różnych przodków.
Takson monofiletyczny - takson, który obejmuje wszystkich potomków wspólnego przodka. Przykładami są ssaki lub gąbki.

Rodzaje specjacji ze względu na los gatunku macierzystego:
- właściwa - gat. wyjściowy dalej istnieje
- filetyczna - gaunek wyjściowy przestaje istnieć
- introgresja - Introgresja -proces włączenia gnomów z puli genomowej jednego gatunku do puli genomowej gatunku drugiego, zachodzący w wyniku krzyżowania się gatunków. Może ona zachodzić przy zetknięciu się populacji uważanych za odrębne gatunki, które poprzednio były od siebie izolowane przestrzennie i wskutek tego nie miły okazji wytworzyć skutecznych mechanizmów izolacji rozrodczej. Przy niewielkim nasileniu introgresji obie populacje mogą zachować swą odrębność. Jeżeli zaś proces ten przebiega intensywnie to może doprowadzić do powstania trzeciej populacji mieszańcowej lub w przypadku całkowitej fuzji obu populacji do powstania nowego gatunku(specjacja). Introgresja częściej występuje u roślin niż u zwierząt.

Lęgniowce (Oomycota; grzybopodobne lęgniowe) - organizmy grzybopodobne zaliczane do królestwa protistów; żyją zazwyczaj w wodzie, odżywiają się martwymi szczątkami organicznymi albo pasożytują na innych organizmach. Mają ciało zbudowane z komórczakowatych strzępek. Wyróżnia się 9 rzędów, 25 rodzin, 100 rodzajów i około 700 gatunków. Dawniej zaliczane były do grzybów. Lęgniowce rozmnażają się przez oogamię, tworząc jedną lub kilka dużych gamet żeńskich w lęgni oraz liczne, drobne gamety męskie w plemni. Plemnie u większości gatunków formują boczne przewody kopulacyjne, przez które treść plemni przelewa się do lęgni. Zygoty, tzw. oospory, otoczone są grubą ścianą i funkcjonują jako zarodniki przetrwalnikowe.
Zygota natychmiast po uformowaniu zdolna jest do tworzenia strzępek konidiotwórczych. Phytophtora zimuje w postaci grzybni w zakopcowanych bulwach ziemniaka, w łętach, a także w glebie, gdzie okresowo może żyć na sposób saprofityczny. Lęgniowce rozmnażają się również bezpłciowo przez pływki, które mają dwie nierównej długości wici - jedną gładką, a drugą szorstką - a zatem takie same jak u chryzofitów. Na bliskie pokrewieństwo tych grup wskazuje również porównanie sekwencji DNA. Na tej podstawie, a także na podstawie budowy wici (chryzofity, lęgniowce i kilka innych grup) zaliczono lęgniowce do odrębnego, szóstego królestwa istot żywych Protista. Do lęgniowców należą m.in. wodne roztoczkowce, tworzące podobne do pleśni naloty na szczątkach organicznych. Z lęgniowców wymienić można rodzaj Saprolegnia, występujący na martwych owadach w wodzie; niektóre gatunki atakują raki i ryby oraz niszczą ikrę. Z gatunków lądowych najważniejsze są pasożyty roślin uprawnych: Phytium debaryanum powoduje zgorzel siewek.

Nagonasienne wielkolistne (Cycadophytina Cronquist) - podgromada roślin należąca do typu (gromady) nagonasiennych.
Systematyka
Klasa: benetyty (Bennettitopsida) (rośliny kopalne)
Klasa: sagowcowe, sagowce (Cycadopsida Brongn.)
Czasem do nagonasiennych wielkolistnych zalicza się także paprocie nasienne (Pteridospermopsida), które w świetle najnowszych badań stawia się w radze typu (gromady).

Widłaki różnozarodnikowe (Isoёtopsida) - klasa widłaków.
Charakterystyka
Przedstawiciele tego taksonu charakteryzują się tym, że tworzą dwa rodzaje zarodników, z których wyrastają dwupienne gametofity (przedrośla). Sporofit ma skróconą, bulwiastą łodygę. Liście są długie, ostre, na górnej powierzchni mają płatowaty wyrostek zwany języczkiem. Plemniki są wielowiciowe.
Systematyka
Pozycja w systemie Reveala
Królestwo rośliny, gromada widłaki, podgromada Lycopodiophytina, klasa widłaki różnozarodnikowe.[1]
podklasa: Isoetidae Reveal
rząd: poryblinowce, porybliny (Isoetales Prantl)
Rząd: † lepidofity, lepidodendrowce, łuszczydłowce (Lepidophytales, Lepidodendrales)
Rząd: † pleurmejowce (Pleuromeiales)
Rząd: poryblinowce, porybliny (Isoёtales)
Rząd: widłaki nasienne (Lepidokarpales)

euploidy - organizmy o pojedynczym lub zwielokrotnionym zestawie chromosomów
aneuploidy - organizmy wzbogacone lub zubozone o jeden lub wiecej chromosomów
autopoliploidy - polipliody wewnątrzgatunkowe
allopoliploidy - poliploidy międzygatunkowe (mieszańce

no i jeszcze:
eupliody - xn x>=1
aneupliody - n+-1 2n+-3 itp.
allopoliploidy 2(n+n')
autopoliploidy - xn

podstawowe pojęcia genetyki populacji
- każdy osobnik ma miniaturowy zestaw alleli (GENOTYP "osobisty genom") zawierający wprawdzie komplet wszystkich genów gat. (GENOM) ale tylko niewielką część jego puli genowej
- pula genowa to informacja genetyczna zakodowana we wszyskich genach w populacji (we wszystkich genach wystepujących w populacji w tym czasie)

30. Kamienie milowe w makroewolucji roślin
Powstanie Wszechświata•
Powstanie Ziemi•
Narodziny życia na Ziemi - pojawienie się organizmów prokariotycznych•
Powstanie komórki eukariotycznej wyposażonej w chloroplasty•
Pojawienie się pierwszych roślin lądowych•
Powstanie roślin kwiatowych (z kwiatem słupkowym)•

---