KRYMINOGENNY CHARAKTER NARKOMANII. EKSPANSJA NARKOMANII

Wstęp

N

arkomania nie jest ani zjawiskiem nowym, ani jednowymiarowym. Zjawisko używania różnych substancji odurzających, narkotycznych i toksycznych wywołujących uzależnienie towarzyszyło ludzkości od zarania dziejów. Początkowo miało wymiar jednostkowy, natomiast jego eskalacja w postaci groźnego problemu społecznego, zwłaszcza wśród młodego pokolenia, nastąpiła w II połowie XX wieku, w Polsce pod koniec lat 60-tych. Z punktu widzenia medycyny narkomania jest problemem zdrowotnym, bowiem niesie za sobą poważne ryzyko dla zdrowia publicznego, szczególnie w kontekście chorób infekcyjnych (HIV, żółtaczka, choroby weneryczne). Ma on także swój kontekst gospodarczy, prawny (również kryminogenny), czy kulturowy (subkultury młodzieżowe, moda na narkotyki). Ale narkomania to także, a może nade wszystko, kwestia społeczna. Przyjmowanie narkotyków prowadzi do społecznej marginalizacji, ponadto narkomania jest ściśle związana z wieloma innymi problemami społecznymi, jak na przykład: ubóstwo, bezrobocie, prostytucja, czy bezdomność. Do społecznych skutków narkomanii zalicza się także: degradację osobowości, niewywiązywanie się z ról społecznych, ale także wzrost przestępczości związanej z produkcją i dystrybucją narkotyków, wzrost przestępczości związanej z zażywaniem narkotyków (częśc narkotyków powoduje wzrost agresji) oraz z koniecznością ich zdobycia,. Będzie to przedmiotem naszej prezentacji.

1. PODSTAWOWE POJĘCIA:

Narkotyki - potoczna nazwa niektórych substancji odurzających działających na ośrodkowy układ nerwowy. Mają działanie zarówno pobudzające jak i hamujące.

Narkomania - to stałe lub okresowe przyjmowanie w celach niemedycznych środków odurzających , psychotropowych lub środków zastępczych, w wyniku czego może powstać lub powstała zależność.

2. HISTORIA NARKOTYKÓW

Pierwsze wzmianki o uprawie maku i przygotowaniu opium pojawiły się na glinianych tabliczkach Sumerów 7 tys. lat p.n.e. Uprawa maku znana była Persom i Egipcjanom. Konopie indyjskie, haszysz jako środek znieczulający znany był 2800roku p.n.e. nałóg haszyszowy rozpowszechnił się przede wszystkim w krajach mahometańskich, najprawdopodobniej na skutek zakazów dotyczących używania alkoholu. Na półkulę zachodnią konopie dotarły prawdopodobnie wraz z murzyńskimi niewolnikami. Inkowie żuli liść koka podczas obrzędów sakralnych. Według ich legendy to „dzieci słońca” ofiarowały je człowiekowi. W 1903/04 odkryto morfinę, środek przeciwbólowy. Narkomania tego typu narastała po każdej z wojen, ponieważ morfina była stosowana jako środek przeciwbólowy. Niedługo później odkryto heroinę. W 1932 roku odkryto amfetaminę, który poprawiał wydajność żołnierzy amerykańskich. W 1938 roku został odkryty związek sporyszu zwany LSD, posiadający własności halucynogenne. W Polsce w 1973 roku opracowano sposób produkcji opium ze słomy makowej, „makiwara”, „kompot”, „polska heroina” do lat dziewięćdziesiątych stanowiły podstawę narkotyków w naszym kraju. Od tego okresu notuje się szeroki dostęp do środków narkotycznych i rozwój zjawiska.

3. KLASYFIKACJA ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH

• OPIATY - opium, morfina, heroina, methadon. Wywołują stosunkowo szybko uzależnienie psychiczne i fizyczne oraz silną tolerancję dodatnią, mają bardzo wyraźną dawkę śmiertelną.

• BARBITURANT - barbituropodobne środki nasenne (luminal, diazepan), zaliczane są do grupy substancji psychotropowych, wywołują dość szybko uzależnienie psychiczne ( w zaawansowanym stadium fizyczne), zaliczmy również do nich alkohol.

• AMFETAMINA - (MDM tzw. Ecstasy), wywołują bardzo szybko zależność psychiczną, ale nie fizyczną, zdolność wywoływania silnej tolerancji dodatniej.

• KOKAINA - wywołuje silną zależność psychiczną, bez fizycznej i zjawiska tolerancji, szczególnie niebezpieczną odmianą jest tzw. Crack.

• CANNABIS - preparaty konopii indyjskich, najczęściej używane jako marihuana lub haszysz, marihuana wywołuje silną zależność psychiczną.

• ŚRODKI HALUCYNOGENNE - uzyskiwane z roślin (np., meskalina, psylocybina), bądź syntetyczne (LSD), nie wywołują uzależnienia fizycznego, niekiedy psychiczne.

• KHAT - uzyskiwane z rośliny catha edulis, długotrwale używane wywołują zależność psychiczną oraz tolerancję.

• INHALANTY - (toluen, aceton, benzen) mają zastosowanie w przemyśle chemicznym i chemii gospodarczej, maja właściwości toksyczne.

ŚRODKI ODURZAJĄCE DZIELI SIĘ NA:

• DEPRESANTY, obniżają pobudliwość ośrodkowego układu nerwowego (opiaty i barbiturany)

• STYMULANTY, pobudzają ośrodkowy układ nerwowy (kokaina, khat, amfetamina)

• HALUCYNOGENY, wywołują zmiany w sposobie postrzegania otoczenia.

4. NAJCZĘŚCIEJ ZAŻYWANE ŚRODKI ODURZAJĄCE

Marihuana - połamane, zgniecione lub zmielone liście, kwiatostany i mniejsze łodygi konopii indyjskich. Najbardziej „wartościowe” części rośliny to kwiatostan, młode listki z górnych części rośliny. Pali się ją w fajkach, fifkach lub w formie „skręta” papierosowego (np. z domieszką tytoniu)

Haszysz - żywica konopii indyjskiej połączona tzw. nośnikiem np. klejem, woskiem, ziemią, popiołem. Pali się go w fajkach „haszyszówkach” bądź zmieszane z tytoniem. W detalu sprzedaje się go w formie małych kostek podobnych do czekoladowych.

Amfetamina - w stanie czystym jest bezbarwną cieczą, słabo rozpuszczalną w wodzie. Jednak powszechnie występuje w postaci różnych soli. Nielegalnie produkowany siarczan amfetaminy ma postać proszku koloru białego, żółtego lub brązowego. Amfetamina kiedyś była używana w medycynie np. w leczeniu nadpobudliwości u dzieci, depresji, wyczerpaniu i odchudzaniu. Zazwyczaj zażywany doustnie, poprzez śluzówki nosa lub dożylnie.

Kokaina - jest białym puszystym proszkiem, powstałym z rośliny koki. Zażywa się ją poprzez wciągnięcie do nosa poprzez specjalne rurki lub w formie roztworu dożylnie. Poprzez podgrzanie wdycha się jej opary.

Heroina - pochodna morfiny, jeden z najsilniej uzależniających narkotyków, działa podobnie jak morfina, ale 20-25 razy mocniej, uzależnia 480 razy mocniej niż alkohol! Najczystsza heroina to tzw. Biały śnieg, pakowana jest w folię aluminiową, torebeczki foliowe lub celofan. Zażywana jest na wszelkie możliwe sposoby, najsilniej działa wstrzyknięta dożylnie.

LSD - bezbarwny płyn, bez smaku i zapachu. Może też występowac w postaci ciała stałego. Rozpowszechniony na nielegalnym rynku w postaci papierowych znaczków, żelatynowych kulek lub małych tabletek. Po zażyciu człowiek udaje się często w tzw. Podróż - ciąg niezwykłych przeżyć i marzeń na granicy ludzkiej wyobraźni.

5. PRZYCZYNY DLA KTÓRYCH MŁODZIEŻ SIĘGA PO NARKOTYKI

Istnieje wiele przyczyn, dla których ludzie sięgają po środki odurzające:

• Ciekawość,

• Dla towarzystwa,

• Aby się wyluzować,

• Bo taka jest moda,

• Zapomnieć o kłopotach.

• Chcą przynależeć do grupy

• Nie chcą czuć się gorsze

• Nie potrafią odmówić

• Naśladują starszych

• Chcą sprzeciwić się nakazom dorosłych

• Szukają sposobów, aby uwierzyć w siebie

• Zaspokajają ciekawość

• Nudzą się chcą zwrócić na siebie uwagę

• Pragną uciec od stresów

6. NARKOMANIA JAKO CHOROBA SPOŁECZNA

Narkomania jest niewątpliwie groźnym i patologicznym zjawiskiem występującym w dzisiejszym społeczeństwie. Jest ona spowodowana dłuższym bądź krótszym okresem przyjmowania leków zwłaszcza narkotycznych środków przeciwbólowych. Uzależnienie wywołują również leki psychotropowe, narkotyki oraz środki uspokajające. Terminem równoznacznym do słowa narkotyki jest określenie środek odurzający, substancja psychoaktywna, środek zmieniający świadomość. Uzależnienie od wyżej wymienionych substancji manifestuje się silną potrzebą przyjmowania środków psychoaktywnych, dążnością do ciągłego zwiększania dawek a także psychicznym i fizycznym uzależnieniem. Przerwy w przyjmowaniu środków odurzających mogą wywoływać szereg przykrych odczuć, składających się na tzw. "syndrom odstawienia" w skrajnych przypadkach mogą prowadzić nawet do śmierci. Uzależnienie od narkotyków jest zazwyczaj rezultatem przyjmowania środków uzależniających przez wiele lat. Tylko czasami tak jak ma to miejsce w przypadku kokainy lub heroiny organizm może się uzależnić już po jednokrotnym spożyciu. Uzależnienie od narkotyków bardzo szybko prowadzi do powstania istotnych zmian psychicznych manifestujących się zmniejszeniem uczuciowości wyższej, zaburzeniami krytycyzmu, degradacją społeczną, osłabieniem woli, bądź kłamliwością. Uzależnienia od narkotyków są niejednokrotnie przyczyną podjęcia działalności przestępczej.

Statystyczne ujęcie zjawiska narkomanii jest tak samo trudne jak bezdomności. Trudno jest dokładnie określić ilu ludzi w Polsce jest uzależnionych od narkotyków i jaka jest dynamika tego zjawiska. Niemniej posiłkując się danymi zebranymi z różnych źródeł (m.in. lecznictwo stacjonarne, policja, szkoły) można przedstawić współczesny obraz polskiej narkomanii.

PRZEWIDUJE SIĘ ŻE W POLSCE JEST PONAD 70 000 NARKOMANÓW!!!

Narkomania Powoduje zanikanie poczucia wartości społecznych. Obniża morale jednostki, czyniąc ją nieprzystosowaną społecznie. Niesie to niebezpieczeństwo dla rodzin i przyszłego pokolenia. Fakt założenia rodziny przez osoby uzależnione nie powoduje powstrzymania się od brania narkotyków. Jest to szkodliwe dla dziecka wychowującego się w takiej rodzinie. Narkomania powoduje też wiele problemów w sferze ekonomiczno-społecznej. Współczynnik aktywności zawodowej jest niższy od generalnie branej populacji. Od momentu powstania uzależnienia proces uspołecznienia jest zatrzymany lub zwolniony. Słabe i powierzchowne uspołecznienie uniemożliwia nawiązywanie bliższych kontaktów z osobami spoza subkultury ,,narkomańskiej''. Narkoman ufa tylko narkomanowi. Narkomania jako choroba jest szkodliwa więc nie tylko na organizm i psychikę osoby uzależnionej, ale także jest szkodliwa społecznie.

Narkomania to jeden z bardziej bulwersujących opinię publiczną problemów. Obcość kulturowa zjawiska, często dramatyczny charakter konsekwencji brania narkotyków, zagrożenie dzieci i młodzieży to główne przyczyny reakcji społecznych, w których dominuje lęk i odrzucenie. Większość ludzi postrzega narkomanię w kategoriach choroby, jednak nadal w świadomości społecznej pokutuje wiele mitów i uprzedzeń.

Zachowanie narkomana zostaje przez otoczenie uznane za dewiacyjne, czego konsekwencją jest nałożenie ( przypisanie) etykiety ,,ćpuna''. A ponieważ uznano ich za odmieńców, odsuwają się od społeczeństwa , dalej kontynuują narkomańską karierę. Przyjmując narkotyki nie spełniają oczekiwań najbliższego otoczenia, instytucji, organizacji społecznych. Nadanie etykiety pociąga za sobą dalsze konsekwencje dla naznaczonego. Napiętnowaniu narkomana towarzyszą rytualne ceremonie podczas, których następuje zmiana dotychczasowego statusu. Następuje to, np. w momencie skierowania na leczenie w specjalistycznym ośrodku, wydalenie ze szkoły, usunięcie z pracy.

,,Otoczenie jest przekonane, o tym, że zachowanie osoby narkotyzującej się nie ulegnie zmianie, nawet po leczeniu w odpowiednim ośrodku. Nieakceptacja i społeczne odrzucenie narkoman-dewianta może spowodować, że zacznie on naruszać inne normy społeczne-zmuszą go do tego okoliczności.'' Świadomość, że jest się jednostką nieakceptowaną doprowadza do zmiany systemu wartości, orientacji życiowej, postaw, obyczajów seksualnych itp.

7. ZABURZENIA ZWIĄZANE Z PRZYJMOWANIEM NARKOTYKÓW

Nadużywanie środków odurzających prowadzi do uzależnienia uniemożliwiającego życie bez stałego ich zażywania i zwiększania dawek. Większość środków prowadzi do zaburzeń w sferze charakteru i psychiki, powoduje osłabienie woli, zanik odpowiedzialności, osłabienie krytycyzmu, zmienność nastroju, spadek sprawności umysłowej, objawy otępienia, nadmierne stany pobudzenia, ogólne rozdrażnienie i chwiejność emocjonalną, a także tendencje samobójcze.

W sferze prawa narkoman może popełniać różnego rodzaju przestępstwa : kradzieże, wandalizm, handel narkotykami, napady i pobicia, prostytucja.

Sfera rodzinna: kłótnie rodzinne, zaprzestanie wykonywania obowiązków domowych, odmowa podporządkowania się, izolacja, wymykanie się z domu, ucieczki z domu, nie uczestniczenie w życiu rodzinnym.

Sfera umysłowa: narkoman jest niespokojny, może być agresywny, zmniejszony zakres uwagi i koncentracji, cierpi na nieokreślone lęki, ma objawy paranoi.

Sfera fizyczna: następują zmiany wagi -drastyczny spadek lub wzrost, nieregularne okresy snu, nasilają się dolegliwości dróg oddechowych, krańcowe i nieregularne nawyki żywieniowe, osłabienie.

Sfera emocjonalna- narkoman może mówić o śmierci lub samobójstwie, często jest w złym humorze, łatwo się obraża, miewa nagłe zmiany nastroju, traci zainteresowanie dla cenionych dawniej czynności, traci motywację dla cenionych dawniej czynności, ma mniejszy szacunek dla siebie, odcina się od innych lub przyjmuje postawę obronną.

Sfera etyki- narkoman zachowuje się nie w zgodzie z uznawanymi wcześniej wartościami, kłamie i oszukuje, zastawia własne lub cudze przedmioty, okrada rodziców, znajomych.

8. SPOŁECZNE ORAZ BIOLOGICZNE NASTĘPSTWA NAŁOGÓW.

• Fizyczne - bezpośredni wpływ na stan zdrowia (działanie układu nerwowego, pokarmowego, oddechowego i krwionośnego); pośredni wpływ na stan zdrowia (nieprawidłowa dieta oraz patologie związane z pewnymi nałogami),

• Psychologiczne - obniżona samoocena, brak samokontroli, zmniejszenie zaufania do własnej osoby, utrata celów życiowych, brak zainteresowania codziennymi czynnościami; dzieje się tak, dlatego, że substancja uzależniająca staje się głównym czynnikiem wzmacniającym,

• Pedagogiczne - kładzie się tu nacisk na następstwa rodzinne (rozchwianie życia rodzinnego, dysfunkcjonalność w obszarze spełnianych funkcji ról oraz zadań rodziny, źródło agresji w rodzinie) i kryminogenne (czynnik stymulujący działalność przestępczą, np.: handel narkotykami, czynnik wiktymizacji - uzależnieni stają się bardziej podatni na zachowania przestępcze ukierunkowane na nich),

• Społeczne - straty majątkowe związane z wydatkami ponoszonymi na niejednokrotnie nieskuteczne próby rehabilitacji, opiekę społeczną, wynikające z utracenia zarobków, zmarnotrawienia oszczędności; zniszczenie wartościowych związków interpersonalnych, szerzenie się patologii, spadek produktywności jednostki, wzrost przestępczości.

9. SZKODY ZWIĄZANE Z UŻYWANIEM ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH

Szkody związane z używaniem środków odurzających i psychotropowych można podzielić na pięć grup.

- Po pierwsze - szkody występujące u osób używających narkotyków, w tym: samozniszczenie osób uzależnionych, rozstrój zdrowia u osób eksperymentujących z narkotykami, blokowanie rozwoju psychofizycznego i kariery edukacyjnej młodzieży nadużywającej.

- Następna grupa to szkody występujące u członków rodzin osób używających i nadużywających narkotyków, w tym: schorzenia somatyczne spowodowane chronicznym stresem u rodziców osób uzależnionych, schorzenia i ułomności wrodzone u dzieci narkomanów, straty ekonomiczne rodziny związane z utrzymywaniem i leczeniem narkomana.

- Kolejno wymienia się zmiany obyczajów związanych z narkomanią, w tym: przemieszczanie się zjawiska narkomanii z dużych miast do wsi, liberalizacja podejścia do narkotyków, w tym dokonanie sztucznego podziału na narkotyki „miękkie” i „twarde”, brak pełnej społecznej i instytucjonalnej oceny epidemiologicznej narkomanii oraz niska świadomość szkodliwości ich używania.

- Czwarta grupa szkód to naruszanie prawa i porządku publicznego w związku z narkomanią, w tym: przestępczość narkomanów oraz wiktymologiczna strona narkomanii, zachęcanie do używania i sprzedaż narkotyków uczniom w szkołach, kryptoreklama narkotyków.

- Wreszcie po piąte - przestępstwa i wykroczenia związane z narkotykami, w tym: przemyt narkotyków, uprzemysłowienie narkomanii, czyli produkcja na potrzeby rynkowe, a także produkcja prekursorów do narkotyków.

10. NIELEGALNY OBRÓT NARKOTYKAMI NA ŚWIECIE. CENTRA PRODUKCJI I DYSTRYBUCJI NARKOTYKÓW

Zjawisko handlu narkotykami i nadużywania narkotyków jest jednym z priorytetowych zagadnień, którymi zajmują się wyspecjalizowane agencje rządowe w wielu krajach świata. Nielegalny handel narkotykami charakteryzuje: międzynarodowość, profesjonalizm, konspiracja, świetna logistyka oraz nieograniczone środki finansowe. Pomimo wzmożonej walki przez większość państw z tego rodzaju przestępczością, zjawisko to wykazuje tendencję wzrostową. Produkcja, zbyt i handel są świetnie zorganizowane, że należy mówić o przestępczości zorganizowanej. Świadkowi obciążający nierzadko narażeni są na surowe represje. Walka o pozycję na rynku staje się coraz bardziej brutalna, łącznie z zatrudnianiem płatnych morderców. Zyski gangów są olbrzymie.

Tworzenie karteli narkotykowych jest dodatkowym utrudnieniem w zwalczaniu nielegalnej produkcji i handlu narkotykami.

Kartele narkotykowe to forma współdziałania organizacji zajmujących się produkcją, przemytem i handlem narkotykami. Ma na celu opanowanie rynku, zwiększenie zysków przez ustalenie jednolitych cen zbytu niezależnych od kosztów, zwiększenie efektywności i bezpieczeństwa na trasach przewozu. Szczególnie niebezpiecznym rezultatem takiego działania jest możliwość masowego, zbrojnego przeciwstawienia się policji, czy nawet wojsku (jak miało to miejsce np. w Kingston w maju 2010 roku) dzięki powiązaniom z przemytnikami broni, czy lokalnymi partyzantami.

Do ważniejszych karteli narkotykowych zaliczają się:

• kolumbijskie

• meksykańskie

• jamajski

11. PROBLEM NARKOMANII W POLSCE

W Europie narkomania rozwinęła się dopiero po II wojnie światowej. Najpierw, w latach pięćdziesiątych zaczęto odurzać się środkami antybólowymi, potem zaczęła wzrastać ilość zażywanych leków uspokajających. W latach 60', kiedy do Europy przeniknął ruch hipisów rozpowszechniały się środki wywołujące różne halucynacje.

Masowe używanie środków odurzających przez młodzież zaczęło się stosunkowo niedawno w USA, nieco później w Europie, obejmując najpierw środowiska zamożnej i wykształconej młodzieży, a następnie także młodzież z biedniejszych warstw społecznych, zwłaszcza grupy hipisów.

W Polsce narkomania występowała już przed I wojną światową oraz w okresie międzywojennym. Częste przypadki odurzania się stwierdzano wśród artystów, ale także pracowników medycznych, zwłaszcza lekarzy i farmaceutów. Problemem społecznym narkomania stała się w Polsce na przełomie lat 60 i 70, gdy z Zachodu przeniknęły wpływy kultury hipisowskiej. Narkomania rozpowszechniła się wśród młodzieży, która odrzucając porządek i hierarchię świata dorosłych głosiła hasła wzajemnej miłości. Na początku lat osiemdziesiątych nie można już było ukryć faktu, że narkomania w Polsce to taki sam problem, jak na całym świecie. Rozpoczęły się próby organizowania pomocy dla osób uzależnionych, często wzorowane na metodach zachodnich. Odurzeni kompotem młodzi ludzie stali się częścią polskiego krajobrazu wielkich i średnich miast”. ,,Sami narkomanii także zagubili gdzieś po drodze hippisowskie ideały: na porządku dziennym było fałszowanie oferowanych na sprzedaż narkotyków (doprawianie) ich rozpuszczalnikami i chemikaliami, kradzieże i oszustwa, wymuszanie i rabunki. Polscy narkomani szybko nadrabiali zaległości względem środowisk kraj ów dotkniętych plagą od dziesiątków lat- stawali się agresywni, bezwzględni, coraz częściej wchodzili w konflikt z prawem z powodu przestępstw nie związanych bezpośrednio z uzależnieniem, tworzyli własny rynek narkotyczny”.

Dane szacunkowe Instytutu Psychoneurologicznego, prowadzącego badania na podstawie zarejestrowanych przypadków medycznych i statystyk policyjnych, określają liczbę uzależnionych na 35-40 tysięcy osób w skali kraju. Instytut zwraca też uwagę na nadużywanie marihuany przez około 6% młodzieży uniwersyteckiej i około 4% uczniów szkół ponadpodstawowych w Polsce. Jednak dokładna liczba narkomanów nadal nie jest dokładnie znana. W roku 1993 Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej zleciło przeprowadzenie dodatkowych badań epidemiologicznych. Według Instytutu Psychoneurologicznego w roku 1991 nastąpił wzrost liczby osób nadużywających środków odurzających o 27,1% w porównaniu z rokiem poprzednim”.

Narkotyki najbardziej są dostępne w dużych miastach. Najlepiej poinformowani o miejscach dystrybucji są uczniowie liceów ogólnokształcących i techników.

12. PRZESTĘPCZOŚC ZWIĄZANA Z NARKOTYKAMI

W 2002 r. działania Policji w Polsce ujawniły ponad 36 tys. przestępstw narkotykowych (według Komendy Głównej Policji). Dokonują się one na trzech płaszczyznach; produkcja i dystrybucja narkotyków, oraz czyny związane z potrzebą zdobycia narkotyków i przestępstwa dokonane pod ich wpływem.

produkcja i dystrybucja narkotyków: Płaszczyzna przestępczości związanej z narkotykami, wyraża się w Polsce w nielegalnej hodowli konopi lub maku, w produkcji narkotyków, w wyrobie przyrządów do produkcji środków odurzających, w przemycie narkotyków, w nielegalnym obrocie narkotykami. Wiąże się także z międzynarodowymi strukturami przestępczymi i przestępczością zorganizowaną.

czyny związane z potrzebą zdobycia narkotyków: Bezpośredni związek zachodzi pomiędzy potrzebą zdobycia narkotyku, a jego kradzieżą, szantażem w celu zdobycia środka, fałszowaniem recept, zmuszeniem osób trzecich pod groźbą przemocy fizycznej do wydania lub zdobycia pożądanego środka, zagarnięcia czyjegoś mienia w celu zakupu narkotyku.

przestępstwa dokonane pod wpływem narkotyków: W skład tej grupy wchodzi naruszanie porządku publicznego, powodowanie wypadków komunikacyjnych, zabójstwa, czynne napaści, gwałty. W zależności od rodzaju zażytego środka i jego ilości reakcje mogą być różne. Należy nadto zwrócić uwagę na związek pomiędzy narkomanią a przestępczością jakim jest wzmocnienie motywacji przestępczej działaniem środka narkotycznego. Chodzi o sytuację, w której ktoś mający popełnić przestępstwo zażywa środek narkotyczny w celu pobudzenia się do działania, rozluźnienia i rozproszenia obaw oraz nadania działaniu odpowiedniej motoryki. Związane jest to ze świadomością jego działania.

Policyjne dane dotyczące przestępstw narkotykowych pochodzą przede wszystkim z systemu TEMIDA. Podstawowymi jednostkami statystycznymi, jakimi posługuje się policja, są podejrzani, postępowania wszczęte i przestępstwa stwierdzone. Zwalczaniem przestępczości związanej z narkotykami, zwłaszcza zaś podejmowaniem działań operacyjno-rozpoznawczych, zajmuje się oprócz policji jeszcze kilka służb państwowych: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straż Graniczna, Generalny Inspektorat Celny, Żandarmeria Wojskowa . W tym miejscu należy podkreślić, że ujawnialność przestępstw narkotykowych wymaga podjęcia systemowych działań. Bardzo rzadko mamy bowiem do czynienia z zawiadomieniem o popełnieniu tego rodzaju przestępstwa.

13. RODZAJE ZWIĄZKÓW NARKOMANII Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ WG B.HOŁYSTA

Związek narkomanii z przestępczością jest oczywisty. Jeżeli narkoman sam nie popełnia przestępstwa, to popełniają je osoby, które nie są uzależnione, ale które swoim działaniem - produkcja, przemyt, handel, powodują powstanie nielegalnego rynku narkotykowego. Jeżeli osobowośc narkomana charakteryzują: osłabienie woli, zanik uczuciowości wyższej, spadek zainteresowań życiowych, utrata wartości moralnych, godności, następnie stępienie sprawności intelektualnej, a wkońcu wystąpienie postawy aspołecznej, to rezultacie często następuje wejście na drogę przestępstwa.

B. Hołyst uważa, że zależnośc pomiędzy narkomanią a przestępczością powinna być rozpatrywana według schematu, który zakłada:

 1. Bezpośredni związek pomiędzy potrzebą zdobycia środka odurzającego a kradzieżą tego środka, fałszowaniem recept, szantażowaniem w celu zdobycia środka, zmuszaniem osób trzecich pod groźbą przemocy fizycznej do wydania bądź zdobycia pożądanego środka. W innym ujęciu - od strony osoby samowolnie produkującej, handlującej, przemycającej, dostarczającej innym środków odurzających - związek ten zasadza się na świadomości, że dany środek odurzający jest pożądany.
Działa tu prawo popytu i podaży gdzie bezpośrednią przyczyną popełnienia przestępstwa jest występowanie narkomanii jako zjawiska uznanego za ujemne i wobec tego profilaktycznie hamowanego przez reglamentację substancji toksycznych.

 2. Drugi rodzaj związku pomiędzy narkomanią i przestępczością polega na wzmacniającym motywację przestępczą działaniu środka narkotycznego. Jest to sytuacja, gdy osoba, która posiada już motywację popełnienia czynu zabronionego prawem, używa jakiegoś środka narkotycznego w celu pobudzenia się do działania tu i teraz, rozluźnienia i rozproszenia obaw nadania swojemu działaniu odpowiedniej motoryki. Występuje tu element pełnej świadomości działania danego środka.

 3. Trzecim rodzajem związku pomiędzy narkomanią a przestępstwem jest wspomagająca rola narkotyku w działaniu przestępczym. Do tej kategorii należą czyny, które człowiek będący pod działaniem substancji odurzającej popełnia na wpół świadomie lub nieświadomie. Do grupy tej zaliczyć można czynne napaści, zabójstwa, zgwałcenia, naruszanie porządku publicznego, powodowanie wypadków komunikacyjnych. W zależności od rodzaju przyjętego narkotyku reakcje są różne; występuje też zależność pomiędzy ilością zażytego środka a rodzajem reakcji oraz osobniczą odpornością organizmu a reakcją na użyty środek. Wyzwalające się reakcje psychomotoryczne, szczególnie gdy narkotyzowanie się odbywa się w grupie, mają bardzo dużą nośność kryminogenną i wiktymogenną. Człowiek pozbawiony normalnie funkcjonującego aparatu regulacji zachowań staje się z łatwością sprawcą przestępstwa lub ofiarą przestępstwa. Dotyczy to praktycznie wszystkich rodzajów czynów przestępnych, których dokonanie nie wymaga długiego przygotowania; narkotyki bowiem działają tylko przez określony czas i po upływie tego czasu następuje zazwyczaj spadek aktywności aż po depresyjne otępienie.

14. RODZAJE ZWIĄZKÓW NARKOMANII Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ WG T.HANAUSKA

W stosunkowo prosty sposób związek narkomanii z przestępczością przedstawia Tadeusz Hanausek, który wyodrębnia następujące typy powiązań:

1. narkomania stymuluje przestępczośc innych osób, czyli osoby nie będące narkomanami dokonują przestępstw (np. produkcja, przemyt środków odurzających, handel, oraz fałszowanie recept)

2. narkoman, aby znaleźć się w posiadaniu środków odurzających dokonuje przestępstw (przestępstwo bezpośrednie: kradzież narkotyków z włamaniem, fałszerstwo recept, przestępstwo pośrednie: przeciwko własności lub przyjęcie łapówki w celu uzyskania środków pieniężnych na zakup narkotyków)

3. wyraża się w związku między działaniem środków odurzających a zachowaniem się narkomana i to zarówno pod bezpośrednim wpływem działania środka, jak i stanie głodu narkotycznego (przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności i obyczajności)

4. obejmuje osłabienie zdolności do bezpiecznego wykonywania zawodu spowodowane działaniem środka odurzającego (np. lekarz, kierowca)

5. przejawia się ogólnym osłabieniem hamulców moralnych poprzez trwanie w nałogu i powoduje, że narkoman zdolny jest do popełnienia każdego przestępstwa.

Powyższe typy można połączyć w dwie zasadnicze grupy przestępstw.

Pierwsza grupa to przestępstwa popełniane przez narkomanów, a grupa druga-to przestępstwa popełniane przez osoby najczęściej nie uzależnione, zarabiające na zjawisku narkomanii lub wykorzystujące narkotyki do popełniania przestępstw na osobach trzecich. Osoby uzależnione dokonują ( w celu zdobycia środków finansowych na zakup narkotyków) głównie przestępstw kryminalnych przeciwko mieniu np.:

• kradzieży pieniędzy oraz przedmiotów (art. 278 KK)

• kradzieży środków odurzających, substancji psychotropowych, mleczka makowego lub słomy makowej (art.64 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii)

• kradzieży z włamaniem (art.279 KK)

• rozboju (art.280 KK)

• fałszerstwa recept lekarskich (art.270 KK)

Osoby zarabiające na narkomanii, same najczęściej nie będąc uzależnionymi, dokonują przede wszystkim przestępstw związanych ściśle z samymi narkotykami, a określanych w rozdziale 7 („przepisy karne”) ustawy z dn. 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii.

15. WPŁYW ZAŻYWANYCH NARKOTYKÓW NA PRZESTĘPCZOŚC

Amfetaminy i kokaina: posiadają właściwości wzmagania agresywności. Zachowanie przestępcze wywołane jest biochemicznymi i fizjofarmakologicznymi właściwościami substancji mających podwójne działanie. Z jednej strony dają upust ładunkowi agresji, a z drugiej zmieniają zdolność do oceny własnego postępowania i samokontroli. Roślina pod nazwą khat uprawiana w Afryce Wschodniej zawiera główny składnik o działaniu podobnym do amfetamin, który łatwo wywołuje niekontrolowane stany agresji oraz niekiedy wywiera poważne destrukcyjne konsekwencje.

Opium i heroina: oraz ich pochodne z powodu szybkiego i silnego uzależnienia także są powszechnie wiązane z przestępczością, lecz wynika to z potrzeby zdobycia narkotyku. Rozbieżne są natomiast stanowiska, co do wywoływania agresji przez środki halucynogenne, łącznie z haszyszem. Mania prześladowcza - często występujący syndrom choroby - może wywoływać nieobliczalne zachowania agresywne. Haszysz, LSD i amfetaminy mogą wywoływać reakcje tzw. horroru związana ze strachem i paniką, co w konsekwencji doprowadzić może do agresji.

Leki: u lekomanów występują zaburzenia układu nerwowego, funkcji psychomotorycznych, zaburzenia orientacji albo nadmierne zmęczenie spowodowane wyładowaniem aktywności, dlatego często ulegają oni.

16. USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII (z dn. 29 lipca 2005r)

Reguluje przeciwdziałanie narkomanii na wielu płaszczyznach, wśród których można rozróżnic podejście prawno -karne i profilaktyczno -medyczne. W ramach pierwszego podejścia sankce prawno karne mają odstraszac i stanowic zaporę dla tych, którzy sięgnęliby po narkotyki, gdyby te były legalne. Przez swoją dokuczliwośc , sankcje te mają wpływac również na tych, którzy są uzależnieni, tak aby ci z kolei rozstawali się z nałogiem. Ustawa penalizując czyny związane z produkcją, przemytem czy rozpowszechnieniem narkotyków, równocześnie określa szereg zbiegów wychowawczych i edukacyjnych, ukierunkowanych przede wszystkim na młodzież, mających osłabiac zainteresowanie narkotykami i w konsekwencji obniżac na nie popyt. Jej celem jest także pomoc tym, którzy po te środki sięgnęli i uzależnili się od nich. Osoby uzależnione zgodnie z prawem określonym w ustawie, poddają się dobrowolnie oddziaływaniom o charakterze leczniczym, w wyniku czego mają uzyskiwac fizjologiczne i psychospołeczne podstawy do utrzymania abstynencji od narkotyków.

Obecnie obowiązująca ustawa, wskazuje w swych rozwiązaniach na koniecznośc przyjęcia podejścia do problemu narkomanii opartego nie tylko na wymiarze sprawiedliwości ale także na systemie szeroko rozumianej opieki.

Ustawa z 2005 roku zachowała charakter penitencjarno-opiekuńczy. Osoba uzależniona, która popełniła przestępstwo w związku z używaniem narkotyków może uniknąc kary pozbawienia wolności w przypadku skierowania jej przez sąd na przymusowe leczenie i dalszą rehabilitację lub readaptację pod nadzorem wyznaczonej osoby, instytucji lub stowarzyszenia. W takich przypadkach sąd orzeka o zawieszeniu wykonania kary, a po zakończeniu leczenia decyduje czy orzeczoną karę więzienia należy wykonać. W przypadku uchylania się osoby uzależnionej od obowiązku leczenia lub naruszania w rażący sposób regulaminu zakładu do którego została skierowana, sąd może zarządzic wykonanie zawieszonej kary na wniosek osoby lub instytucji sprawującej nadzór nad skazanym.

Omawiana ustawa jednoznacznie określa m.in., że:

• narkomania to „ stałe lub okresowe używanie w celach innych niż medyczne środków odurzających lub substancji psychotropowych lub środków zastępczych, w wyniku czego może powstac lub powstało uzależnienie od nich” (art.,4 pkt.11 ustawy)

• substancja psychotropowa i środek odurzający to „każda substancji pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działająca na OUN (art.4 pkt.25 i 26 ustawy)

• środek zastępczy to „substancja w każdym stanie fizycznym, która jest trucizną lub środkiem szkodliwym, używaną zamiast lub w takich samych celach innych niż medyczne, jak środek odurzający lub substancja psychotropowa”(art.4 pkt.27  ustawy)

17. LEGALIZACJA NARKOTYKÓW W EUROPIE

W większości krajów Europy zabronione jest nie tylko rozprowadzanie i handel ale samo posiadanie narkotyków. W Bułgarii sam fakt posiadania narkotyków grozi karą od 1 do 5 lat więzienia i grzywną do 5 tys. euro. Na Węgrzech posiadacze narkotyków mogą uniknąć kary więzienia poddając się półrocznej terapii, ale tylko wtedy gdy powodem aresztowania była śladowa ilość 1 grama marihuany. Podobnie jest w Austrii. Mniej lub bardziej restrykcyjne przepisy obowiązują w całej Europie. Jedną z najpowszechniejszych używek spośród narkotyków jest zaś marihuana. Nielicznymi krajami, które stosują bardziej liberalne przepisy dot. marihuany są m.in.

• Belgia - dozwolona jest konsumpcja we własnym domu w ilości do 3g

• Czechy - użycie we własnym zakresie legalne(do 15g), handel nielegalny

• Holandia - dostępna legalnie w obrocie handlowym, od 2010 r. zmniejszono dopuszczalny jednorazowo zakup do 3 gram

• Niemcy - można posiadać niewielkie ilości na własny użytek.

18. LEGALIZACJA MARIHUANY W POLSCE

Sejm zniósł w Polsce bezwzględną karę za posiadanie narkotyków. Teraz jeśli prokurator uzna, że ktoś ma narkotyków niewiele, może odstąpić od karania. Posiadanie narkotyków będzie w Polsce bezkarne. Głosami PO, SLD i PSL Sejm przyjął przepis, że prokurator może odstąpić od ścigania zatrzymanego, jeśli stwierdzi, że narkotyków miał niewielką ilość, na własny użytek i pomoże namierzyć dilera. Ustawa nie precyzuje bowiem określenia "nieznaczna ilość narkotyku", nie wiadomo też, co dokładnie oznacza "pomoc w ściganiu dilera". O wszystkim będzie teraz decydował śledczy. Dziś każde złapanie ze skrętem grozi więzieniem. Zmiany proponowane przez ministerstwo sprawiedliwości wywołały w Sejmie awanturę. Platforma przekonuje, że nowy przepis to ratowanie życia młodym ludziom, którzy łapani na posiadaniu skręta mogą trafić do więzienia. W kuluarowych rozmowach wielu jej posłów jednak przyznaje, że niepokoi pozostawienie prokuratorowi wolnej ręki przy ocenie takiej sprawy. Niektórzy zapewniają, że ustawa nie jest łagodniejsza, a ostrzejsza. Bo podwyższono kary dla dilerów. Co ciekawe, jednocześnie twierdzi, że naiwnością jest twierdzenie, że wysokie kary za posiadanie narkotyków odstraszają młodych ludzi.

PODSUMOWANIE

Narkomania to bardzo poważny problem dotyczący współczesnego świata. Niestety liczba narkomanów stale rośnie. Ograniczenie narkomanii jest trudne, gdyż zyski z handlu, produkcji, przemytu narkotyków są ogromne. Kartele narkotykowe działają sprawnie, posługując się korupcją i przemocą. Poszczególne kraje w różny sposób odpowiadają na problem narkomanii. Od kar długoletniego więzienia, a nawet śmierci dla handlarzy, jak w części państw azjatyckich, po próby legalizacji ograniczonej sprzedaży narkotyków. Karalność dotyczy czasami tylko handlarzy, producentów, a niekiedy również kupujących na własne potrzeby.
Skala zjawiska wzrasta, obejmując coraz młodsze osoby, sytuację utrudnia fakt, iż wykrywalność uzależnienia we wczesnym stadium jest sporadyczna ze względu na wielość stosowanych środków, brak wiedzy opiekunów. Najskuteczniejszą metodą walki z narkomanią jest zatem profilaktyka, czyli wszelkie środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się tego zjawiska. Obejmuje ona działania podejmowane przez państwo, samorządy, szkoły i organizacje pozarządowe (m.in. akcje informujące o szkodliwości narkotyków oraz propagujące styl życia wolny od uzależnień), a także działania prawne.

BIBLIOGRAFIA:

1. Jacek Wrona, „Narkotyki, narkomania - krótka analiza problemu”, Częstochowa 2002r.

2. J.Błachut, A.Gaberle, K. Krajewski, „Kryminologia”, wyd. Arche, Gdańsk 2007r.

3. Brunon Hołyst, „Kryminologia”, wyd. LexisNexis Polska, Warszawa 2009r.

4. Brunon Hołyst, „Narkomania, a przestępczośc”, wyd. Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej, Warszawa 1993r.

5. „Problemy narkomanii”- Kwartalnik nr4, Warszawa 2009r.

6. Barbara Ślusarczyk, „Narkomania - problemy prawno kryminologiczne”, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1991r.

7. Internet: http://www.narkomania.org.pl/

Anita Miklaszewska, Dominika Lisowska - Administracja, I rok., stacjonarne, Gr.3

14

---