wada fizyczna - wada danej rzeczy, która uniemożliwia używanie danej rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem wada prawna - ktoś sprzedaje rzecz, której nie jest prawowitym właścicielem Ustawa Zasadnicza (konstytucja) ustawy zgodne z nią rozporządzenia (szczególny przepis wykonawczy danej ustawy) dekrety - moc ustawowa, wydawane przez prezydenta - muszą być zatwierdzone na najbliższym posiedzeniu sejmu( przepisy obowiązuje po zamieszczeniu w Dzienniku Ustaw). vacatio legis - czas od ukazania się ustawy w Dzienniku Ustaw do jej obowiązywania (zwykle ok.14 dni) uchwały - wydawane przez sejm, prezydenta i ministrów zarządzenia - wydawane przez poszcze-gólnych ministrów na podstawie ustaw, rozporzą, uchwał i in. aktów prawnych - zwykle regulują sposób funkcjonowania poszczególnych sfer ministerstw centralne instrukcje - okólniki, wytyczn i pisma ogólne; wydawane także przez ministrów i dyrektorów ogólnych terenowe akty normatywne - np. decyzje wydawane przez pow. Lek. Wet. związane ze zwalczaniem ch.zakaźnych Ustawa z dn. 27 lipca 2001r. „Prawo o ustroju sądów powszechnych”!!!na egz. Sądy: Rejonowe - I instancja Okręgowe - II instancja lub czasem I Apelacyjne - II lub czasem I instancja sprawy → karne - wymagają adwokata → cywilne - adwokat lub radca prawny Proces - postępowanie przygotowawcze + śledztwo prowadzone przez policję Rozprawa gł. odbywa się przed sądem. Potem jest postępowanie końcowe . Podejrzany po przedstawieniu zarzutów przez prokuratora staje się oskarżonym. Oskarżony -ostatni ma głos na rozprawie. Ława przysięgłych ma w Polsce mniejszą rolę. Można mieć 3 adwokat na raz (max). Rodzaje procedury prawnej (postępowanie prawne): Cywilne /karne /administracyjne 2 pierwsze odbywają się przed sądami - orzekają tu sądy powszechne, które dzieli się na 3 kat. (rejonow, okręgow, apelacyj) „Prawo o ustroju sądów powszechnych” Ten podział nie pokrywa się z podziałem administracyjnym kraju. Sądy powszechne sprawują wymiar spra-wiedliwości w zakresie, który nie dotyczy sądów administracyjnych, wojskowych i sądu najwyższego. Sądy dzielą się na wydziały: Cywilny/ karny/ rodzinny (dla nieletnich) sąd pracy/ wydział ksiąg wieczystych W sądzie rejonowym mogą być tworzon sądy grodzkie. Są one tworzone albo w siedzibie sądu rejonowego albo poza nią. Jest to wydział sądu rejonowego albo wydział zamiejscowy tego sądu. Mogą one rozpatrywać sprawy o wykroczenia I instancji, o wykroczenia i przestępstwa skarbowe do kwoty nie wyższej niż 360 działek dziennych oraz o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego i o przestępstwa, które podlegają postępowan uproszczonemu (bez świadków). Sąd okręgowy rozpatruje sprawy II instancji i jest upoważniony do rozpatrzenia niektórych spraw I instancji (sprawy cywilne, karne, gospodarcze). Sąd najwyższy zajmuje się nadzorem nad sądownictwem orzekającym. Sądy apelacyjne obejmują kilka najbliższ okręgów. Sąd apelacyjny w Warszawie ma też wydział lustracyjny. Aby sąd mógł rozpatrywać jakąś sprawę muszą zajść pewne okoliczności - tzw. właściwości sądu: *rzeczowa (przedmiotowa) - określa, do której kategorii sądów należy dana sprawa w I instancji *miejscowa (podmiotowa) - rozstrzyga, do którego spośród właściwych rzeczowo sądów lecz terytorialnie różnie położonych należy dana sprawa *czynnościowa (funkcjonalna) - decyduje o podziale czynności między sądami, które biorą udział w danym procesie (rzadko występuje) Sądy rejonowe rozpatrują wszystkie sprawy z wyj. spraw, dla których zastrze-żona jest właściwość sądów okręgowych, np. sprawy o rozwód rozpatrują sądy rejo-nowe właściwe dla miasta, które jest siedz sądów okręgowych. Minister Sprawiedli-wości może to zlecić innym sądom. Sądy okręgowe: sprawy o prawa niemają- tkowe i roszczenia majątkowe (z wyj. ustalenia lub zaprzeczenia ojcostwu) Spr. o ochronę praw autorskich i praw wynikając z opatentowanych wynalazków sprawy o roszczenia wynikające z prawa prasowego sprawy o prawa majątkowe, których wartość sporna przekracza 15 tyś. zł sprawy o świadczeniach na rzecz państwa Sąd rejonowy może przekazać sprawę (przed pierwszą rozprawą) do sądu okręgowego jeśli są jakieś wątpliwości prawne. Sąd okręgowy może ją jednak zwrócić jeśli uzna powód za mało ważny i wtedy sąd rejonowy musi ją rozpatrzyć. osoba fizyczna - każdy człowiek od chwili urodzenia do chwili śmierci osoba prawna - jednostka organizacyjna powołana do określonych celów, którą przepis prawny uznaje za samodzielny podmiot prawa cywilnego Postępowanie cywilne: - wszczyna je strona:→ której prawo zostało naruszone → która chce zapobiec naruszeniu swego prawa i w tym celu żąda wydawania przez sąd odpowiedniego orzeczenia - może być bezpośrednio wszczęte przez stronę, która posiada: → zdolność do czynności prawnych czyli zdolność do nabywania praw i zdolność zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych → zdolność prawna - możność: występowania w roli podmiotu stosunków cywilno-prawych, posiadania praw i obowiązków wynikających z prawa cywilnego Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Pozwala ona w określon - nie zgłosi do powiatowego lek. wet. że wystąpiła choroba zakaźna 24h od momentu ujawnienia się choroby (świerzb u owiec) Tabelka: 15dni - łykawość, dychawica świszcząca, wartogłowie, świerzb owiec 30 dni - gruźlica norek, schorzenia oka u koni Zawiadomienie - o wystąpieniu wady w określonym terminie pod karą utraty prawa do zadośćuczynienia Termin roszczeń - okres w ciągu którego przysługuje kupującemu dochodzenie sądowe; po nim sprzedający nie odpowiada z tytułu rękojmi, mimo że został zawiadomiony o wadach Sprzedawca, który podstępnie zataił wadę - nie obowiązują go te terminy Terminy oznaczone w dniach kończą się z upływem ostatniego dnia bez uwzględnie dnia transakcji. Terminy określane w tyg. czy miesiącach kończą się z końcem dnia odpowiadającego nazwą lub datą dniu sprzedaży lub dnia następnego gdy brak odpowiednika np. od wtorku do wtorku następnego tyg. (1 tydz. rękojmi), od 20.1. do 20.2. do 24h ( 1 m-c). Lekarz weterynarii na biegłego: - w przypadku niewyjaśnionej, nagłej śmierci zwierzęcia - wady pasz treściwych - masowe upadki i zachorowania, wyniki badań paszy - zanieczyszczenia bakteryjne, grzyby, zły stosunek komponentów lub niezgodne z normą Kroki wyjaśniające zależą od właściciela w gospodarstwach prywatnych i spółkach. W gospodarstwach uspołecznionych przypuszczenie zawinienia przez konkretna osobę - podlega odpowiedzialności karnej lub cywilnej. Orzeczenie lek. wet. jako biegłego niezależnie od innego śledztw może wnieść rozstrzygające dane. -zanieczyszczenie środowiska naturalnego - nadmiar metali ciężkich, środki ochrony roślin, omyłkowe opryski, spłukiwanie nawozów i kumulacja w najniżej położonych miejscach (pastwiska ) - często dotyczy pszczół i ryb - zatrucia zwierząt futerkowych, psów - śmierć zwierząt łownych - sprawy o kłusownictwo - wadliwe i nieumiejętne stosowanie zabiegów chirurgicznych, położniczych, ignorancja, nieznajomość nowych technik (sprawy o pozbawienie prawa wykonywania zawodu) - nieprzestrzeganie przepisów sanitarno-wet. o zwalczaniu chorób zakaźnych (duża śmiertelność zwierząt, rozprzestrzenianie, zwalczanie, zoonozy). Dotyczy też właściciela. Niedopełnienie w/w obowiązków przez lek. wet. - ma współpracować z lek. med. ludzkiej i IW (głównie przy grzybicach, ukąszeniach, ospie, durze brzusznym, zakażeniach pokarmowych) - kontrola nad środkami spożywczymi pochodzenia zwierzęcego - wykroczenia: - nielegalny ubój - brak oględzin lek. wet. - nieprzestrzeganie przepisów san.-wet. w miejscach uboju, przetwórstwa, sklepach - niedbałe badanie lek. wet. Rodzaj biegłych: Osoba posiadająca wiedzę specjalistyczną staje się biegłym, gdy na mocy odpowiedniego postanowienia dostanie status biegłego. Biegły może być: 1. Stały - sądowy lub z listy administracyjnej sądu - osoba, która zgodnie z przepisami Min. Sprawiedliwo z 08.04.1987r. „w sprawie biegłych sadowych i tłumaczy przysięgłych” została wpisana na listę sądu oraz ma prawo posługiwać się tytułem i pieczątką. Ustala prezes sadu okręgowego, a nie rejonowego. Sąd zgłasza się do uczelni, instytucji o wskazanie takich osób, które posiadają wiedze teoretyczną i praktyczna na dany temat oraz o nieskazitelnym charakterze. 2. Biegły w danej sprawie 3. Instytuty naukowe, naukowo-badawcze Prezes sadu okręgowego: - przeprowadza w sądzie rozeznanie potrzeby ustanowienia stałego biegłego sądowego - prosi zakład pracy o wskazanie osoby i opinii o kandydacie - rozpatruje podanie (z dokumentacji) kandydata - wydaje decyzje o powołaniu stałego biegłego sądowego Wymagania dla biegłych: - obywatelstwo polskie i korzystanie w pełni z praw cywilnych - ukończone 25 lat, nie ma górnej granicy wieku - nieskazitelny charakter - posiadani teoretycznych i praktycznych wiadomości specjalnych - biegły ma dać rękojmie należytego wykonywania obowiązków - wydaje zgodę na bycie biegłym - gdy kandydat pracuje w służbie państwowej to dodatkowo wymagana zgoda przełożonych - czasem wymagane jest potwierdzenie kwalifikacji - dyplom, specjalizacje, kursy, ale kandydat nie musi mieć wyższego wykształcenia - ten sam biegły może być przy różnej liczbie sądów - kadencja trwa 3 lata lub krócej, ale koniec przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego - można przedłużyć na wniosek prezesa sądu lub z inicjatywy biegłego. Prezes musi sprawdzić czy biegły z tej specjalności jest jeszcze potrzebny, jaka była współpraca z tą osoba (poziom jej opinii, czy były dotrzymywane terminy) - przymusowe doprowadzenie biegłego - przy opieszałości, niedotrzymywaniu terminu - brak wymagań kwalifikacji moralnych (ale ma być bezstronny, sumienny) Biegły powołany w danej sprawie: - musi posiadać wiadomości specjalne - powoływany przez organ procesowy - powołanie „ad hoc” - na gorąco -

przypadkach wynikających ze stosunków międzyludzkich na wystąpienie na drodze procesowej do określ osob z roszczeniem. roszczenie - uprawnienie do żądania od określone os. określonego zachowania się zdolność procesowa - jest to możność do występowania w procesie, co wyraża się możnością osobistego uczestnictwa w nim Pełną zdolność do czynności prawnych maja os. fizycz z chwilą ukończeni 18 lat. Ograniczoną zdolność do czynn prawnych mają: - osoby fizyczne w wieku 13-18 lat - osoby ubezwłasnowolnione częściowo (musi mieć przedstawiciela w sądzie) Brak zdolności do czynności prawnych mają: - osoby do lat 13 - osoby powyżej 13 lat ubezwłasnowolnio całkowicie (nie są w stanie kierować swoi postępowaniem, np. alkoholicy, narkom) Osoba cywilna może podejmować zdolność prawną ale musi mieć swojego przedstawiciela który jest do tego uprawn. Odpowiedzialność karna - uzależniona jest od ukończenia 17 roku życia - trzeba ją odróżnić od zdolno procesowej - w niektórych przypadkach może być obniżony wymagany wiek Skład sądów: I instancja - najczęściej 1 sędzia (przewodniczący) i 2 ławników - czasami prezes sądu może powołać 3 sędziów zawodowych, gdy występuje szczególne zawiłość lub sprawa precedensowa II instancja - zawsze w składzie 3 sędzió Czasami sędzia może być wyłączony ze sprawy: - gdy jest stroną lub pozostaje z jedną z tych stron w takich stosunku prawnym, który oddział ływuje na jego prawa i obowiązki - w sprawach dotyczących małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, powinowatych bocznych do czwartego stopnia - w sprawach, które dotyczą osób związa. z nim przez kuratelę lub opiekę - w sprawach, w których był lub jest radcą prawnym jednej ze stron - w sprawach, w których w niższej instanc brał udział w wydaniu zaskarżone orzecze Jest to tzw. „wyłączenie sędziego”. Wniosek o to może złożyć pisemnie lub ustnie strona sprawy jeżeli ma ku temu uzasadnione powody. Wszczęcie sporu - jeśli zachodzą okolicz ności skłaniające do wniesienia sprawy na drogę sądową to wnosi on (musi mieć zdolność procesową) (lub jego przedsta-wiciel) pozew do sądu (pismo procesowe) skierowane przeciwko stronie z żądaniem wydania wyroku proces - postępowanie, w którym oprócz sadu występują uczestnicy w charakterze dwóch przeciwstawnych stron powód / powódka - strona inicjująca postępowanie cywilne pozwany - strona, przeciwko której skierowane jest roszczenie powoda (z reguły zajmuje postawę obronną) pozew - pismo procesowe skierowane do sądu z żądaniem wydania orzeczenia o określonej treści Wszczęcie sporu - jeżeli zajdą okoliczno ści, które skłaniają kogoś do wystąpienia na drogę procesową to wnosi on do sądu pozew -w jednej sprawie może występow kilka osób w roli pozwanyc lub powodów - czasami mogą występować też osoby trzecie - interwencja główna, poboczna i przypozwanie interwencja główna - jeżeli w procesie biorą udział osoby trzecie (osoby, które występują z roszczeniem o rzecz lub prawo o które toczy się rozprawa między danymi osobami), mogą one wytoczyć powództwo przeciw dwóm stronom głównym (tylko w I instancji) (art. 75 kodeksu Cywilnego) interwencja poboczna - każdy kto jest zainteresowany aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron (interient uboczny) może się wypowiadać w I i II instancji przypozwanie - gdy jedna ze stron w razi niekorzystnego rozstrzygnięcia dla niej sprawy zrzuca winę na osobę trzecią i wzywa ją do zeznawania i stawienia się przed sądem przedstawiciele ustawowi - dla nieletnich - osobiście lub przez pełnomo (adwokata) - w przedsiębiorstwie funkcje taką pełni pracownik z pełnomocnictwem np. radca prawny koszty procesu - strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi i sądowi wszelkie koszty - zwolnienie od kosztów sądowych: - strona, która dochodzi ustalenia ojcostw - roszczenia alimentacyjne - prokurator - kurator wyznaczony przez sąd orzekając lub opiekuńczy dla danej sprawy pozew - pismo procesowe, zawiera: - miejscowość i datę - imię nazwisko i adres powoda lub jego pełnomocnika - nazwa sądu, do którego jest skierowany - imię, nazwisko i adres powoda i pozwan - oznaczenie wartości przedmiotu sporu - oznaczenie rodzaju pisma - osnowa wniosku - uzasadnienie wraz z dowodami na poparcie przytoczonych okoliczności - podpis powoda lub jego pełnomocnika - wymienienie załączników (art. 178 K. C Osnowa wniosku w pozwie powinna zawierać dokładne określenie roszczenia oraz różne wnioski np. o: - nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności - przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność powoda - wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych - dokonanie oględzin - polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich Rozprawa sądowa Skutki wniesienia pozwu do sądu: - przesłanie odpisu pozwu stron pozwanej - niemożność wytoczenia powództwa o to samo roszczenie - można wnieść pozew o inne roszczenia (powództwo wzajemne) natychmiast lub do konkretnej sprawy - gdy zostanie mu doręczone postanowienie staje się biegłym i może przystąpić do sprawy - nie jest konieczna zgoda instytucji, która zatrudnia danego biegłego Urzędy lub instytucje w roli biegłego: - gdy problem jest bardzo złożony i wymaganych jest wielu specjalistów - wyznaczenie osoby, która złoży wyjaśnienia w sądzie lub pisemnie, - osoba ta nie może wygłaszać swojej opinii tylko instytucji - opinia ta nie ma większej mocy niż opinia pojedynczego biegłego Postanowienia powołań biegłego: - dwa rodzaje: → z urzędu → na wniosek strony - osoba uzyskuje status biegłego dopiero gdy dostanie odpowiednie pismo urzędowe - formy postanowienia: → pisemna → zgłoszenie ustne - osobiście lub telefonicznie (wyjątkowo), jeżeli muszą być szybko przeprowadzone oględziny zwłok - jeśli zostaniemy poinformowani ustnie lub telefonicznie to trzeba potwierdzić ten fakt u odpowiedniego organu oraz dane osoby która nas o tym informowała; później musi być pisemne potwierdzenie - osoba powiadamiana ustnie może domagać się bliższych i dokładniejszych informacji co do zdarzenia, bo trzeba wziąć odpowiednie narzędzia, można również powiadomić organy ścigania - zawiadomienie takie powinno zawierać: → nazwę instytucji, zakładu lub osobę → specjalność z zakresu kompetencji → termin wykonania → pytania szczegółowe → krótka informacja o sprawie → podstawę prawną wzywająca do wydania opinii → inne szczegóły - obowiązek zachowania tajemnicy, dane z postępowania, co ułatwia pracę biegłego - w praktyce w postępowaniu powołania biegłego może nie być pewnych elementów - tzw. postępowanie ułomne - pismo musi zawierać akty prawne: → oznaczenie organu procesowego → imię i nazwisko biegłego → określenie zadań → podpis organu procesowego Wyłączenie biegłego ze sprawy może nastąpić z mocy prawa oraz na wniosek stron. Pewne kategorie osób nie mogą być biegłymi: - osoba, której dana sprawa bezpośrednio dotyczy - osoba, która jest małżonkiem jednej ze stron - osoba, która jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do pokrewieństwa dzieci osób wymienionych kurateli i opieki - osoby biorące udział w sprawie - obrońcy, prokurator, pełnomocnik lub osoby robiące postępowanie przygotowawcze - osoba, która w danej sprawie jest świadkiem - osoba, która jest obrońcą oskarżonego lub udziela mu porady prawnej - osoba duchowna, która spowiadała oskarżonego w okolicach sprawy - osoba najbliższa - osoba pozostająca w szczególnie bliskim stosunku osobistym - np. byli małżonkowie mimo ustania małżeństwa po rozwodzie nie mogą być biegłymi nawet jeśli wyrazili zgodę Strona może złożyć wniosek na każdym etapie postępowania o odwołanie biegłego, jeśli ma powody sądzić, że biegły nie jest obiektywny oraz jeśli nie ma zaufania do niego odnośnie wiedzy i doświadczenia. Obowiązki biegłego: 1.Konieczność podjęcia się funkcji biegłego, gdy zostanie podjęte takie postanowienie: - każdy kto posiada wiadomości specjalne jest zobowiązany do wypełniania funkcji biegłego, do stałych biegłych, instytucji naukowych, innych instytucji, które wykonują ekspertyzy - wyjątki uchylenia się od roli biegłego: → jeżeli nie posiada odpowiednich warunków technicznych → pojawi się z wyjaśnieniem o nawale pracy (nie zawsze przychyla się do tego) → osoba może odmówić wykonania ekspertyzy z braku kwalifikacji, ale musi go udokumentować - biegły może wnosić o niemożności wykonywania roli biegłego w przypadku: → obłożnej choroby → urlopu lub wyjazdu służbowego - organ może nałożyć sankcję na biegłego, który nie stawił się na wezwanie i nie usprawiedliwił swej nieobecności oraz niewykonania zadania - osoba, która nie może się stawić na wezwanie musi usprawiedliwić się podając przyczynę - stały biegły sądowy: → może zrezygnować ze swojej funkcji → prezes może odwołać go przed upływem odpowiedniego czasu, osoba taka ma nadal możliwość podjęcia się tej funkcji w późniejszym czasie 2. Stawiennictwo na żądanie organów procesowych: - korzyści wynikające z udziału biegłego w rozprawie: - biegły musi zostać w sądzie do czasu jego zwolnienia przez organ prowadzący sprawę - czasami biegły może się nie stawić na wezwanie gdy: → choroba, o której musi powiadomić organ procesowy → inna ważna przyczyna, która musi być motywowana 3. Złożenie przyrzeczenia - określone jest to w kodeksie:- „świadom swych słów i odpowiedzialności prawnej powierzone mi obowiązki wypełniłem z całą odpowiedzialnoś i zaangażowaniem” - każdorazowo składa się przyrzeczenie w sądzie przed pytaniem

- odpowiedź na pozew musi udzielić j.g.u. - osoba fizyczna nie ma takiego obowiąz, lecz może udzielić odpowiedzi. Wyznaczony przewodniczący sądu wyzna termin rozprawy i sędziego. Rozprawa ma charakter jawny. Jawność może być zniesi gdy zagraża porządkowi społecznemu. Po wywołaniu strony odczytują swe roszczenia ustnie, przedstawiają dowody i podstawy prawne a prokurator może zabr- ac głos w każdym momencie sprawy. Każda ze stron składa pisemne oświadcze odnośnie sprawy. Sąd wydaje wyrok, który jest nieprawomocny. Spraw cywilne mogą być uregulowane drogą ugody zanim zostaną wniesione do sądu. Postępowanie pomocnicze jest działanie mającym charakter pomocniczy w stosun do innych poczynań sądu, np.: - sąd w trosce o zabezpieczenie wykonalności orzeczenia wydaje zarządzenie tymczasowe - przedsięwzięcie sądu podejmowane w przypadku zaginięci lub zniszczeń akt spr Orzeczenie: → kończy sądowe postępowanie cywilne → wskazuje na skutki prawne ustalonego stanu faktycznego w stosunku do stron Postępowanie egzekucyjne: - jest przymusową realizacją obowiązując w konkretnym przypadku normy prawnej - ma miejsce w przypadku, gdy osob zobowiązana nie chce dobrowolnie wykonać swego obowiązku - czynności związane z jego wykonaniem reprezentuje komornik Ugoda (postępowanie pojednawcze): - przez ugodę powód i pozwany czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego, w tym celu aby zlikwidować spór istniejący między nimi - ugodę mogą zawierać strony w każdym stadium postępowania cywilnego - ugoda zawarta przed sądem stanowi podstawę przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego - skład sądu jest jednoosobowy (jest to w sądzie rejonowym) - sędzia na pierwszym posiedzeniu może skłaniać strony do zawarcia ugody Zawieszenie postępowania: - gdy zajdą okoli. zawarte w art. 173 i 174 - z mocy prawa (art. 173): zaprzestanie czynności przez sąd wskutek zadziałania siły wyższej (np. ewakuacja sądu) - z urzędu (art. 174): - w razie śmierci strony lub przedstawiciel - w razie utraty zdolności procesowych - w razie utraty charakteru przedstawiciel - gdy w składzie organów prawnych zachodzą braki, które uniemożliwiają ich działanie - gdy strona lub ich przedstawiciele są w miejscu pozbawionym komunikacji i nie mogą stawić się na rozprawę na czas - jeżeli w stosunku do strony wszczęto postępowanie upadłościowe (dotyczy rzeczy o które toczy się sprawa) Prokurator występuje najczęściej w spraw o przestępstwa (kodeks karny), ale może również występować w spraw. cyw: - może wytoczyć powództwo - może wstąpić do postępowania w każdym etapie procesu - może zaskarżyć orzeczenie sądu postępowanie cywilne - rozpoznawanie spraw, które dotyczą stosunków między ludźmi i powstały w sferze spraw majątkowych lub rodzinnych kodeks cywilny - reguluje stosunki cywilno-prawne pomiędzy: - jednostkami gospodarki uspołecznionej - osobami fizycznymi - jednostkami gospodarki uspołecznione j oraz osobami fizycznymi osoba fizyczna - każdy człowiek od chwili urodzenia do chwili śmierci osoba prawna - jednostka organizacyjna powołana do określonych celów, którą przepis prawny uznaje za samodzielny podmiot prawa cywilnego - ma 3 elementy: ludzki, majątkowy, organizacyjny - np. *jednostka gospodarki uspołecznionej (państwowa) *jednostka prawna *jednostka prawna, która nie jest jednostką uspołecznioną np. spółka, parafi Kodeks Cywilny ma 3 części, z których każda ma księgi. Część I Księga I: Proces. - wszystkie zagadnienia związane z prow-adzeniem procesu, składy sądów, strony, koszty, określone postępowanie w spraw-ach stosunków małżeńskich, ubez. społec Księga II: Postępowanie nieprocesowe. - gł. zawiera sprawy z zakresu prawa osobowego - ubezwłasnowolnienie, stwierdzenie zgonu, sprawy dotyczące opieki i kurateli i sprawy spadkowe Księga III: Sąd polubowny Księga IV: Sposób postępowania gdy zaginą akta Część II Księga I: Postępowanie zabezpieczające Księga II: Postępowanie egzekucyjne W części II zawarte jest postępowanie w sprawach gospodarczych (w sądach gospodarczych) - rozpatrywanie spraw majątkowych lub cywilnych pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Część III (przepisy z zakresu międzynar odowego postępowania cywilnego) Księga I: Jurysdykcja krajowa Księga II: Postępowanie Księga III: Orzeczenia sądów zagrani-cznych i ugody zawarte między tymi sąda Brak postępowania w spr.gospodarczych. Sądy rejonowe - wartość sporu nie przekracza 15 tyś. zł. ale nakaz zapłaty niezależnie od wartości sporu Sądowe postępowanie cywilne: - jest zorganizowanym za pomocą stosunków prawno-procesowych działaniem organów sądowych z udziałem zainteresowanych stron - ma na celu ochronę społecznych i indywidualnych interesów - co jest osiągane przez stosowanie odpowiedniej normy prawa cywilnego (K.C., K.P.C.), rodzinnego lub pracy Odpowiedzialność cywilna w weteryna: - regulowana przepisami kodeksu cywilnego w art. od 415 do 449 - określają stosunki cywilno-prawne i czyny niedozwolone: art. 415 : kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę zobowiązany jest do jej 4. Sumienne wykonanie ekspertyzy: - obejmuje: badanie wstępne, czynność dowodową i opracowanie opinii - lekarz weterynarii może wykonać wiele badań: badanie kliniczne, sekcyjne, może przeprowadzać wizje lokalne - określenie warunków życia zwierząt, specjalistyczne badania, ekspertyzy, w zakładach higieny weterynaryjnej - biegłemu przysługuje prawo do udziału w przesłuchiwaniu świadków lub oskarżo - może on również zadawać pytania oraz badać akta, księgi, rachunki, sposoby przechowywania leków - sumienne badanie często pozwala wykryć pozorne szczegóły, które mają później ważne znaczenie dla sprawy - organ procesowy musi dostarczyć do badania materiały dowodowe → gdy ich nie prześle to biegły ma prawo odmówić wydania opinii 5. Bezstronne wykonanie ekspertyzy: - należy unikać sformułowań pod adresem którejś ze stron - biegły powołany nie może wydać opinii dla jednej ze stron 6. Osobiste prowadzenie badań: - biegły nie może działać za pośrednictwem pełnomocnika lub zastępcy, bo to on w pełni odpowiada za badania i za wnioski z tych badań - biegły powinien przeprowadzać konsultacje, zwłaszcza przy zagadnieniach zawiłych i dużej ważności u innych specjalistów - konsultacje takie muszą być odnotowane w sprawozdaniu, kto ich udzielał i na czym pomoc danej osoby polegała - gdy dana ekspertyza była wykonana przez kilka osób to nie może ona być podpisana przez tego, który nie brał w niej udziału 7. Sporządzenie opinii - najczęściej pisemnej: - strony mogą domagać się opinii na piśmie, ale decyduje o tym organ proceso - biegły powinien sporządzić sprawozdanie opisujące metody badań z uwzględnieniem materiałów dowodowych Podstawy opracowania opinii: A.Spostrzeżenia osobiste biegłego, które powstały w wyniku badań własnych (badanie kliniczne, sekcyjne) B.Wyniki pracy uzyskane czasie postępowania dowodowego - przesłuchiwanie, przeszukiwanie i inne czynniki przeprowadzane przez organy ścigania C.Uwagi, wnioski i spostrzeżenia na podstawie materiałów dowodowych przesłanych biegłemu przez organ procesowy D. Konfrontacja wyników z porównywaniem danego faktu w sprawie z wiedzą zawartą w literaturze 8. Terminowe przekazanie opinii organowi procesowemu: - za nieusprawiedliwione niedostarczenie opinii grożą kary porządkowe - organ procesowy, a nigdy biegły doręcza opinię stronom - gdy biegły nie może dotrzymać terminu dostarczenia opinii to może on się zwrócić do organu procesowego o dodatkowy termin 9. Zgłoszenie o przestępstwie: - organ kierujący może zmienić lub poszerzyć zakres pracy biegłego - biegły nie jest świetle procesu osobą prawną 10. Zachowanie tajemnicy: - wynika ono ze szczegółowyc przepisów - zabezpieczenie tajemnicy państwowej lub służbowej 11. Stały obowiązek dokształcania się biegłego PRAWA BIEGŁYCH: 1.Wzmożona ochrona prawna: - podczas pracy uzyskują dowody zgodne z prawdą obiektywną, praca wolna od przymusu - jest on pod ochroną prawną, którą zapewnia mu kodeks karny (od 6 m-cy do 6 lat dla osoby, która przymusza biegłego do wydania opinii - postępowanie sądowe i administracyjne art. 253) - przestępstwo przemocy - dokonane, gdy celem sprawcy było wywarcie wpływu na biegłego, nawet gdy nie odniosło skutku - groźba bezprawna - szantaż - groźba karna - grożenie popełnieniem przestępstwa - biegły nie korzysta z ochrony, nie jest uznany za funkcjonariusza publicznego 2.Odmowa udzielania opinii gdy materiały są niewystarczające: - zlecone zadanie specjalistyczne przekracza wtedy wiedzę jaką posiada w danym okresie biegły - gdy dowody rzeczowe nie były należyci zabezpieczone lub uległy zniszczeniu - próbka do badania jest zbyt mała, aby można było uzyskać wynik 3.Składanie wniosku o przeprowadzenie działań uzupełniających materiał: - przeważnie ocenia to tylko biegły - wnioski o: → powoływanie dodatkowych biegłych → powoływanie dodatkowy dokumentów → oględziny miejsca lub zwierzęcia → przesłuchiwanie dodatkowych osób → zebranie nowego materiału procesowe → eksperymenty sądowe 4.Udostępnienie biegłemu materiałów dowodowych i akt sprawy: - organ decyduje o udostępnieniu i dostarczeniu materiałów koniecznych do wydania opinii - biegły z własnej inicjatywy wykonuje badania, które uzna za stosowne - niezbędne jest dostarczenie akt sprawy biegłemu w celu wydania opinii, które biegły może przeglądać w siedzibie sądu lub mogą one być przesłane na adres dom. - biegły zobowiązany jest do przestrzegania tajemnicy 5.Zadawanie pytań osobom przesłuchiwanym za zgodą organu prowadzącego przesłuchania: - zasada swobodnego wypowiadania - kontraktoryjność 6.Obecność przy czynności dowodowych: - biegły może powoływać się na zeznania świadków - biegły sporządza opinie alternatywne

naprawienia art. 417: Skarb Państwa ponosi odpowied za szkodę wyrządzoną przez Insp. Wet. przy wykonywa powierzonych im czynno art. 431: kto zwierzę chowa lub się nim posługuje zobowiązany jest do naprawieni wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego czy było pod jego nadzorem czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on ani osoba za którą ponosi odpowiedzialnośc nie ponosi winy art. 444: w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty § 2. Jeżeli poszkodowany stracił całkowitą lub częściową zdolność do pracy zarobkowej lub wzrosły jego potrzeby lub zmniejszyły się widoki na przyszłość może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. art. 445: w przypadku przewidzianym w poprzednim art. sąd może przyznać poszkodowanemu zasiłek lub rentę Postępowanie karne: Odpowiedzialności karnej podlega ten, kto dopuszcza się czynu społecznie niebezpiecznego, zabronionego pod karą przez ustawę, która obowiązuje w momencie popełnienia czynu. Kodeks określa, które czyny są przestępstwami a które zbrodniami. zbrodnia - czyn zagrożony kara pozbaw-ienia wolności na czas nie krótszy niż 3 la występek - czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie niższy niż 3 m-ce lub grzywną wykrocznie - czyn za który grozi kara do 3 m-cy albo grzywna Kary dodatkowe: - pozbawienie wolności na 1-10 lat - pozbawienie praw publicznych - zakaz prowadzenia pojazdów mechanich - zakaz zajmowania określonyc stanowisk - przepadek mienia. Sprawy karne rozpatrywane są w sądach powszechnych rejonowych, okręgowych i apelacyjnych. O właściwościach rzeczowych sądów karnych rozstrzygają sądy II instancji. I instancja - sąd rejonowy: wszystkie sprawy z wyj. tych, których rozpatrywani e zastrzeżone jest dla sądów okręgowych II - sądy okręgowe: rozpatrywane są sprawy odwoławcze dla sądów rejonowyc Wszelkie sprawy rozpatruje sąd w miejscu przestępstwa lub tam gdzie mieszka osoba podejrzana. W postępowaniu karnym występuje: Pokrzywdzony - jego dobro prawne zostało naruszone lub zagrożone Podejrzany - przed ukończeniem 17-tego roku życia musi mieć obrońcę z urzędu, odpowiad za niego rodzice i opiekunowie. Po 17-tym roku życia można samemu dochodzić swoich praw a poniżej 17-tego trzeba mieć przedstawiciela. Wszczęcie postępowania karnego: Są 2 rodzaje oskarżenia - oskarżenie publiczne (prokurator, policja, pracownic ochrony państwa) i oskarżenie prywatne. 1.Postępowanie przygotowawcze - śledztwo, dochodzenie - czuwa nad nim prokurator lub policja, wykrycie przestęp stwa, złapanie sprawcy, utrwalenie dowodów dla sądu; pozytywne → wniesienie aktu oskarżenia 2.Postępowanie przed sądem - sąd po przyjęciu aktu oskarżenia doręcza go oskarżonemu, wyznacza termin rozprawy, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego wydaje wyrok przymus adwokacki - niezależnie od prawa korzystania z pomocy obrońcy, gdy oskarżony odmawia skorzystania z niego - istnieje zawsze przed sądem okręgowym i gdy oskarżony ma poniżej 17-tu lat, jest głuchy lub niemy, lub gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności - w takich przypadkach prezes sądu wyznacza obrońcę z urzędu. Sądy stanowią trzecią władzę oprócz władzy ustawodawczej i wykonawczej Najwyższe organy sądowe (trybunały): - działanie tych organów stanowi ważny element 1. Trybunał Konstytucyjny: - nie jest to sąd w zwykłym rozumieniu - działa w sprawach wydając orzeczenia, członkowie mają te same obowiązki co członkowie Sądu Najwyższego - rozpoznaje pytania prawne, które zadawane są przez sądy rewizyjne - rozpatruje wnioski uprawnionych podmiotów (orzekanie o zgodności ustaw z konstytucją) - ustala powszechną wykładnię prawa - udziela odpowiedzi na pytania prawne co do zgodności aktu prawnego z konstyt. - ma zwykle niewiele spraw do rozpatrze, ale są to sprawy poważne, często dotyczące dużych grup ludności - orzeczenia stwierdzają zgodność lub nie z konstytucją - orzeczenia te są ostateczne, sejm nie może ich uchylać, jedynie określa termin ich poprawienia - wywołuje skutek bezpośredni → organ administracji, który wydał taki akt jest zobowiązany w terminie 3 m-cy do przedłożenia zmian lub uchylenia go w całości lub częściowo; gdy brak to ten akt prawny traci moc i przestaje obowiązywa 2. Trybunał Stanu: - niezawisły organ, przed którym może być realizowana odpowiedzialność osób na najwyższych stanowiskach Sąd Najwyższy: - kiedyś był sądem powszechnym jako organ odwoławczy - jest naczelnym organem sądowym, który sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych - zapewnia prawidłowość i jednolitość wykładni prawa - sprawuje nadzór judykacyjny, zastrzeżony tylko dla niego - może: rozpoznawać rewizje nadzwyczaj podejmować uchwały, które budzą wątpli podejmować uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne w sprawach wątpliwy - rola: rozpatruje tylko sprawy nadzwycz odpowiada na pytania prawne sądów niższej instancji - może cytować wyjaśnienia oskarżonego pod warunkiem, że brał w nich udział 7.Udokumentowanie opinii ustnej - protokołowanie: - ekspert nie podpisuje protokołu - KC i KK umożliwiają nagrywanie osób, ale muszą być one o tym poinformowane - ogólna opinia na życzenie biegłego może być odczytana i uzupełniona 8.Ustosunkowywanie się do treści opinii odmiennej: - biegły ma prawo bronić swej opinii ale dopiero w rozprawie sadowej, a poza rozprawą również wtedy, gdy organ zażąda wyjaśnień 9.Zgłaszanie okoliczności sprzyjających naruszeniu prawa: - zamieszczanie w opinii uwag i wnioskó - w przypadku stwierdzenia uchybień zgłaszanie tego policji, prokuratorowi, którzy zawiadamiają organ nadzorujący daną osobę 10.Prawo do składania zeznań: - naruszenie interesu biegłego - zażalenie na postanowienie o ukaraniu grzywną w przypadku niedotrzymania terminu (termin składania zażalenia wynosi 7 dni) Odpowiedzialność karna biegłego: - występuje bardzo rzadko; w Polsce nie wystąpił taki przypadek - występuje w przypadku gdy: biegły wyda świadomie fałszywą opinię, sfałszowanie dowodu rzeczowego Przekupstwo, zacieranie śladów przestępstwa, ujawnienie tajemnicy państwowej, służbowej lub danych znanych z postępowania Sankcje: - art. 233 Kodeksu Karnego - odpowied- zialność w związku z zafałszowaniem lub zatajeniem wiadomości: - kto składa zeznania mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę podlega karze pozbawienia wolności do lat 5 - warunkiem odpowiedzialności jest aby przyjmujący zeznanie uprzedził biegłego o odpowiedzialności karnej lub odebrał przyrzeczenie - ustęp paragrafu 3 - nie podlega karze kto nie wiedząc o prawie odmowy zeznania, składa fałszywe zeznanie z powodu obawy o swoje zdrowie lub życie, lub z powodu obawy odpowiedzialności karnej - złagodzenie kary mimo fałszywych zeznań w przypadku gdy: 1. dotyczy okoliczności nie mających wpływu na rozstrzygnięcie sprawy 2. sprawca sprostuje fałszywe zeznanie zanim nastąpi rozstrzygnięcie sprawy Jest to jednak karalne niezależnie czy należy do sprawy czy też nie, bo zeznający zobowiązany jest do zeznania prawdy, jest to czyn godzący w prawidłową działalność sądu. Podstawa do skazania biegłego: - złożona opinia podaje nieprawidłowe fakty albo wyciągnął z faktów wnioski niezgodne z daną dziedziną wiedzy - nie podaje wniosków wynikających z badania - gdy opinia wynika ze świadomego działania biegłego wbrew jego wiedzy lub przewiduje taką opinię i na nią się godzi Niezachowanie tajemnicy państwowej: - wiadomości związane z obroną, bezpieczeństwem lub innymi ważnymi interesami kraju - tajemnica służbowa - może narazić interes społeczny lub innej jednostki lub poszczególnych osobników - odpowiedzialność karna: §1. Kto ujawnia tajemnicę (wiadomość) państwową podlega karze pozbawienia wolności od 3 mi-cy do lat 5 Tajemnica dotycząca obronności lub interesu RP - 6 m-cy do lat 8 §3. Kto nieumyślnie ujawnia wiadomości określone w poprzednim paragrafie, z którymi zapoznał się w związku z funkcją, podlega karze pozbawienia wolności do 1 roku Gdy zostanie ujawniona cudzoziemcowi - 6 m-cy do lat 8 Tajemnica dotycząca postępowania przygotowawczego lub postępowania przed sądem: - art.241 - kto bez zezwolenia rozpowiada publicznie wiadomości z postępowania przygotowawczego podlega grzywnie, ograniczeniu wolności lub pozbawieniu wolności do lat 2 - także ten, kto rozpowiada wiadomości z rozprawy sądowej z wyłączeniem jawności (bez zgody ujawnienia przebiegu, za zamkniętymi drzwiami) - źródło wiadomości jest obojętne dla odpowiedzialności sprawcy (akta sprawy, osoby przesłuchujące, śledztwo, dane uzyskane z własnych spostrzeżeń) - gdy rozpowszechnia się wiadomości z postępowania z bezprawnym ujawnieniem tajemnicy państwowej - dochodzi do kumulacji kar (surowsza kara) Moc dowodowa opinii: - biegły - dostarcza organom procesowym nowych danych dowodowyc - opinia musi spełniać warunki co do treści i formy - organ prowadzący sprawę zobowiązany jest do oceny opinii: - opinia nie jest wyrokiem, podlega ocenie organu procesowego - ekspertyza też podlega ocenie np.: na jej podstawie może dojść do umorzenia postępowania przygotowawczego - organ zasięga opinii biegłego, biegły podaje fakty - ocena opinii na podstawie uzasadnienia podanego przez biegłego (jego wnioski, tok rozumowania) - czy biegły odpowiada na postawione pytania - czy prawidłowe są podstawy dowodowe - logiczność wnioskowania i poprawność rozumowania - kategoryczność opinii - czy biegły nie wartościuje merytoryki, diagnozy lekarsko-weterynaryjnej - ocena opinii procesowej jest swobodna, ale nie dowolna, ograniczona zasadami

- dzieli się na izby, które zbierają się co jakiś czas: Administracyjna Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Cywilna /Karna /Wojskowa - sędziowie niezawiśli nie mogą być zatrzymani i pociągnięci do odpowiedzialności karnej bez jego zgody Naczelny Sąd Administracyjny (NSA): - orzeka w sprawach skarg na decyzje administracyjne - art. 196 KPA mówi, że zaskarżyć można każdą decyzję administracyjną; podstawę stanowi stwierdzenie niezgodności decyzji z prawem - nie ma tutaj stron o roli dominującej - w tym postępowaniu są one równorzędne -działalność tego sądu stwarza warunki do przestrzegania prawa przez organy władzy państwowej i inne organy - jest to sąd wyodrębniony z sądownictwa powszechnego - nadzór nad nim ma Sąd Najwyższy: rozpoznawanie rewizji nadzwyczajnych nad decyzjami tego sądu podejmuje uchwały w odpowiedzi na pytania prawne tego sądu - jego siedziba jest w Warszawie - dodatkowo są: Wojewódzki Sąd Administracyjny i Naczelny Sąd Administracyjny Odpowiedzialność karna w weterynari: - tu też prowadzenie pojazdów mechanicz - ustawa z 06.06.1997r. - art. 165 „kto sprowadza niebezpieczeńst powszechne dla życia i zdrowia wielu osób bądź dla mienia w wielu obszarach (choroby zakaźne, zoonozy zwierzęce, epizotiologia) lub wprowadza do obrotu nieodpowiednie środki spożywcze i farmaceutyczne podlega karze pozbawienia wolności od 6 m-cy do 8 la” - art. 180 - mówi o używaniu pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwym (3 m-ce do 5 lat) - art. 228 - mówi o przyjmowaniu łapówek (6 m-cy do 8 lat) - art. 231 - dotyczy lekarzy urzędowych - art. 233 - dotyczy wystawiania dokumentów (do 3 lat) - art. 271 - podpisywanie nieprawdy (od 3 m-cy do 5 lat) - art. 273 Dowody prawne: - jest to wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia faktycznego stanu - nieodłączny element procedury prawnej - zalicza się tu: a) dowód z dokumentu: - dokumentem jest każde pismo, które zawiera myśl ludzką wyrażoną z powszec hnie przyjętymi znakami i stwierdzający faktyczne znaczenie w danej sprawie - są dwa rodzaje: → publiczny - jest to dokument wystawiony przez władze urzędu publicznego i osoby działalności publicznej → prywatny - jest to dok. pochodzący od osoby, która ten dokument podpisała - pełną moc prawną posiada dokument publiczny - dokumenty wystawione przez lekarzy weterynarii w sprawach zawodowych są dokumentami publicznymi b) dowód ze świadków: - świadkiem jest osoba, której wypowiedzi mogą mieć zasadnicze znaczenie dla ustalenia faktycznego stanu i wyjaśnienia sprawy - świadek ma obowiązek zgłosić się na wezwanie sądu i złożyć zeznanie; jeśli tego nie zrobi i nie dostarczy w terminie 7 dni usprawiedliwienia to sąd może go ukarać grzywną lub doprowadzić świadka - może on nie dojechać w wyniku: dużej odległości lub choroby obłożnej - rekwizycja - jest to przesłuchanie świadka w miejscu zamieszkania - przed składaniem zeznań świadek składa przyrzeczenie według formuły (zwolnieni są z tego nieletni do 14 lat oraz wyjątkowo inne osoby) - świadek ma obowiązek składania zeznań i odpowiadania na pytania (może odmówi odpowiedzi jeśli ujawniłaby ona wiadom, które naraziłyby małżonka na hańbę) - ma on również prawo za stracony czas żądać zwrócenia kosztów podróży i wynagrodzenia c)dowód z biegłych: - biegły - jest to osoba, która zna się dobrze na jakiejś rzeczy, jest doświadczona i sprawna - w znaczeniu procesowym jest to osoba, która posiada wiadomości specjalne, wezwana przez organ wykonawczy do zbadania i wyjaśnienia istotnych okoliczn - dwie kwestie: *powołanie osoby w charakterze biegłego *sporządzenie opinii - biegłymi są: stali biegli sądowi, mogą być instytucje naukowe, zakład badawcze - biegłym jest tylko osoba powołana przez pismo sądu i tylko ona może wyda opinię - osoby pomocnicze - tłumacz, wykonawca fotografii, technik pobierający próbki do badań - biegłego powołują: sądy cywilne lub karne/ prokuratura policja /organy administracji państwowej sądy administracyjne d) dowód z oględzin Powołanie biegłego: O dopuszczeniu biegłego decyduje organ procesowy. Inicjatywa w przedmiocie powołania biegłego wypływa od stron i od tego organu. Wnioski stron nie są dla sądu wiążące. Sąd może odmówić powołania biegłego i może powołać inną osobę niż wskazana przez stronę. Obowiązek powołania biegłego gdy: - ze sprawy wynika, że do obiektywnego rozstrzygnięcia sprawy konieczne są wiadomości specjalne, wiedza z różnych dziedzin, które nie są dostępne przeciętnemu człowiekowi - dowód z opinii biegłego dla ustalenia prawa zwyczajowego - niewielkie znaczenie praktyczne - aby stwierdzić treść obcego prawa lub praktyki - uprawnienie do powołania biegłego zależy od stadium i rodzaju procesu (karny, cywilny) - w prawie karnym może być powołany w postępowaniu przygotowawczym - gdy jest to procedura w formie logiki, prawami nauki, doświadczeniem - prowadzi do równorzędności opinii biegłych - orzeczenie Sądu Najwyższego - stopień posiadanej przez biegłego wiedzy może być uznany za przyjęciem jego opinii za bardziej miarodajną w stosunku do innych opinii - sąd ma prawo badać czy dana ekspertyza jest odczytywana prawidłowo Ocena niejasna, wewnętrznie sprzeczna: - odrzucenie takiej opinii - gdy przekroczenie kompetencji wydającego opinię (wypowiada się kto jest winny, ocena prawna czynu oskarżonego - tylko sąd to może robić) Skutki oceny opinii biegłego: Niejasny charakter, wewnętrznie sprzeczna opinia: - gdy autor korzysta w sposób niewłaściwy z zeznań świadków - gdy w toku rozprawy przed sądem przy nieobecności biegłego świadkowie zmieniają zeznanie lub odmawiają składania zeznań - wskazana jest modyfikacja opinii lub jej odrzucenie - gdy biegli nie doceniają dokładnej dokumentacji - związki miedzy spostrzeżeniami a wnioskami - wniosek musi mieć odpowie uzasadnienie - nie można używać skrótów - organ procesowy żąda: wyjaśnienia, uzupełnienia, może zrezygnować z opinii - opinie mogą być porównywane z opinią innego biegłego - w postępowaniu procesowym sąd może używać innego biegłego obok już powołanego Skutki przyjęcia opinii biegłego - opinie oparte są na wiedzy i stwierdzeniu danych faktycznych - odzwierciedlenie sprawy widzianej oczami biegłego - elementy zaistniałej sytuacji w ich prawnym uwikłaniu - prawdopodobne sporządzenie opinii, przedmiot oceny prawdopodobieństwa - może zawierać kategoryczne uzasadnienie lub wniosek - osoby prowadzące postępowanie procesowe porównują powstały obraz z danym obrazem rzeczywistym. Gdy są zbieżne - przechodzi w pewnik (prawdopodobieństwo może przekształcić się w pewnik) Rodzaje opinii: - lek, med. weterynaryjnej przekazuje swoją wiedzę specjalistyczną pod postacią opinii (forma ustna i pisemna) - kategorie: 1. W zależności od materiału jakim biegły dysponuje: - abstrakcyjna - oparta na aktach sprawy - oparta na aktach sprawy i badaniach dodatkowych - oparta na wynikach przewodu sądowego 2. Ze względu na charakter uzasadnienia: - kategoryczna - alternatywna 3. Ze względu na liczbę biegłych - opinia opracowana przez jednego biegłego - opinia zespołowa - instytutu lub wyspecjalizowanego zakładu - kompleksowa 4. Ze względu na zlecone zadanie: - opinia ostateczna - opinia częściowa : wstępna, uzupełniająca, dodatkowa Opinia abstrakcyjna - opinia informująca organ procesowy o danym zagadnieniu bez angażowania się w daną sprawę, wiedza teoretyczna, biegły nie prowadzi żadnych badań. Uzasadnienie - ma odpowiadać wymaganiom, nie zawiera materiałów dowodowych z akt (tylko cenniki, książki) np.: określenie ubytku masy ciała świni po transporcie, zejścia śmiertelne po podaniu soli, gałązki cisu przyczyną śmierci kur, czy badanie na włośnie było wykonane prawidłowo. Opinia oparta na aktach sprawy oraz opinia oparta na aktach sprawy i badaniach dodatkowych - konieczne jest wydanie opinii tylko na podstawie akt sprawy, biegły korzysta z udostępnionych mu akt: przesłuchania stron, świadków, wyników badań laboratoryjnych paszy i analizy narządów. Biegły ocenia czy zachodzi potrzeba oględzin pomieszczeń, miejsc przechowywania paszy, wybiegów, pastwisk itd. Jest to materiał pomocniczy. Biegły może zdecydować czy wyjdzie z badaniami poza akta sprawy. Opinia oparta na wynikach przewodu sądowego - biegły uczestniczy w rozprawach, zadaje pytania, analizuje zeznania, wyciąga wnioski, zapoznaje się z całym postępowaniem dowodowym. Może wydawać opinie na podstawie wyników przewodów sądowych. Najczęściej jest uzupełnieniem wydanej wcześniej opinii. Nie można brać pod uwagę materiałów dowodowych, które nie zostały uznane przez sąd za dowód. Dopuszczalne jest wykorzystywanie przez biegłych tyko takich zeznań, które sąd uznaje za dowody. Opinia kategoryczna: - to jednoznaczne, dobrze uzasadnione wnioski, metody logicznego rozumowania, ma pewność, że końcowe konkluzje są zdaniem prawdziwym - prowadnistyczne (?) - każdy wniosek jest prawdopodobnie prawdziwy i to prawdopodobieństwo jest tak wysokie, że staje się prawdziwe - niebezpieczeństwa - zbyt duża wiara w końcowe twierdzenia - błędy - niedokładna analiza danych dowodowych, mała liczba danych, pominięcie szczegółów, niezbadanie spraw przez niedbalstwo - biegły powinien wskazać jakie dowody przyjął za pewne Opinia alternatywna: - o końcowym wniosku decyduje przyjęcie określonej wersji z kilku możliwych - nakłada na biegłego obowiązek przedstawienia wszystkich wariantów - każdy wariant powinien być uzasadniony i posiadać dokumenty przemawiające za jego przyjęciem

dochodzenia to biegłego powołuje organ prowadzący śledztwo ( policja, organy ministerstwa finansów, kontroli skarbowej, straż graniczna), ponoszą też skutki powołania - gdy jest to forma śledztwa - decyzje podejmuje prokurator, nie zależy od prowadzonego śledztwa czy powierzenia tych czynności innym organom; jedyne odstępstwo - potrzeba chwili - gdy odkładanie ekspertyzy na później mogłoby utrudnić śledztwo, w przypadk ach natychmiastowej potrzeby oględzin sekcyjnych, pobierania próbek czy biopsji - w sądzie - biegły uprzednio powołany nie traci uprawnień do prezentowania stwierdzonej przez siebie opinii, sąd może skorzystać z nowej opinii innego biegłego - sędzia prowadzący lub sąd może wprowadzić dowód - opinie biegłego Sprawy karne: W pierwszym rzędzie powoływani są instytuty, stali biegli, biegli w danej sprawie. Ale: - gdy brakuje stałych biegły w tym okręgu - gdy brak biegłe sadow z danej specjaliza - jedyny biegły może zostać wyłączony ze sprawy - zbyt długie opracowywanie wcześniejszych opinii - uskarżanie się na przeciążenie pracą W tych przypadkach powoływani są inni biegli. Udział stron: - strony mają prawo do wyrażenia zdania co do wyboru i liczby biegłych - w kodeksie nie ma zastrzeżeń, że organ ma obowiązek do wysłuchania stron - organy administracji same oceniają czy jest potrzeba powoływania biegłego - wnioski zależą od przebiegu postępowania dowodowego - nie ma przeszkód procesowych, aby powód lub powołany zwrócił się z wnioskiem o opinie na piśmie - ten wniosek nie ma charakteru procesowego, może stanowić argument, który może przemawiać za potwierdzeniem ekspertyzy lub powołaniem biegłego. Okoliczności powołania lek. wet. na biegłego: - gdy chodzi o wyjaśnienie spraw związanych ze specjalnością - gł. w postępowaniu cywilnym, rzadziej karnym, sporadycznie w administracyjnym - w postępowaniu przygotowawczym i sadowym Umowa sprzedaży zwierząt Najczęstszym zagadnieniem jest stwierdzenie stanu zdrowia zwierzęcia, które jest przedmiotem umowy oraz pewne właściwości zwierzęcia np. użytkowość hodowlana. Wada fizyczna zwierzęcia - zwie., które z powodu stanu zdrowia lub pewnych indywidualnych właściwości, nie może być użytkowane zgodnie z przeznaczeni em (choroby, ułomności, narowy, brak pewnych właściwości i zalet). Wady prawne - stosowane w odniesieniu do zwierząt, gdy ktoś sprzeda zwierzę, którego nie widział, ukradzione, pożyczone, nieistniejące. Sprzedawca odpowiada w ramach rękojmi za: wady główne - odmiana wad fizycznych nawet gdy dał zapewnienie o nie istnieniu takiej wady pozostałe wady fizyczne ale tylko wtedy gdy dał gwarancję ogólną lub szczegółową, że nie istnieje taka wada lub że jest zdrowe, np. że nie jest chore na gruźlicę, pies jest psem myśliwskim Sprzedawca nie odpowiada, gdy kupujący wiedział o występowaniu takiej wady. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi umownej Kupujący może: - odstąpić od umowy - w takim razie strony powinny zwrócić sobie otrzymane świadczenia (np. kupił sukę szczenną to powinien zwrócić sukę ze szczeniakami a sprzedawca otrzymaną kwotę, odsetki ustawowe od kwoty kupna, wartość nakładów poczynionych przez kupującego - koszty leczenia) - zażądać obniżenia ceny kupna - gdy chce zwierzę posiadać mimo że jest z wadą, obniżenie następuje w takim stosunku w jakim wartość przedmiotu sprzedawanego wolnego od wady ma się do jego wartości z uwzględnieniem wymienionych wad - zażądać dostarczenia innego zwierzęcia wolnego od wad - gdy dane zwierzę oznaczone jest co do gatunku a nie do tożsamości bez szkody dla obu stron - może zażądać odszkodowania - z tytułu zerwania umowy Odpowiedzialność z tytułu rękojmi: Sprzedawca nie odpowiada za wadę fizyczną powstałą u zwierzęcia po sprzedaży za wyjątkiem, że udowodni się, że wada była przed sprzedażą. Odpowiedzialność sprzedawcy opiera się na przypuszczeniu, że jeżeli wada ujawniła się wkrótce po kupnie to wada była już wcześniej - tzw. domniemanie. Domniemanie: - faktyczne, zwykłe - osoba, która powołuje się na nie musi dostarczyć dowód; przy wadach fizycznych zwierząt nie będących wadami głównymi (pisklęta kacze zachorowały na salmonellozę w 4 dniu po zakupie - domniemanie faktyczne wykazuje, że były zarażone w zakładzie wylęgowym) - prawne - nie wymaga dowodów na okoliczność, na którą ktoś się powołuje; przy wadach głównych - specjalne - oznacza, że każdy prawidłowo ogłoszony przepis musi być znany wszystkim obywatelom Wady główne - pewne wady fizyczne, np - konie: łykawość, dychawica świszcząca, wartogłowie (przewlekłe choroby mózgu i opon mózgowych), przewlekłe choroby wewnętrznych części oka powstałe na tle nieurazowym - owce: świerzb - norki: gruźlica Uprawnienie może wygasnąć w przypadku wad głównych gdy kupujący: - w terminie rękojmi nie zgłosi zwierzęcia do zbadania przez urzędowego lek. wet. - sąd może wybrać odpowiadający mu wariant opinii biegłego, uprzednio wysłuchawszy wszystkich wariantów - zaletą jest że biegły zabezpiecza się przed zarzutem, że sam dokonał oceny dowodów

---